Morgunblaðið - 31.08.1932, Síða 3

!W O R G TT N B T A F> 1 f)
S
Ottauuafunðurinn.
Prá Ottawafundinmn. Helstu fulltrúarnir: Stanley Baldwin, Benn-
ett forsætisráðherra Kanada og Chamberlain fjármálaráðh. Breta,
myndaðir í Ottawa.
JHorgnnHaMd •
2 Útgtt: H.f. Árrakur, KtjkhTlk, •
• Kltatjörar: Jön KJartanaaon.
Valtýr Stafánaaoa, 2
• Kltatjörn og afarrelöala: •
• Auaturatrntl t. — Sfaal tll, •
• AuKlýalnraatJörl: H. Hafberv. •
2 AUKlýalnffaakrlfatofa: #
• Auaturatrntl 17. — Slaal Tll. •
• Helm&elmar: s
Jön KJartanaaon nr. T4I. •
• Valtýr Stefánaaon nr. ÍHI, *
• H. H&fberg nr. 770. 2
2 lakrlftasJald: •
• Innanlanda kr. S.00 á aaánaBL •
2 Utanlanda kr. 1.10 á máaabl. •
• S laaaaaölu 10 aura elataklO. 2
2 10 aura aaeB Ueakðk. •
• •
•••••••••••••••••••••••••%
Bílferðir
tim örœfi
— norður á Sprengi-
sandsveg og austur
á Fjallabaksveg.
Eins og Morgunblaðið hefir
sagt frá áður, fóru hjeðan fjórir
menn í bíl fyrra þriðjudag og var
ferðinni heitið um nýjar bílaleiðir
upp um öræfi, annað hvort norð-
ur SprengLsand, eða austur Fjalla-
baksveg. 1 ferðinni voru þeir
Hjörtur Bjömsson, Sigurður Jóns-
son bílstjóri frá Laug, Einar
Magnússon og Valdemar Svein-
bjömsson leikfimiskennari.
Þeir fóru hjeðan eins og leið
liggur alla leið austur að Tungna-
a. Yfir hana ferjuðu þeir bílinn
á bátunum þremur sem þar eru.
Var þar síðan sæmileg-
ur vegur eftir Búðarhálsi. Þoka
var oftast á og rigning og vita
þeir fjelagar ekki fyrir .víst, hve
langt þeir komust norður á bóg-
inn, en telja að það muni hafa
verið 25—30 km. leið frá Tungna-
á. —
‘A föstudaginn mættu þeir þrem-
ur Þjóðverjum á Búðarhálsi. —
Höfðu þeir lagt á stað frá Akur-
eyri, farið fyrst til Svartárkots og
þaðan gangandi áð Oskju, suður
yfir Vonarskarð, og höfðu verið
þrettán daga í óbygðum. — Feugu
þeir versta veður, stórhríð á há-
lendinu og voru þar veðurteptir
i þrjá daga í senn, og var orðið
þröngt í búi hjá þeim.
Eftir að þeir bílfjelagar höfðu
farið svo langt norður, sem nú er
sagt, sneru þeir við og reyndu nú
Fjallabaksveg. Komust þeir aust-
ur undir Valahnúka. Var þangað
dágóður vegur og S'egja þeir að
gera mætti hann ágætan með lít-
illi fyrirhöfn. Bjuggust þeir við
því að komast alla leið að Land-
mannahelli, en urðu nú að snúa
.aftur vegna bensínskorts.
mollison
New York 30. ágúst.
United Press. FB.
Mollison lenti í Sidney heilu og
’höldnu.
Bretar borga.
London 30. ágúst.
United Press. FB.
Fullyrt er, samkvæmt góðum
heimildum, að Bretar ætli að
greiða Frökkum þ. 10. sept. láns-
fje að upphæð 2% miljarð franka.
Er þar með lokið greiðslu á láni
að upphæð 80 milj. sterlingspunda,
sem tekið var í Frakklandi og
Bandaríkjunum. til þess að reyna
að komast hjá því að hverfa frá
gHllinHlausn.
Loksins náðist samkomulag um
tollamálin í Ottawa. En miklum
erfiðleikum var það bundið. —
Hagsmunir Breta og nýlenduþjóð-
anna rákust óþyrmilega á. Einkum
var mikill ágreiningur milli Eng-
lendinga og Kanadabúa, svo mik-
ill, að stundum leit út fyrir, að
fundurinn mundi verða árangurs-
laus. Markmiðið var að auka gagn
kvæmar tollaívilnanir og um leið
viðskiftin innan breska ríkisins.
Enska stjórnin vildi ná þessu
marki, með því að lækka tollana
innan ríkisins. En nýlenduþjóðirn-
ar spyrntu ákaft á móti því og
vildu í þess stað auka viðskifta-
höftin gagnvart þjóðunum, utan
ríkisins. Þar að auki stóð upp á
síðkastið hörð deila um viðskifti
Breta og Rússa. Kanadabúar vildu
láta Englendinga segja upp við-
skiftasamningum við Rússa og úti-
loka rússneskt timbur og hveiti frá
markaðnum í Englandi. . Enska
stjórnin spymti á móti' þessari
kröfu. Englendingar eiga mikið
hjá Rússum og Rússar geta ekki
borgað nema þeir geti selt vörur
sínar. En loksins náðist þó sam-
komulag, bæði um verslunina við
Rússa og viðskiftamál enska rík-
isins yfirleitt. Hinn 20. þ. m.
voru undirskrifaðir 10 samningar
milli Englendinga og sjálfstjórnar-
nýlendanna og milli nýlenduþjóð-
anna innbyrðis.Englendingargerðu
þó enga samninga við íra. Daginn
eftir voru samningarnir birtir að
mestu leyti.
Aðalatriði þeirra eru þessi:
Samkvæmt núgildandi lögum
eru vörur nýlenduþjóðanna toll-
frjálsar í Énglandi þangað til 15.
nóv. n.k. Englendingar hafa fallist
á, að vörur nýlenduþjóðanna verði
áfram tollfrjálsar eftír 15. nóv.
Englendingar skuldbinda sig til
þess að lögleiða eftirfarandi nýja
tclla eða tollahækkanir í Englandi.
Tollur verður lagður á hveiti 2
sh. á vættarfjórðung (quarter). —
Smjörtollur verður hækkaður upp
í 15 sh. á vættina (hundred-
weight). Tollur á osti verður 15%
af verðinu, ávaxtatollur 15%,
eggtollur 1 sh.—1 sh. 0 d. á vætt-
ina, kartöflutollur Í0 sh. 4 d. á
vættina. Fisktollurinn verður ekki
hækkaður.
Enska stjórnin segist ekki sjá
sjer fært að leggja tolla á flesk
eða kjöt, 'en lofar að takmarka
innflutning á erlendu svinakjöti,
svínslærum og frosnu kinda- og
nautakjöti, með því að setja
„kvóta“-ákvæði um innflutning
þessara vara. Enska stjórnin lof-
ar að tryggja Kanada markað í
Englandi fyrir 125.000 smálestir
af svínsfleski og svínslærum ár-
lega. Innflutningur á kældu kjöti
verður ekki takmarkaður, aðallega
vegna Argentínu.
Framannefndar innflutningstak-
markánir eiga að gilda að minsta
kosti í 5 ár. Þá má segja samn-
ingunum upp með 6 mánaða fyr-
irvara. Englendingar áskilja sjer
þó rjett til þess að fella framan-
nefndar takmarkanir fyr úr gildi,
ef ekki flyst nægilegt af kjöti til
Englands. 1 þessu sambandi má
nefna, að Kanada hefir að und-
anförnu selt Englendingum að eins
6000 smálestir af fleski og
svínslærum á ári. Enn fremur á-
skilja Englendingar sjer rj'ett til
að leggja tolla á egg, smjör og
ýmsar rjómabúsafurðir frá ný-
lendunum að þremur árum liðnum,
ef það verður nauðsynlegt til þess
að vernda enska framleiðslu.
Englendingar hafa lofað að
læbka ekki án samþykkis nýlendu
þjóðanna núgildandi tolla á ýms-
em utanríkisvörum, sem seinna
verða tilgreindar.
Bæði Englendingar og nýlendu-
þjóðirnar skuldbinda sig til þess
að hindra „dumpingsölu“ studda
af erlendum ríkjum. Þetta ákvæði
ev vafalaust s'ett vegna Riissa.
Sjálfstjórnarnýlendumar lofa
að lækka tollana á ýmsum enskum
vörum. Listi yfir þessar vörur
hefir þó enn ekki verið birtur.
Úrslitin í Ottawa eru töluvert
öðru vísi en menn höfðu búist við
og enska stjórnin hafði óskað. —
Hún vildi einmitt ekki auka við-
skiftahöftin gagnvart öðrum þjóð-
um. En niðurstaðan varð sú, að
viðskiftahöftin í Englandi aukast
sumpart 'vegna nýrra eða hærri
tolla, sumpart vegna kvóta-ákvæð
anna. Og hvað fá Englendingar í
staðinn? Enn þá veit enginn hvers
virði loforð nýlendnþjóðanna um
auknar tollaívilnanir eru. — Eng-
lendingar hafa yfirleitt orðið að
slaka mikið til við nýlenduþjóð-
irnar, til þess að Ottawafundurinn
yrði ekki árangurslaus.
Hvaða áhrif hefir niðurstaðan
í Ottawa á afstöðu Englendinga
til annara þjóða?
Oft hefir verið talað um, að
Norðurlandaþjóðirnar myndn ef til
vill geta fengið tölnverðar íviln-
anir fyrir vörnr sínar í Englandi
eftir Ottawafundinn. En nú hafa
Englendingar orðið að lofa ný-
lenduþjóðunum að ívilnanirnar
innan breska ríkisins megi ekki ná
til annara þjóða. Eftir þetta geta
Norðurlandaþjóðir að minsta kosti
ekki notið sömu ívilnana í Eng-
landi og nýlenduþjóðimar.
í Danmörku virðast menn nú
vera orðnir vondaufari um góðan
árangur af væntanlegri samninga-
umleitan við England. Eina von
Dana er sú, að þeim takist að fá
hlutfallslega hærri kvóta fyrir
fleskið í Englandi en aðrar þjóð-
ir fá.
Við hlið tollamáláins voru pen-
ingamálin annað aðalviðfangsefni
Ottawafundarins. Margir höfðu
búist við töluverðum árangri í
þessum efnnm. Margir vonnðu að
þjóðirnar í breska ríkinu myndu
bindast samtöknm um að halda
gangverði gjaldeyris síns innbyrð-
is óbreyttu, og að þær myndu gera
ráðstafanir til þess að hækka
vöruverðið í breska ríkinu. Margir
bjuggust ennfremur við að seinna
mundu aðrar þjóðir, sem látið
hafa gjaldeyri sinn fylgja pund-
inu, geta tekið þátt í þessari sam-
vinnu. En svo fór, að umræðurnar
um peningamálin í Ottawa bám
svo að segja engan árangur. Sam-
komulag náðist um það 'eitt, að
alþjóðasamtök um almenna verð-
hækknn sje æskileg. Bretar og
nýlendnþjóðirnar vilja styðja við-
leitni í þá átt á alþjóða fjármála-
fundinum í haust. Eftir þetta ern
litlar líknr til að „sterlingþjóð-
irnar“ bindist samtökum um að
lækka vöruverðið innan sinna vje-
banda. Að minsta kosti vilja þær
fyrst sjá árangurinn á alþjóða-
fundinnm í hanst.
Khöfn, 22. ágúst 1932.
P.
Herkostnaður
heimsófriðarins.
Á síðari árum hafa menn gert
sjer far um, að gera sjer grein
fyrir hvað heimsófriðurinn kostaði
þjóðirnar. Eftir nýjustu niður-
stöðum, á ófriðurinn að hafa kost-
að 45 miljónir króna á hverjnm
klukkutíma, frá því hann byrjaði
og uns honnm lauk.
Hefir verið reiknað út, að fyrir
þá upphæð hefði verið hægt að
gefa hverri einustu fjölskyldu í
Bandaríkjunum, Canada, Ástralíu,
Englandi, Frakklandi og Belgíu 2
hektara af ræktuðu landi, hús og
innanstokksmuni, auk þess nauð-
synleg sjúkrahús og alla skóla, að
háskóhim meðtöldum.
Frá Heimöalli.
í fyrrakvöld var fundur haldinn
í Heimdalli. Jóhann G. Möller
flutti þar snjalt og ítarlegt er-
indi um kreppuna og afstöðu só-
sialista, kommúnista og Sjálfstæð-
ismanna til hennar og skoðanir
þessara aðilja á eðli og orsökum
hennar og annara erfiðleika í þjóð
fjelögunnm.
Sýndi hann fram á það, að
kenningar sameignannannanna um
þessa hluti ættu ekki heima í
reynslunni. Jafnframt benti hann
á galla núverandi þjóðskipulags,
og sýndi fram á það, að leiðin
fram lægi í endurbótum á núver-
andi þjöðskipulagi, en ekki í nið-
urrifi á því. Yfirleitt væri stefna
sú, sem liti út fjTÍr að upp kæmi
í heiminum, sameiningarstefna, og
því væri ekki nema rjett að við
færum að athuga þann litla mun
sem lægi í stefnu bvgðri á reynslu
sósíalistanna um villu síns vegar
og stefnu bygðri á þeirri reynslu,
sem kapitalisminn hefði fært
mannkyninu. Sameining þeirra
stefna væri langt frá því óhngs-
anleg.
Nú sem fyr sýndi ræðumaður
vel kunnugleika sinn á þessum
málum og má án efa telja hann,
einn þann mentaðasta mann á hiira'
,.pólitíska“ sviði.
Heimdellingnr.
•••« »•••
Werkfallið I tnglandl.
Manchester 29. ágúst.
United Press. FB.
Giskað er á, að minsta kosti
100.000 vefarar hafi hætt vinnn,
samkvæmt verkfallsboðinu. — 1,
Accrington lenti verkfallsmöma-
nm og verkamönnum, sem vildu
halda áfram vinnu, saman, og
skarst riddaralið lögreglunnar í'
leikinn, til þess að koma í veg
fyrir frekari óeirðir.
Er fjársjóður Kristjáns IV.
í Stilling-vatni.
Gömul munnmælasaga, sem lifað
hefir á vörum manna í Skander-
borghjeraði á Jótlandi, hermir, að
í svonefndu Stilling-vatni sje fólg-
inn fjársjóður, sem Kristján PV.
hafi átt.
Sagan er á þessa leið:
Einu sinni á dögum Kristjáns
IV., er hann átti í ófriði við Svía,
varð herlið Dana að hörfa undan
árásum Svía norður eftir Jótlandi.
Nokkuð af flóttaliðinu leitaði víg-
is í Skanderborgkastala, en varð
brátt að hörfa þaðan. Herdeild sú,
sem verið liafði í kastalanum um
hríð, liafði meðferðis fjársjóð kon-
ungs, 70.000 ríkisdali í gulli og
Jóakimsdölum. Er herliðið flýði úr
kastalanum brotnaði sleðinn nndir
fjársjóðnum. En til þess að óvinir
fengju ekki fjársjóð þenna að her-
fangi, tóku hinir dönskn hermenn
það ráð, að fara með sjóðhirsluna
út á Stilling-vatn, sem var á ís, og
sökkva henni niður um ísinn.
SagnfræSingar hafa ekki viljað
fallast á, að munnmælasaga þessi
sje á rökum bygð. En ekki alls
fyrir löngu vildi það til, að ferju-
maðnr við Stilling-vatn fekk helj-
armikla kistuskrá í net. Er skráin
hin mesta smíði 5 kg. að þyngd,
hinn prýðilegasti jpii|)mr; Segja