Morgunblaðið - 13.04.1933, Page 7

MOKGUNBLAÐIÐ
1
SveStir og siávarútgerð.
Margt er ritað og' rrákið er rætt
xim örðugan fjárliag manna á
landi hjer um þessar mundir. Og
þyí er miður að nú, eins og reynd-
-ar oftast annars mun mikill þorri
manna hafa minna úr að spila en
seslrilegt væri. Reyndar er þetta
<ekki nýtt, því svo hefir lengst af
verið og mun verða.
Orsakir þessa sem nú er eru
ýmsar og þó einlrum verðfall á
vörum á erlendum markaði, því
ekki verður sagt að illa ári nje
liafi gert meira að segja um
margra ára bil. Bkki liafa verið
jarðskjálftar eða eldgos, ekki haf-
is eða kuldar, ekki drepsóttir nje
annað slíkt. Sumur liafa verið góð
og vetrar mildir, heyföng í besta
lagi og afli úr sjó ríkulegur. —
Verkalýður borið mikið úr býtum
þá er vinna hefir gefist.
En samt er víst meira en lítið
að, sjerstaklega er það bænda-
atjett landsins, sem talið er að
■s.je illa stödd og hjálparþurfi og
^ber ekki að rengja að satt sje um
það sagt.
Þó er harla ótrúlegt að ástandið
sje jafnbágborið og af er látið í
nágrenni Reykjavíkur og annara
kaupstaða landsins, því aðstaða til
sölu á afurðum búa sinna hafa
bændur þar svo góða að ekki mun
-víða betri vera-
I Reykjavík greiðir almenning-
’ur hátt verð fyrir allar íslenskar
neysluvörur, t. d. kjöt 1,10—1,30
'kg., mjólk 0,42 ltr., smjör ekki
fjarri 4,00 kg., egg 16—20 aura
stk., og mundu t. d. danskir bænd-
nr þakka ef þeir gætu selt af-
Tirðir sínar slíku verði og hjer
er nefnt-
Binnig á ýmsan hátt njóta þeir
menn góðs af, sem er þannig sett-
Ir að vera í nágrenni kaupstað-
anna. Það er gleðilegt að sjá að
þetta sjer líka staði og að ástandið
er miklu betra en af er látið. —
Nokkur stærri stórhýsin í Reykja
*vík, sem til þessa hafa verið bygð
þar, eru reist af bændum. Þeir
eiga þar margar stórverslanir, og
eru þar með aðnjótandi þess arðs,
■sem verslun gefur, en hann hefir
ekki verið óverulegur hjá kaup-
mönnum að sögusögn samvinnu-
manna Einnig munu þeir njóta
mjög góðs af húsaleigu í stórhýs-
>um sínum hjer.
Ótalið er einnig að ekki fáir
•sveitamenn koma hingað í atvinnu
leit, og fá hjer atvinnu til móts
-við borgara bæjarins og hlýtur
það að vera mörgum miltil hjálp.
Að þessu og ýmsu öðru athuguðu
virðist fjarri að þörf sje á því
fvrir búendur í nágrenni kaup-
■staðanna, t. d. Rangár-, Árnes-,
Gullbringu- og Kjósar-, Borgarfj.-
og Mýrasýslum að leita hjálpar
hjá hinu opinbera- Sama mun
mega segja um nágrenni Akur-
eyrar og ef til vill hinna annara
kaupstaða lands vors.
Meðal þess sem nú er rætt um
«r að gefa bændum upp skuldir
•sínar og margt er sagt, sem ekki
er sjerlega hvetjandi til að menn
haldi gefin loforð og geri sig verð-
uga trausts annara. Og er það ilt
verk sem þeir menn vinna, sem
sífelt eru að prjedika neyðina
fyrir öðrum, líka þá neyð, sem
yonandi ekki er, í stað þess að
telja dáð og dug í aðra. Það er
hyggilegra og drengilegra að
hvetja hvern einn til að af fremsta
megni að hjálpa sjer sjálfur og að
standa við sitt eftir föngum, en
að heiinta æfinlega alt af öðrum
og það þá ef til vill af þeim, sem
ver ei’u staddir eða ekki betur
en þeir sjálfir.
Því hefir rjettilega verið haldið
fram, að bændastjettin væri land-
inu mjög svo þörf, bæði sem fram-
leiðendur og af þyí hve margir
hefðu þar atvinnu. Þetta hafa
aðrar stjettir þjóðfjelagsins sjeð
cg sýnt það í verkinu, með því
á Alþingi að styðja að því að
hartnær allar framkvæmdir bænda
væru styrktar á einn og annan
hátt af almannafje — fje sem að
mjög miklu leyti var frá sjávar-
síðunni og bæjum runnið. Þetta
lxefir verið gert fyrir milligöngu
Búnaðarfjelagsins, Ræktunarsjóðs,
Landnáms og byggingarsjóðs, Bún
aðai’bankans o.s-frv. Og þetta
hefir verið gert einnig þegar góð-
æri hafa verið lxjá landbúnaðinum.
Vegir og brýr um land vort hafa
að mjög miklu levti verið bygt
fyrir fje frá sjávarsíðunni og hæj-
um-, en bæjirnir sjálfir kostað
sína vegi.
Ojldendur við sjávarstíðuna, —
ekki.síst í Reykjavílr, — hafa þótt
skattarnir undanfarin ár næsta
háir, og telja sig því illa undir
])íið búnir að hæta á sig auknum
hyrðum, vegna stjettar, sem árum
saman hefir verið styrkt af al-
mannafje, — hversu þörf sem
hún annars er. Bændavinir vorir
mega vel gæta þess að svo kann
að koma að lokum, að bæirnir
verði ekki aflögufærir — og hvað
tekur þá við?
Bins og að framan er sagt, eru
bæirnir bestu viðskiftamenn land-
búnaðarins, það er því háskalegt
að ala á öfund og hat.ri milli lands
og sjávar, og ala á því að gera
sem óbilbjörnustu kröfur til bæj-
anna frá landbxxnaðarins hálfu, og
þar með að lama kaupgetu bæj-
anna til að geta keypt afurðir
bænda fyrir ekki lakara verð, en
, frá hefir verið skýrt.
Borgari.
Dómur reynslunnar er fenginn.
Þessi: „Mum“ skúriduftið er eitt
hið allra besta sem völ er á hjer á
markaðinum, enda framleitt í
H.f. Efnagerð Reykjavíkur.
Kemisk-tekinslc verksmiðja.
Alt tll havenl
Velledende kmtalof erholdet
p9i enmodnlng Qratls tllmendt
^ Herlofson’s Frohandel, Oslo.^
Miðunarstðð
á HeyRi.nesi
í hvei't sinn, sem stórslys verða,
vakna menn úr dvala þeim, sem
ríkir meðal þeirra, og eru því þess-
ar línur ritaðar nú, í þeirri von, að
einhverjir vilji um það hugsa og
ræða eða rita, annað hvort með
eða mót, hvortradio-miðunarstöíJ
myndi ekki koma að góðu haldi
á Reykjanesi (vitanum), til þess
að leiðbeina þeim skipum, sem
veitt geta slíku móttöku, í dimm-
viðri, byl eða þoku.
Frá því fyrsta, að siglingar hóf-
ust, eru það tjón á skipum, skýrsl-
ur um þau, vinna og athuganir
þeirra, sem þær skýrslur hafa
haft til meðferðar, sem mestan
og bestan þátt hafa átt í því, að
endurbæta og auka það, sem á
einn eða annan hátt getur trygt,
að sjófarendur á sem öruggastan
hátt komist leiðar sinnar yfir haf-
ið. — Að vísu fara mörg skip
fram með Reykjanesi, sem ekki
geta notfært sjer þær leiðbein-
ingar, sem miðunarstöð gæfi, en
svo er það um allan heim.
Prakkneskur skipstjóri að
nafni Lemaitre Jean á botnvörpu-
skipinu „Simon Duhamel II, mun
hafa verið á líkum slóðum og
„Skúli fógeti“, aðfaranótt hins
10. apríl, og er bilurinn skall á,
breytti hann stefnu, dró úr ferð
skipsins og byrjaði að stika dýpið
með rafmagnsdýptarmæli. Segist
skipstjóra svo frá, að hann hafi
haldið sjer á öruggu dýpi út af
Reykjanesi, en ekki þorað að
halda áfram til Reykjavíkur,
enda hafði hann áætlað 5 gráða
drift frá stað þeim, sem hann fór
frá, austarlega á Selvogsbanka,
meðan \dndur var SV, en áætlaði
þá drift of lengi, eftir hann gekk
í austrið, og var því heldur djúpt
af Reykjanesi er upp stytti. —
Segir hann, að þetta hafi munað
sig því, að í stað þess að geta
byrjað hjer vinnu með morgnin-
um, kom hann ekki fyr en síðari
hluta mánudags 10. apríl til
Reykjavíkur. — Sömu sögu hafa
aðrir togaraskipstjórar að segja
þennan sama dag. Þeir þreifa sig
áfram með lóðinu, t. d. „Snorri
goði“, sem hefir rafmagnsdýpt-
armæli og miðunartæki. Telja
þessir skipstjórar, að þeir hefðu
áhikað getað haldið áfram ferð
sinni til Reykjavíkur, hefði mið-
unarstöð verið á Reykjanesi.
Tímar þeir, sem við lifum á, og
kapphlaup það, sem hvervetna
virðist vera háð, eru svo, að til
vandræða horfir; hvernig kapp-
hlaupið á skipunum, bæði fiski-
og flutningaskipum er orðið er-
lendis, sýna hinar þjettu miðun-
arstöðvar á landi þar og slys, áð-
ur en þær voru settar, sem orðið
hafa af hinum mikla vinnuhraða,
sem leyfir ekki að viðhafa nauð-
synlegar varúðarreglur. Þegar
svo er komið, verður að hefjast
handa og hugsa upp einhver með
ul til að vinna gegn slysum, sem
af hraða þessum geta leitt.
Skamt frá Reykjanesi, beggja
megin, hafa á fáum árum farist
þessi skip: „Ása“, „Cap Fagnet“,
„Jón forseti", togarinn „Norse“
og „Skúli“, og sýnir það, að á
þessum slóðum er sigling ekki
hættulaus. Mönnum gæti dottið í
hug, að sterkir þokulúðrar gætu
komið að góðu haldi á þessum
slóðum, en það mál verður að at-
huga vel, áður en í er ráðist. og
afar mikla dómgreind þarf til
þess að nota þá r ett.
í dag má lesa í Morgunbl xðinu,
að það hafi verið tilviljun ein, að
símastjórinn í Grindavík heyrði,
að „Skúli fógeti“ hefði strandað.
Væri ekki rjett að taka það at-
riði til yfirvegunar?
Er eigi auðið að koma því svo
fyrir, að sjerstök bjalla væri á
hverri björgunarstöð, sem aðeins
væri notuð, þegar á skipreka
þyrfti að benda frá aðalstöðinni
hjer, sem áreiðanlega gerði að-
vart, þegar skip væri í hættu satt,
nálægt þeirri stöð, sem hringt
væri til.
Slysavarnaf jelag íslands á það
skilið, að það fengi alla þá að-
stoð sem þyrfti, éf það vildi koma
því öryggi í framkvæmd.
Reykjavík, 11. apríl 1933.
Sveinbjörn Egilson.
—» ^ 8> ^ »•*•
Horsku samuingarnir
samþyktir á Alþingi,
sem ,,bráðabirgðalausn“.
Norsku samningarnir komu til
3. umr. í Ed. í gær.
Hjer verður fyrst skýrt nokk-
uð frá umræðum þeim, sem fram |
fóru um málið í fyrrakvöld.
Umræðurnar í fyrrakvöld.
Magnús Torfason kvað samn-
ingana vera fullkomna neyðar-
samninga, og allir samningar við
Norðmenn yrðu aldrei annað en
neyðarsamningar. Lýsti ræðum.
mjög átakanlega yfirgangi og
lögbrotaferli Norðmanna hjer
við land á fyrri árum. En ræðum.
kvaðst líta svo á, eins og í pottinn
væri búið, að Alþingi bæri alt á-
byrgð á samningunum. Það hefði
lagt fyrir stjórnina að semja. Að
lokum kvaðst ræðumaður vilja
samþykkja samningana til þess,
ef ske kynni að það yrði til þess
að vekja þjóðina!
Halldór Steinsson kvaðst vera
mjög óánægður með samning-
ana. Ekki vegna þess, að hann á-
liti þessa samninga mikið verri en
þá frá 1924 — þeir hefðu líka
verið neyðarúrræði. En þá stóð
svo á, að Noregur var nálega eina
landið, þar sem við höfðum mark-
að fyrir kjöt. Nú horfði málið
hinsvegar þannig við, að kjötsal-
an til Noregs færi minkandi ár
frá ári, og yrði sennilega eigi
langt að bíða þess, að norski
markaðurinn lokaðist alveg. Þar
sem svona væri kömið, væri frá-
leitt að vera að veita Norðmönn-
um nýjar ívilnanirstefnan ætti
að vera sú, að lcsa okkur að fullu
og öllu undan öllum ívilnunum
Norðmönnum til handa.
En eins og málið nú horfði við,
væri eigi bráð yfirvofandi hætta
fyrir síldarútveginn, þótt samn-
ingarnir yrðu samþyktir nú, því
að segja mætti þeim upp með 6
mánaða fyrirvara, og hugur þm.
væri þannig, að treysta mætti því,
að uppsagnarákvæðið yrði notað
eins fljótt og frekast leyfði.
Enn töluðu margir. Ráðherr-
arnir svöruðu aðfinslum þmg-
mannanna.
Frá umræSunum í gær.
Jón Baldvinsson tók fyrstur til
máls. Fór hann fram á, að málið
■* Nýli kn kiólar
og b ússur komnar.
Afsláttur til páska.
NINON
Austurstrseti 12. —*
Opið kl. 2—7.
Ko a kðflnr,
Saltskéflnr,
fyrirligeiandl.
Lðgt verð "
* \
Sturlaugur Júnsson S Co.
S ENGILBERTS,
nuddlæknir, Njálsgötu 42.
Heima 1—3. Sími 2042.
Geng einnig heim til sjúklinga.
Þ e ir,
■em kaupa trúJofunarhringre
hjá Sigurþór verð altmf
ánægðir.
—
Hýustu tegundlr af
BúsðhOldooi
fðst I
e£iverj:)oo£)
yrði látið bíða til laugardags, því
að von væri á Sveini Björnssyni
sendiherra heim fyrir þann tíma.
Ef til vill myndi hann geta gefið
einhverjar upplýsingar, sem máli
skiftu.
Ásg. Ásgeirsson kvað heim-
komu sendiherra ekki að neinu
leyti standa í sambandi við
norsku samningana, heldur snerti
hún samningana við Bretland.
Allur orðrómur, sem verið hefði
hjer á sveimi um annað, væri til-
efnislaus. Ekki vildi ráðh. bíða
til laugardags með afgr. málsins;
kvaðst ekki vilja taka þá ábyrgð
á stjórnina.
Þessu næst deildu þeir um
stund, Jón Baldvinsson og Jakob
Möller um ýms ákvæði þessara
samninga og samkomulagsinsfrá
1924.
Jón Þorláksson tók nú til máls
og fórust orð á þessa leið:
Því hefir verið hreyft af Jóni
Baldvinssyni hjer í deildinni, að
stjórnin myndi gera það að frá-
fararatriði, ef samningarnir yrðu
feldir. Jeg hefi tekið það skýrt
fram áður, að utanríkismál.eígi
að sæta annari meðferð á Alþingi
en önnur mál. Þeim ber að halda
utan við flokkadeilurnar. Þess
vegna má engin stjórn draga sKk
mál inn í flokkadeilumar, með
því að gera þau að fráfararatriði.
Og núverandi stjórn má ekki
gera það, að þrí er þetta mfi1
'•nertir. Þá kröfu verður til henn-