Morgunblaðið - 16.08.1931, Blaðsíða 6

I
V
MORGUNBLAÐIÐ
---— 1 ...■■■ . "■■■ ' ".. 11. ■"—. ... .-
Bakarar og kanpmenn!
Nýkomiö:
„Gilt Edge“ - hveitið.
Hafið hufffast, að hveitikaup gerið þið hvergi betri
en hjá okkur.
Útl-
skemtanir:
Kópavognr, Hafnarfjðrðnr og
Kollafjarðaroyrar,
Aktð með hínnm þjððfrægn bifreiðnm
Steindðrs.
D ans
á pöllnm.
Fánm á morgnn:
Epli í kössnm. — Appelsínsr 150 og 176 stk.
Lank. — Kartöflnr.
Eggert Krisfijánsson á Co.
Allir mnna A. S. I.
„Verkin tala“, sagði forsætisráð-
kerra, að eigi væri enn ákveðið
hvort ríkið yrði látið kosta útgáfu
þeirrar bókar eða flokkssjóður
Afturhaldsins. En ákvörðun um
þetta liefir verið tekin skömmu
síðar, því að ritið var fyrir og
um kosningarnar sent út, og ríkis-
sjóður látinn kosta útgáfima og
útsendingu.
Hin bókin, sem nefnd hefir verið
„Bláa bókin“ hefir ekki enn kom-
ið fyrir almennings sjónir. tieir,
sem kunnugir eru þessari bók full-
yrða ,að í henni sje óhróður,
dylgjur, níð og persónulegar sví-
virðingar um pólitíska andstæð-
inga Afturhaldsins.
Það er orðið æði langt síðan, að
menn Jieyrðu nefnda þessa „Bláu
bók‘ ‘. Hún mun Jiafa verið samin
að tilhlutan fyrverandi dómsmála-
ráðherra, Jónasar Jónssonar frá
Hriflu, og máske af honum sjálf-
um. En þótt menn hefðu fregnir
af bók þessari gat þó engan órað
fyrir, að stjórnin leyfði sjer að
taka fje úr ríkissjóði til útgáfu
hennar. En þegar landsreikning-
urinn 1929 ltom til yfirskoðunar-
nic.nna, fanst þar í 11. gr. B. 5
útgjaldauppliæð, 9450 krónur fyrir
„útdrátt nokkurra mála“. Yfir-
skoðunarmenn óskuðu eftir skýr-
ingum á þessu, og svar þáverandi
dómsmálaráðherra var, að hjer
væri um að ræða „kostnað við
prentun á mörgum þýðingarmikl-
iim skjölum.“ Við nánari aðgæslu
kom í ljós, að hjer var verið að
reyna að fela prentunarkostnað
„Bláu bókarinnair“ svonþfndu. —
Ríkissjóður átti sem sje að kosta
útgáfuna.
Tryggvi Þórliallsson forsætis-
ráðherra sagði stjórnarandstæð-
ingum í vor, að liann hefði engan
þátt átt í útgáfu þessarar bókar.
Og hann lofa.ði því. ótilkvaddur,
að bókin skykli alls ekki verða
send út.
Þessi yfirlýsing Tr. Þ. verður
ekki skilin á annan veg en þann,
að hann liafi talið innihald bókar
þessarar þannig, að ósæmilegt væri
að láta ríkið gefa hana út. Og til
þess að bjarga sóma ríkisins hafi
ráðherrann ákveðið, að senda bók-
ina. ahlrei út.
X’essa „Bláu bók“ bar talsvert á
góma í neðri deild á dögunum, í
sambandi við umræður um lands-
reikninginn 1929. Var þá Tr. í>.
mintur á loforðið og yfirlýsinguna,
sem hann gaf í vor. En nú var
komið annað hljóð í strokkinn. Nú
þorði ráðherrann ekkert um það að
segja, hvort bókin yrði send út
eða ekki; hann kvaðst vera ólrunn-
ugur innihaldinu!
Er af þessu Ijóst, að Tryggvi
Þórhallsson er nú aftur í þann
veginn að skríða inn í buxnavasa
Jónasa-r frá Hriflu, þar sem hann
kúrði alt. síðasta kjörtímabil. Það
fflun vera fastráðið hjá Aft.urhald-
inu, að Jónas frá Hriflu taki aftur
sæti í stjórn landsins. Og suinir
segja, að liann sje þegar tekinn
við, en það þyki hyggilegt. að
fresta því að tilkynna þetta þang-
að til ltomið er að þinglausnum.
Aumt, er ástandið hjá Aftur-
haldinu, að það skuli sjálft kjósa.
að fela í lengstu lög fyrir Alþingi
þann mann, sem það hefir valið til
að veita forstöðu ábyrgðármestu
stöðum í þjóðfjelaginu.
Ábyrgðarleysi Afíurhaldsins.
Afhending fjárveitingarvaldsins.
Við aðra umræðu fjárlaganna í
Nd. bar minni hluti -fjárveitinga-
nefndar fram svo hljóðandi breyt-
ingartillögu við þau:
„Á eftir 24. gr. kemur ný grein
sem verður 25. grein og hljóðar
svo:
Allar gjaldaheimildir laga þess-
ara eru hámarksákvæði, og er ó-
heimilt nema um óvænta og ber-
sýnilega nauðsyn sje að ræða, að
fara fram úr þeim, nema greiðsl-
an fari fram samkvæmt öðrum
heimildum eða fram sje tekið, að
fjárhæðin sje áætluð.“
Það er ekki nema eðlilegt að
menn spyrji um ástæður fyrir því,
að nauðsynlegt þykir að taka þetta
fram.
Ástæður eru þessár:
I stjórnarskrá ríkisýis er svo
fyrir mælt, að ekkert gjald megi
greiða úr ríkissjóði, nema fyrir
því sje heimild í fjárlögum eða
f j áraukalögum.
Löggjafinn hefir með þessu á-
kvæði, um leið og hann fær Al-
þingi einu fjárveitingarvaldið,
viljað. tryggja það, að aldrei yrði
á þennan rjett gengið af fram-
kvæmdarvaldinu.
En hefir það þá verið gert?
Allur landslýður veit að á síð-
asta kjörtímabili hefir þetta verið
gert svo freklega, að raunverulega
er fjárveitingavaldið algerlega
komið úr höndum Alþingis.
Þrjú s.l. ár hefir á fjárlögum
verið heimilað að greiða úr ríkis-
sjóði samtals 33^4 miljóna króna.
En þessi sömu ár hefir stjórnin
eytt 54—55 milj. kr.
Lengst gekk stjórnin í þessu
s.l. ár. Þá voru lieimiluð gjöld
á fjárlögum um 11,9 milj. kr., en
útgjöldin urðu meira en tvöföld
sú upphæð, eða eftir því sem næst
verður komist yfir 24 milj. kr.
Þegar nú það er athugað, að
fjárlagaiitgjöldin eru nær því öll
ákveðin í öðrum lögum, sjest
strax, að hlutdeild Alþingis í fjár-
veitingum er orðin lítil önnur en
sú, að endurrita lögboðin gjöld.
Ilið eiginlega fjárveitingavald
hefir ríkisstjórnin hrifsað úr hönd-
um þess.
Það er eðli hvers manns að vilja
halda þeim rjetti, sem hann á. En
í þessu efni er það skylda að
halda fast á rjettinum. Alþingis-
mönnum, sem unnið hafa eið að
stjórnarskránni er óheimilt að láta
af hendi það vald sem hún fær
þeim í hendur. Og sem fulltrúar
þjóðarinnar eru þeir einnig skuld-
bundnir til að vernda rjett þings-
ins, og að fara sjálfir með það
vald, sem þeim er fengið með
þingmenskuumboðinu.
Að öllu þessu athuguðu, verður
það varla vefengt, að tillaga minni
liluta fjárveitinganefndar hafi
verið rjettmæt og nauðsynleg og
að það liafi verið eiðbundin skylda
þingmanna að samþykkja hana.
En þetta fór á aðra leið. Allur
■stjórnarflokkurinn í neðri deild
að einum þingmanni undanskild-
um (Halldóri Stefánssyni) greiddi
atkvæði móti henni og feldi hana.
Hefir nd. Alþingis þar með fyrir
sitt leyti afhent stjórninni fjár-
veitingavaldið þvert ofan í fyrir-
mæli stjórnarskrárinnar og þing-
mannseiðinn.
En stjórnin hefir ekki látið sjer
nægja a.ð leggja undir sig fjár-
veitingavaldið að því er umfram-
greiðslur snertir. Hún hefir einnig
virt að vettugi fyrirskipanir þings-
ins um fjárgreiðslur. Þannig hefir
hún alls ekki frainkvæmt þau verk
sem þingið veitti fje til, ef and-
stæðingar hennar áttu í hlut, en
látið vinna samskonar verk hjá
gæðingum sínum, þótt til þess
væri enginn evrir veittur.
Glögt. dæmi um þetta eru síma-
lagningarnar.
Þingið 1930 veitt-i fje til 7 nýrra
símalína. Af þeim ljet stjórnin
leggja aðeins eina. Hins vegar
ljet hún leggja 3 símalínur, sem
ekkert fje var veitt til, alt eftir
því, hvort andstæðingar hennar
eða fylgismenn áttu í hlut. T. d.
veitti þetta þing fje til símalína
vestan Arnarfjarðar — frá Bíldu-
dal til Selárdals. Á þeirri línu eru
22 búendur og útræði á mörgum
stöðum. Þessa símalínu ljet stjórn-
in alls ekki leggja. Þar á móti
ljet hún leggja dýra símalínu
hinsvegar Arnarfjarðar, þótt ekk-
ert fje væri til hennar veitt. —
Þeirrar línu njóta fjórir bæir,
en þar eru líka trvggar stjórnar-
sálir.
Þegar nú stjórnin sá live hund-
fúsir flokksmenn hennar voru til
þess að fá lienni f járveitinga-
valdið, færði hún sig upp á skaft-
ið. Hún vildi ekki aðeins fá heim-
ild til fjáreyðslu utan fjárlaga,
heldur vildi hún einnig fá þing-
leyfi fyrir hinu síðartalda athæfi
sínu: að láta óframkvæmd þau
verk, er þingið fvrirskipar og veit-
ir fje til.
Forsætisráðherra bar því fram
við 3. umr. fjárlaganna í Nd. svo
hljóðandi breytingartillögu:
„Á eftir 24. gr. ltemur ný gr.:
Ef horfur eru á því, að tekjur
ríkissjóðs á árinu hrökkvi ekki
fyrir gjöldum, er ríkisstjórninni
heimilt að draga af öllum fjár-
veitingum fjárlaganna, sem ekki
eru lögum eða samningum bundn-
ar, 25%,»eftir því sem við verður
komið.“
Ollum þingmönnum var eflaust
ljóst, áð tekjur ríkissjóðs muni vel
nægja til að framkvæma að öllu
leyti fyrirmœli fjárlaganna. Og
eins mun þeim hafa verið það
ljóst, að þessum 25% frádrætti
mundi „við verða komið“ aðeins
þar, sem stjórnarandstæðingar
eiga hlut að máli. En svo hund-
flatir eru þingmenn stjórnarfl.,
að ekki einn einasti þeirra hafði
mannrænu til að rísa gegn þessari
ósvinnu. Var tillaga þessi samþykt
með at-kv. þeirra allra 16 í Nd.
Þessar tvær till. verða eflaust
skráðar í sögu þingsins, og von-
andi sýna þær dýpstu niðurlæg-
ingu Alþingis íslendinga.
Hjálpræðisherinn í Iíafnarfirði
heldur hljómleikahátíð í dag
kl. 81/2 síðdegis í bæjarþinghúsinu.
Einnig útihljómleilca á Hamarkots-
túni kl. 4 síðd. Lúðrasveit Hersins
frá Reykja.vík spilar m. m. Stabs-
kapteinn Ámi M. Jóhannesson
stjórnar báðum liljómleikunum.