Morgunblaðið - 21.06.1933, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
B

XJtgat.; H.£. Arvakur, Xvrkjavtk.
Kitvtjðrar: Jön Kj&rtanaaon.
ValtJ-r Btafánaaon.
fiítatjörn og afgralBala:
Auaturatrntl S. — Blaal 1I0(.
Auflýalnffaatjórl: B. Hafbari.
Aui’l^alnsaakrifatofa:
Auaturatreeti 17. — Blaal S70C
Saiaaaalaiar:
Jön KJartanaaon nr. S74S.
Valtýr Stef&naaon nr. 4SS0.
H. Hafbers nr. S770.
Aakrlftac.lald:
Innanlanda kr. S.00 á aakanOl.
Dtanlanða kr. S.IO A mAnuBl,
) lauaaaölu 10 aura alntaklB.
80 aura maB Laakök.
Viðskifiarððstefnan.
"Þ. 12. júní var viðskiftaráð-
'Stefnan sett í London. Þar voru
rsaman komnir fulltrúar 67 þjóða,
"til þess að ráða fram úr vanda-
málum heimskreppunnar. ísland á
þar fulltrúa — Svein Björnsson
rsendiherra.
Georg Bretakonungur setti ráð-
■stefnuna, sem kunnugt er. Ræð-
mnni var útvarpað. Talið er að
lilustendur víðs vegar um lieim
hafi verið um 30 miljónir. Síðan
talaði MaeDonald. Hann fordæmdi
í ræðu sinni liaftapÓlitíkina, toll-
unúrana, innflutnings'hömlurnar. —
Alt þetta, sagði liánn, hefir gert
fjárkreppuna verri. — Og hann
sagði ennfremur: — Bngin l>jóð
■getur til lengdar gert sjer aðra
'þjóð að fjeþúfu. Sameiginleg vel-
•gengni er skilyrði fyrir velgengni
æinstaklinga.
Yerkefni raðstefnunnar er geysi
mikið og margbrotið, éins og úpp-
kafsmaður hennar MaeDonald
sagði í frumræðu sinni. Heimurinn
'hefir nægilegt vinnuafl, nægilegar
vjelar og tæki. og nægilega mark-
-aði. En ekkert af þessu er notað
-sem skvldi.
Skifta má verkefnum ráðstefn-
tinnar í tvo aðalþætti sem þó eru
mjög nálægir hvorir öðrum. Ann-
ar er fjánnál og skuldamál þjóð-
:anna, hinn er verslunarmálin.
Því nær allar þjððir hafa á
undanförnum árúm girt sig toll-
•múrum, til þess að bæta verslunar-
jöfnuð sinn .og halda uppi verð-
laginu á heimaunnum vörum.
Þess vegna hafa þjóðirnar meira
ng meira orðið að greiða erlend-
var skuldir sínar í gulli, Og gullið
befir safnast fyrir í þeim löndum
sem best hafa verið stæð gagn-
vart útlöndum, svo sem Bandarík-
in, Sviss, Frakkland og HoTland.
Hefir þessi tilfærsla valdið mikilli
"truflun á fjármálum heimsins.
Bætt verður á ráðstefnunni mn
verðlagið á heimsmarkaðinum, og
livaða ráðum verðí beitt til-þess
að fá komið almennri verðhækk-
rinn á.
Sjerfræðinganefnd leggur til að
leitast verði við að jafna gullforða
heimsins betur milli þjóðanna en
nú er. Við það á að skapast gagn-
kvæmari tiltrú í viðskiftunum, og
'bærra vöruverð. Bn tiltruin eykst
«ekki síður, ef ráðstefnunni tekst
•að lækka tollmúrana og draga úr
-viðskiftahöftunum.
Spurningin er hvort samkomu-
lag næst nokkurt um það mál.
Er talið að mest velti á afstöðu
Breta og Bandaríkjamanna í því
efni.
Bjartsýnir menn telja mögulegt,
að ráðstefnunni verði lokið á 5
-vikum.
Framboðin.
Þeir munu vera 114 frambjóð-
endurnir, sem keppa um þingsæt-
in að þessu sinni.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
flesta frambjóðendur, eða 35 alls;
næst kemur Framsóknarflokkurinn
með 27. þá Jafnaðarmenn með 25
og loks Kommúnistar með 24; einn
frambjóðandinn er studdur af
Þjóðernishreyfingunni og tveir eru
utan flokka.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir fram
bjóðendur í öllum kjördæmum
nema einu, Strandasýslu. Eigi er
blaðinu kunnugt hvað veldur þvi,
að Sjálfstæðisflokkurinn hefir
ekki mann í kjöri á móti Tryggva
Þórhallssyni á Ströndum. Heyrst
hefir, að Sjálfstæðisflokkurinn
sýni Tr. Þ. þessa miskunn núna
vegna þess að hann er lasinn og
getur ekki tekið þátt í lcosninga-
leiðangri. Sennilega er þetta á-
stæðan, því ekki getur hinu verið
til-að dreifa, að Sjálfstæðisflokk-
urinn sje alt í einu orðinn svo
ánægður með stjórnmálastefnu
Tr. Þ. (fyr og síðar) og þess
vegna sje rjettmætt að hann sje
sjálfkjörinn.
Það sem sjerstaklega er athygl-
isvert i sambandi við framboðin að
bessu sinni er það, hvernig Fram-
sóknarflokkurinn og Jafnaðar-
menn rugla saman reitunum í
ýmsum kjördæmum.
I I Reykjavík hefir Framsókn
engan lísta í kjöri. Allir vita, að
það er Hrifluliðið hjer í bænum,
sem þessu hefir ráðið, enda full-
yrt að Jónas bafi sagt liði sínu.
að kjósa lista Jafnaðarmanna.
f Norður-ísaf jarðarsýslu hefir1
Framsókn engan í kjöri og mun
iiðinu þar ætlað að kjósa Vilmund
Jónsson.
Jafnaðarmenn hafa engan í
kjöri í Húnaþingi, hvorki í vestur
•^e austur sýslunni. Kjósendur
sósíalista í þessum kjördæmum
eru vanir því að kjósa með Fram-
sókn, og er þeim ætlað að gera
bað ennþá.
I Skagaf jarðarsýslu er sam-
vinna sósíalista og Hrifluliðsins
mest áberandi. Þar hafa sósíalist-
ar aðeins einn mann í kjöri. Liði
sósíalista í Skagafirði er ætlað að
kjósa skólastjórann á Hólum með
Guðjóni B. Baldvinssyni. Jónas frá
Hriflu vildi ekki hafa Brvnleif í
kjöri með Steingrími á Hólum;
hann vildi Hermann lögreglu-
stjóra. .En Skagfirðingar vildu
ekki Hermann ..í mýrinni“. Þetta
mislíkaði Jónasi, og fekk hann þá
sósíalista til þess að hafa aðeins
einn mann í kjöri í Skagafirðj. Á
þetta að vera hefnd á bændur i
Skagafirði fyrir það, að þeir tóku
Brynleif í sæti það, sem Her-
manni var ætlað.
Sami leikur á fram að fara í
Rangárvallasýslu; þar bjóða Jafn-
aðarmenn fram einn mann.
Svona er þá af stað farið.
Þrumuveður í Kaupmanna-
höfn.
Sunnudaginn 28. maí geisaði
þrumuveður í Kaupmannahöfn. —
Fylgdi því fjvst haglbylur og
síðan úrhellisrigning. Olli veðrið
talsverðu tjóni og til marks um
það má geta þess að slökkviliðið
var kallað 82 sinnum til aðstoðar.
Rlþjóðaskákþingið
í Folkstone.
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins).
Folkestone, 20. júní.
Erik Andersen vann biðskákina.
við Asmund.
Ásmundur gerði jaintefli við
Italann Rosselli, en tapaði fyrir
Svíanum Stalilberg.
Eggert vann Ungverjann Vajda
og Svíann Stoltx.
Þráinn tapaði bæði fyrir Ung-
verjanum Lilienthal og Svíanum
Berndtsson.
Einar tapaði fyrir Ungverjamnn
Havasi.
Hitt eru biðskákir.
f dag tefla Islendingar við
Tjekkóslóvaka.
Hazistahreyfingin
I Danzlg.
Við þingkosningar í Danzig
fyrir skömmu uunu Nazistar enn
þá glæsilegri sigur en við þing-
kosningarnar í Þýskalandi í mars.
í Danzig fengu Nasistar einir
hreinan meiri hluta í þinginu, 38
af 72 þingsætum. Fyrir kosning-
arnar liöfðu þeir að eins 13 sæti
í þinginu. Þingsætatala þeirra hef-
ir þannig þrefaldast.
Að undanförnu hefir borgaraleg
samsteypustjórn setið við völd í
Danzig. Stjórnarforsetinn er einn
af foringjum þýsknationala flokks
ins. Menn vir þýsk-nationala-
flokkurinn hafa látið í ljós ósk um
það, að nú verði mvnduð ný sam-
steypustjórn með þátttöku Nazista
og fulltrúa hinna gömlu borgara-
legu flokka. En Nazistar taka það
vafalaust ekki j mál. Þeir heimta
að fá öll völdin í sínar hendur.
Þeir vilja ekki hafa aðra við hlið
sjer í stjórninni, ekki heldur menn
úr þýsk-nationala flokknum. — f
Þýskalandi er grunt á þvi góða
milli Nazista og þýsk-nationala
junkaraflokksins. I Danzig er
fullur fjandskapur á milli þessara
flokka. „Þessir sjálfbirgingslegu
lierrar eiga erfitt með að skilja,
að ekkert tillit verður tekið til
þeirra. Þeim er algerlega of auk-
ið.“ Þannig skrifaði Nazistafor-
inginn Forster um þýsk-nationala-
flokkinn daginn eftir kosningarn-
ar. —
Að heimsófriðnum loknum
heimtuðu Pólverjar að fá yfirráð
yfir Danzig, til þess að fá óhindr-
aðan aðgang að góðri höfn. En
Lloyd George kom í veg fyrir það
að Danzig yrði innlimuð í Pólland.
Þjóðverjar urðu þó að láta borg-
ina af hendi. Danzig og nágrenni
þorgarinnar var gerð að lýðveldi
undir vernd og stjórn Þjóðabanda
lagsins. Pólverjum var trygður ó-
hindraður aðgangur að höfninni
i Danzig, auk ýmsra annara rjett-
inda þar í borginni.
íbúarnir í lýðveldinu Danzig
eru rúmlega 400.000 að tölu. Hjer
um bil 90% af íbúunum eru þýskir
að þjóðerni. Yfirgnæfandi meiri
hluti íbúanna í Danzig hafa frá
uppliafi unað illa hinu nýja fyrir
komulagi í borginni og óska stöð-
ugt að borgin sameinist Þýska-
landi aftur. Þetta hefir valdið
stöðugri og vaxandi óvináttu mllli
Þjóðverja og Pólverja i Danzig.
Óvináttan hefir magnast um allan
helming síðan Pólverjar bygðu
stóra nýtísku höfn í fiskiþorpinu
Gdynia, fáeina kUómetra frá Dan-
zig. Gdynia hefir síðan vaxið með
amerískum hraða og verður Dan-
zig stöðugt hættulegri keppinaut-
ur. Þetta er aðalorsök hins mikla
atvinnuleysis og vaxandi fátækt.ar
í Danzig.
Efnahagsleg vandræði og óá-
nægja með það fyrirkomulag, sem
friðarsamningarnir hafa skapað í
Danzig, hefir vafalaust átt mestan
þátt í sigri Nazista þar í borginni.
Nú taka þeir við völdum. Hið
endanlega markmið þeirra og allra:
Þjóðverja er eðlilega það, að Dan-
zig sameinist aftur Þýskalandi.
Það má telja víst, að Pólverjar
grípi til vopna, ef Nazista.r revna
að framkvæma sameininguna með
valdi. Að líkindum eru Nazistar
þó svo hygnir að þeir gera ekki
tilraun til þess fyrst um sinn. En
þrátt fyrir þetta eru deiluefnin
í Danzig mörg.
Nazistar eru vafalaust óánægð-
ir með núverandi þingræðisfyrir-
komúlag í Danzig. En þeir getai
búist við öflugum mótmælum frá
Pólverjum, ef stjórnarskránni
verður breytt. Þar að auki þurfa.
þeir samþykki Þjóðabandalagsins
til þess að breyta stjórnarskránni.
Eins og þegar hefir verið sagt
hafa Pólverjar ekki eingöngu að-
gang að höfninni í Danzig. Þeir
njóta þar ýmsra annara rjettinda.
Þeir eiga að hafa tilsjón með sam-
göngutækjum borgarinnar. Friðar
samningarnir leggja utanríkismál
Danzig-lýðveldisins í hendur Pól-
verja. Þeir eiga að gæta hags-
muna Danzigs út á við, einnig
gagnvart Þýskalandi. Danzig hefir
engan her. Pólverjar eiga að ann-
ast hervarnir borgarinnar. Stjórn-
in á að kalla pólskt herlið til
hjálpar, ef hernaðarleg aðstoð er
nauðsynleg til að gæta reglu í
borginni. Og Pólverjum er heim-
ilt að hlutast til um, að þjóðar-
brotin í Danzig, þ.á.m. Pólverjar
c g Gyðingar, sæti ekki illri með-
ferð. f þessu sambandi má ekki
gleyma framferði Nazista gagn-
vart Gyðingum og pólitískum and
stæðingum Nazista í Þýskalandi.
Með tilliti til þess er erfitt, að
sjá, hvernig Nazistastjórnin í Dan-
zig getur komist hjá alvarlegum
deilum AÚð Pólverja.
Höfn í júní 1933.
P.
Hernaðarástand í Austurríki.
Fjelaí?sskapur þjóð-
ernissinna bannaður
Vínarborg, 20. júní.
UnÍtGd Press. FB.
Ríkisstjórnin hefir leyst upp fje
lagsskap þjóðernisjafnaðarmanna,
ATegna hermdarverka, sem þjóðern-
isjafnaðarmenn hafa orðið valdir
að. I Krems lenti þeim saman -við
HeimAvehr-liðið og aðstoðarlög-
reghi og vörpuðu handsprengjum
inn í flokk lögreglunnar og særð-
ust þá 30 HeimAvehrmenn og lög-
reglumenn. Hernaðarástandi hefif
A-erið yfirlýst í Austurríki, m. a. í
borgunum Stein og Mautern. Fólki
er bannað að-hafast við á götum
úti eftir kl. 8 að ltA’öldi. Lög-
reglu og ríkislögreglu hefir verið
hraðað á vettvang. — Ráðherra
innanlands-öryggismála, Fey, hefir
skipað þeim átta embættismönn-
um, sem nýlega voru skipaðir til
þess að hafa eftirlit með því, að
öryggi fólksins væri ekki stefnt í
voða, að beita A aldi til þess að
bæla niður allan mótþróa og uppi-
vöðslu af þeirra hálfu, sem berjast
gegn lögum og rjetti. Ráðstafanir
hafa verið gerðar til þess að koma
í veg fyrir hvers konar hermdar-
verk. LögregliU’annsóknir hafa
leitt í ljós, að þjóðeraisjafnaðar-
menn víðs vegar höfðu víðtæk
samtök um að steypa Dolfuss-
stjórninni af stóli.
Samsteypiistjórn í Danzig.
Ilanzig, 20. júní.
United Press. FB.
Samkomulagstilraunir um stjórn
annyndun í fríríkinu Danzig hafa
leitt til þess, að mynduð hefir
verið samsteypustjórn. Eiga í
henni sæti níu þjóðernisjafnaðar-
menn, 2 íhaldsmenn (ka.þ.) og 1
óháður. Stjórnin Ieita.r traustB
þingsins, sem kemur saman til
fundar í dag.
Dagbók.
Veðrið (þriðjudagskvöld kl. 5):
Hægviðri og góðviðri um land alt.
Þoka er þó alfvíða við N- og A-
ströndina. Hiti víðast hvar 12—15
st. Ný lægð yfir S-Grænlandi
hreyfist hægt austur eftir og veld-
ur sennilega rivningu hjer á landi
innan skamms.
Veðurútlit í Rvík í dag: Hæg-
viðri. Sennilega úrkomulaust, en
nokkur hætta á skúraleiðingum
síðdegis.
Háflóð í dag kl. 16.35.
Nýr viti. Hjá Sauðanesi við
Eyjafjörð er nú verið að byg'gja
nýjan vita. Er búist við bví að
verkið múni standa yfir í 4 mán-
uði og vitinn geti tekið til starfá
í haust.
Barnaheimilið Egilsstaðir. Eins
og auglýst var í síðust.u viku
starfar barnaheimilið Egilsstaðir í
iúlí og ágúst í sumar og tekur
börn á aldrinum frá 6—11 ára
>ns og áður. Læknisskoðun á á-
kveðnum fjölda barnanna fer dag-
lega fram í Miðbæjarskólanum og
hefst ld. 8 að kvöldi eins og fram
er tekið á hverju dvalarbeiðnis-
eyðublaði, sem afhent er 5 Reykja-
víkur Apóteki. Eyðublöðin fá.st
ekki lengur en til fimtudagskvölds
og síðasta læknisskoðun fer fram
bað kA’öld. því að á föstudag verð-
ur telrin endanleg ákvörðun um
Inraða börn fá sumarvist á barna-
heimilinu. Börnunum sem fá vist-
ina Arerður tilkynt á laugardag.
Kjósendur SjáJfstæðisflokksins,
sem fara burt úr bænum fyrir
kjördag (16. júlí) og búast við að
vera fjarverandi á kjördegi, eru
ámintir um að kjósa hjá lögmanni
áður en þeir fara. — Kosninga-
skrifstofa lögmanns er í barna-
skólanum við Fríkirkjuveg (geng-
ið inn um portið) og er opin alla
virka daga frá kl. 10—12 árd. og
1—5 síðd. Listi Sjálfstæðisflokks-
ins er C-listi.
Sjálfstæðiskjósendur utan af
landi, sem dvelja í bænum og eiga
kosningarrjett í öðrum kjördæm-
um, og búast ekki Arið að verða
komnir heim fyrir kjördag, eru
ájnintir um að kjósa hjer hjá lög-
manni og senda atkvæðin til við-
komandi kjörstjóma tímanlega.
Geta þeir snúið sjer til skrifst.ofu
Sjálfstæðismanna í Varðarhúsinu
um upplýsingar þessu viðvíkjandi.