Morgunblaðið - 31.01.1933, Qupperneq 3

,4t \ * t
jpWgmiblaMd
Útg-ef.: H.f. Árvakur, Reykjarlk.
Rltatjörar: Jðn KJartanaaon.
Valtjr Stef&nsaoo.
Ritatjörn og afgreiOala:
Austurstræti 8. — Sinai 1#00.
Auglýaingastjörl: E. Hafberg.
AuKlýaingaskrlfstofa:
Austurstræti 3 7. — SIkií 8700
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 8742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
E. Hafberg nr. 8770.
Áakrlftaglald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuOI.
Utanlands kr. 2.S0 & aiánuOL
1 lausaaölu 10 aura elntaklO.
20 aura meO Ueabök.
„Uarhugaverf'.
- • Meðal Pramsóbnarmaiina lievr-
ist því hreyft, að „varhugavert“
sje að lireyfa nolikuð við kjör-
dæmamálinu.
Sömu menn eru allra kröfuharð-
astir í garð kaupstaðabúa um að-
stoð og' fjárframlög til sveitanna.
Þeir tala um, að kaupstaðamenn
og þeir sem af útgerð hafa fengið
lífsframfæri sitt, og þá einkum
Heykvíkingar eigi nu, að gefa t.
d. eftir handa sveitunum tekjur
-af innstæðuf je sínu, af kaupi sínu
og laurium eiga menn að taka,
og lát'a renna til nauðsynja handa
nauðstöddu fólki í sveitum.
Hjer skulu eigi bornar brigður
á, að nauðsynlegt sje, að gera öfl-
ugar og víðtælcar ráðstafanir til
þess að bæta hag sveitafólksins,
og komá atvinnurekstri bændanna
;á tryggari grundvöll en nú er
kann.
Og’ vafalaust þurfa allir þeir,
sem eitthvað verulegt geta lagt
-af mörkum, af þekking, fvrir-
■hyggju og fje að gerast samhentir
nm viðreisn sveitanna, ef vel á að
jrætast úr vandræðum þeirra.
Bn það er ákaflega óviðfeldið
*og óheppilegt, ef margir bændur
aðhyllast, þá stefnu, sem stöku
Pramsóknarmenn halda fram nú,
að segja við kaupstaðamenn og
þá einkum Reykvíkinga:
— Þið verðið að hjálpa okkur;
þið verðið að leggja fram til þess
fje ykkar og krafta. En við
bændur aítlum að launa ykkur
hjálpina með því að neita ykkur
iim jafnrjetti í þjóðfjelaginu“.
Það er ekki hægt að taka vægi-
legar til orða, en að segja sem svo,
að stefna þessara manna sje „var-
hugaverð1 ‘.
Þeir sem vilja að þjóðarsam-
hjálp fleyti þjóðinni út úr nú-
verandi erfiðleikum, þeir ættu
sannarlega fyrst og frem,st að
hafa vit á að gerast talsmenn hins
pólitíska jafnrjettis í landinu.
Daladier reynir að mynda
stjórn í Frakklandi.
París, 30. janúar.
United Press. PB.
Lebrun ríkisforseti hefir falið
Daladier að mynda stjórn. Tók
Daladier' þetta hlutverk að sjer.
Býst hann við að geta lokið stjórn-
armyndun innan sólarhrings. —
Hann liefir þegar ákveðið, að
Boneour verði áfram í stjórninni
og hafi utanríkismálaráðherraem-
bættið á hendi. Daladier ætlar sjer
að gegna innanríkismálarláðherra-
embættinu, auk þess sem lianu
verður forsætisráðherra.
Kapphlaupið
um pyngju skattþeynanna.
Ríkisstjórn, sveitar- og bæjar-
stjórnir virðast komnar á óstöðv-
andi kapphlaup um það, liver geti
komist dýpst niður í vasa skatt-
þegnanna í landinu.
Ríkisstjórnin stendur óneitan-
lega vel að vígi í þessu kapp-
hlaupi, þar sem liún hefir sjálft
löggjafarþingið að bakhjarli. Al-
þingi hefir sýnt í verki, að það
er óspart á að samþykkja nýjar
iá'ögui' á borgarana. Það hefir
sjaldan komið auga á neitt annað
bjargráð út úr ógöngunum en að
samþykkja nýjar álögur. Stjórnin
hefir svo sjeð fyrir því, að eyða
jafnharðan öllu, sem inn hefir
lcomið.
Síðasta Alþingi samþykti nýjar
áíögur í ýmsum myndum. Meðal
annars var stjórninni heimilað að
bæfa 25% ofan á tekju- og eign-
áfskattinn. Og vitanlega notaði
stjórnin lieimildina því að ríkis-
sjóðnr var galtómur, en skulda-
bvrði háns jókst stöðugt.
Eitthvað hugboð virtist Alþingi
hafa um það, að erfiðlega mundi
ganga að innheimta þenna háa
tekju- og eignarskatt. En sjálf-
sagt var þó að leggja skattinn á
og finna þá einhver ráð til þess,
að pína hann út. Og ráðið var
það, að skylda kaupgreiðendur, að
viðlagðri ábyrgð, að greiða í rík-
issjóð hluta af kaupi manna. Vit-
anlega kom ákvæði þetta í bág við
hin álmennu aðfararlög, sem
banna að ganga að kaupi manna,
sem ekki hefir verið unnið fyrir.
En þegar verið er að pína fje út
fir skattgreiðendum, þá er ekki
verið að hugsa úm slíkan hje-
góma.
Það er auðskilið mál, að því
harðar sem ríkið gengur að skatt-
greiðendum, því erfiðari aðstöðu
eiga bæjar- og sveitarfjelög. Og
erfiðleikar þeirra verða enn meiri
vegna þess, að þau liafa nálega
engan annan skattstofn í að fara
en pyngju borgaranna.
Löggjafarvaldið hefir ekki ver-
ið að spara, að samþykkja lög,
sem hafa bindandi útgjöld fyrir
bæjar- og sveitarfjelög .En hitt
hefir alveg gleymst, að benda
bæjar- og sveitarfjelögum á hvar
þau eigi að taka fje til þessa eða
hins. Bæjar- og sveitarfjelög hafa
því ekki liaft önnur virræði. en að
jafna hinum siauknu útgjöldum
niður iá skattþegnana — þessa
sömu skattþegna, sem ríkið er bú-
ið að rýja inn að skyrtunni.
Skattþegnar Reykjavíkur fá nú
smjörþefinn af þessu háttalagi
valdháfanna. Á meðan verið er að
pína út úr þeim tekju- og eignar-
skatt. frá síðustu árum, fá þeir
þann boðskap frá bæjarstjórn, að
nfi verði útsvörin enn að hækka
um 15%. Samtímis er þeim tjáð,
að ógoldin útsvör fyrri ára nemi
1.4 milj. króna!
Með því ástandi. sem nú ríkir
í atvinnulífi bæjarins, getur vafa-
laust orðið bið á því, að sú mikla
fúlga, sem enn er útistandandi í
útsvörum fáist greídd. Og bíin
fæst áreiðanlega aldrei greidd með
því háttalagi, sem nú er stefnt. að,
að þyngja enn byrðarnar.
Ástandið í öðrum kaupstöðum
og sjávafþorpum er síst betra, ef
ekki mikið lakara.
En sveitirnar — hvernig er þar
umhorfs? Stjórnskipuð nefnd hef-
ir setið á rökstólum undanfarið og
safnað skýrslum um skuldir
bænda. — Pullyrt er að skuldir
bænda verði eigi undir 35 miljón-
um króna; sennilega talsvert þar
yfir. Bændur geta ekki risið undir
sinni eigin skuldabyrði, hvað þá
að þeir sjeu þess megnugir, að
standast þær síauknu kröfur, sem
gerðar eru af hálfu þess opinbera,
beint og óbeint- Enda mun svo
komið, að mörg sveitarfjelög eru
komin gersamlega í þrot, vegna1
þess að útsvör fást ekki greidd.
En hvað á lengi að halda áfram
þessu kapphlaupi um pyngju skatt
þegnanna? Hvenær koma valdhaf-
arnir auga á þá staðreynd, að
pyngjan, sem þeir eru að glíma
um er í raun og veru tóm?
— Greiðslugeta skattþegnanna
byggist eingöngu á afkomu at-
vinnuveganna. En nú eru atvinnu-
vegir landsmanna meira óg minná
i ríistum. Þeir eru skuldum hlaðn-
ir, því að atvinnureksturinn hefir
ekki borið sig undanfarin ár. At-
vinnurekendur hafa oft og mörg-
um sinnum lýst ástandinu, en í
staðinn fengið róg og svívirðingar.
Valdhafarnir, bæði þeir sem á
Alþingi eru og í stjórn sitja, hafa
við og við dregið upp dapurlega
mynd af ástandi atvinnuveganna.
En hvaða úrræði hafa þeir fundið
til þess að leysa úr vandræðunum?
Þau einu, að leggja iá nýjar álögur
— gera hærri kröfur. Og þegar
þessir herrar hafa trygt sínar
kröfur, kemur röðin að bæjar- og
sveitarstjórnum. Þær eiga að fara
í sömu pyngjuna, ef þar er þá
nokkuð að hafa.
Þannig heldur leikurinn áfram
— en hvað lengi ?
Bruni ð Rkureyri.
Skrifstofu- ojr vöru-
geymsluhús Gefjunn-
ar brennur.
Laust fyrir kl. 7 í gærkvöldi
varð vart við eld í vörugeymslu-
húsi klæðaverksmiðjunnar Gefj-
unnar við Glerá hjá Akureyri.
Brunalið Akureyrar var þegar
kvatt til, en þegar það kom á
vettvang var eldurinn orðinn svo
magnaður, að ekki tókst að
slökkva hann, og brann húsið til
kaldra kola.
Aðalvörugeymsla og klæða-
geymsla verksmiðjunnar var í
þessu hiisi og mun lit.lu sem engu
hafa verið bjargað.
Hús þetta var járnvarið timbur-
hús og stóð vestan við verk-
smiðjuhúsið, nálega 20 metra friá
því. Verksmiðjuhúsið sakaði ekki.
Um upptök eldsins var ekki
kunnugt í gærkvöldi.
T?"imatrúbo^ ^’kTrtanna, Vatns-
•.*'<? 3. Ahaen" 'ukoma f Ivöld
klukkan 8.
Hitler
mynöar stjórn
í Pýskalanöi.
Berlin, 30. janúar.
United Press. PB.
Hitler hefir myndað stjórn og
er sjálfur kanslari.
Berlin kl. 10.10; von Papen er
varakanslari og ríkisfulltrúi Prúss
lands. Innanríkismálaráðherra er
Vilhelm Frick, utanríkismálaráð-
herra von Neurath, landvarnar-
i'áðherra AVerner von Blomberg
hershöfðing'i, f jármálaráðherra von
Krosigk.
Berlin kl. 12.27: Görhring verð-
ur innanríkisráðherra Prússlands
og verður það því hans hlutskifti
að hafa með höndum yfirstjórn
prússnesku lögreglunnar, 150.000
manna. —■ Hugenberg verður land-
búnaðar- og verslunarraðherra.
Berlin kl. 13.14: Talsmaður Hitl-
ers hefir sagt í viðtali við United
Press: Hitler vann eið að stjórn-
arskrá lýðveldisins og mun stjórna
landinu lögum samkvæmt. Hann
fullvissaði Hindenburg um, að
hann myndi leggja áherslu á, að
öllum lögum ríkisins yrði hlýtt.
Stefna Hitlers í utanríkismálum,
sagði talsmaður hans, er óbreytt.
London, 30. janúar.
Það, að Hitler yrði kanslari,
rjeðst eftir að ríkisforsetinn Hind-
enburg hafði í morgun átt langt
tal við Hitler, von Papen og Hug-
enberg. Ástæðan til þess að stjórn
v.on iSchleiehers fór frá var sú, að
stjórn hans var ekki meirihluta-
stjórn, en líkur eru taldar'til þess,
að það geti stjórn Hitlers orðið,
vegna þeirra samninga, sem tekist
hafa, við nokkra menn úr öðrum
flokkum, svo sem von Papen, Neu-
rath og Hugenberg. Þó er það
ekki víst ennþá, hver aðstaða nýju
stjórnarinnar er, og veltur hún
mest á afstöðu Miðflokksins, en
hann hefir ekki tekið endanlega
afstöðu enn í málinu. Líklegast
er talið, að ef svo reynist að nýja
stjórnin fá.i ekki þingmeirihluta,
muni koma til þingrofs og nýrra
kosninga, áður en langt um liður.
(PÚ.). .
5jólfsafneitun.
Alþýðublaðið sagði í fregnmiða
á sunnudaginn, að járnsmiðirnir
hefðu „unnið sigur“ í deilunni
við járnsmiðjurnar.
Er ekki nema gott. að heyra, að
Alþbl. og járnsmiðirnir sjeu ánægð
ir yfir úrslitum deilunnar. Vinnu-
veitendur, eigendur járnsmiðjanna
eru ánægðir — svo mikið er víst.
Því járnsmiðirnir — eða fulltrúar
fjelags járniðnaðarmanna gengu
að tilboði vinnuveiténda.
Að vísu var það tilboð vinnu-
veitenda fram borið og fyrir hendi
snemma í janúar — í upphafi
deilunnar.
En járnsmiðirnir neituðu sjer
um að taka því, fyrri en á laugar-
daginn var — neituðu sjer um að
„vinna sigur“ þann sem Alþbl.
talar um fvrri en að 4 vikum
liðnum.
Er það meirí sjálfsafneitun en
nlment gerist.
s >
Inflúensan
magnast enn í Eng-
lalndi.
London, 30. jan.
United Press. PB.
Inflúensan er enn mjög útbrefdd
og verður síður en svo vart, að
úr henni dragi. Ýmislegt bendir
til, að veikin sje að fá á sig ein-
kenni alvarlegs faraldurs. Sem
dæmi um útbreiðslu hennar í
fjarliggjandi sveitaþorpum og hve
liart hún kemur niður er þess
getið, að í þorpinu Midlletonwolds
í Yorkshire, eru allir íbúarnir veik
ir, nema 100 af 700. í Norfolk er
176 skólum lokað. Einn af lækn-
um Lundúnaborgar ljest nýlega
úr brjósthimnubólgu og inflúensu.
Talið er að um smitun frá sjúk-
lingi liafi verið að ræða.
Hryllilegur glæpur.
Oslo, 30. janúar.
í Gesta ætlaði verkamaður ejnn
í nótt að ráða sex börn sín áf
lífi og fvrirfór sjálfum sjer síðan.
flann rjeðist. á börnin með öxi pg
fundust þau illa útleikin þegar ná-
búarnir komu 'að, en þó öll með
lífsmarki. — í morgun fanst Hk
verkamannsins sjálfs í hlíðinní
fyrir ofan bæinn. — Hafði hann
tekið sig af lífi með því, að
kveikja í dýnamíthylki, innan í
munninum á sjer. (FÚ.).
Undirróður kommúnista.
Oslo, 30. janúar.
Lögreglan í Finnlandi hefir ný-
lega tekið fasta allmarga kommim
ista víðsvegar um landið og voru
þeir grunaðir um undirróður í
þágu Rússa. -— í Abo voru 16
kommúnistar teknir fastir, en á
öðrum stöðum í landinu 12. (PÚ.).
Verkfall í írlandi.
London, 30. janúar.
Pregn frá Belfast segir að verk-
fall járnbrautarmanna í Norður-
írlandi muni hefjast á miðnætti í
nótt. Yerkfallið nær til starfs-
manna á, öllum brautum í Norður-
frlandi nema tveimur, sem báðar
ná einungis yfir stutta spotta. —
Rúmlega 5000 starfsmanna mun
ta.ka þátt í verkfallinu, en það er
hafið út af launadeilu, því að
j árnbrautarfj elögin ætla að lækka
launin uni 10 af hundraði. (PÚ.).
Er Hinlder enn á lífi?
London, 30. janúar.
Það hafði verið ákveðið áð
halda minningarguðsþjónustu . í
London í dag til minningar tún
flugmanninn Hinkler, en á síðus|u
stundu var henni aflýst, vefuía
þess að nýjar frjettir sögðu, p,ð
ekki væri enn vonlaust um að
Hinkler fyndist, lífs eða liðinn.—
(PÚ.).
Stjórnmál Dana.
Oslo, 30. janúar.
Samningar milli flokkanna í
Danmörku um frumvarp stjórnar-
innar um að banna verkföll, óg
verkbönn liafa ekki tekist ennl
Vinstri flokkurinn gerir þá kj
nm gjaldeyrismálið, að krí
irerði verðfest. í sterIings<|»Sffigi
rinhvers staðar milli 22 ýjjfSkl
króna og er búist við
! iórnin muni ganga inn á þ«sta.
PÚ.L .