Morgunblaðið - 07.05.1932, Qupperneq 3

« »siÍ8éi)é*é*ééii*ééééiéééé*ié»éé*
MORGUNBLAÐIÐ
f
JAorgjtttHaMft
5tjómarskráin.
Útgef.: H.f. Arvakur, Reykjavlk. •
Rltatjörar: J6n KJartanaeon. •
Valtyr Stef&nuon. •
Ritstjörn og afgrelOila: •
Auaturatrœti 8. — Sianl 800. •
AuKlýalngaatJöri: B. Hafberr. •
AuKlýalnraakrlfatofa: !
Auaturstrœtl 17. — Slaai 700. •
Heimaatmar: *
Jön KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánaaon nr. 1X10. »
E. Hafberg nr. 770. •
AakrlftaKjald: •
Innanlands kr. 1.00 & m&nuOl. •
Utanlanda kr. 1.50 & asAnuOi. •
í lausaaölu 10 aura eintakiB. •
20 aura meB Lesbök. *
Doumer forseta
sýnt banatilrceði.
París, 6. maí.
United Press. PB.
Rússneskur maður, sem menn
íætla að sje vitskertur, skaut þrem-
tnr skotum á Doumer forseta. Var
Doumer.
þessu í fyrstu haldið leyndu. Bitt
skotið kom í hálsinn. annað í
•Öxlina og' liið þriðja í kviðinn.
• Donmer er vart líí huji'að.
Þýska stjórnin
tekur til sinna ráða.
Heft starfsemi Stálhjálma-
manna og ,,Reichsbanner“.
Fjelög kommúnista og
o'uðleysingja uppleyst.
Berlih, 4. máí.
United Press. PB.
Hindenburg forseti hefir skrifað
úndir tvö lög- um neyðarráðstaf-
anir, önnur þess efnis, a.ð gera
Stállijálmafjelögin, ríkisfánafjelög
in og' önnur slík fjelög, háð innan-
ríkisráðherranum, en Iiin þess efn-
is. að Jevsa skuli upp fjelög kom-
nuinista og guðleysingja
Hörsing
i'orm. ,,Reichsbanner“-f]okksins.
Afturhaldið notar sitt rangfengna
meirihlutavald í neðri deild til þess
að tryggja ranglætinu sess í sjálfri
stjórnarskránni.
Afstaða flokkanna.
Stjórnarskrárnefnd neðri deild-
ar var þríklofin.
Sjálfstæðismenn lögðu til, að
stjórnarskrárfrumvarpið yrði sam-
þykt óbreytt. Þetta frumvarp fór,
sem kunnugt er ekkert inn á sjálfa
kjördæmaskipunina. Hún skyldi
ákveðast í kosningalögum. — En
tillögur Sjálfstæðismanna í kjör-
dæmamálinu eru alþjóð kunnar og
því óþarft, að rifja þær upp kjer.
Sjálfstæðismenn lögðu til, að í
sjálfri stjórnarskránni yrði að eins
lagður grundvöllurinn að skipun
Alþingis. Sá grundvöllur var á-
kveðinn í 1. gr. frumvarpsins
þannig:
„Á Alþingi eiga sæti alt að 50
þjóðkjörnir fulltniar. Alþingi skal
svo skipað, að hver þingflokkur
hafi þingsæti í samræmi við at-
kvæðatölu þá, sem greidd er fram-
bjóðendum flokksins samtals við
almennar kosningar£ ‘.
Fnlltniar Alþýðuflokksins báru
fram tillögur síns flokks, þær sömu
er fram komu í Bd. á dögunum:
Að landið yrði eitt kjördæmi, eða
(varatill.), að laiidinu yrði skift
í 6 stór kjördæmi.
Fulltrúar j.Pramsóknar1 ‘ -flokks-
ins í stjórnarskrárnefndinni liafa
enn þá ekki annað upp á að bjóða
í rjettlætismálunum en tillögur þær,
sem flokksmenn stjórnarinnar
báru fram í Bd. á dögunum. Sam-
kvæmt þessum tillögum á land-
kjörið að Ieggjast, niður, en Reykja
vík á a.ð fá 8 þingmenn (í stað
f jögurra mi); uppbótarsæti mega
vera 5, og slral þeim varið til
jöfnunar milli flokkanna í kjör-
dæmunum utan Reykjavíkur; að
öðru leyti á núverandi kjördæma-
skipun að haldast óbreytt.
Þessar till. stjórnarflokksins eru
gers'amlega óviðunandi. Þær bjóða
Reykvíkingum upp á nokkurt
rjettlæti, en hirða ekkert uni rjett
kjósenda í hinum dreifðu kjör-
dæmum, sem lenda í minni bluta
innan kjördæmis síns við kosning-
af Þessir menn mega engin ábrif
hafa á skipan Alþingis. Þeirra at-
kvæði koma hvergi til greina, eru
einskis met.in og einskis virt. Þess-
ii menn eiga að vera annars flokks
borgarar í þjóðfjelaginu. Skattar
og skyldur verða þeir að greiða,
sem aðrir þegnar, en kosningar-
rjett mega þeir ekki hafa.
Meðferð stjórnarskrárinnar
í neðri deild.
Stjórnarskrárfrumvarpið kom til
2. umr. í Nd. í gær.
Af hálfu Afturhaldsins talaði
Bergur Jónsson, sýslumaður. Var
ræða hans ómerkileg. Hann eyddi
löngum tíma í að ræða afstöðu
flokkanna til kjördæmamálsins á
fyrri tímum. Honum þótti undar-
legt, að menn, sem ekki hefði vilj-
að stórfeldar breytingar fyrir
nokkrum árum, skyldu nú heimta
breytingar. Þessu svaraði Magnús
Jónsson rjettile'ga með því að
benda á að það hefði aldrei kom-
>ð fyrir áður, að mikill minni hluti
þjoðarinnar skilaði stórum meiri-
lduta þingmanna á Álþingi. Þetta
væri vitanlega óbafandi, og því
eðlilegt, að menn vildu fyrirbyggja
að slíkt gæti komið aftur fyrir.
Þá eyddi B. J. löngum tíma í
að ræða tillögur Sjálfstæðismanna
í kjördæmamálinu Pór hann þá
m. a. að glíma við þann drang,
feem hann hefir áður verið að glíma
við í Tímanum, þ. e. óhæfilega
þingmannafjölgun. Var honum þá
bent á, að hámarkstala þingmanna
væri þegar ákveðin 50 í frv.
Þegar B. J. hafði lýst — frá
sínu sjónarmiði — tillögum Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðufl. í kjör
dæmamálinu, kom hann að till.
síns eigin flokks. Sagði hann um
þessar till., að þær væru þannig,
að allir skynsamir(!) menn mundu
geta fylgt þeim og vonaði því, að
þær yrðu samþyktar.
Magnús Guðmundsson kvaðst
geta fullvissað B. J. um það, að
Sjálfstæðismenn myndi aldrei sam
þykkja till. stjórnarliðsins. Þessar
till. væru í raun og veru verri en
núv. kjördæmaskipun; þær væru
Spor aftur á bak.
Þá rakti M. G. sögu þessa deilu-
máls í stórum dráttum. Upphaf
deilunnar liefði verið till. nnv.
stjórnar á vetrarþinginu í fyrra,
þar sem leggja átti niður land-
kjörið, en ekkert koma í staðinn.
Þá ákváðu andstöðuflokkar stjóm
arinnar, að endurskoða skyldi alla
kjördæmaskipunina, En stjórninni
varð svo mikið um þetta, að hún
rauf þingið og sendi þingmenn
heim. í kosningabaráttunni hefði
svo verið lirópað um samning milli
Sjálfstæðismanna og sósíalista um
það, að leggja skyldi núv. kjör-
ílæmi niður. Till. Sjálfstæðismanna
nú sýndu greinilega, að þetta var
tilliæfulaust.
M. G. kvaðst hafa heyrt tvo af
foringjum stjórnarflokksins (þá
Tr. Þ. og Ásg. Ásg.) lýsa yfir því í
kosningabaráttunni í fyrra, að
þeir vildu einmenningskjördæmi
með uppbótarsætum. Þegar svo
Sjálfstæðismenn kæmu með þessa
lausn, risi öll stjórnarfylkingin
þveröfug gegn henni.
Áskoranir þær, sem Alþingi bær
ust daglega í þessu máli, sýiidu
best áhuga kjósendanna í landinu.
Verið gæti, að stjórnarliðinu tæk-
ist með ofbeldi að stöðva frarn-
gang málsins að þessu sinni, en til
langframa tækist þet.ta ekki.
Er M. G. liafði svarað ræðu B. J.
og lýst till. S.jálfstæðismanna gat’
hann mynd a.f núverandi rjett-
læti(!)
■ Við síðustu kosningar hefði
stjórnarflokkurinn fengið um 12
fjús. atkv. . í kjördæmum utan
kaupst.aðanna, en Sjálfstæðisflokk-
v.rinn um 9 þiis. atkv. Pyrir sín
12 þús. atkv. hefði stjórnarflokk-
urinn fengið 21 þingsæti, en Sjálf-
stæðisfl. ekki nema 6 þingsæti fyr-
ir sín 9 þús. atkv.
Annað dæmi nefndi M. G. einn-
ig. í svéitakjördæmum á svæðinu
frá Jöknlsá á Sólheimasandi. aust-
nr um og alla leið að Geirólfsnúp
á Ströndum hefði stjórnarfl. feng-
ið um 7000 atkv. og 14 þingmenn,
<n Sjálfstæðisfl. nm 4000 atkv, og
f
Þorláknr V. Bjarnar
bóndi á Rauðará, andaðist í gær
eftir langvinn veikindi. Hans verð-
ur nánar minst síðar hjer í blað-
inu.
einn þingmann.
Ef þetta telst rjettlæti, sagði M.
G. að lokum, þá skil jeg ekki
rjettlætistilfinhingu þeirra manna,
sem fylgja miv. stjórnarflokki.
Annað hvort hljóta þeir að herjast
gegn betri vitund, ellegar þá að
rjettlætistilfinning þeirra er brjál-
uð.
Hjeðinn Valdimarsson talaði fyr
ir till. sósíalista.
Því næst talaði Magnús Jónsson
:og sýndi fram á óheilindi stjórn-
arliðsins, sem hjeldi auðsjáanlega,
að hægt væri að stelast frá málinu
og fá það til að gufa upp og
verða að engu.
Atkvæðagreiðsla fór þannig, að
tillögur sósíalista voru feldar með
16:3 atkv. (Sjálfstæðismeim sátu
hjá); tillögur „Framsóknar“ -
manna voru því næst samþyktar
með 14:12 atkv. Á móti voru allir
Sjálfstæðismenn og sósíalistar og
tveir ,,Pramsóknar“-menn (H.
Stef. og L. H.). (Pjarverandi voru
Gl. Tliors og P. Ott.). Frv. var
yí næst þannig breytt afgréitt til
3. umr.
Hefir Afturhaldið því notað sitt
rangfengna meirihlutavald í neðri
deild til þess, að tryggja rang-
lætinu sess í sjálfri stjórnar-
skránni.
Fari svo, að Afturhaldið haldi
fast við þessar tillögur sínar í
'Jvjördæmamálinu, verða stjórnar-
andstæðingar í efri deild að taka
til sinna ráða.
MacDonald í sjúkrahúsi.
Stanley Baldwin gegnir for-
sætisráðherrastörfum.
London, 4. maí.
United Press. PB.
Ráðherrafundur var haldinn í
morgun og var MaeDanald í for-
getastól. Síðar um daginn gekk
hann fyrir konung og ræddi við
hann í þrjá stundarfjórðunga. —
Legst, MacDonald nú á sjúkrastofu
'til uppskurðar og gegnir Stanley
Baldivin forsætisráðherrastörfun-
iim í hans stað til bráðabirgða.
London. 6. maí.
United Press. FB.
Uppskurður á hægra auga Mac-
Donalds var gerður í gær og
heppnaðist vel.
Stjórnin í Austurríki fallin.
Yínarhorg, 6. maí.
United Press. PB.
Ríkisstjórnin í Austurríki hefir
beðist, lausnar.
Síðar: Orsakir lausnarbeiðninn-
ar eru þær, að Heimivehr-menn
neituðu að halda áfram samvinnu
við samsteypustjórnina, nema þeir
fengi mann í stjórnina. Alþýski
flokkurinu óg jafnaðarmenn hafa
einnig haft í hótiinum að fella
stjórnina, nema hún fjellist á að
nýjar kosningar færi fram.
A éOT BPEAKFAST IN A JIFPV
.. stiacn
Að eins 3 minúta suðu
þurfa þessi hafragrjón
og þjer fáið þann besta
hafragrant sem þjer
nokkurn tima hafi
smakkað.
Reynið einn pakka í dag.
Fæst viða.
Beildsölubirgðir.
H. Ólafsson & Bernhöff.
Símar 2090 & 1609.
Dagbók.
Veðrið (föstudagskvöld kl. 5):
Yfir sunnanverðu íslandi er grun*.
lægð sem hefir komið norðvestan
yfir Grænland. Olli hún fjrret
hægri V-átt og lítilsháttar rign-
' ingu hjer á landi, en nú er vindur
að verða norðlægur. Hiti er að ems
2—3 stig í útsveitum nyrðra og
þar .með nokkur úrkoma. Sunnan
lands er 7—8 stiga hiti og smá-
skúrir sums staðar.
Veðurútlit í Rvík í dag: N-kaldi.
Urkomulaust. ■
Messað í fríkirkjunni á morgm#
kl. 2, síra Árni Sigurðsson.
Gunnar Bohman hjelt hljóm-
leika fyrir skólafólk í Nýja BIó
á miðvikudagskvöld. Hljómleik-
arnir verða endurteknir í kvöld.
Til Strandarkirkju frá X. 15 kr.,
B. L. 3 kr., N. G. 2 kr„ P. G. Á.
(gamalt, áheit) 15 kr.. ónefndum
5 kr„ M H. 5 kr.
Af veiðum komu í gær togar-
arnir Bragi, Baldur og> Tryggvi
gamli, Höfðu þeir 70—92 tn. afla.
Sextugsafmæli átti Sigurður
Jónsson barnaskólastjóri í gær.
Flugvjel sást á sveimi yfir bæn-
r.m í fvrradag, og þótti það ný-
limda. Voru ýmsar getgátur um
það, hvaðan hana bæri að, og
bjeldu sumir að hjer væri Atíants-
hafsflugmenn á ferðinni. En þetta
var hin svonefnda ..Vífilstaðaflug-
vjel“ og var Björn Eiríksson flug-
maðnr að reyna hana.
Þrír franskir togarar komu hing
að í gær til þess að fá sjer kol og
sa't.
Knattspyrnukappleikurinn á
nppstigningardag. milli Prams og
sjóliða af enska eftirlitsskipinu
..Gherwell“. fór svo. að Pram sigT-
r.ði með 7:1.
Uppgripaafli er nú sagður í
Hornafirði og hafa bátar fengið
15—23 skippund í róðri.
Guðni Albertsson tenorsöngvari
vyngur nokkur lög á sumarfagnaði
„€harmaine“-klúbbsins í kvöld.