Morgunblaðið - 26.06.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
JfHorgnnblaMfc
ttget.: H.f. Axvakur, SnrktoTlk
Hltstjörar: Jön KJartanaaon.
Valtýr Stef&naaon.
Kltatjörn og afgrelOala:
Auaturatrætl S. — Blaal 100.
Aualýaineaatjöri: H. Hafberc.
Auarlýalnaraakrlfatofa:
Auaturatrœtl 17. — Blaal 700.
Heimaalmar:
Jön KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stefánaaon nr. 1**0.
H. Hafbers nr. 770.
Áakrlftagjald:
Innanlanda kr. 1.00 á naánubl.
Utanlanda kr. 1.60 á aaánuBL
1 lauaaaölu 10 aura eintakl*.
S0 aura meö Ueabök.
Onna Borg
og
Poul Reumert
fara með „Cant“ á þriðju.
dagskvöldið.
iinflHtnjngshOftin.
Er ekki tími til kominn, að afnema þenna vanskapnað?
Okkar tölur eru allar
övjefengjanlegar“.
I. munir. En nú mun' þetta láns-
Það var í október f. á., að þá- transt kaupmanna og einkafyrir-
verandi stjórn gaf út reglug. frægu tækja þrotið að mestu eða öllu ur
um takmörkun á innfl. á „óþarfa leyti og veldur því innflutnings-
varningi“. Reyndar var mikið af haftaflanið. Höftin hafa skapað
Á þriðjudagskvöldið eiga Reyk-
víkingar von á góðri skemtun. Þá
ætla þau Anna Borg og Poul
Reumert, frægasti leikari Norður-
landa, að segja fram leikritið
„Cant“, eftir Kaj Munk. Les Anna
Borg hlutverk Önnu Boleyn, en
Reumert hlutverk Hinriks kon-
nngs VIII og annara.
Anna Borg.
Leikur þessi var sýndur rúm-
lega 50 sinnum í konunglega leik-
húsinu í Kaupmánnathöfn í vetur.
V.ar það ekki síst að þaklta hinni
snildarlegu meðferð Önnu Borg á
aðalhlutverkinu. Með þessu hlut-
verki og hlutverki Maxgrjetar
í „Faust“ hefir Anna Borg getið
sjer ódauðlegan orðstír í Dan-
mörku.
Leiklist er á háu stigi í Dan-
mörku og leikdómarar afar vand-
látir. En um leiklist Önnu Borg
hafa þeir varla nógu sterk hrós-
yrði til þess að lýsa því, hvernig
hún hefir hrifið þá. Þetta er þeim
mun merkilegra þar sem hún er
útlendingur og hefir átt við ágæt-
ar leikkonur að keppa. En með-
fæddir hæfileikar hennar og ást
hennar á listinni, hefir lyft henni
npp í þann virðingarsess, að vera
talin gáfaðasta og fjölhæfasta leik-
kona í Danmörku.
íslendingar mega sannarlega
vera stoltir af því, að íslensk
kona skuli á skömmum tíma hafa
unnið sjer þessa frægð. Leiklistar-
ferill Önnu Borg er líkastur æfin-
týri, og tvímælalaust er hún nú
mesta listaliona fslands.
þessum bannaða „óþarfa varningi"
brýnustu nauðsynjar. Þar var t. d.
ávextir og grænmeti, egg, vefnað-
arvörur, alls konar skófatnaður,
bílar, saumnálar, skæri o. s. frv.
Fimm manna nefnd (innflutn-
ingsnefndin) var sett á laggirnar
til þess að skamta innflutning á
þeim varningi, sem flytja mátti
inn með undanþágum. Þessi nefnd
hefir kostað stórf je, því hver nefnd
armanna fær há laun fyrir störf
sín. Nefndin hefir haldið dýra
skrifstofu og haft þar 3—4 fasta
hálaunaða skrifstofumenn. — Allan
þenna kostnað hefir ríkissjóður
orðið að greiða.
Þegar innflutningshöftunum var
dembt á, var því borið við, að
þetta væri neyðarráðstöfun og
gerð vegna gjaldeyrisverslunar-
innar við útlönd. Innflutningshöft-
in áttu að minka eftirspurnina eft-
ir erlendum gjaldeyri, og mun að-
altilgangurinn með höftunum hafa
verið sá, að reyna að bæta hag
bankanna út á við um síðustu ára-
mót. —
Á það var bent þegar í upphafi,
að slíkar hömlur gætu á engan
liátt bætt úr yfirvofandi gjaldeyr-
isskorti. Margir innflytjendur
hefðu lánstraust og fengju vörur
með 3—6 mán. gjaldfresti. Höftin
yrðu því að standa yfir langan
t'íma, til þess að gjaldeyrisverslun-
in nyti nokkurs góðs af. En þá
rnyndu þau hins vegar hafa bakað
þjóðinni svo mikils tjóns, beint og
óbeint, að betra hefði verið aldrei
af stað að fara. En þessar og því-
líkar raddir fengu engan byr hjá
valdhöfunum. Höftunum var dembt
á og enn er vanskapnaður þessi í
fullum gangi.
n.
Silfurbrúðkaup eiga á morgun
(mánudag) frú Guðrún Pjeturs-
dóttir og Guðmundur Erlendsson
hreppstj. á Núpi í Fljótshlíð.
Það mun nú fyllilega komið á
dagiun, að hin víðtæku innflutn
ingshöft hafa mörgu illu til leiðar
komið.
Kunnugt er, hvaða verkanir þau
hafa haft á viðskiftaþjóðir okkar.
Þegar fislisala vor stöðvaðist í
Þýskalandi í haust, var það sett í
beint samband við innflutnings-
höftin hjer heima. Og miklar lík-
ur eru til þess, að inntflutnings-
höftin hafi átt drjúgan þátt í, að
tollur var lagður á fisk vorn
Englandi. Að minsta kosti notuðu
fylgismenn tollsins óspart þetta
vopn og vafalaust með góðum ár-
angri.
Hin víðtæku og ströngu inn-
flutningshöft hafa valnji mikla tor-
tryggni erlendis á kaupmanna-
stjett vorri og þjóðinni í heild
Þau hafa gerspilt eða jafnvel
eyðilagt. lánstraust einstaklinga og
fyrirtækja.
Margir af okkar ágætu kaup
sýslumönnum höfðu með dugnaði
og atorku smám saman náð sjer í
JánstrauSt erlendis. Þeir höfðu
komið ár sinni þannig fyrir borð,
að þeir fengu vörur með 3—6 mán-
aða gjaldfresti. Þetta, voru vitan-
legá afar milrílsvarðandi hags-
megna ótrú á landi voru og getu
jjóðarinnar.
HI.
Innflutningshöftin höfðu ekki
staðið lengi, er það sýndi sig, að
gjaldeyrir kom ekki fljiigandi þótt
slíkar þvingunarráðstafanir væri
gerðar. Yar þá sett strangara eftir-
lit með sjálfri gjaldeyrisverslun-
inni. Bankarnir fengu umráðarjett
yfir öllum gjaldeyri. Enginn inn-
fiytjandi gat fengið vörur, sem
greiða þurfti í erlendum gjaldeyri,
án þess áður að hafa trygt sjer
nægan gjaldeyri hjá bönkunum.
Höfðu bankarnir það því alger-
lega á sínu valdi að ákveða, hvaða
vörur yrði fluttar inn í landið.
Nú skyldi maður ætla, að þegar
komnar voru svona strangar regl-
ur viðvíkjandi gjaldeyrinum, þá
væri innflutningshöftunum of auk-
ið, En það undarlega skeður, að
innflutningshöftin standa áfram.
lnnflyt.jendur verða því, til þess 1
að fá vörur, að ganga í gegn um
tvo hreinsunarelda. Þeir þurfa að
fá innflutningsleyfi hjá innflutn-
ingsnefnd. Þegar það er fengið,
verða þeir að tryggja sjer gjald-
eyri hjá bönkunum. Mjög oft kem-
ur það fyrir, að þegar innflutn-
ingsleyfi loks er fengið, strandar
alt á því, að gjaldeyrir fæst ekki.
Hitt liemur einnig fyrir að menn
hafa trygt sjer gjaldeyri, en er
svo synjað um innflutningsleyfi.
Óþarft er að lýsa því hjer,
hversu óhagkvæmt og stirt þetta
fyrirkomulag er í framkvæmdinni
Allir kaupsýslumenn þeltkja þau
ósköp. En það verður að gera þá
kröfu til ríkisstjórnar og bank-
anna, að ekki sje verið að gera
sjer leik að því, að auka þá erfið-
leika, sem nú þjaka versíun og við
skifti landsmanna.
Ýmsir bjuggust við, að innflutn
ingshöftin myndu hverfa með
komu hinnar nýju stjórnær. En
það hefir ekki orðið enn þá. En
vonandi sjer stjómin það, áður en
langt líður, að ekki er hægt að
halda áfram á þeirri braut, sem 1
við nú stöndum á, ekki síst þar
sem fyrir liggur, að taka upp toll-
samninga við erlendar þjóðir, sem
svo em mikilsvarðandi, að framtíð
okkar aðalatvinnuvega byggist á
því, að þeir samningar takist vel,
Mönnunum, sem eru að afvega-
leiða1 sjómennina, er íarið iað
verða órótt. Þeim er farið að
skiljast, að þeir eru ekki færir
að rísa undir þeirri ábyrgð
að svifta 2—300 manns góðri at-
vinnu. Þeim er að verða ljóst,
sumum hverjum, að sá, sem aldrei
sjálfur hefir verið matvinnungur,
er ekki fær um að skapa öðrum
framfærsluskilyrði. Af þessum
rótum er runnin sú vesæla við-
leitni, sem Alþýðublaðið sýnir í
gær, til þess að bera brigður á
eina einustu af öllum þeim tölum
sem jeg hefi fært fram, því til
sönnunar, að sú tilraun er við
höfum gert til að veita 2—300
manns góða sumaratvinnu, er af
óeigingjörnum hvötum sprottin.
Alþýðublaðið telur, að jeg fari
rangt með, þegar jeg tel sanni
nær að áætla andvirði síldarmáls
kr. til bræðslu. Hyggst blaðið
færa sönnur á mál sitt með því
að ríkisverksmiðjan ætli að greiða
kr. fyrir málið. En við því er
nú fyrst það að segja, að verðlag
á mjöli og lýsi hefir stórfallið
síðan sú ákvörðun var tekin. En
auk þess er ekki að undra, þótt
íkið sje, ekki síður en Kveldúlf-
ur, fúst til þess að taka á sig
fjárhagslega áhættú og tjón til
jess að auka atvinnu verkalýðsins.
En svo sem kunnugt er höfum við
bygt alla okkar útreikninga á 3
króna verði á síldarmálinu,
ekki 2 króna verði, í þeirri von
að eitthvað rofi til áður en af-
urðirnar eru seldar.
Af þessum ástæðum skifta vje-
fengingar Alþýðubl. að vísu ekki
máli, en þó má vera að sjómenn
fýsi að vita hið sanna. í því skyni
skora jeg á Alþbl. að spyrja Jón
Baldvinsson, sem stjórnar Sól-
bakka bræðslustöðinni, hvers virði
tiann telji síldarmálið. Vænti jeg
að svar hans verði skýrt og af-
dráttarlaust og birt í næsta tölu
blaði Alþbl. Geti blaðið ekki gert
jetta, verður það talin staðfesting
á mínu máli — Sönnun þess, að
.okkar tölur eru allar óvjefengj
anlegar.1 ‘
En skyldi hinsvegar Jón Bald
vinsson telja síldarmálið 3 króna
virði, gæti hugsast að ný leið opn
aðist til að reka Sólbakkastöðina
sumar.
Ólafur Thors.
Kolanámur í Færeyjum.
NRP, 17. júní. FB.
Frá Þórshöfn í Færeyjum er
símað, að nú verði hafist handa á
ný um kolavinslu í Færeyjum. Er
sagt, að Hedemann stórkaupmað'
ur í IJarís hafi fengið einkaleyfi
til vinslu kolanámanna í Trangis-
vaag á Suðureyju, eftir að hafa
fengið umráðarjett yfir námun
um frá frönsku fjelagi sem fyrir
noldrrum árum fekk rjött á nám-
unum og hóf framkvæmdir, þótt
minna yrði úr, en í fyrstu vbr til
ætlast. Áætlað er, að í námunuta
sjeu 120 miljóriir smálesta og að
gæði kolanna standi eigi mjög að
baki gæðum enskra kola.
Uppreisn í Síam.
Bankok Siam 24. júu
Unit'ed Press. FB.
Stjórnarbylting var hafin hjer
gær, vegna óbærilegra skattaálagn
inga og atvinnuleysis. Til blóðsút
hellinga hefir ekki komið. Kon
unginum hefir verið boðið að vera
áfram við völd, að því tilslríldu
að stjómarskrárbundinni stjórn
verði komið á í landinu.
Veðreiðar
Hestamannafjelagsins Fðks.
Eins og að undanförnu, efnir
hestamannafjelagið Fákur til veð-
reiða fyrsta sunnudag í júli
Veðreiðar Fáks hafa, sem von-
legt er, þótt með bestu skemtun-
um, sem lijer hafa verið á boð-
stólum undanfarin sumur, enda
hefir þar oft getið að líta fagra og
fljóta hesta, bæði á vekurð og
stökki. — í þetta sinn eru veð-
reiðarnar nokkuð frábrugðnar
fyrri veðreiðum fjelagsins, því að
nú verður sýnt hástökk á hestum,
og er það fyrir atbeina hins ötula
fcrmanns Fáks, herra Daníels Daní
elssonar.
Hástökkið er í því fólgið, að
hestarnir eru látnir stökkva yfir
svo og svo háar girðingar á Jilaup-
áriu. Tíðkast slík stökk mikið er-
lendis. Sjálft hlaupið, sem nú er
um að ræða, er 250 mtr. að lengd,
og hefir verið nefnt á íslensku taf-
hlaup (á dönslm Forhindringslöb).
Tvær slár verða settar yfir þveran.
völlinn, með ca. 75 mtr. millibili,
sú fyrri ca. 70 cm. á hæð, en sú
-síðari ca. 1 metri á hæð. Hestunum
er ætlað að stökkva hiklaust yfir
slárnar á sprettinum. Eins og tek-
Iiefir verið fram, er hjer um
nýjung að ræða hjá okkur, og mun
m margan fýsa á að Iiorfa.
Það er óhætt að segja, að hjer
hefir verið stigið stórt spor í þá
átt að sýna lipurð og kostgæfni
íslenskra hesta, og er óskandi, að
en vel takist, því að þá má vænta
jess, að áður en lýkur, megi leggja
fyrir hesta okkar erfiðari og marg-
brotuari þrautir en þetta tafhlaup.
D. Ó.
Qagbók,
Stjórnarskifti í Portúgal.
Lissabon 25. júní.
United Press. FB.
Ríkisstjórnin í Portúgal hefir
beðist lausnar og forseti ríkisins
tekið lausnarbeiðnina til greina.
Hefir hann falið ríkisstjóminni að
gegna stjómarstörfum, uns lokið
er afgreiðslu fjárlagafrumvarps-
ins.
□ Edda fer skemtiferð með
systr. 2/ júlí til Þingvalla. Br.
gefi sig fram við S. M. fyrir
59326287, sími 96 eða 137.
Veðrið í gær (kl. 5 síðd.): Lægð-
armiðjan er nú suðaustur af Vest-
mannaeyjum og hreyfist áfram
austur eftir. Vindur er þegár o*ð-
inn norðaustlægur vestan lands og
mun birta upp með N-átt á morgun
Veðurútlit í dag: Stinningskaldi
á N. Bjartviðri.
Nýjar Kvöldvökur. Apríl-júní-
heftið er komið. Það flytur þýdd-
ar másögur, kvæði eftir G. Geirdal
og Jóhann Frímann og svo fram-
hald hinnar skemtilegu Fnjósk-
dæla-sögu, eftir Sigurð Bjarnason.
Framkvæmdanefnd Allsherjar-
mótsins biður þess getið, að allir
reikningar viðkomandi mótinu
verði greiddir mánudaginn 27.
júní kl. 5—7 síðd. á ljósmynda-
stofu Jóns Kaldal, Laugav. 11.
fsleriskt ríkisráð hjelt konungur
í Kristjánsborgarhöll á fimtudag-
iun. Um kvöldið voru þeir Ásgeir
Ásgeirsson forsætisráðherra og Jón
Sveinbjörnsson konungsritari í
boði hans um borð í hinu nýja
konungsskipi, „Dannebrog“.
Samkomub ann setti Magnús
Torfason á Eyrarbakka og Stokks-
eyri nýlega vegna skarlatssóttar.
Hafði hann þó hvorki ráðgast um
þetta við hjeraðslækni nje heil-
brigðisstjóm, sem munu hafa verið
á móti þessu banni. Ætlun manna
þar eystra er, að það hafi ekki
verið skarlatssótt, sem þessu rjeði,
hcldur hitt, að Leikfjelag Reykjh-
víkur ætlaði að koma austur og
sýna „Karlinn í kassanum", en sí