Morgunblaðið - 08.05.1932, Page 6

'tf O T? r, " V W T, A f) T O
Reykjavíkurbrjef.
7. maá.
VeÖráttan.
Undanfarna viku hefir verið
fremur kyrt veður um land alt,
bjartviðri fyrri part vikunnar,
oér aólbráð allmikil í snjóhjeruðum
norðanlands, svo lítil mun þar
vera fönn nú, segir Veðurstofan.
í dag hæg norðaustlæg átt um alt
land, með fám hitastigum í lág-
sveitum Norðurlands.
Hafís kyrstæður út af Homi á
svipuðum slóðum og áður.
Togaramir.
Enn eru flestir togaramir á salt-
fiskveiðum. Síðan úti var veiði á
Selvogsbanka, hafa þeir verið hjer
í FJóanum, í Jökuldjúpi og á
,,Köntum“, og má telja góðan afla
þar. En þegar hann þverr á þess-
um miðum, er mjög í vissu hvað
tekur við. A Hombanka mun vera
ís, og ófýsilegt er að fara austur
á Hvalbak, því þar hefir afli
bragðist undanfarin ár.
Aflinn.
Fiskaflinn á öllu landinu var 1.
maí, eftir skýrslu Fiskifjelagsins
199.907 skippimd og er það nokk-
uru minna heldur en á sama tíma
seinustu árin. Af þessu var stór-
fiskur 161.362 skpd., smáfiskur
32.831 skpd., ýsa 1193 skpd. og
upsi 4.521 skpd, í aflanum eru
talin 1153 skpd., sem keypt hafa
verið af eriendum skipum. í Sunn-
lendingafjórðungi var aflinn auð-
vitað langsamlega mestur, eða 165,-
276 skpd. alls, í Vestfirðingafjórð
ungi 24.285 skpd., í Norðlendinga-
fjórðungi 5.452 skpd. og í Airnt-
firðingafjórðungi 4894 skpd.
Frá Noregi.
Vertíðin við Lofoten er nú úti.
Segir um hana í „Aftenposten“,
að aflinn hafi í ár verið þar 105
miljónir kg. I fyrra var aflinn við
Lofoten 65 milj. kg. 26.600 manns
tóku þátt í veiðinni í ár.
Fengu sjómenn 424 krónur í
hlut. En þegar dreginn er „báts-
hlutur“ frá, eru það kr. 335 kr.,
sem hver sjómaður bar úr býtum
yfir vertíðina. Af því verður hann
at kosta sig og greiða venjulegan
rekstrarkostnað, svo ágóðinn varð
ekki mikill, segir í blaðinu.
í fróðlegum fyrirlestri eftir einn
af helstu útgerðarfrömuðum Norð-
manna, er hann hjelt í Osió, 22.
apríl, segir hann, að þorskur hafi
verið seldur við Lofoten á þessari
vertíð fyrir 4^2—9 aura kg. Á
árunum fyrir 1914, hafi gangverð-
ið á þorski verið þar 10—12 aura
kg. Svo langt er verðið hrapað.
Þeir, sem borða
saltfiskinn.
Blaðamaður, sem nýlega hefir
ferðast um ítalíu, segir svo frá
um kjör álmennings þar.
miljón faglærðra iðnaðar-
manna þar í landi, hafði 1. okt
s.l. sem svarar 40 gullaurum í
timakaup, eða um 65 aura íslenska.
Vinnutíminn hefir verið styttur
í 7 klst. á dag, svo atvinnan dreif-
ist. Iðnaðarmenn með þessu kaupi
hafa því um 114 kr. í kaup á mán-
uði. Fyrir þetta verða þeir að
framfleyta fjölskyldum sínum. í
sveitum ítalíu samsvarar tíma-
kaupið 35—53 aur. íslenskum fyr-
ir karla og 22—34 aur. fyrir kon-
ur. Þetta er tekið, segir blaðamað-
urinn úr opinberum skýrslum
stjórnarinnar.
Þannig er þá umhorfs í
-i markaðslandinu, þar sem
salti'iskurinn er keyptur og borð-
aður. Er við því að búast, að
verðlagið reynist hátt og haldgott,
þegar kaupgetan er ekki meiri þar?
Má vænta þess, að hægt verði að
halda hjer góðæriskaupi og lifn-
aðarháttum við framleiðslu á mat-
vöru, sem seld er hátolluð í lönd-
um, þar sem almenningur lifir
við augsýnileg sultarkjör?
Týnd Paradís.
Það fór sem fyr, að lítið varð
úr því högginu sem Afturhaldið
ætlaði að reiða hátt gegn íslenskri
verslunarstjett, með svonefndri
rannsókn, er skattstjórinn hjema
átti að gera um verslunarkostnað.
í fyrstu umferð varð það aug-
ljóst, að það var eintóm vitleysa,
sem Eysteinn fór með viðvíkjandi
verslimarkostnaði hjer í Reykja-
vík. Til þess að reikningur hans
væri rjettur, þurfti hver fjölskylda
hjer í Reykjavík að hafa 17000
króna árstekjur.
Skattstjórinn áttaði sig ekki
strax á því, út í hvaða vitleysu
hann var kominn, og hjelt áfram
að „reikna“, og gefa út ýmsar
rógslettur um íslenska verslun-
armenn. Þá var honum sýnd
skýrsla um vöruverð hjer í land-
inu, þar sem borið er saman verð-
lag kaupmanna og kaupfjelaga á
helstu nauðsynjavörum. —■ Og
kaupfjelaga verðið reyndist hærra!
Síðan hefir Eysteinn ekki látið
heyra til sín.
Skattfrelsið.
í Noregi eru núgilandi lög um
skattfrélsi samvinnufjelaga, 14 ára
gömul. Þar í landi er hafin bar-
átta um afnám skattfrelsisins. í
nýútkominni áskorun frá sam-
bandi kaupmanna er á það bent,
að engin ástæða sje til þess, eins
og nú horfi við, að.láta 24 miljón
króna sjóði samvinnufjelaga þar
vera skattfrjálsa. Þjóðin þurfi
á sínum tekjustofnum að halda.
Samvinnumenn þar svara því
til: Ef skattfrelsi er afnumið þá
setjum við krók á móti bragði og
lækkum vöruverð okkar svo að
engar verði fjelagstekjur að skatt-
leggja.
Þá aðferð lætur almenningur
sjer vel líka.
Verðlagið.
Hjer ofsækir Afturhaldið versl-
unarstjett landsins, í ræðu og riti
með þrælatökum á bönkum og gíf-
urlegum skattaálögum. Við hliðina
i kaupmönnum starfa hin skatt-
frjálsu kaupfjelög, með sinn banka
ráðsmanninn í hverjum bankanum.
En þó aðstöðumunurinn til rekst
ursins sje svona gífurlegur, sjest
ekki á ofannefndum verðsaman-
burði áð lilunnindi fjelaganna
komi fram í hagkvæmara verðlagi.
Nota fjelögin sjer aðstöðu sína
til að safna í sjóði? Líklegt væri
það. ,En kæmi það ekki almenn-
ingi fult eins vel nú, að aðstöðu-
munurinn kæmi fram í lækkandi
verðlagi á nauðsynjavörum?
Ofeldi.
Máltækið segir: Sjaldan launa
kálfar ofeldið. Ósjálfrátt detta
fnanni þessi orð í hug, er hugleidd
eru viðskifti sambandskaupfje-
laganna við Þjóðbankann. — Hjer
skal ekkert út í það farið, hverra
blunninda kaupfjelögin njóta hjá
bankanum. En þó engin væru,
ættu Sís-menn eins og sjálfur for
maður bankaráðsins, að sýna bióð-
' - J.uxHim veivrm. Væri það ekki
ofætlun.
En hvernig launa þessir menn
viðskifti sín við bankann? Með
sífeldum rógi, eins og alþjóð er
kunnugt. Það kemur varla blað
svo út blað af Tímanum upp
síðkastið, að ekki sje í einhverri
greininni áð því vikið, að stjórn
b.vnkans hafi verið þannig, að
bankinn hafi tapað einum 15 mllj.
eða meiru, og það alveg út í veð
ur og vind.
Hinar æfðu rógtungur Tímans
nefna að vísu sjaldan Landsbank-
ann í þesísu sambandi. Talað er um
íslandsbanka, og töp hans, en
drepið á töp hins bankans í ofan
á lag, undir rós.
Afturhaldið.
Þá hefir stjórnarskrárbreytingin
fengið á sig mynd Afturhaldsins.
Við 2. umræðu í Neðri deild voru
samþyktar Afturhaldstillögurnar
um að afnema. landkjörið, og binda
ranglætið í stjórnarskrána, að
gefnú vilyrði um að lögleiða megi
5 uppbótarþingsæti utan Reykja-
víkur.
Reykjavík á samkvæmt tillögum
Afturhaldsins að fá átta þing-
menn. í fyrra var þing rekið heim
vegna þess að stjórnarliðið hjelt
að landslýður smitaðist af kyn-
sjúkdómum, ef Reykjavík fengi
fleiri þingménn en nú. Þannig
söng í Tryggva Þórhallssyni á
fundum í Skagafirði.
Við umræður í neðri deild tal-
aði framsögumaður Afturhaldsins,
Bergur sýslumaður Jónsson um
agnúann á tillögum Sjálfstæðis-
manna, að hafa þingmannatölu ó-
takmarkaða. En frumvarp Sjálf-
stæðismanna ákveður hámark þing
mannatölu 50. Þannig tala þeir
Afturhaldsmenn alveg „svart“ í
þéssu máli. Eins og þeir viti ekki
sitt rjúkandi ráð.
Tveir turnar.
Fvrir nokkurum árum var greina-
rolla mikil í Tímanum, með fyrir-
sögninni „Tveir turnar.“
Fjallaði greinin um fjármálaaf-
rek(!) Tímamanna. Tveir voru
þar taldir afburðamenn-„turn
arnir“. Halldór Stefánsson var
annar.
Enn eru það tveir þingmenn
stjórnarflokksins, sem skera sig
úr, og er Halldór annar, en Lárus
í Klaustri hinn. Þeir hafa ekki
haft ráðrúm til að átta sig á, að
tillögur Afturhaldsins í kjördæma-
málinu tryggja ranglætið öllu bet-
ur en núverandi skipun þess máls.
Kyrstaðan er þeim svo hjartfólgin,
að þeir jafnvel streitast á móti
breytingu, enda þótt hún sje í
eðli sínu hið mergjaðasta aftur-
liald. Þeir eru hinir heilsteyptu
turnar Afturhaldsins í þingliði
lan dsst j órnarinnar.
"“J'T--"
Bókawerslun
hefir sett á stofn dálitla bóka- og ritfangabúð í húsfö*
nr. 34, við Laugaveg, sem heitir
Bókabáð Anstarbæjar
B. S. E.
Búðin verður opnuð mánudaginn 2. maí, og verOa
þar seldar sömu vörur með sama verði sem í
Bókaverslan Sigfúsar Eymnndssonar.
Austurstræti 18.
'ww: Efnalotjg
áuiUur
íiemtsU fataftteittstttt 0$ (ittttt
^imiz 1300 Jíejjbiawít.
Pullkomnar vjelar. Nýjustu og bestu efni. Þaulvant etarfsfólk. —
10 ára r e y a s 1 a.
Auglýsing.
Að gefnu tilefni eru húseigendur og umboðsmena
þeirra alvarlega ámintir um að tilkynna tafarlaust til lög-
reglu-varðstofunnar, er fólk flytur í eða úr húsum þeirra.
Vanræksla í þessum efnum varðar sektum samkvæmt
2 grein Iaga nr. 18, frá 13. sept. 1901, og verður þeím
ákvæðum hjer eftir tafarlaust beitt
Eyðublöð undir flutningstilkynningar geta menn sótfc
á lögregluvarðstofuna.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 7. maí 1932.
Hermann Jónasson.
Stðr 00 QÚð ihfið
til leigu á fyrstu hæð í Verslunarskólanum við Grundafr-
stíg. — Upplýsingar gefnar á skrifstofu Verslunarráðs-
dns, sími 694.
Hvað skeður?
Engu skal hjer spáð um enda-
lok þing.sins. — Með sífjölg-
andi undirskriftum undir kröfuna
um jafnrjetti kjördæmanna í land-
inu er augljóst hvert stefnir. —
Frjálsir kjósendur landsins heimta
ao rjettlætið nái fram að ganga.
Sigur Sjálfstæðismanna í þessu
máli er vís.
Eftir því sem viðspyrna Aftur-
baldsins vcrður langvinnari, eftir
sem sökkt hai'a þjóðinni í forað J liefir lítið borið á „fjáraflaplö*-
fjársukks og óstjórnar undanfar-
in ár.
Afturhaldið, þröngsýnin. sjer-
gæðingshugurinn, rógs- og stjetta-
pólitíkin arf að hverfa úr sögu
þjóðarinnar. Hjer þurfa að skap-
/ast ný viðhorf, sterk og víðfeðm
endurreisnarhreyfing. — Þrælatök
stjórnarliðsins í kjördæmamálinu
knýja fram hina góðu krafta þjóð-
fjelagsins til þess að hrinda af
sjer oki hinna innlendu kúgara.
Áskoranirnar.
H 3. maí, voru komnar til Al-
þingis áskoranir frá 17857 kjós-
endum um að lögleiða jafnrjetti
kjósendanna í landinu. í dag kom
samhljóða áskorun til þingsins frá
839 kjósendum úr nokkurum
hreppum Guilbringu- og Kjósar-
sýslu; enn fremur frá 217 kjósend-
um í Húsavík. Úr fjölmörgum hjer
uðum eru áskoranir væntanlegar í
viðbót.
Trúin á kákið.
Síðan Sigurður Jónasson settist
:>vi
þverr bolmagn þeirra manna1 að í tóbakseinkasö’luhreiðri sínu
um“ hans. En nú hefir harra
látið á sjer bæra, á fyrra vefct-
van&i sínum, í Sogsvirkjunarmál-
inu, eftir því sem Jónas Jónssom
sagði í þingræðu fyrir nokkru, og
heyrst hefir á fleiri Afturhalds-
ni önnum.
Hr. „f járaflamaður“ Sigurðm-
Jónasson bæjarfulltrúi er sem sje
eiriskonar umboðsmaður þýska raf-
magnsfjelagsins A. E. G.
í fyrra sendi fjelagið hingað
verkfræðing að nndirlagi Sigttrð-
ar, til þess að athugá raforkumál
jíeykjavíkur, þ. e. a. s. síðar
mun ]>að hafa komið á daginn,
að erindi mannsins, eða verk hans
hafi helst hnigið í þá átt, að rann-
saka. hvernig Sogsvirkjunin gset»
best hentað fjáraflaplönnm Sifr-
urðar sjálfs.
Virkjun Sogsins, er nægð*
Reykjavík, Hafnarfirði og nálæg-
um sveitum er áætlað að kosti
6—7 miljónir króna. Með núver-
andi fjárhagsástandi þjóðarinnar
telur Sig. Jónasson sjer naumast
fært, að græða fje á því „plani“