Morgunblaðið - 03.06.1933, Qupperneq 5

Laugardaginn 3. júní 1933.
iiemm
ormroWa
LUH
Tekju- og eignarskattsfrumvarp
Ásgeirs Ásgeirssonar.
fe..
^ Ræða Jóns Þorlákssonar við L umræðu
í efri deild.
Jeg þykist vita, aö ástæðan íyrir
þessu frv. sje sú, að fjmrh. telji, að
ríkissjóöur þarfnist aukinna tekna.
Um þaö mál hefir líka veriö rætt
meðal stuðningsmanna samsteypu-
stjórnarinnar úr Sjálfstæðisflokkn-
um, og viö höfum fyrir löngu síö-
an bent á, livaða leið við álitum
færa, eftir því sem nú er ástatt, til
þess að afla ríkissjóði þess tekju-
aulca sem þætti ólijákvæmilega nauö'
synlegur. Mjer er kunnugt um, að
hæstv. ráðh. hafði borist vitneskja
frá fulltr. Sjálfstæðisflokksins í
landsstj. um, hver sje hans skoðun
um þetta, sem auðvitað fellur sam-
an við skoðun flokksins. Hæstv. ráö-
herra liefir ekki talið rjett, að fara
inn á þá leið, a. m. k. ekki á þeim
tíma, þegar frv. kom fram. Jeg vil
því gera nokkra grein fyrir því,
hvers vegna jeg tel með öllu ó-
kleift að afla ríkissjóði tekna á
'þann hátt, sem farið er fram á í
þessu frv.
Eins og kunnugt er, skiftast byrð-
ar hinnar opinberu starfrækslu |
lijer á landi sem annars staðar á!
tvo aðila, ríki og sveitarfjelög. Rík-
ið hefir hjer á landi tekið til sinna
afnota flesta eða alt að því alla þá
skattstofna, sem nú tíðkast meðal
siðaðra þjóða, en sveitarfjelögunum
hefir verið sniðinn stalckurinn
miklu þjrengri, því að það er ná-
lega aðeins einn tekjustofn, sem
þeim er ætlaður. Það eru útsvörin,
sem í raun og veru eru tekju- og
eignarskattar. Þaö má vera hverj-
um manni Ijóst, að sú kreppa, sem
gengur yfir atvinnuvegina nú, lend-
ir' ekki eingöngvx á ríkinu, heldur
l.'ka á sveitarfjelögunum.
Fátækraframfærslan hvílir á
þeim nálega að öllu leyti, og hún
vex auðvitað þegar svona gengur
fvrir atvinnulífinu. Forsjá atvinnn-
lausa fólksms í þjettbýiinu við sjó-
inn livílir einnig að mestu leyti
á sveitafjelögnnum, þó að það sje
skylt að viðurkenna, að rílvissjóður
hefir hjer rjett dálitla hjálpar-
hönd upp á síðkastið. Til þess að
standast hin vaxandi útgjöld auk
hilma venjulegu, hafa sveitafjelögin
ekki til annars tekjustofns að grípa
heldur en hins sama tekjustofns,
sem hjer er farið fram á að nota til
þess að afla ríkissjóði tekjuauka,
Til þess nú að færa rök fyrir
þessari staðhæfingu minni, að það
sje ekki fært að fara þessa leið, þá
vil jeg fyrst gera ofurlitla grein
fyrir vissum grundvhllaratriðum í
eðli þessa tekju- og eignaskatts, sem
hjer um ræðir.
Það er þá fyrst það, að þó að
slíkum skatti sje skift í tvent, nefni
lega tekjuskatt og eignaskatt, aö þá
er þaö vitað og enda viðurkent af
öllum fræðimönnum, sem hjer vnn
fjalla, að í raun og veru er hjer
gjaldstofninn aðeins einn, sem sje
tekjur manna. Hitt gæti ekki geng-
ið, a. m. k. ekki til lengdar, að taka
skatt af eign, án þess að tekjur sjeu
fyrir hendi, til að greiða skattinn
moð. Það má vel finna þessu fræði-
leg rök, en jeg ætla heldur að vísa
tímaiífi hjer í kringum okkur. eignaskattsskömtun er háttað.
Þegar svo ber undir, sem því j J\ú hefi jeg gert athugun a þessu,
nnöur er ailoft aigervgt iijer i og mjer hefir orðið þao Ijost, aö
Reykjavík, að það Éoma fyrir gjaid- þaö væri þreytandi fyrir hv. þm.
endur — þeir skif'ta hjer áriega'ef jeg færi aö þyija yfir þeim töi-
mörgum hundruðum og jaínvei þvis ur, og þess vegna hefi jeg fekíö
uudum — þar sem tekjurnar eru'það ráð aö draga upp myndir aí
eivki fyrir hendi, tii þess aö greiða • þessum skattstiga á blöð, sem mjer
þessi beinu gjöid, þá er gert ijár- iiefir sýnst vera sæmiiega aðgengi-
nám, teknar meö valdi eignir til leg tii yf'irlits. Og jeg ætia aó
gréiðslu á gjöidunum og liinir iög-'ieggja þau f'rarn iijer og lofa þe'nv
teknu munir settir á uppboö. iN'iö-' aö ganga á málli þeirra þnv. sem
urstaðan verður nálega ávalt sú, hirða um aö kynna sjer þetta máv
aö fyrir þær eignir, sem þaniug efnisiega.
eru teknar upp í opinber gjöid,! Jeg hefi þá fyrst aö athuga
'°/o
loo
9o
9o
70
faO
So
Lto
5o
20
io
-

-

/

°/a
/oo
9 o
80
10
60
fO
9o
3 o
20
Skattskyldar tekjur i þúsundum króna.
1. inynd. — Skattstigi fyrir atvinnutekjur, til ríhisfjóðs, lög 26/3 ’23
engin eign.
fæst sama sem ekki neitt. Jeg skal
skattstigana íyrir hreinar atvinnu
eidu þreyta menn með því að takaj tekjur, hjá einstakimg, sem á enig-
mörg dæmi um þetta, en a'ðeins ar eignir og iendir þess vegna eislu
geta þess, aö nýlega voru tekin aí í neinunv eignaskatti. Hjer birtist
einum manni lijer í ReykjavíK þá fyrst skattstiginn fyiir tekju-
nlutabrjef í Útvegsbankanum að skatt tii ríkissjóðs samkvæmt gúd-
nafnverði 2000 kr. og sett á upp- andi skattaiöggjöf frá 1021 og ’23.
ooö, og seidvist fyrir 20 kr. Þetta Myndin sýnir skattstigann í'yrir
er rjett dæmi upp á það, livernig skattskyldar tekjur frá 0 og upp i
ler, þegar taka a edgnir manna Jb þús. lu\, og þaö má sjá aö hann
upp i opinber gjöld, þar sem tekj- er lögulegur útlits, og ekki svo hár
vir eru eklvi fyrir 'hendi. Jeg siæ neinstaðar og ekki náiægt því svo-
því þess vegna föstu að það er eðli hár aö hanu nái upp í það ioft
eignarskattsins eins og tekjnskatts- sem stiginn eklvi má reka sig upp
vns, að það verða að vera íyrir undir, enj það er 100%.
hendi tekjur til þess að greiða Þessu næst er myndin af skatt-
hann al', tekjur af þeirri eign, sem stiganum fyrir sömu tekjur, sem
skattiögð er ef um hreinan eignar- njöurjöfnunarnefnd Reykjavíkur
skatt er að ræða. auglýsir aö hún liaíi notað við nið-
Þessi skattur or nú á tíinum aiis urjöfnun útsvara árið 1933. Þaö
staöar hafður stighækkandi, en þaö er strax áberandi um þann stiga,
hafa verið mismunandi skoðanir aö hann er ekki líkt því eins vel
um það á ýmsum tímum, live smíðaður eins oig sá fyrri, því að
mikil stighækkunin mætti vera. Jeg þrepin eru bæði mishá og mislöng,
skal ekki dæma um það, en vil og það mundi enginn fá sveinsbrjef
aðeins benda á eina staðreynd í fyrir aS smíöa siíkan stiga. Hann
þessu efni, sem er viðurkennd af sýnir að þegar er komið upp i
öllum. II ún er sú. að skattstiginn 24 þús. kr. tekjur, þá er álagn-
iná aldrei verða svo hár, að ef tekj- ingin orðin 46% af tekjunnm og
urnar vaxa framyfir eitthvert vist heldur svo áfram að vera það íyr-
mark, þá vaxi skatturinn á því ir það, senv þar er yi'ir.
bili meira en tekjurnar. Með öðr- Þá hefi jeg í 3. lagi gert skatt
um orðum, að ef skattstiginn af ■ stiga sem " sýnir þessa 2 skatta
einhverjum orsökum stígur svo | samanlagða eins og þeir eru nú
hátt, að lvann taki 100% eða allt, i hjer í Reykjavík. Og sá stigi sýnir
sem þar er fram yfir, af tekjun- það, að þegar komið er vipp í 36
um, þá er hann kominn upp í það
mark, sem a. m. k. verður 'ekki far-
ið fram yfir. Og það er af þeirri á-
stæðu, að það eru yfiiieitt skyn-
serni gæddar verur, sem eiga að
greiða þennan skatt, og það gerir
enginn að afla tekna vmvfram vist
þús. kr. þá er álagningin komin
upp í 68% af þeim tekjum og því
sem næst er þar fram yfir. Bf stig-
anum væri svo haldið áfram, þá
mundi þetta fara nokkuð hærra, en
þó ekki mjög mikið.
Jeg hefi að gamui mínu til sam
mark, ef sú tekjuaukning þýðir það anburðar teiknað skattstigann fyrir
að skatturinn vex þá meir en
auliningunni nemur. Með öðrum
skattstiginn má aldrei fara
fram úr 100%.
Nú er sveitarstjórnarlöggjöfinni
þannig’ hát.tað hjer á landi, að
tilsvarandi 2 skatta samanlagða
eins og þeir eru eftir núgildandi
lögum í Kaupmannáhöfn. Þessi
stiginn er dreginn með punktalín-
um á blaðinu og þar er þetta sanv-
anlagt konvið upp í 26% á sama
ekki er unt að gera grein fyrir því stigi og þaö er hjer komið upp í
hvernig skattótiginn er fyrir þann
lilutann af gjaldstofninum, sem
gengur til sveita. þarfa alnvent.
Eiiii þar er ein undantekning sem
er höfuðstaðurinn. Hjer ^r svo kom
‘iö, að niðurjöfnun vitsvara fer
fram að talsverðu leyti eftir sam-
svarandi reg'lum og álagning tekju-
og eignaskatts, og niðvirjöfnunar-
nefndin hefir birt þa3r neglur, sein
hún fer eftir í þessu efni, Það eru
þcss vegná nokkurir möguleikar að
%
lco
\qo
so
?c
6o
So
4o
30
20

" '

V

pv
'
rsrC"'

k
80
itO
o 2 fc 8 lO /2 Ib. 18 20 22 2.U 2b 28 30 32 3V 3<>
Skattskyldar tekjur I þúsundum króna.
2. mynd. — Slcattstigi niðurjöfnunarn. Reykjaríkur 1933 fyrir atviUnu-
lekjur, án eignar.
*/o
/oo
9o
80
■70
éo
So
ko
3o
20

t

J"
, iri

- J
r 'fT
/o
H O
90
80
70
6c
So
lo
30
2o
/© /2 /</ /é 19 20 22 20 Ob 30 32 34
Skattskyldar tekjur i þúsundum króna.
3. mvnd. — Skattstigi fyrir samanlagðan tekjuskatt eftir lögum a6/s ’23
og útsvar í Reykjavík af atvinnutœkjum án cignar. — Punktalínan sýnir tit-
svarandi skattstiga samkvœmt gildandi lögum um skatt til ríícis og bœjar í
K aup mannahofn.
«/o
foo
9o
8o
70
éo
So
9o
30
20
10

TTTTT
|

f
rrfT' >
r*1
-f —
pT

%
00
90
80
lö
60
So
9o
30
20
/O /2 /V '6 /8 20 22 24 2t 30 32 3V 34
^ ^ Skattskyldar tekjur í þúsundum króna.
4. mynd. — Skattstigi fyrir tekjuskatt og útsvar að viðbcettu álagi cftir
frv. Asg. Asg. eftir breytingu í n.d. Punktalínan sýnir tilsvarandi skatta í
Kliöfn, að meðtöldu 40% álagi á ríkisskattinn (kreppuskatti).
68% af tekjum.
Nú er í þessu frv. farið fram á,
að því er snertir hreinar atvinnu-
tekjur, án eigna, áð innheimta rík
isskattinn með 40% til 100% álagi.
Það er ekki frá þessu gengið í frv.
svo að það sje mögulegt að draga
upp alveg ákveðimv skattstiga, því
að hann verður mismvvnandi eftir
því, hvernig á stendur. Það er að
segja eftir því, livað langt tekjur
gjaldandans haida áfram. Mismun-
fcra athugun um það íijer í Reykjal urinn er þó ekki mjög mikill, og jeg
bara á einstaka staðreyndir ur nú- vík, hvernig þessari tekju- og Itei'i dregiö þessa skatta samanlagða
með þeim viðauka, sem felst í frv.,.
eins og það nú liggur fyrir, á
fjórðvv myndina, og til samanburð-
ar liefi jeg teiknað skattstigann
fyrir Kaupmann'ahafnarbvia, sem
hann á við að húa vvndir nvvverandi
kreppuráðstöfunum þar, sem lög-
gjafarvaldið þar hefir ákveðið fyr-
ir eitt ár að innlieinvta tekju- og
eignaskattinn til ríkisins með 40%
álagi. Sjálfur skattstiginn af þess-
um tekjufm eftir frv., er við 36 þús.
kr. tekjvvr kominn upp 1 90%, og
þýðib }>að, að tekið er 90 af hundr-
aði af þeim tekjvvm, sem eru á milli
35 og 36 þúív. kr., og 90% -eða
meira af því, sem þar er fram yfir.
Tilsvarandi kreppúskattgjald í
Kaupmannahöfn er komið vvpp í
30%.'
Þessi 4 blöð, sem jeg nú hefi
sýnt, lýsa skatti þess manns, sem á
ekki neinar eignir. Næst tek jeg þá
skattstigann fyrir lvremar eignar-
tekjur, það er að segja skattstiga
þess manns, sem ekki hefir nednar
atvinnutekjur, en á eign og hefir
tekjur af henni. Til þess að geta
gert þetta, verður nú að gera á-
ætlun um, hvaða ávöxtun eijjfnin
....J