Morgunblaðið - 19.06.1932, Blaðsíða 5

Suimudaginn 19. júní 1932.

o
Ottauua-funöurinn
og utanríki5uer5lun Breta.
í júní-hefti hins merka enska
t.ímarits ..The Nineteenth Century
and after“ er merkileg grein með
þessari fyrirsögn, eftir E. W.
Polgon Newman. Hann bendir á,
að Ottawa-fundurinn muni hafa
afarmikil áhrif. með því að koma
skipulagi á viðskiftin milli allra
hlnta Bretaveldis, en hann varar
jafnframt við því að vanrækja
'hina hliðina á þessu máli, viðskift-
in við önnur lönd, þar sem miklu
minna en þriðjungur af innflutn-
ingi Breta komi frá löndum innan
Bretaveldis og minna en helming-
ur af útflutningi gangi til þeirra
landa. Bretar verði alt af að flytja
mikið inn frá lönduin utan Breta-
veldis og færa út. markað sinn í
þeim, með því að veita þeim best
kjör, sem mest kaupa af þeim. og
þeir hafa mestan hag af að versla
við. Nefnir hann þar sjerstaklega
Argentínu og Norðurlönd. Segir
hann, að vel gæti svo farið, að
Ottawafundurinn vrði til þess að
skift yrði um stefnu í tollmálum
og reynt að beina viðskiftunum
í áttina. til frjálsrar verslunar, því
að verndartollar eigi að eins að
vera bráðabirgðar hjálp á þeirri
leið. Jeg skal aðeins minnast á
það, sem hann segir um Norður-
lönd.
Hann segir að þau sjeu sjer-
staklega vel fallin til viðskifta við
Bretland vegna nálægðar og vegna
þess að Bretar þurfi að fá þaðan
svo mikið af trjávöru, mjólkuraf-
urðum og öðrum fæðut.egundum.
Hins vegar verði þau að kaupa af
Bretum kol, járn, stál og vefnað-
arvörur. Verslunarjöfnuður Dana
og Breta sje að vísu ekki góður
fyrir Breta, þar sem þeir árið 1930
hafi flutt inn frá Danmörku fyrir
£ 54180000, -en þangað- fyrir
£ 10249000, en þetta sje nú að
breytast og Danir að kaupa meira
af þeim en áður. „Þó að Dan-
mörk“, segir liann ■ „fái efalaust
öflugan keppinaut þar sem er
sm.jör frá Nýja Sjálandi og aðrar
afurðir breskra landa, þá mun
nálægð hennar við heimkynni
„svínakjöts og eggja“ ætíð verða
henni hagsmunasæl, ef danska
þjóðin getur nægilega aukið inn-
kaup sín á breskum vörum“. —
Segir hann að Norðurlöndin ög
Finnland liafi mikinn áhuga á því
að kaupa sem mest breskar vörur
til að jafna viðskiftin við Breta
og komast að góðum kjörum eftir
Ott.awa-fundinn, og þó að það, sem
Bretar kaupi af Finnlandi og
Danmörku, sje miklu meira en
þessi lönd kaupi af þeim, þá sje
hlutfallið öfugt, ef reiknað sje
hve mikil verslun komi á hvern
mann. 1930 hafi það, sém Finnar
keyptu af Bretum, verið fyrir 12
sh. og 9 d. á mann, en það, sem
Bretar keytpu af Finnum, fyrir
4 sh. og 4 d. á mann. Hann segir
að endingu:
„Sökum þess hvernig viðskiftum
vorum við Norðurlöndin hvert um
sig, er háttað og með þeim breyt-
ingum, sem nauðsynlegar kunna
að verða, á báðar hliðar til þess
að gera verslunarsamninga, sem
állir yrðu ánægðir með, gætu
Norðurlöndin vel orðið mikilvægt
viðskiftasvið fyrir útflutning frá
Bretlandi. Að minsta kosti er þar
markaður, sem vjer getum ekki
látið oss í Ijettu rúmi liggja. —
Noregur keypti raunar af oss árið
sem leið meira en vjer af honum;
verslun vor við Danmörku er í
heild sinni meiri en við Nvja
S.jáland og liálega eins mikil og
við Kanada; verslun vor við
Finnland, eitt hinna örfáu landa
er nú fl.ytur æ meira út en inn,
er nálega jafnmikil og við Kína,
Ja.pan eða Brasilíu, og meiri en
við Chile; verslun vor við Svíþjóð
jafnast nálega við Suður-Afríku.
En þegar Norðurlöndin eru tekin
saman, þá er það furðulegt að
sjá, að verslun vor við þau er
litlu minni en við Bandaríkin og
meiri en við breska Indland, sem
þó er efst á lista breskra landa.
Þar sem svona hagar til, verður
seint of hátt metinn hagnaðurinn
af því fyrir oss að vera í góðu
viðskiftasambandi við framfara-
lönd svo nálægt oss, er hafa líkra
hagsmuna að gæta í Eystrasalti,
sjerstaklega þar sem ekkert er
þessu til hindrunar. Þar sem ensk
tunga er vel kunn á Norðurlönd-
um og mikill skilningur á báðar
hliðar, þá er öll ástæða til að vjer
tökum höndum saman við þessar
norrænu þjóðir um sanngjörh við-
skifti, til hagsmuna fyrir báða
aðila, jafnskjótt og vjer höfum
samið við lönd vor og nýlendur um
aðalatriðin í verslunarstefnu Breta
veldis í framtíðinni.“
Þessi grein er fróðleg fyrir
oss. Ilún sýnir hvaða st.efnu og
reglum ætla má að Bretar fylgi
á næstunni, í yiðskiftasaimningum
við. Norðurlandaþjóðirnar, og að
þær eru af kappi að búa sig undir
þá samninga. En íslendingar eru
í þessari grein hvergi nefndir á
nafn fremur en þeir væru ekki
til, og þó eigum vjer í versluiiar-
skýrslum vorum miklu betra skjal
í þessum efnum en nokkur hinr.a
Norðurlandaþjóðanna. Því miður
eru ekki komnar út nýrri versl-
unarskýrsilur hjá oss en frá ár-
inu 1929, en það ár voru viðskiftin
við Bretland sem hjer segir, eftir
skýrslum þeim, er prentaðar eru
í grein Newmans, og verslunar-
skýrslum vorum:
Útfl. til Bretl. Innfl. frá Bretl.
£ £
Finnland ..14945000 33C3000
Svíþjóð.. .. 25709000 10548000
Noregur.. .. 14149000 9858000
Danmörk . . 56211000 10678000
kr. kr.
ísland .. .. 12466000 20664000
Þessar tölu ættu að tala voru
máli, því að í samningum verður,
eins og greinin sýnir, auðvitað
fyrst og fremst litið á hlutföllin,
en ekki á fjárhæðina eina.
Er nú vonandi, að stjórn vor
haldi vel á þessum spilum, og er
illa áhaldið, ef vjer fáum ekki
bestu kjörin.
Guðm. Finnbogason.
Frá Chile.
Santiago, 18. júní.
United Press. FB.
Nýja stjórnin í Chile hefir lýst
yfir hernaðarástandi í landinu.
Reykl&vfkurbriel.
18. júní.
Veðráttan.
Norðangarðurinn sem skall á í
lok fyrri viku náði um land alt.
Þá snjóaði niður í sjó um alt
Norðurland, að því er Veðurstofan
segir. Þó mun eigi hafa fest snjó á
láglendi. Með uppbirtu gerði frost,
svo garðjurtir skemdust, þær er
vaxnar voru, og mun trjágróður
jafnvel hafa látið á sjá, en óvíða
mun áfaM þetta. hafa haft sýnileg
áhrif á grasvöxt; a. m. k. ekki
hjer nærlendis. Hjer í Reykjavík
varð næturfrostið ekki yfir tvær
gráður.
Um síðustu helgi brá til sunnan-
áttar og lilýinda um land alt, og
hefir hiti orðið mestur norðan-
lands — um 20 stig. Urkoma
nokkur á Suður- og Vesturlandi,
svo sprettutíð hefir verið hin
besta, en þurkar munu hafa háð
sprettu fyrir norðan og austan.
Annars hefir úrkoma lijer í Rvík
verið lítil í vor, t. d. í maímánuði
emir 8,3 millimetrar, en meðal-
úrkoma er hjer í maí 49 mm. Það
sem af er júní hefir úrkoma verið
hjer 18 mm., en meðalúrkpma
talin hjer áilíka í júní og í maí.
17. júní.
Margir bæjarbúar og aðkomu-
menn munu eiga eftir að liafa
ánægju af að heimsækja hina
myndarlegu iðnsýningu, sem opnuð
var hjer í gamla barnaskólanum
þ. 17. júní. Er það hin langstærsta
og fjölbreyttasta iðnsýning, sem
hjer hefir verið haldin, lærdóms-
rík fyrir alla þá, er kynnast vilja
íslensku atvinnulífi. A Iðnaðar-
mannafjelagið skilið þakklæti
iandsimanna fyrir að hafa einmitt
á þessum dapurlegu tímum efnt
til þessarar örfunar á sviði at-
vinnulífsins.
í sambandi við hátíðahöld í-
þróttamanna, er hófust sem venja
er til þenna dag, hjelt Þorsteinn
Briem atvinnumálaráðherra ræðu
við grafreit Jóns Sigurðssonar. —
Arleg minningar, hvatningar eða
aðvörunarorð við legstað forsetans
á afmælisdegi hans, og hátíðisdegi
æskumannanna, ættu að hafa al-
veg sjerstakt erindi til þjóðarinn-
ar. I þetta sinn lagði ræðumaður
áherslu á, hve mjög þjóð vorri
væri nauðsynleg saimtök og sam-
hugur allra góðra drengja um
velferðar- og vandamál hennar á
þessum ískyggilegu erfiðleikatím-
um. Mun ræðumaður mega búast
við góðum undirtektum víðast
undir þetta mál sitt, sem mjög
stingur í stúf við orð fyrirrennara
hans fyrir ekki ýkjalöngu síðan',
þar sem hann, með talsverðri orð-
gnótt lýsti hinni margumtöluðu
„brynju þjóðarinnar“ gegn erfið-
leikunum, sem Framsóknarflokk-
urinn hafði gert, eða gera látið.
Núverandi atvinnumálaráðherra
virðist leggja meira upp úr brynju
samhugar og samtaka, en flík
þeirri, sem fyrirrennari hans ta'l-
aði um.
Innflutningshöftin.
Margoft hefir verið minst á það
hjer í blaðinu, hve innflutnings-
höftin — (þ. e. lögformlegt inn-
flutningsbann ákveðinna vöruteg-
unda) — geta verið viðsjárverð
fyrir nauðsynleg viðskifti okkar
við útlönd.
Nýlega kom upp kvittur um það,
Nýkomið:
Mslis og stnBoykor.
E, BoaeilktssoB & Go.
Sími 8 (4 línur).
FerðatSsknr
inokkrar stærðir. Búsáhöld mikið úrval. Postulínsvörur alls
Ikonar. Borðbúnaður. Barnaleikföng og ótal margt fleira
ódýrast hjá
K. Einarsson & BiBrasson.
Bankastræti 11.
að dönsku stjórninni hefði komið
til hugar, að lögfesta bann á inn-
flutningi nokkurra vörutegunda
um 3 mánaða skeið. Þá undir eins
sendi verslunarráðið í Hull orð-
sending til breska utanríkismála,-
ráðuneytisins, þess efnis, að versl-
nnarráðið vænti þess að breska
ráðuneytið gæti gert Dönum skilj-
anlegt í tíma, að ef slíkt innflutn-
ingsbann til Danmerkur kæmist á,
þá gæti ekki hjá því farið, að
Bretar legðu sjerstakar hömlur á
innflutning danskra afurða.
Nú er það sýnilegt, að með þeim
hömlum sem hjer eru á gjaldeyris-
versluninni, verður innflutningur-
inn miðaður við gjaldgetu lands-
manna, og innflutningshöftin því
orðin lírelt fýrirkomulag. Það gagn
sem þau kunna að hafa gert, að
áliti stöku manna, er úr sögunni.
En eins og sjeð verður af hinu til-
færða dæmi getur ógagnið orðið
mikið sem af þeim kann að hljót-
a.st, ef þau verða ekki numin á
burt áður en nokkur samninga-
gerð fer fram um viðskifti okkar
við þær þjóðir, sem enn fást til að
kaupa íslenskar afurðir.
Flugmannafundur.
Um sama levti og hin ameríska
hefðarfrú Amalie Earhart, flaug
eins síns liðs frá Bandaríkjunum
yfir til Irlands, var flugmanna-
fundur haldinn í Róm og þangað
boðaðir allir þeir flugmenn sem
fiogið hafa yfir Atlantshaf. ítalska
stjórnin boðaði fundinn. Forseti
hans var flugmáiaráðherra ítala,
Balbo að nafni.
Talist hefir svo til, að alls
hafi 102 menn flogið yfir Atlants-
haf, norðanvert og sunnanvert.
Af þeim sóttu 62 fund þenna. —
Flestir voru Italir á fundinum, því
þarna voru þeir 20, sem flugu í
samflugi til Brasilíu í janúar í
fyrra. — Þarna var flugkappinn
þýski. v. Gronau.
Verkefni fundarins var að ræða
um, hvaða leiðir myndu heppileg-
astar fyrir fastar flugferðir yfir
Atlantshaf. Komst fundurinn að
þeirri niðurstöðu, að flugtæki væru
mi orðin svo góð, að ekkert væri
því til fyrirstöðu, að koma á föst-
um ferðum yfir hafið til Brasilíu.
En fjórar leiðir athugaði fund-
urinre yfir norðanvert Atlantshaf;
leiðina um Grænland, ísland; leið-
ina beint, frá New Foundland og
ÆDnnnnnMJI
KH
SH.VER
POLISjj.
silfurfægi-
lögur er ó-
viðjafnan-
legur á silf-
ur plett og
aluminium.
Gefur fagr-
an varan-
legan gljáa.
til írlands, leiðina um New Found-
land Azoreyjar og leiðina um Azor
eyjar og Bermudaeyjar.
Að þessu máli athuguðu var
afráðið að rannsaka nyrstu 1 eið-
ina, sem vera myndi hin tiltæki-
legasta vegna þess hve áfangar
ern þar stuttir. En bæta þarf
veðurathuganir á leið þeirri, að
áliti fundarins og gera ýmsar ráð-
stafanir.
Horfur eru því imeiri nú, en
nokkru sinni áður á því, að brátt
hefjist reglubundnar flugferðir um
ísland. Telja má líklegt, að heim-
sókn hinna ítölsku flugmanna, sem
hjer.ei-u nú, standi í sambandi við
ályktanir á fmrdi þessum.
Öfugmæli Alþýðublaðsins.
I Alþýðublaðinu hafa birst nokk-
urar greinar upp á. síðkastið við-
víkjandi atvinnuleysi og kaup-
gjaldi. Breyttir tíma gera skrif
þessi enn þá. fávíslegri en áður.
Er því haldið fram í greinum
þessum, að lífakkeri verkafólks
sje að halda sama kauptaxta í hvi-
\etna eins og í góðærunum, það
sje ekki einasta nauðsvnlegt fvrir
verkáfólkið sjálft, heldur einnig
að því er helst, verður skilið, fyrir
þjóðarheildina. Sagt er uim leið,
að atvinna hjer í Reykjavík sje
nú svo stopul, að daglaunamenn
hafi ekki atvinnu nema part úr
órinu, og þess vegna þurfi kaupið
að vera hátt, þann tíma, sem vinnu
er að fá(!)
Allir sjá, í náverandi kringum-
stæðum, að hjer er sannleikanum
alveg snúið við. Atvinnan er stopul
vegna þess, að tiltölulega lítil
framleiðsla, fá atvinnufyrirtæki
gt-ta borið hið háa kaup, vegna
þess að hið lága vöruverð hrekkur
ekki til að endurgreiða kaupið.
Eftir því sem vöruverðið lækkar.