Morgunblaðið - 12.06.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
*
Útref.: H.f. Árvakur, RerkjeTlk.
Rltetjðrar: Jön Kjnrtaneeon.
Valtýr Stefáneaon.
Rltetjörn og afgreinila:
Aueturatreetl 8. — Stmi >00.
AuglýelnifaetJörl: JS. Hafberr.
AuKlýBingaekrlf atofa:
Aueturetrœtl 17. — Slal 700.
Helmastmar:
Jön KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánaaon nr. 1810.
E. Hafberg nr. 770.
ÁakrlftaKjald:
Innanlanda kr. 2.00 á mánnOl.
Utanlanda kr. 2.50 á atánubi.
1 lauaaaölu 10 aura elntaklS.
20 aura meti Leabök.
Flugujelasýning
í K. R. húsinu.
íslenska flugvjelin.
í K. R. húsinu verður í dag
■opnuð sýning, einskonar flugvjela-
sýning, en aðalgripurinn þar er
flugvjel, sem þrír reykvískir flug-
menn og liagleiksmenn hafa gert.
„Járnbrautir öræfanna“
„Verkin“ og tölurnar „tala“ um snjóbílana.
.Verkin tala‘
' um, og geta haldið áíram ferð sinni á
■ þaun hátt, hvernig sem \iðrar.
Þeir eru víst ekki margir hjer á. Fóiksbíllinn á Holtavöiðuheiði hefir
landi, sem komnir eru til vits og,alltaf haft uœgilegt að gera, yfir miðs-
ára, er ekki hafa heyrt nefnda! vetiaimátiuðina, að flytja fólk og póst-
snjóbíla — þessar „járnbrautir ör- [ flutning, og reynst vel. Eu á Fagra-
æfanna“, sem Tíminn hefir verið helir aðstaðan verið lakari til
að lofa og vegsama síðustu 3—4
inissirin.
En það er svo með Tímann, að
hann hefir ekki sem best orð á sjer
fyrir sannsögli, og því má vera, að
ýmsir hafi eigi lagt trúnað á skrum
hans um snjóbílana. En bót var
ráðin á þessu fyrir kosningarnar
1931. Þá gaf stjórnin, sem kunn-
ugt er út bók á ríkissjóðs kostnað
— skrautlega myndabók — og
segja kunnugir, að hún hafi kostað
50-—60 þús. kr. Bók þessi hefir al-
ment verið nefnd „Verkin tala“.
Naf n atvinnumál aráðuneytisins
var sett framan á titilblaðið, og
átti það að vera trygging fyrir
Er hún að öllu leyti fullsmíðuð,
nema hvað í liana vantar hreyf-1 Þvb að eigi væri annað en sann-
ílinn.
Flugvjelasmiðirnir eru þeir
Björn Eiríksson, Gunnar Jónasson
«g Björn Olsen. Hafa þeir unnið
að smíði þessari undanfarna 3—4
jnánuði í frístundum sínum.
Plugvjelin er með tvöföldum
vængjum og hefir tvö sæti. Hún
getur borið 300 kg. en er sjálf
400 kg. að þyngd. Smiðimir hafa
sjálfir gert uppdráttinn að henni.
1 vjelinni er tvöfatldur stýris-
Htbúnaður, svo vjelin er vel fallin
til ltenslu í fltigi. Hreyfil ætla
þeir nú að fá í vjelina, með 80—
100 hestöflum, og getur hún þá
flogið 150 km. liraða á klst.
Auk hennar er hin svonefnda
Yífilsstaðaflugvjel þarna til
sýnis.
Þá eru þarna sýndir upþdrættir:
af flugleiðum, frá síldarleit flug-
manna, og myndir frá heimsóknum
erlendra flugmanna sem liingað
hafa komið, svo sem amerísku
flugmannanna 1924, Ahrenberg,
'Gronau og Hirt.
Mun mörgum leika forvitni á
að koma í K. R. búsið. Sýningin
■er opin frá kl. 2—10 í dag og
uæstu daga.
reksturs þeim bíl, sern þar er, og um-
ferðin fremur lítil«
Þannig
„tala“.
voru „verkin“ látin
DEILUR ÍRA OG BRETA.
Ekkert samkomulag.
London 11. júní.
United Press. FB.
Oþinberlega tilkynt, að sam-
'komulagstilraunirnar milli De
Valera og bresku ráðherranna hafi
farið út um þúfur. Deiluatritin
voru rædd ítárlega, en ógerlegt
reyndist að ná samkomulagi. —
De Yalera er lagður af stað heim-
leiðis um Liverpool.
Saínaðarfundurinn í kvold í
dómkirkjunni verður væntanlega
vrel sótttnr, því að fundarefnið,
kristindómsfræðsla og prestafækk-
un, er umræðuefni margra manna
um þessar mundir. Landsfundur
kvenna tók það til meðferðar. —
Síra Gunnar frá Saurbæ flutti
um það erindi, prestar tala um
það í kirkjunum og fólkið skrafar
margt um það alt. Verði umræð-
ur miklar í þetta sinn, má búast
við fleiri fundum um málið.
leikur, sem bókin flytti. Og til
þess enn að auka gildi og áreiðan-
íeik bókarinnar, var stimpill for-
sætisráðlierrans settur framan á
umbúðirnar. Þannig var þessari
dýru bók dreyft út um landið um
kosningarnar 1931.
Á bls. 14 í bókinni „Verkin
tala“ hefst kafli með fyrirsögn-
inni: „Snjóbílar“. Er þar lýst erfið
leikum þeim og mótþróa, sem
,,Framsóknar“-menn áttu við að
stríða, er þeir voru að fá ,,járn-
brautir öræfanna“ inn í landið.
Þar segir m. a. svo:
»Á Alþlngi 1927 flutti einn af þing-
mönnum Framsóknarflokksins, Jónas
Jónsson tillögu nm að heimila stjórn-
inni að kaupa bifreið til reynslu, sem
nota mætti í snjó hjer á landi. Hafði
hann heyrt getið um bifreiðategund,
sem gat farið yfir snjó og vegleysur,
og hafði meðal annars verið notuð til
ferðalaga yfir eyðímerkur í Afríku.
Þóttu honum líkur til, að á þennan
hátt mætti finna lausnlna á vetrar-
samgöngum á Islandi, að meira eða
minna leyti. Þáverardi þingmeirihluti
vildl engu sinna þessari nýjung og
felldi tillöguna.
En veturinn 1929—30 var, að tll-
hlutun ríkistjórnarinnar keypt snjó-
bifreið til mannflutninga; var hún þá
reynd á Hellisheiði, og þótti gefast
vel. í árslok 1930 voru keyptar þrjár
bifreiðar til viðbótar, 2 fólksbifreiðar
og 1 flutningsbíll. Fólksbílarnir voru
sendir sinn i hvorn landsfjórðnng, ann-
ar tll flutninga yfir Holtavörðuheiði,
mllli Fornahvamms og Grænumýrar-
tungu, og hinn til flutninga á Fagra-
dal, milli Reyðarfjarðar og Fljótsdals-
hjeraðs.
Flutnlngsbdlinn hefir verið í förum
yfir Hellisheiði ásamt snjóbllnum, sem
fyrst var keyptur. — Frá því snemma
í janúar til marsloka 1931, var óvenjm
lega snjóþungt á Hellisheiði, og eigl
fært venjulegum flutningabílum. Snjó-
bílarnir höfðu þá mjög mikið að gera
þenna tíma og gátu eigi fullnægt
flutningaþörfinni þegar verst var. Hafa
þeir stöðugt verið starfræktir 2•/, mán-
uð og flutt ca. 150 smálestir, sem að
langmestu leyti er fyrir mjólkurbúin
austanfjalls. Reynslan ber.dir til þess
að rekstur þessara bíia beri sig sæmi-
lega vel, ef miðað er við að þeir fál
venjuleg flutningsgjöld, og það kom
fyllilega í Ijós, að þörf er á fleiri slík-
um bílum á þessum fjallvegi í snjó
þyngslum á vetrum, því að fólki þyk-
Ir notalegra að sitja í þeim í stórhríð-
Tölurnar tala.
En þegar „verkin“ höfðu verið
látin „tala“ þannig um skeið, bæði
í Tímanum og opinherum skýrsl-
um, þá kom annað til sögunnar,
sem einnig vildi fá „að tala“. —
Þetta voru tölurnar, eða reynsla
sú, sem fengist hefir af rekstri
snjóbílanna hjer á landi.
í skrumriti stjórnarinnar er
þannig komist að orði: „Reynslan
bendir til þess, að rekstur þessara
bíla beri sig sæmilega vel, ef mið-
að er við að þeir fái venjuleg
flutningsgjöld“. Hvernig stenst
þessi frásögn við raunveruleikann ?
Vegamálastjóri sendi fjárveit-
inganefndum þingsins í vetur reikn
ing yfir rekstur snjóbílanna, er
náði til vorsins 1931. Útgjalda-lið-
urinn lítur þannig út:
Bílar ásamt yfirbvgg
byggingum ........... kr. 77.885.10
Varahlutir frá S. í. S. — 6.388.78
Yiðgerðir og keyptir
hlutir .............. — 7.616.83
Bensín og olía.......— 5.134.24
Bílstjórar, hjálparm.,
símanot o. fl........— 8.740.40
Bílskúr á Kambabrún — 3.068.92
Bílskúr á Reyðarfirði — 975.59
Ymislegt, flutnings-
gjöld, teppi o. fl. .. — 1.630.63
Bílskúr á Kolviðarhól — 406.67
Bílskúr í Fornahv.------ 728.34
Þannig hafa tölurnar talað. Þær
hafa talað mjög á annan veg en
verkin“ í skrumriti stjórnarinn-
ar. Þess má geta, að far- og flutn-
ingskostnaður með snjóbílum var
jafnan 45% hærri en með venju-
legum bílum. Þó hikar stjórnin
ekki við að segja í bókinni „Verk-
in tala“, að „reynslan“ bendi til
að .snjóbílarnir „beri sig sæmilega
vel, ef miðað er við að þeir fái
enjuleg flutningsgjöld“.
Loks er rjett að geta þess, að
jað er Samband ísl. samvinnu-
fjelaga sem útvegaði „járnbrautir
öræfanna“. Sennilega er það líka
ina fyrirtækið, sem haft hefir
hag af þeirri verslun.
Enn má geta þess, að sams
konar bílar og þeir, sem hingað
oru keyptir, hafa hvergi annars
staðar verið notaðir til fólks- og
vöruflutninga í snjó. Norðmenn
keyptu einn til reynslu 1930, en Klukkusláttur. Einsöngur. (Kristj
hann gafst illa.
Kr. 112.575.51
Þá er að athuga tekjuliðinn.
Hann lítnr þannig út:
Tekjur á Hellisheiði kr. 9.630.29
Tekjur á Holtavörðu-
íeiði ................ —
Tekjur á Fagradals-
H’aut ...............—
3.619.95
2.445.21
Tekjur alls kr. 15.695.45
Þessu næst er rjett að athuga
hvernig efnahagsreikningur „ör-
æfa-járnbrantanna“ lítur út:
4 bílar, kaupverð .. kr. 77.885.10
Fyrn-
ing 15% kr. 11.682.70
Varahlut
ír sem
vantar..
18.654.00
30.336.70
Kr. 47.548.40
Varalilutar til — .. kr. 900.00
Bílskúrar -f- fyrning
10% ............... — 4.660.00
+ Rekstrartekjur
Kr. 53.108.40
kr. 15.695.45
Samt. kr. 68.803.85
Utkoman verður því þessi:
Gjöld, samkv. heild-
aryfirliti ........... kr. 112.575.51
Eignir, alls .........— 68.803.85
Rekstrarhalli kr. 43.771.66
Hjálpræðisherinn. Samkomur í
dag: Iiejgunarsamkoma kl. ÍO1/^
árd. Utisamkoma á Sólvöllum kl.
4. Opinber fagnaðar.samkoma fyrir
G. H. Holmes ofursta, fulltrúi að-
alstöðvanna í London og deildar-
stjóranna Majór Beckett og frú.
Mikill söngur og hljóðfærasláttur.
Allir velkomnir!
Útvarpið í dag: 10.40 Veður-
fregnir. 11.00 Messa í dómkirkj-
unni. (Síra Friðrik Hallgrímsson).
19,30 Veðurfregnir. 19,40 Barna-
tími. (Arngrímur Krijánsson,
kennari). 20,00 Klukkusláttur. —
Erindi: Alheimsmál. (Þórhergnr
Þórðarson). 20.30 Frjettir. 21,00
Grammófóntónleikar: — Haffner
Symphonia, eftir Mozart. Danslög
til kl. 24.
Útvarpið á morgun. 10.00 Veð-
urfregnir. 12.15 Hádegisútvarp.
16.00 Veðurfregnir. 19.30 Veður-
fregnir. 19.40 Tónleikar: Alþýðu-
'lög. (útvarpskvartettinn). 20,00
Flug Itala um íslanö
að uori.
Rómahorg 11. júní.
United Press. FB.
Talið er víst, að ítalski flug-
málaráðherrann Balco, áformi að
senda flugvjelaflota til heimsókn-
ar í Bandaríkjunum. Flugvjelarn-
ar verða 24 alls og Balco verður
höfuðsmaður leiðangursins. Ráð-
gert er að fljúga til íslands, Græn-
lands, Lahrador, Quehec og þaðan
til Chieago, en þar á að halda al-
ijóða flugmannaþing.
Seinna skeyti:
Það er nii kunnugt orðið, að
undirbúningur hefir farið fram um
nokkurt skeið, undir hið fyrir-
hugaða flug Balcos til Ameríku
næsta vor. Undirbúningsstarfið er
m. a. falið í athugunum á flug-
leið þeirri, sem fyrirhuguð er, og
fór flokkur flug-yfirforingja fyr-
ir nokkru síðan áleiðis til íslands
frá Rómaborg, til þess að athuga
veðurskilyrði, lendingarstaði o. fl.
Flugmenn hafa einnig verið sendir
til Grænlands og Labrador í sama
skyni og til þess að sjá um, að
nægilegt verði af bensínforða og
varahlutum á hinum fyrirhuguðu
viðkomustöðum.
□agbófe.
Veðrið í gær (kl. 5 síðd.): -
Lægðin sem olli N-garðinum hjer
landi á fimtudaginn, er nú kom-
in norðaustur um Jan Mayen. —
Vindur er nú hægur á öllu V-
og N-landi og víðast bjartviðri.
Austan lands er enn þá allhvast
f N, en þurt og bjart veður. —
Yfir Grænlandshafi er háþrýsti-
svæði og hægviðri en S-átt og
rigning um alian suðurhluta Græn
lands.
Lítnr út fyrir góðviðri lijer á
landi á morgun, en dregur hrátt
til SV-áttar upp úr hádeginu. ,
Veðuriitlit í dag: N-kaldi. Ef til
vill síðdegisskúrir, en annars gott
veður.
Hjónaband. í gær voru gefin
saman í hjónaband af s.íra Áma
Signrðssyni Elísabet Kristjánsdótt-
ir, Óðinsgötu 11 lijer og Jón bóndi
Sigurðsson. Hrepphólum í Hruna-
mannahreppi.
án Kristjánsson). Grammófón:
Bailade í G-moll ,eftir Chopin,
leikin af Alfred Cortot, 20,30
Frjettir. Mú.sík.
Kvennadeild Slysavarnafjelags
fslands heldur fund í lcvöld kl.
8% í K. R. húsinu, uppi. Efni
fundarins er mjög brýnt erindi,
sem deildinni befir borist og því
nausðyn á að fundurinn verði vel
sóttur.
„Sakamáls“-höfðunin. Alþýðu-
blaðið er við og við að narta í
Magnús Guðmundsson dómsmála-
ráðlierra. Kann blaðið því, auð-
sjáanlega illa, að M. G. skuli
vera sestur í sæti Jónasar frá
Hriflu. 1 því sambandi minnist
blaðið á sakamálshöfðun þá, sem
J. J. fyrirskipaði á hendur M.G. og
vill fá til birtingar öll skjöl máls-
ins. Veit ekki blaðið, að M. G.
lýsti yfir því, á Alþingi, að hann
myndi láta dóm ganga í þessu
máli? Verða þá vitanlega skjöl
málsins opin fyrir öllum. Þetta
ætti Alþýðublaðið að vita.
EimskiP: Gullfoss fór frá Ak-
ureyri í gærmorgun. áleiðis til
Reykjavíkur. — Goðafoss kom til
Reykjavíkur í nótt kl. 2 frá út-
löndum. — Brúarfoss fór frá Aal-
borg í gær. til Hafnar. — Lagar-
foss er í Höfn. — Dettifoss er á
útleið. — Selfoss er í Reykjavík.
50 ára. afmæli á í dag Kristinn
Gíslason trjesmiður. Framnesvegi
14. —
Voraldarsamkoma verður haldin
í Góðtemplarahúsinu í kvöld bl.
8%. Allir velkomnir.
Tveir fimleikaflokkar frá íþrótta-
fjelagi Reykjavíkur fóru með Es.
íslandi til Vestmannaeyja og sýna
þar í dag undir stjórn Benedikts
Jakobssonar fimleikastjóra. Þeir
koma hingað aftnr með Lyru.
Fánadagurinn er nú orðinn fast-
ur hátíðisdagur á Álafossi. Hafa
samkomur þær jafnan verið með
sjerstökum sjálfstæðisblæ, þar sem
fánans og sjálfstæðisins hefir ver-
ið minst í þróttmilelum ræðum.
Þar hefir einnig verið þreytt merki
leg íþrótt — simdknattleikur. Að
þessu sinni keppa 28 bestu sund:
menn landsins, m. a. Jónas Hall-
dórsson sundkóngur íslands, Jón
Ingi Guðmundsson o. m. fl. —
Keppa 2 sveitir úr sundfjelaginu
Ægi. eins frá Ármann og ein frá
K. R. Fræknasti sundgarpurinn
%r ,.gullmedalíu“ Álafoss; hafa
tAreir fengið hana áður, þeir Jón
Þorsteinsson íþróttakennari og Ág.
Jóhannesson bakarameistari. Það
er sjerstök ástæða fyrir alla í-
þióttavini, að ltoma s-aman að Ála-
fossi fánadaginn, og Aræntanlega
Arerður þar mikið fjölmenni í dag.