Morgunblaðið - 05.07.1931, Blaðsíða 3

L'ORGUNBLAÐIÐ

: H.Í. Árvakur, Xaykjavlk g=
Kltatjðrar: Jön Kj»rt»n»»on.
Valtýr Stafknaaon.
Rltatjörn og afgrelOala:
▲uaturatrætl I. — llaal S00. —
AuKlýalngaatjörl: R. Hafbar*. £
▲uBlýalngaakrlf atof a:
Auaturatrætl 17. — Slml 700. g
Helaaaalmar:
Jön Kjartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánaaon nr. 1110. =
B. Hafberg nr. 770.
Aakrifta*jald:
Innanlanda kr. 2.00 a mánubl.
Utanlanda kr. 2.50 á aaánuOl. p
t lauaaaðlu 10 aura elntaklO.
20 aura aaeO Leabök. =
Tnnnimuniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinnnini—yuf1™—
firænlaadsfleUan.
Mikill áhugi í Noregi fyrir því að
landnám veiðimannanna verði
löghelgað.
NRP. 3. júlí til 4 júlí. PB.
Braadland utanríkismálaráð-
herra hefir látið blöðunum í tje
ummæli um Grænlandsdeiluna og
•segir m. a,, að ríkisstjórnin norska
hafi látið í ljós afstöðu sína til
landnáms veiðimannanna norsku í
Austur-Grænlandi, þeir hafi helg-
• að Noregi landið upp á eigin spýt-
:ur, og geti því það, sem þeir hafi
gert, ekki verið ákvarðandi fyrir
stefnu hinnar ábyrgu stjómar.
Hins vegar kveðst hann líta á að
ílandnám þeirra sje framkomið í
viðnáms skyni við þriggja ára
áætlunina dönsku og leiðangur
Lauge Kochs. Kvað hann það skilj
-anlegt, að Norðmenn sjeu ekki
kvíðalausir vegna þessa leiðang-
urs, sem menn skoði sem friðsam-
dega innrás á þessi landsvæði með
stofnun fastra stöðva fyrir aug-
®n, einmitt þar sem norskir veiði-
menn hafa bækistöðvar sínar. —
Svar dönsku stjórnarinnar, við orð
sendingu norsku stjómarinnar er
3iomið.
Almennur fundur var haldinn í
‘Osló í gær um Grænlandsdeiluna.
Ræður hjeldu Isaksen major, Lars
Eskeland og Melbye jarðeigandi.
Samþykt var ályktun um að kref j-
ast þess, að landnámið í Austur-
Grænlandi verði trygt samkvæmt
þjóðrjettarlegum venjum, áður en
danski leiðangurinn lendir í Aust-
ur-Grænlandi. Nefnd frá fundinum
var veitt áheyrn af ríkisstjóminni,
•og lagði nefndin ályktunina fyrir
jhana.
Hnefaleikur.
,‘Schmeling ver heimsmeistaratitil
sinn.
Cleveland, 4. júlí.
* United Press. PB.
Mex Scihmeling hnefaleikskappi,
■sem hefir heimsmeistaratign í
þyngsta flokki, bar sigur úr býtum
í viðureign við Stribling, sem hafði
skorað á hann. Voru fjórtán sek-
úndur liðnar af 15. atrennu, er
Schmeling sló hann niður. —
Stribling varðist vel í fyrstu árás-
nm methafans, en fjekk slæma út-
reið, og í seinustu sex atrennun-
tim blæddi honum mikið, úr aug-
um, nefi og munni. Schmeling var
hinn brattasti allan leikinn og bar
Stribling af pallinum að keppn-
inni lokinni. 40.000 manna vora
viðstaddir. Aðgangseyrir talinn
■ 300.000 dollarar .
Áþján nitímans.
Þeir, sem rita sögu þjóðanna,
einstakra- þjóða, eða jarðarbúa
allra (mannkynssögu), láta tíð-
rætt um baráttu manna fyrir frelsi.
Þjóðir há ’ aldabaráttu við erlenda
áþján, uns þær fá varpað af sjer
okinu, eða líða undir lok. Heima
fyrir er baráttan um persónufrelsi
og jafnrjetti.
Menningarsagan segir frá bar-
áttu mannsandans við erfðakenn-
ingar.
Vjer lesum, hvernig þjóðerni
eitt. smám saiman markar landa-
mærin, þrælahaldi er ljett, stjetta-
munur afnuminn, og skoðanafrelsi,
trúfrelsi og atvinnufrelsi er vemd-
að með lögum.
Eftir öllum þei?n sigrum, sem
hin skráða saga mannkynsins
liermir, að frelsisþrá mannsandaus
hafi unnið þjóðum, stjettum og
einstaklingum til handa, ætti jörð-
in nú að vera orðin hreinasta para
dís frelsis og mannrjettinda. En ef
nánar er.að gætt, sjest að mikið
vantar á að svo sje. Áþjánin varir.
Hún fæðist aðeins í nýrri og nýrri
mynd. Eftir alla baráttuna situr
fólkið með nýjan gleipni, mjúkan
og glitofinn, en miklu sterkari en
gömlu böndin, sem brostið hafa.
Hinn nýi gleipnir, áþján nútím-
ans, er skuldaokið.
Nýtt þrælaftiald er innleitt um
allan heim, þótt ekki komi alls
staðar jafn hart niður. Þá áþján
liafa tekið á sig bæði þjóðir og
einstaklingar. Það hættulegasta
við þá áþján er það, að bandmg-
inn heldur að hann sje laus, og
leggur því minni orku í það, en
ella, að verða frjáls.
„Prjáls og sjálfstæð“ ríki þora
ekki að gera verslunarsamning
við nágrannaríki fyr en þau hafa
grenslast eftir því með mestu
gætni, hvort lánardrottni sje það
velþóknanlegt.
Skattlönd nútímans eru unnin
með lánum og bundin með skulda
oki, og skuldunautar eru man lán-
ardrottna.
ísland hefir tekið á sig þetta
ok, eins og fleiri lönd. En auk
þess er það lagt á borgarana
sjerstaklega, miklu almennar, en
annars staðar mun þekkjast. Skuld
irnar eru svo alment ok á íslend-
ingum, að þær setja kyrkings-
mark á þjóðina, það sama, sem
alt ófrelsi og öll áþján setur á
menn. Pátækt eykst, framfarir
stöðvast, menn láta aðra hugsa
fyrir sig, jafnvel viljinn sljóvgast.
Einstaklingsskuldirnar eru ekki
íslendingum nýtt böl. í verslun-
arviðskiftum er það aldagamalt
og hefir haldist vegna peninga-
skorts og vöruskifta í verslun.
En hitt er nýrra, að menn sætti
sig við skuldirnar, eins og nú er
lcomið, síðan það trúboð hófst
í kaupfjelögunum, að menn skuldi
þar aðeins sjálfum sjer.
Meðan einveldi Dana stóð á
íslandi, skildi stjórnin ekki, af
hverju fátæfct og njið'urlægiJig
Islendinga stafaði. Hún hjelt að
hörð og ófrjó náttúra landsins
væri orsökin, en skildi ekki að
það var verslunaránauðin, og fyrst
af öllu skuldirnar, sem öllu böl-
inu ollu.
Þegar verslunin var gefin frjáls
að nafninu, varð engin breyting
fyrst í stað. Varð það mörgum
vonbrigði. En þetta kom af því,
að verslunarskuldirnar hjeldust,
og fátæktin og menningarleysið
eins og skuggi þeirra. Skuldirnar
sköpuðu ófrelsið, ófrelsið örbirgð
og kyrstöðu.
Venjulegustu skuldir Islend-
inga liafa sem sje fyr og síðar
verið verslunarskuldir. Meðan
peningar voru lítt þektir í við-
skiftum manna, neyddust bændur
og aðrir borga-rar til að „vera í
reikningi“ hjá einhverri verslun
Þeir gátu ekki selt vörur sínar
fyrir peninga, og urðu að fá út-
tekt í skuld og leggja síðali inn
fraimleiðsluvörur sínar. Úttektin
varð hjá mörgum meiri en inn-
leggið, eða kom að minsta kosti
á undan. Skuldunauturinn varð
versluninni háður. Hann bað um
náðina, hinn veitti náðarbrauðið.
Porgöngumenn kaupfjelaganna
sáu hvert böl þetta fyrirkomulag
skapaði, og þeir settu fjelögunum
það mark að afnema skuldaversl-
unina. En Adam var ekki lengi í
paradís. Þessi viðleitni strandaði
fyrst á því, að peningar voru sjald
sjeðir í verslunarviðskiftum, og
alls ekki hægt að selja íslenska
framleiðslu gegn staðgreiðslu í
peningum, síst af öllu landbúnað-
arafurðir. Vöruskiftaverslunin
lijelst því, og þar með skuldirnar.
Þessi skuldaverslun er nú nær því
horfin meðal kaupstaðaborgapa,
en hún helst enn í verslun kaup-
fjelaganna, eins og hjer tíðkaðist
í fornöld, og þó með talsverðri
afturför að því leyti, að nú af-
Ihenda bændur sínar vörur, án
þess að vita um leið, hvað þeir
fá fyrir þær. Þeir vita því ekki
fyr en eftir á, hvernig reikning-
arnir standa, og skuldirnar, sem
síðan verða varanlegt ok, skap-
ast áður en þá varir.
Sú staðreynd, að þeir, sem öðl-
ast þá. aðstöðu að vera lánar-
drottnar, fá afar mikið vald yfir
skuldunautunum, vald, sem auð-
velt er að misnota, er svo langt
frá því að geta rjettlætt skulda-
verslunina, að þaö atriði er eitt
nægilegt til að fordæma hana. Þeir
menn, sem hafa skynsemi til að
skoða hluti í rjettu ljósi, og þora
að skoða þá í rjettu ljósi, geta
ekki umflúið þann sannleika, að
skuldabyrðin er áþján, og að á-
þján veldur f járhagslegri og
andlegri örbirgð.
Sú viðskifta menning þarf að
hefjast, að kaupunautar geti sam-
ið og átt viðskifti sem jafnrjett-
háir aðilar. Þaö .ástand má ekki
lengur móta lundarfar þjóðarinn-
ar, sem auðmýkt og undirgefni
skuldunautsins skapar.
Slculdaklafinn er áþján nú-
tímans.
Pjárhagsleg og menningarleg
viðreisn byggða íslands er ekki
undir neinum einum hlut eins
komin og þeim, að skuldaverslun-
inni, og þar með skuldaokinu,
verði ljett af bændum.
Ítalíu konungi sýnt banatil-
ræði.
London, UP., 4. júlí. PB.
Sprengjutilræði var í gær gert
við ítalíukonung. Vítisvjel hafði
verið sett á jámbraut, þar sem
konungslestarinnar var von. —
Sprakk vítisvjelin undir lestinni.
Tveir menn biðu bana, en kon-
unginn sakaði ekki.
« n
Swifflug yfir Ermarsund.
Þjóðverji vinnur 1000 sterlingspunda verðlaun.
SviffTuga.
Sviffluginu er altaf að fara
fram —flugi í hreyfillausum flug-
vjelum.
Enska stórblaðið „Daily Mail“
hjet því 1000 sterlingspunda verð-
launum hverjum þeim, sem gæti
f’logið fram og aftur yfir Ermar-
sund, og seint í júní mánuði vann
þýskur flugmaður, Kronfeld að
nafni, verðlaun þessi. Nokkurum
dögum áður hafði Englendingur
flogið svifflug frá Englandi til
Prakklands, en Kronfeld flaug í
einni lotu fram og aftur yfir
sundið.
Hann lagði af stað frá Englandi
um nótt í glaða tunglsljósi. Segir
hann að það hafi verið dýrlegt
að svífa yfir sundið í slíku veðri.
Fjórar klukkustundir var hann á
leiðinni frá Englandi til Prakk-
iands, en ekki nema tvær klukku-
stundir hina leiðina. Hann tafð-
ist vegna dimmviðris hjá Cap
Griz Nez og varð að sveima þar
fram og aftur í 20 mínútur. Á
leiðinni frá Frakklandi til Eng-
lands var hann um tíma orðinn
hræddúr um það, að hann myncCL
neyðast til að setjast á sjóinn,
en um sama leyti kom hann auga
á Nore-vitaskip, og litlu seinna
sá hann Dover. Hjelt hann því
ótrauður áfram og lenti heil^É og
höldnu skamt frá Dover Castle.
Hafði liann gaman af ■ því, að
þegar er hann var settstur komu
hundruð bifreiða akandi til hans
til þess að bjóða lionum — bensín.
Mesti fjöldi manna, Þjóðverja,
Prakka og Breta, tók á mót-i hon-
um og voru fagna-ðarlætin svo
mikil, að slíks eru ekki dæmi
síðan Lindbergh var fagnað eftir
Atlantshafsflugið.
Þeir nýríku.
Allir þeir sem komnir voru til
vits og ára á ófriðartímunum
kannast við þá nýríku, mennina
sem fyrirhafnarlítið græddu fje,
urðu efnalega sjálfstæðir og meira
en það, áður en varði.
Pyrir ákaflega mörgum þessara
manna fór á eina og sömu leið.
Þeir hjeldu, að hinir breyttu tím-
ar hefðu klætt þá í óslítandi!
Finnabuxur, brynjaðir stæðu!
þeir gegn öllum áföllum viðskifta-
lífsins. Auðlegðin myndi tolla við
þá, hvemig sem þeir lifðu og ljetu.
Og svo fóru þeir á höfuðið.
Er ekki einhver tillíking komin
með hinni íslensku landsstjórn og
pjáturburgeisum ófriðaráranna 1 —
Miklar íjárhæðir hafa undanfarin
góðæri fært í hendur landsstjórn-
inni. Ollum þeim auðæfum, sem ó-
vænt hafa borist henni í hendur,
hefir hún sóað að hætti hinna ný-
ríku.
Og það sem ennþá verra er.
Svo er sem landsstjórnin íslenska
fari með sjálfstæði vort eins og
fundinn happafeng, sem enga um-
önnun fær eða aðhlynningu, frekar
en fjármunir hinna nýríku. Kemur
skeytingarleysi landsstjórnarinnar
í sjálfstæðismájinu í ljós með ýms-
um hætti.
í fyrrahaust þurfti landsstjórnin
á láni að halda. Lánið nefndi húa
„búnaðarlán”, þó bændur fengju
eigi af því nema lítinn hlut. En
stjórninni bráðlá á láninu. Veitti
hún þá enskum banka fyrirheit um
það, að eigi skyldu eignir ríkisins
öðrum veðsettar, svo eigi rýrðist
trygging sú, sem upprunalega var
fyrir þessu láni. Þá varð fjár-
málastjórn landsins klafabimdin
— og verður eigi sjeð hvenær eða
hvernig um þá hnúta verður losað.
En sýnilegt er öllum landslýð, að
I margvíslegt böl og erfiðleikar geta^
af slíkum undirlægjuskap hlotist.
En hitt veifið sýnir hin ís-
lenska stjórn nágraryiaþjóðum
vorum miður tilhlýðilegan hroka,
(með því t. d. að liafa sem varð-
skipstjóra hnappagyltan vöðusel,
sem með frekju sinni í garð er-
lendra fiskimanna gerir þjóðinni
margfalda hneisu. Sjest þá í
hvert óefni er komið, þegar fiski-
veiðaþjóðir láta smíða skip er
nota skal til eftirlits með íslenskri
landhelgisgætslu. Á slíku er nú
von.
Nýríkir smálaxar ófriðaráranna
hjeldu að jafnaði stórveislur. —
Blinduðust veislugjafar þá um
stimd, svo þeir sáu ekki viðblas-
andi hrösun næstu fótmála.
Skyldu skálaræður erlendra
Alþingishát.íðarfulltrúa. hafa blind
að svo hina lítilsigldu menn sem
nú fara hjer með völdin, að þeir
haldi að þ,jóð vor og sjálfstæði
hennar þbli hvers konar ólag
og áföll sem óforsjálni þeirra og
stjómleysi kann að leiða yfir þjóð
vora í stórsjó heimsviðskiftannat