Morgunblaðið - 25.05.1932, Síða 2

Morgunblaðið - 25.05.1932, Síða 2
2 MORGUNBIAÐIÐ < Islenskir uísinöamenn. Það liefir verið áður á það minst, að mikill gróður væri um þessar mundir í vísindastörfum meðal ís- iendinga, 'meiri en nokkuru sinni fyr, — þrátt. fyrir alt kreppu- ekrafið. Halldór Hansen læknir hefir ný- lega gefið út þá langstærstu bók, sem nokkur islendingur hefir rit- að um læknisfræðileg efni. Er hún skrifuð á þýsku og fjalíar um sjúkdóma ,sem líkjast magasájri og stafa þó ekki af því. Bók þessi «r að mestu bygð á sjálfstæðum rannsóknum, en þó er þar smalað Saman öllu markverðu, sem aðrir yísindamenn hafa skrifað um þessi efni og er vitnað í óteljandi bækur þeirra og ritgerðir. 1 Bók þessi er margra ára verk og hefir kostað fleiri utanfarir. ekki síst til þess að geta n&ð í allar þær bækur og ritgerðir, sem íiJH þetta fjalla. Enn erum vjer okki betttr á vegi staddir en það, að hjer má heita ómögulegt að skrifa um flest vísindaleg efni af nokkuru viti fyrir bókaleysi. Það myndi ganga yfir flesta, ef þeir vissu hve mikla vinnu, fjTÍrhöfn og fje bók þessi hefir kostað höf- iindinn. En það er oft svo, að vís- indastörf eru unnin af áhuga ein- um fyrir málefninu og brennandi þrá til þess að vita hið sanna, án allrar vonar um endurgjald. Það or ekki spurt um sem mest kaup fyrir sem minsta vinnu, og sting- ur það skemtileg í stúf við alt auraskraf almennings. Vafalaust verður bók þessi kær- komin, fyrst og fremst sjerfræð- ingum í magasjúkdómum, en einn- ig almennum læknum, sem oft oiga úr vöndu að ráða með þessa kvilla. Lesin verður hún um öll siðuð lönd. Ekki er bók þessi kominn enn í bókaverslanir hjer, en þess mun skamt að bíða. Ðr. med. Skúli V. Guðjónsson .sendir nú frá sjer hverja rit- gerð á fætur annari og eru allar (nema ein) um sjálfstæðar rann- sóknir, sem hann hefir gert eða unnið að, flestar um bætiefni (vítamín). Þær eru víst 16 talsins, sem hann hefir birt á fáum árum. Nokkrar af þeim síðustu eru þessar: Um líkajnshita rottna, sem lifa á fullkomnu og bætiefnasnauðu f&ði. Reyndist hitinn nokkru lægri «f A efnið skorti. (Journal bf Pliysiology 1932). Um langvinna kopareitrun á mönnum, sem fægðu látúnsskrúf- ur. Menn þessir fengu svima, höf- uðverk og önnur einkenni, sem bentu á áhrif á taugakerfið, og bötnuðu, er þeir hættu vinnunni. (Zentralblatt fúr Gewerbehygiene 1932). Um ltísilsýruskemd í lungum hjá stúlkum, sem unnu að fægidufts- gerð. (ITgeskr. for Læger 1931). Um iðnaðarkvilla og varnir gegn þeim. í ritgerð þessari er stutt sögulegt yfirlit yfir kvilla þessa, sem gerðu vart við sig þeg- ar í fornöld. Er þar meðal annars talið hve lengi fjelagar í sjúkra- samlögum (Danmörk) liafi verið sjúkir að meðaltali á ári í hverri iðnaðargrein, og er þar allmikill munur á. Mjög fer það og eftir stjettum hve langlffir menn eru. Frestar lifa t. d. alla dauða. (Nordisk tidskrift 1932). Niels Dungal birti í fvrra all langa og fróðlega ritgerð um smit andi lungnabólgu í sauðfje. Hefir áður verið minst á hana í Mbl Hjer var að ræða um lítt þektan hættulegan sjúkdóm og óþekta sóttkveikju. Hafa nú bestu fræði menn erlendis fallist á að rann sóknir N. D. sjeu óyggjandi. M.á það heita sjaldgæft, að svo greið lega gangi að finna sjúkdómsor- sök og varnarráð, sem sýnast koma að fullu haldi. Er þetta eitt dæmi þess. hve mikið gagn háskólinn mætti vinna, ef hann gæti starfáð meira en verið hefir að nauðsynja- málum almennings. (Journal of eomparative Patlio logy og Deut.sche Tieráztliche Wochenschr). Lárus Einarsson (Magnúsar heit dýralæknis) hefir ritað um nokkr- ar nýjar aðferðir, sem hann hefir fundið við rannsókn vefja oc fruma, einkum í taugakerfinu. Síð asta ritgerð hans er um litun í vöðvafcrefjum. Hann liefir getið sjer góðan orðstýr fyrir þetta með- pl vísindamanna. Hann hefir not- ið Rockefellerstyrks undanfarin ár og dvalið í Bandaríkjunum. (Anatomical Record 1932). Dr. med. Helgi Tómasson hefir nýskeð birt ritgerð um rannsóknir á nokkrum sjúklingum með sjer- staka geðveikistegund. Hefir hon- um áður reynst, að kvilli þessi standi í sambandi við óreglu söltum í blóði og hagar hann með- ferð sinni eftir því. Þessi meðferð dr. H. T. bar ágæt an árangur á þessum sjiiklingum. Þeim batnaði að meðaltali á 50 dögum, í stað þess að veikin stend- ur venjulega um 160 daga. Mælir þetta með því, að skoðun dr. H. T. a veiki þessari sje á rjettum rök- um bygð. , (Acta psychiatrica et neuro- logic Vol VII.). Próf. Sigurður Magnússon á Víf- ilsstöðum hefir undanfarið birt all- margar ritgerðir um ýmsar athug- anir og rannsóknir viðvíkjandi berklaveiki. Síðasta ritgerð hans er um blóðleysi á berklaveikum og lækningu þess. Hefir honum gefist Iþað ágætlega, að gefa sjúklingun- um lifur, eða öllu heldur efni, búin til úr lifur. Hefir þetta gefist vel við sjerstökum sjúkdómi: „illkynj- uðu blóðleysi“ en reynist nú koma að góðu gagni við blóðleysi á berklaveikum. Dr. med. Halldór Kristjánsson, læknir í Danmörku, gaf út fyrir rúmu ári vandaða doktorsritgerð: Den kirurgiske tuberkulose i barne alderen. Er hún að miklu leyti bygð á sjálfstæðum rannsóknum, bæði afarfróðleg og skemtilega skrifuð. Hefi jeg naumast lesið nokkra doktorsritgerð jafnlæsi- lega. Kemur þar fram það eðli margra íslendinga, að vera vel ritfærir. Er það ein af helstu niðurstöðum bókarinnar, að börn- um stafi tiltölutega lítil hætta af kúaberklum (mjólk) -en mikil af berklaveikum mönnum. Svo mun og þetta vera. Jeg hefi látið mjer nægja í þetta sinn að drepa á nokkuð af því, sem íslenskir læknar liafa unnið sjer til ágætis. Jeg er efins um, að læknar annara landa hafi gert öllu meira að tiltölu við fólksfjölda. Nú standa þeir betur að vígi en áður, eftir að Landsspítalinn er farinn að starfa, og ekki síst þegar Rannsóknast.ofa Háskólans vex fiskur um hrvgg, en þess verður vonandi ekki langt að bíða. G. H. flensborgarskólinn 50 ára. Tildrög til þess, að Flensborgar- skólinn var stofnaður, voru þau, að síra Þórarinn Böðvarsson prestur að Görðum á Álftanesi, misti son sinn 1869, hjet hann Böðvar, efni- legur námsmaður og hinn glæsileg- asti að öllu atgerfi. Þau hjónin síra Þórarinn Böð varsson og kona hans frú Þórunn Jónsdóttir gáfu til minningar um þennan son sinn, húseign sína Flensborg í Ilafnarfirði, og liálfa heimajörðina Hvaleyri, til þess að stofna alþýðuskóla. (Flensborgar skólinn var settur á stofn 1882). Jón Þórarinsson var fyrsti skóla- stjórinn í Flensborg og stjórnaði skólanum í 25 ár. Hann átti mest- an þátt í því að móta skólann. Jón Þórarinsson var vel til skóla- stjórastarfsins fallinn, takt.fastur í stjórn og prúður í framkomu og vann hann sjer traust og virðingu kennara og nemenda. Til skólans völdust góðir og duglegir kennarar, og nemendur komu til Flensborgar úr öllum hjeruðum landsins. Margir af nem- endum skólans hafa reynst. hinir nýtUstu menn, og hafa þeir starf- að í öllum stjettum þjóðfjelagsins. Nemendur Flensborgarskólans eru bæði karlmenn og konur: verkamenn, bændur, sjómenn, skip stjórar, kaupsýslumenn, útgerðar- menn, verkfræðingar, alþýðukenn- arar, prestar, læknar, lögfræðing- ar, prófastar og hefir einn verið ráðherra af Flensborgurum. Þessa er getið, til þess að sýna, að Flensborgarskólinn hefir verið Jandskóli og „almennur mentunar- skóli“ eins og honum var ætlað að vera. Hann liefir lagt heilbrigð- an grundvöll, til framtaks og menn ingar í íslensku þjóðlífi. - Flepsborgarnemendum hefir reynsf holt og notadrjúgt, það veganesti, sem þeir liafa liaft frá Flensborgarskólanum, og flestum er þeim hlýtt til stofnunarinnar, og telja margir sig stadda í þakk- lætisskuld við skólarin, stofnendur hans og stjórnendur. 28. apríl 1929 var stofnað Nem- endasamband Flensborgarskólans. Reynt hefir verið að ná til flestra nemenda eldri og yngri, með því að senda brjef til þeirra og óska eftir að þeir gengju í sambandið, og töluðu máli sambandsins við aðra Flensborgara, sem nálægt leim byggju. Sumir ,hafa gert það, en aðrir ekkert látið til sín heyra. Sjóður hefir verið stofnaður af ársgjöldum þeim, sem Nemenda- sambandi Flensborgarskólans hefir borist. Hann er nú kr. 3600.00 og er hann geymdur og ávaxtaður í Söfnunarsjóði íslands. Er það hr. kaupm. Einar Þorgilsson í Hafn- arfirði, sem á drýgstan þátt í því að afla þess fjár. Gerðist hann sjálfur æfimeðlimur, börn hans og verslunarfólk og jók það allveru- rit Flensborgarskólans, því að hann verður 50 ára 1, október þ. á. Margs er að minnast, þegar litið er yfir öll þau ár, sem skólinn hef- ir starfað, og er ilt að saga hans sje eigi skráð, og því ungur og yel hæfur maður ráðinn til starfs- ins. — Til þess að gefa út ritið vantar fje, og er því hjer með leitað til allra nemenda, Flensborgarskólans, eldri og yngri, nær og fjær, og þeir beðnir um að hjálpa til þess að rit. þetta geti komið út og orðið eigulegt að efni og frágangi. Þetta geta menn gert með því, að gefa upplýsingar um ’þá, sem í skólanum hafa verið; einkum er crðugt að vita um suma þá, sem verið hafa í skólanum fyrstu 20 til 30 árin, og hafa búið í fjar- iægum hjeruðum, eða farið af landi burt. Þá er einnig hægt að hjálpa til að gefa út ritið með því að gerast meðlimur í nemendasambandinu, eða gefa nokkrar krónur til út- áfu þess, alt verður vel þegið, sem menn vilja fyrir þetta mál gera. Minningarritið verður sent með póstkröfu til allra þeirra, sem um það biðja. Stjórn Nemendasambands Flens- borgar í Hafnarfirði gefur upplýs- ingar um þetta mál, ef nemendur vilja eitthvað fá að vita og þeir senda fyrirspurnir sínar brjeflega til liennar. Hafnarfirði, 12. maí 1932. Gunnlaugur Kristmundsson. 1Z aura rafmagn. Alþýðublaðið 20. þ. m. virðist kampakátt yfir því, að þeim jafn- aðarmönnunum í bæjarstjórn, með tilstyrk Hjalta Jónssonar, tókst að koma því í gegn á síðasta bæjar- stjórnarfundi, illu heilli, að verka- mannabústaðirnir skyldu fá raf- magn til suðu fyrir 12 aura alt árið. Jeg'segi ekki illu heilli af því, að þetta sje þýðingarmikið atriði fyrir rafmagnsstöðina út af fyrir sig, heldur af hinu, að þetta dreg- ui drjúga dilka á eftir sjer, fyrst og fremst fyrir fólkið sjálft, sem látið er í veðri vaka, að verið sje að hjálpa, og svo skapar þetta mis- rjetti, sem ekki verður haídið úppi, en ef haldið verður uppi jafnrjetti borgaranna, sem sjálfsagt verður að teljast, þá getur það komið ó- þægilega við rafmagnsstöðina og aðra notendur rafmagnsins. Það er látið í veðri vaka, að hjer sje verið að lijálpa íbúum verkamannabústaðanna, en í raun og veru er hjer verið að teygja þá út á glapstigu. Það er verið að narra fólkið til að leggja í rándýr áhaldakaup. Það verður að fá sjer þessar sjerstöku suðuvjelar, sem ekkert hefir enn heyrst um hvað kosta, en hampað er framan í fólk- ið af því þær eigi að vera sjerlega sparneyt.nar. Hvað sem um það er, þá eru þær vafalaust dýrar, öll rafmagnstæki eru dýr. Auk þess þarf verslings fólkið að fá öll eOd- húsáhöld ný og þau eru bæði dýr, þurfa góða meðferð og mikið við- hald. Jeg held, að fólkið ætti að hugsa sig vel um, áður en það lega á sjóðfjeð, því að hver æfi- ræðst í að fleygja öllurn áhöldum, meðlimur greiddi kr. 50.00. sem það nú á og fá sjer þessi á- Nú er verið að semja minningar- höld, þó girnileg sjeu, því það Maður, sem var með Löwen- stein þegar hann fjell út úr flug- vjelinni á leið til Englands, framdi nýlega sjálfsmorð. Hann var*enskur og hjet Baxter. Eftir dauða Löwensteins gekk hann í þjónustu sonar hans og var hjá honum til dauðadags. Segja ensk blöð, að hann hafi skrifað brjef rjet.t, áður en hann stytti sjer aldur og skýrt þar nákvæmlega frá því með hverjum hætti Löw- enstein fórst. Stðrfeld verðlækkun á reiðhjólum. Verð frá kr. 100—200. AUir varahlutir seldir mjög ódýrt; ásettir ókeypis. Signrþðr Jðnssan. Austurstr. 3. Besta dorskalýsið bænum f&ið þjer í undirritaðri rerslun. — Sívaxandi sala sann&r geðin. Sent um alt. Versi. Bjðrninn. dergstað astræti 35. Sími 1091. skal játað, að þetta lítur girnilega út á pappirnum og í huganum, en annað er hvernig það reynist. Hitt er víst, að 12 aura rafmagn er dýrasta eldsneytið, sem hjer er til. Fyrir því liefir sá, er þetta ritar, fulla reynslu. Jeg veit, að það verður gert hróp að þessum orðum mínum og sagt, að þau sjeu rituð af illgirni einni, en við fáum að sjá hvernig dómurinn verður eftir 1—2—3 ár. Önnur hlið á þessu máli snýr að ölíúm almeriningi. Ekki getur komið til mála, að gera íbúa verka- mannabústaðanna að sjerrjettinda- stjett innan bæjarfjelagsins. Af- ‘ieiðingin af þessari sam])ykt er því sú, að selja verður öllum borgur- um bæjarins, sem kunna að óska þess, rafmagn til suðu fyrir 12 aura kílóvattstundina alt árið. En þá gæti líka rekið að því, að þó rafstöðin ef til vill geti annað raf- suðu í verkamannabústöðunum án þess að það komi við notkun ann- ara bæjarbúa til ljósa og iðnaðar, þá gæti orðið „þröngt fyrir dyr- um“ hjá henni, ef þetta yrði al- ment notað. Eina von rafmagns- stjórans hlýtur að vera sú, að menn gíni ekki að óhugsuðu máli við þessari f'lugu, sem eingöngu virðist send út til þess að gylla jafnaðarmannaforingjana og þó einkum til þess, að Raftækjaversl- un íslands og Sig. Jónasson geti græt.t á. einkasölunni á þessum „sparneytmT ‘ rafsuðuvjelum. Borgari. Löwenstein.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.