Morgunblaðið - 16.08.1931, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
aaMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiuiiiiiiii
i
Vt.sat.: K.1. Áryakor. Æ»ykí»Tlt =
JUtatjör&r: Jða KJart»ae*on.
Valtýr St*láco»oc,
'it.ítst'írn og afgralðíla:
AuBturstrœtl 3. — ffiÍKLl SOö. =
J»,uar! ý*ins'a*tj6ri: M. Kaíber*-. EE
,d.usií-*inicaskrifetofR:
Auituratr«stl 17. — Slœl 790. =
SScinaatnar:
Jön Kjartanason nr. 741. =
Valtýr Stefánsaon nr. 1110. =j
H. Hafberg nr. 770.
.f.BkriítasrJald: =
Innanianda kr. 2.00 á nánu’t* =
Utaniands kr. 2.S0 á nánubi. =
* lansasðlu 10 aura elntaklC.
20 aura bbbD LiesbCk =
'auiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniBl
Rlkisbræðslan og
Síidareinkasalan.
Sífelt ólag á einkasölunni.
‘(Einkaskeyti til Morgunblaðsins).
Siglufirði, 15. ágúst.
Ríkisbræðslan byrjaði að kaupa
sílcl í fyrri viku fyrir eigin reikn-
ing og gefur 4 krónur fyrir málið.
Heldur hún þeim kaupum enn á-
íram, en ráðgerir að hætta við að
taka á móti síld á næstunni, nema
af þeim skipuni, sem hafa samning
við hana.
Eins og kunnugt er tók verk-
smiðjan fraanan af síldveiðitíman-
um aðeins á móti bræðslusíld fyrir
reikning þeirra, sem veiddu, og
greiddi þeim 3 krónur út á málið.
Verksmiðjulögin heimila stjóminni
að kaupa síld, ef hún telur það
nauðsynlegt. Nú var svo komið, að
allmörg veiðiskipanna höfðu fylt
■söltunarleyfi sín, eða vorn langt
komin að fylla þau. Óttaðist því
verksmiðjustjórnin að þau myndi
hætta veiðum, en hún var hins
vegar búin að selja 500 smálest-ir
af síldarlýsi fyrir fram við sæmi-
legu verði, eftir a.tvikum, Nú hefir
borist svo mikil síld að þessa viku,
jað verksmiðjan hefir alls tekið á
móti rúmlega 70.000 málum síldar,
þar af um 30.000 málum síðan 7.
ágúst. Söluhorfur á síldarmjöli eru
taldar afleitar, sökum lítillar kaup
getu Þjóðverja. Sagt er að Krössa
nesverksmiðjan sje liætt að taka á
móti síld.
Einkasalan fjekk nýlega. 900 salt
fyltar tunnur frá Ostensjö í Hauge
•sund .En þegar átti að fara að
nota. saltið, kom í ljós að það var
únothæft í síld. Östensjö kom hing
að sjálfur á dögunum fljúgandi
frá Akureyrl ásamt Pjetri Óiafs-
syni, og fór Ingvar Guðjónsson
með þeim til baka.
Einkasalan hefir með samningi
selt Þjóðverjum sjerverkaða síld,
■en lítið hefir orðið úr þeirri sjer-
verkun seinustu viku, vegna þess
að einkasöluna. skortir fínt salt.
Alls hefir einkasalan skuldbundið
sig til þess að selja 20.000 tunnur
aí slíkri síld, og á í pöntun 120
smálestir af fínu salti, sem eiga að
fara í þá síld. Saltið er ókomið
enn, og telja margir hæpið að síld-
in bíði eftir því að það komi.
Siglufirði, FB. 15. ágúst.
Hagstæð tíð til lands og sjávar
vikuna. Þorskafli all-góður. Mikill
sílda.rafli þangað til í gær og þó
talsverður í gær. Langmestur hluti
aflans hefir farið í bræðslu. —
Einkasalan hefir verkað um 94.000
tunnur. Fínsalt, sem hún á í pönt-
nn, er ókomið, og hefir það tafið
■sjerverkun á samningsseldri síld
„Atvinnnbætur“
Aitnrhaldsins.
Frv. þeirra Jónasar Þorbergs-
sonar og Steingríms á Hólum var
til 2. umr. í Nd. í gær. Fjárhn.
hafði haft málið til athugunar, en
klofnaði. Minni hl. (M. G. og Ól.
Th.) vildi ekki samþ. frv., en
nieiri hl. (H. Stef., Stgr. St. og B.
St.) lagði til, að það næði fram
að ganga með all-miklum breyt-
ingum.
Aðalbreyting meiri hl. fjhn. er
í því fólgin, að afla meiri tekna
til atvinnubóta. Leggur meiri hl.
til, að álag á eignarskatt verði
hækkað úr 100% (sa-mkv. frv.)
upp í 150%, og að lágmark hinna
skattfrjálsu eigna lækki úr 30 þús.
kr. niður í 20 þús. Býst nefndin
við, að þessi hækkun gefi 100 þús.
meiri tekjur. Þá er lagt til, að
áfengistollur verði hækkaður um
50% frá 1. sept. n.k. til 1. maí
1932; þessi tollhækkui) muni gefa
um 100 þús. kr. Loks leggur meiri
hl. n. til, að sveitar- og bæjarfje-
lög, er fjárframlög þurfa til at-
vinnubóta, leggi tvöfalt frarn gegn
tillagi ríkissjóðs. — Steingr. Stein-
þórsson hafði framsögu f. h. meiri
hlutans.
Magnús Guðmundsson benti á,
að eftir þeim upplýsingum sem
fyrir lægju, um fjárhagsafkomu
ríkissjóðs á þessu ári, væri eigi á-
stæða til, að fara að leggja nýjan
skatt á borgarana. IJtgjöld á fjár-
lögum væru áætluð um 13 milj.
ki., en tekjur myndu sennilega
verða um 15 milj. Ef stjórnin
hjeldi sparlega á, ætti hún að geta
haft yfrið fje til ráðstöfunar til
atvinnubóta, þar sem brýn þörf
yrði fyrir hendi.
Einar Arnórsson kvaðst eigi sjá
livað unnið væri með samþ. þessa
frv. Hann tók dæmi af Rvík. Eftir
frv. kæmi sennilega á herðar Reyk
víkinga að greiða. um 360—400t
þús. kr. í aukaskatt á þessu ári.
Afleiðingin yrði vitaskuld sú, ef
skattur þessi næðist inn, að út-
svörin greiddust því ver. Þessn fje
ætti svo að verja til atvinnubóta.
Kvaðst ræðum. ekki skilja, hvað
unnið væri með því, að taka ríkið
jhjer sem millilið, þar sem borg-
arar bæjarins greiddu skattinn.
Væri miklu auðveldara, að láta
Rvík annast þetta eina. Sama gilti
með aðra kaupstaði. Frv. ætlaðist
ekki til þess, að ríkissjóður legði
neitt af mörkum til atvinnubóta;
stjórninni *væri að eins falið að
innheimta aukaskatt hjá borgur-
unum, og síðan ætti nefnd að sjá
um úthlutun fjárins.
Hjer væri því ekki um að ræða
neina hjálp frá ríkissjóði til a.t-
vinnubóta ,og gæti Alþingi alveg
eins látið vera, að skifta sjer af
þessum málum, ef bja.rgráðið ætti
að vera þetta.
Þá mintist ræðum. á það ákvæði
frv., að sveitar- og bæjarfjel- væri
ætlað að leggja % móts við það.
sem ríkið innheimtir og leggur
fram. En nú gæti svo farið, að
sveitar- og bæjarfjel. væri svo
illa statt, að því væri ókleift að
til Þýskalands. Ágreiningur hefir
orðið út af salti einkasölunnar frá
Ostensjö. Hefir fundist í því fisk-
úrgangur.
leggja þetta fje fram. Afleiðingin
yrði sú, að það fengi euga, hjálp.
Har. Guðmundsson talaði einnig
um frv. þetta og lýsti jafnframt
eftir frv. þeirra sósíalista, sem
fjallar um sama efni. Þótti Har-
í-ldi frv. þetta næsta bágborið og
ófullkomið. Kvaðst ])ó fjdgja því
til 3. umr. í þeirri von, að því
yrði breytt þá í'viðunandi horf, ef
frv. þeirra sósíalista fengi ekki
afgreiðslu.
Umræðum var frestað.
Ægir teknr togara.
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins)
Norðfirði, 15. ág.
Varðskipið Ægir kom hingað í
morgun meg þýskan togara, „Vor-
wárts“, sem ])að hafði tekið að
veiðum í landhelgi nálægt Ing-
ólfshöfða.
Mál togaraskipstjórans er undir
rannsókn.
Orgel-Koasert
í fríkirkjunni, 14. þ. m.
Georg Kempff.
Organleikur þessa tónlistamanns
og klerks er furðulegur. Hvernig
í ósköpunum kefir honum enst
tími til þess að afla. sjer slíkrar
kunnáttu jafnframt guðfræðinámi
og prestsstörfum 1 Svo myndi
margur spyrja. Til þess þarf á-
reiðanlega, meira en litlar gáfur og
starfsþrek. Og ósennilegt er, að
slíkt gæti komið fyrir, nema í
landi, þar sem menn alast upp við
tónlist frá blautu barnsbeini, þar
sem hún er þeim svo mikið alvöru-
mál, að þeir láta jafnvel matinn
sitja á hakanum fyrir henni, ef
svo ber undir, og þar sem menn
hugsa og ræða um hana af engu
minni áhuga en stjórnmálin —
flokksmálin hjer á landi.
Verkefni þau, er G. K. hafði
valið sjer, voru bæði mikil og
margbreytt, eftir Baeh og Hándel.
Eftir liinn fyrnefnda var Prelu-
dium í Es-dúr, kóralforleikir, kon-
sert eftir Vivaldi, er Bach hefir
endursamið fyrir orgel, o. fl. Eftir
hinn síðarnefnda. var sorgarslagur-
inn úr órat. „Saul“ og konsert í
D-moll. Gafst hinum snjalla tón-
listamanni færi á að sýna í öllu
þessu mikla organleikara-yfir-
burði, enda er list hans borin uppi
af óvenjulegum lífsþrótti, hug-
kvæmni og frábærri leikni. Geta
má þess, ag hann befir stálminni,
svo að nótnablað sjest ekki á orgel
inu, heldur leikur hann alt utan
að. Er það fátítt mjög, jafnvel
meðal hinna mestu orgelsnillinga,
enda verða. þeir um margt að
hugsa — 3—5 nótnaborð, fetil
(pedal), ótöluleg hljömbrigði o. s.
frv. Má af þessu ráða, að hjer er
um nokkuð óvenjulegan mann að
ræða, sem allir þeir, er ánægju
liafa af tónlist, ættu að hlusta. á,
ef tækifæri býðst í annað sinn.
Sigf. E.
Dr. Sopp látinn.
NRP. 15. ágúst. FB.
Dr. Olav Sopp er látinn, 71 árs
að aldri. Hann va.r kunnur gerla-
fræðingur.
Knattspyrnumót B-liða. Kapp-
leikurinn í gærkvöldi fór þannig,
að K. R. vann Víking með 11:0.
Ellíðaár — Kópavog
Hafnarfjörð ferðir allan daginn, ||
Sími 713. B. S. B. Sími 716.
■L. 9 m Mui
Knnd Kasmnssen
á rannsóknarför í Grænlandi.
Hinn 3. þ. m. lagði Knud Ras-
mussen af stað frá Kaupmanna-
höfn í rannsóknaför til Grænlands.
Hann fór á skipinu „Feddy“ og
var förinni fyrst heitið til Juliane-
haab. „Feddy“ flutti með sjer
stóran vjelbát, sem hefir sterka
vjel og loftskeytatæki, og á hon-
um ætla þeir Knud Rasmussen og
fjelagar hans að ferðast frá Juli-
anehaab suður fyrir Grænland og
norður með austurströndinni, alla
leið til Angmagsalik. — Er það
aðallega landið frá Hvarfi til
Angmagsalik, sem þeir ætla að
rannsaka, því að þann hluta Græn-
lands þekkja menn nú einna minst.
Það er að eins tvisvar, að menn
hafa. farið þar rannsóknaferðir
með ströndum fram. I seinna skift-
ið var það Gustav Holm sjóliðs-
foringi, sem fór þá leið, en nú
eru 50 ár síðan. Þarna eru gríðar-
miklir firðir, sem mega órannsak-
aðir heita.
Leiðangur Knud Raamussen á níi
að rannsaka landslag þarna, forn-
leifar, gera kort af landinu, rann-
saka dýra.líf og jurtalíf og gera
segulmagnsmælingar. Eru rann-
sóknir þessar einn liður í hinum
miklu póírannsóknum, sem marg-
ax þjóðir standa að.
Þeir fjelagar eru 7, þar á meðal
kvikmyndasmiður, sem á að taka
kvikmyndir og aðrar myndir í
ferðinni. Aðalkostnaðinn við leið-
angur þenna ber Thule-nýlendan,
en styrkur er einnig veittur af
flotamálaráðuneyti Dana, hermála-
ráðuneytinu, grænlensku stjórn-
inni og náttúrugripasöfnunum
dönsku.
Leiðangurinn mun nú vera í
lengra xít á brvggjuna.. Var þá
dansskálinn orðinn eitt eldhaf,
sem varnaði þeim að komast í
land, og bryggjan tekin að
brenna. Ofsastormur var á, og
æsti hann eldinn mjög, svo að
logana lagði 30 fet í loft upp.
Vav ekki annað sýnna um tíma
en að þessir fimmtíu menn, sem
voru út á bryggjunni mundu far-
ast í eldinum. eða verða að
fleygja sjer í sjóinn og drukkna.
Með mesta lífsháska var bátum
skotið á flot og tókst þeim, þrátt
fyrir storm og brim. að b.jarga
öllum þeim, sem á bryggjunni
voi’u. Én það mátti ekki seinna
vera, því að fáum mínútum á eftir
var bryggjan öll í ljósum loga.
-----»■■«»■.«*•»'-.
Hver verður
eftirmaður Hindenburgs?
Næsta ár á að fara fram for-
setakosning í Þýskalandi, og er
þega.r farið að tala um það, hver
verða muni eftirmaður Hinden-
burgs. Parísarblöðin segja, að Vil-
hjálmur, fyrverandi ríkiserfingi,
ætli sjer að hreppa þann tignar-
sess. Segja þau að liann hafi
farið ti] Doorn um seinustu mán-
aðamót til þess að fá leyfi föður
síns að gefa lrost á sjer sem for-
setaefni.
Dagbók.
Veðrið (laugardagskvöld kl. 5):
SKyrt veður um alt land. Þokuloft,
en nærri þurt veður suðvestan
lands, en í öðrum landshlutum er
víðast bjartviðri. Hiti er 10—15
stig. Utlit fyrir kyrt og gott veð-
ur á morgun.
Veðurútlit í Rvík í dag: Hæg-
þann veginn að leggja af stað frá
Julianeliaab.
Brani á baðstað.
Ægilegur eldsvoði varð fyrir j
skemstu á litlum ba-ðstað skamt
frá Cardiff í Englandi. Var þar ^
bryggja ein mikil, sem nefndist í
Penorth Pear og náði langt út í j
sjó. Hún hvíldi á staurum og á
henni voru margir skemtistaðir,
þar á meðal gríðarstór danssalur.
Dansinn va-r í algleymingi er
alt. í einu var kallað: „Eldur,
eldur“ ! Ut úr eldhúsinu kom
þykkur reykur og rjett á eftir
la.ust upp logum miklum. Um 200
manns voru þá í danssalnum. —
Flestir gátu forðað sjer iit um að-
aldyrnar og komust í land, en um
fimmtíu fóru út um bakdyr og
viðri. Ljettir ef til vill til síðdegis.
Fallegur garðávöxtur. 1 glugga
Morgunblaðsins er til sýnis tröll-
epli (melóna) sem sprottin er að
Reykjum í Mosfellssveit. Hún ber
trölleplisnafnið með rentu, því að
hún vegur ll1/^ pund. Hefði það
þót-t lýgilegt fyrir nokkurum. ár-
um, ef því hefði verið spáð, að
hægt væri að rækta slíka ávexti
hjer á landi.
Kappmót B-liðsins. Næstu kapp-
leikir verða. sem hjer segir: Mánu-
dagskvöld kl. 7% lœppa Frarn og
Víkingur og á þriðjudagskvöld kl.
7% verður úrslitakappleikur milli
Vals og K. R.
Hafnarfjarðarhlaupið var þreytt
í gærkvöldi. Var hlaupið frá Hafn-
arfirði til Revkjavíkur. Keppendxir
voru 5. Fyrstur varð Magnús Guð-
bjömsson (K. R.) á 45 mín. 22
sek og er það nýtt met í þessu
hlaupi. Eldra metið var 45 mín. 36
sek. Næstur varð Jóliann Jóhann-
esson (Á.) á 46 mín. 13.4 sek. og