Morgunblaðið - 27.07.1933, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Útlenda fjeð
í Þerney.
». Karakúl kindur
osr enskir nautgripir.
í fyrradag var ýmsum mönnum
boðið út í Þerney til þess að skoða
hið útlenda í'je, sem þar er geyrrit,
karakul-kindur og enska naut-
gripi, sem ætlaðir eru til kynbóta.
Fjenaður þessi var fluttur lring-
að inn fyrir eitthvað mánuði, og
stóð Búnaðarfjelag fslands fyrir
því.
Nautgripirnir eru fimm, fjögur
naut og ein kvíga. Nautin eru sitt
af hverri tegund: eitt af Gallo-
way-kyni, kollótt, svart og hrokk-
inhært um höfuð og háls, annað
af Highland-kyni (skoskt) út-
hyrnt, gulbrrint á lit og loðið
mjög, sjerstaklega um hausinn,
þriðja Stutthyrningur, brúnrauð-
ur, með stuttum hornum sem
standa beint vit, fjórða af Aber-
deen Angus kyni, kollótt, svart
og snögghært. Var það dýrasta
uautið. Til jafnaðar munu naut
þessi hafa kostað um 30 sterlings-
pund hvert. Eru þau hvert öðru
fallegra, en þó mjög ólík. Eitt
hafa þau þó sameiginlegt fram
yfir íslenska nautgripi og það er
holdafarið. fitan, hinir miklu
vöðvar, brjóstvídd, bógaþykt og
læraþvkt. Þau eru rúmlega árs-
gömul, en á stærð við tvævetur
íslensk naut.
Kvígan er tvævetur og af Gallo-
■way-kyni. Mun Búnaðarsamband
Suðurlands sennilega kaupa hana
ng Galloway-nautið til að koma sjer
upp kynbótastofni. Hin nautin
þrjú verða líka seld, og bafa ýms-
ír verið að fala þau. Hálendings-
kynið ætti að vera heppilegt hjer
til kynbóta, því að það er harð-
gert mjög og þolir litibeit ekki
síður en hestar. — —
Af Karakúlfje eru þarna 15
hrútar og 5 ær. Fje þetta er frem-
ur óásjálegt, flest kollótt með
löng slapandi eyru, stutt á lagð-
inn með kryppu í baki. En ljótust
er þó rófan. Hún gengur jafn-
breið bakinu líkt og hlemmur
miðja leið niður undir konungs-
nef. Þar er líkt og' hamarsskora
{. benni og gengur niður vir henni
mjór dindill. Fjeð er ýmist svat'!
eða grátt A litinn. Er það bæði
■af hreinu kyni og blendíngskyni.
Fjeð var keypt af fjárræktarstöð
í ITalle í Þýskalandi og var dýrt,
1000—1400 mörk hver kind af
hreinu kyni og 375—500 rnörk
hver kínd af blönduðu kyni. Æfn
ar eru allar af hreinu kyni og
sex hrútarnirnir. Fimm hrútarnir
eru blandaðir í 10. lið, einn í 6.
lið og þrír í 5. lið, en þrátt fyrir
það hafa þeir öll einkenni knra-
kúlfjár. Svo röm er kynfestan.
Af þessu fje hafa«fjelög og ein
stakir menn keypt 13 hrúta, en
ríkið keypti 2 hrúta og ærnar
fvrir sinn reikning, til þess að
viðhalda kvnstofninum h.jer á
landi.
Hætt er við því, að fje þetta
sje ekki mjög harðgert vegna
þess að dekrað hefir verið við það
í Halle. Og stjóm fjárræktarstöðv
arinnar þar ráðlagði Búnaðarfje-
laginu að hýsa það í alt sumar
og gefa því kraftfóður með beit-
inni Fram að þessu hefir það þó
verið látið ganga úti og ekki bor-
:ð á neinum kvillum í því
Hagur sá, sem bændum 4er ætl-
að að hafa af innflutningi þessa
fjár, er ekki fólginn í kynbótum,
heldur í sölu lambsskinna. Lömb
undan karakúlhrútum hafa flest
einkenni þess ættstofns, þótt móð-
irin sje af öðrum stofni. Eru þau
einkennilega falleg á belginn og
hrokkinhærð þegar þau fæðast.
Þau eru ekki látin lifa nema í
hæsta lagi 3 sólarhringa. Þá er
þeim slátrað og fyrir skinnið af
hverju þeirra er hægt að fá 5
—6 dilksverð, eftir því sem fjár-
ræktarstöðin í Halle segir. —
Nú á að fara að liýsa fjeð úti
í eyju og taka bændur ekki við
því fyr en í haust. Verða þeir þá
að gæta þess vandlega, að fóðra
það á rjettan hátt, og sjálfsagt
mega þeir ekki hafa hrútana í
sama húsi og annað fje. Hætt er
við að þeir muni næmir á þá
kvilla, sem eru í sauðfje hjer, t.
d. lungnapest, og þeir eru of dýr-
ir til þess að vanhöld megi verða
á þeim.
Veðurra nnsóknir
Hollendínga í Reykjavík.
Yfirmaður hollensku loftrann-
sóknastððvarinnar í Reykjavík dr.
Cannegieter, hefir dvalið hjer í
borginni síðan 17. júlí. Hefir
hann nú með höndum rannsóknir
á hitafari og loftþrýstingu í há-
loftinu hjer uppi yfir, cnn þá
hærra en flugvjelarnar geta náð
til. Eru þessar rannsóknir á há-
loftinu í heimskautalöndunum
einn liður í pólarársrannsóknum
þeim. er nii standa yfir. Áhöldin
prófessoi- Cannegieter notar
eru vísindaleg ný.jung og kend
við riissneskan prófessor Moltchi-
noff. í hverju áhaldi er ofurlítil
sjálfvirk loftskeytastöð, er send-
ir út reglubundin merki, sem
heyrast í venjulegu viðtæki og
gefa til kynna hitafar og loft-
þrýstingu í loftinu. Könnunar-
tækið er borið upp í loftið af
stórum togleðursbelg, sem fyltur
ei- með vetni og stígur með jöfn-
um hraða, líkt og loftbelgir þeir,
sem Veðurstofan hefir stundum
sent upp, til þess að mæla loft-
straumana hátt í lofti.
Belgurinn verður nærri 2 m.
i þvermál, þegar búið er að blása
hann upp með vetni, og getur
hann þá borið með sjer 3,5—4 kg.
þunga. Eftir því sem Iiærra dreg-
Ur frá jörðu og loftþrýstingin
minkar, þenst belgurinn meira og
meira út, þar til hann er orðinn
h.jerumbil 4 metrar í þvermál. Þá
springur belgurinn og áhaldið
fellur til jarðar. Venjulega skeð-
ur þetta í 18—20 km. hæð yfir
,jörð. Ef vindstaðan er þannig, að
belgurinn berist til hafs, er ó-
haldið vitanlega þar með úr sög-
unni. Sje hinsvegar vindur af hafi
svo belgurinn berist inn yfir
land, má vel vera að áhaldið finn-
ist. Þess vegna er lítil fallhlíf fest
neðan á belginn til þess að varna
því að áhaldið falli með ofmiklum
hraða og brotni, þegar það skell-
ur til jarðar. Skilvís finnandi get-
ur þá bjargað áhaldinu og sent
það aftur til eigandans.
Síðustu dagana hefir dr. Canne-
gieter sent slík áhöld upp í loft-
ið daglega og mun halda því á-
fram því nær óslitið til 10. ág.
Þeir sem kynnu að finna þessi
könnunartæki, eru vinsamlega
beðnir að fara varlega með þau.
Við hvert áhald er fest brjef (á
íslensku), sem gefur leiðbeining-
ar um hvernig með þau skuli
farið og hvert þau skuli send.
Á fvrstu 6—10 km. yfir jörð,
fer hitinn venjulega sífelt mink-
^andi, en úr því verður hann nokk-
urn veginn jafn. Samkvæmt rann-
sóknum dr. Canhegieters, hefir
það komið í ljós, að undanfarna
daga hefir hitinn farið síminkandi
hjer yfir bænum upp í 9 km. hæð
og er frostið þá orðið milli 42
og 48 stig, en úr því hefir það
haldist óbreytt, eða jafnvel held-
ur dregið úr því. Þessi takmörk
eru þekt um allan heim, en hæð
þeirra getur verið nokkuð breyti-
leg bæði eftir hnattstöðu og árs-
tíðum. (Til dæmis eru þau aldrei
lægri en 10 km. í Hollandi og alt
upp í 12 km. og frostið þá 50—
60 stig). Lægri hluti lofthjúpsins,
þar sem hitinn breytlst hröðum
skrefum, nefnist á erlendu máli
..trópó-Ioftið", en eftir að hitinn
verður því nær stöðugur ,,strato-
loftið.“ Sumir halda því fram að
í háloftinu Sje framtíðarflugleið
um lofthafið. Þar er loftmótstað-
an orðin hverfandi, hitabreyting-
ar engar er heitið geti, ský og
úrkoma heldur ekki.
Ef til vill þarf einnig svo hátt
frá jörðú til þess að finna ráðn-
ingu á ýmsum gátum, sem veður-
fi æðin á enn óleystar
Jón Eyþórsson.
Sveinn Miknel Sveinssnn
Hinn 6. apríl f. á. andaðist að
heimili sínu Sveinn M. Sveinsson
bóndi og hreppsnefndarmaður á
Tjörn í Vindhælishreppi. Kom sú
fregn mörgum á óvart, þó menn
hinsvegar viSsu, að hann var
heilsubilaður. Þá var lega hans
stutt bg hann var enn á besta
skeiði, og átti svo margt ógert
hjer.
Sveinn heit. var maður hár
vexti, en nokkuð grannur, svip-
hreinn og fastur fyrir að sjá og
skýrleiksmaður hinn mesti: enda
ljett um mál á öllum mannfund-
um og hnyttinn í orðum, glaðvær
og greiðvikinn við hvern, sem
hann átti. Enda átti hann alment
vinsælduiU að fagna hjá ölluln
þeim, sem þektu hann.
Sveinn M. Sveinsson var fædd-
ur á Hrauni á Skaga 29. sept.
1890. Foreldrgr hans voru þau
Sveinn .Tónatansson, lengi bóndi
á Hrauni, og kona hans Guðbjörg
Jónsdóttir, mestu sæmdarhjón. —
Hann giftist 3. júlí 1915 Guð-
björgu Kristmundsdóttur frá Hóli
á Skaga, og lifir hún mann sinn
ásamt 9 börnum, er þau eignuðust,
Sama árið og hann giftist reisti
hann bú í Kelduvík á Skaga og
bjó þar. þar til 1923, að hann
fluttist að Tjörn i Vindhælis-
hreppi og bjó þar það, sem eftir
var æfinnar.
Sveinn heit. var athafna og
röskleikamaður hinn mesti og
sýndi hann það, að hverju sem
hann gekk. Hann var búandi góð-
nr og bætti mikið jarðir þær, er
hann sat. Sljettaði tún og girti
og endurreisti bæjar- og penings-
hús; þar að auki var bann sjó-
sóknari mikill og lagði oft hart
að sjer með það á haust og vetr-
arvertíð, því aðra tima árs var
hann önnum kafinn við landbún-
aðinn. Það var líka ánægjulegt
að s.já hversu þau hjón komust
vel áfram með sinn stóra barna-
hóp, því ávalt voru þau samhent
í öllu. Á heimili þeirra ríkti gleði
og ánægja, iðni og nægjusemi
með alt. Það var líka ætíð svo,
að þar sem Sveinn heit. var,
varð deyfð og drungi að víkja
fyrir gamanyrðum hans og glað-
værð, sem altaf fylgcli honum,
og það var eins og hann gæti
strokið burt sorgarskuggana og
örðugleikana hvar sem var. fiuíd-
ið ráð og bent á leiðir, sem aðrir
sáu ekki.
En hann var líka alvörumaður,
sem sjest best, þegar sagt er frá
því, að hann hjelt við þeim sið,
sem víða var hjer á landi, en
er nú að hverfa. Hann las hug-
vekju á hverju kvöldi allan vet-
urinn á heimili sínu og Passíu-
sálmana söng hann alla föstuna.
Encla var hann einlægur trúmað-
ur og heitur í trú sinni. Við lít-
um í anda inn á heimili, þar sem
húsfaðir, húsmóðir og börn þeirra
sitja og svngja saman hina fögru
sálma Hallgrims Pjeturssonar og
þegar því var lokið, tekur hús-
faðirinn börn sín á knje sjer og
talar við þau um guð og frels-
arann í hrifningu trúarinnar, og
við heyrum barnslegar spurning-
ar og svör föðurins renna saman
í fullri einíngu. Manni verður á
að undrast, er staðið er við kistu
slíks manns. Hví var liann tekinn
frá foreldrum sínnm, sem li?a
enn ellihrum, frá konunni sinni
og börnnnum, svo mörgum og
smáum? Hann sem var forsjá
þessa alls. Foreldrarnir treystu
því, að hann bygði þeirra hinsta
hvílurúm. Konan hans hjelt, að
hann ætti að ala upp börnin
þeirra með sjer; og börnin vissu
ekki annað en þau ættu að vera
hjá föður sínum. þar til þau væru
orðin stór. — Hvers vegna var
stofninn, sem veitti skjól og frið,
höggvinn upp; en gömul og visin
trje og ungir viðarteinungar látn-
ir standa eftir? Við þekkjum ekki
guðsvegi. En hann, sem dáinn er,
þekkir þetta.
Hann bjóst við dauða sínum.
Lengi hafði hann gengið með
ólæknandi sjúkdóm, sem lamaði
starfskrafta hans og vinnuþol. —
Þegar hann kendi dauðans, ráð-
stafaði hann með ró og stillingu,
því sem hægt var, og Ijet ekki
heyrast eitt æðruorð, þó margt
væri framundan ógert.
Hans mikla trú á sigur hins
góða lýsti honum, og hann vissi
líka, að það lýsti sama ljós veg
hans nánustu hjer.
Hann dó örnggur, örþreyttur
eftir strit dagsins, eins og svo
svo margir, sem eru fátækir af
jarðneskum auði, en lifa við is-
lcnska veðráttu. En andinn svífur
í sælli trú ofar moldu. Sveitin
þakkar þjer Sveinn, fyrir for-
dæmið, sem þú hefir gefið. Þú
hefir ekki kallað og bent á þig
sem forvígismann; en þú komst
og gekst ætíð fyrstur, öruggur,
og viss í öllu þínu starfi.
Guð blessi minni'ngu þína.
P. J.
52 skátar
frá Skotlandi
koma hingrað I. ágúst.
Með „Brúarfossi‘% sem kemtn*
hingað 1. ágúst iræ-stk., koma 52
skátadrengir frá Glasgow og ætla
að dvelja hjer í 10 daga Skát-
arnir eru á aldrinum 12—30 ára,
og er foringi þeírra Mr. Arthur
B. Wright, skátaforingi frá Glas-
gow.
Skotarnir verða hjer á vegum
Bandalags ísl. skáta, sem hefir
skipað jrriggja nianna nefnd til
að annast allan undirbúning við
komu þeirra og ferðast með þeim.
Samkv. fregnum frá þeirri nefnd
munu hinir erlendu skátar dvelja
hjer í bænum tvo fyrstu dagana.
Um kvöldið þann 1. ágúst verður
þeim haldið samsæti í garði Hress
ingarskálans. Er ætlast til að all-
ir reylcvískir skátar taki þátt í
þessu samsæti, en þar að anki
verða og nokkrir gestir, er B. í.
S. býðnr. Þar munu ísl. skátarnir
svngja og skemta á annan bátt.
og skotsku skátarnir sýna þjóð-
clansa sína og leika á sekkjahljóð
færi. Nokkrir bestu glímudrengir
,.Ármanns“ ætla að sýria þar feg-
nrðarglímu og kappglímu.
Næsta dag verða þeim sýnd
söfnin hjer í bænum. ýms iðnað-
arfyrirtæki og fleira. Síðan fara
nokkrir ísl skátar með þeim aust-
ur í sveitir, og verða, þeir í því
ferðalagi til 8. ágúst, en fara svo
aftur heim til Skotlands með
..Brúarfossi" þ. 10. ágúst.
Heimsókn þessara, erlendu skáta
pv merkisviðburður í sögu ísl.
skátareglunnar, því þetta er »
fvrsta sinni að svo stór hópur út-
lendra, skáta kemur hingað til
landsins, og er óskandi að för
beirra hepnist vel.
T undjrbúningsnefndiinni, sem
áður er getið, eru þeir Jón Odd-
"'eir Jónsson form., Daníel Gísla-
son og- Jean Claessen.
Balbo líst vel á
íslandsleiðina.
t nýkomnum Berlingatíðindum
er frá því sagt, að Balbo liers-
höfðingi hafi sagt blaðamönrium,
er liann kom til Cartwright, að
lionum litist vel á fiugleiðina um
Skotland, ísland og til Kanada.
— Sagði hann, að ef skip væri
höfð á hafinu á flugleið þessari,
myndi álvættan verða svo lítil, að
reglulegar farþegaferðir þessa
leið myndu hefjast innan skams.
Fundur flugsjerfræðinga var
haldinn á New-Foundland um
sama leyt! og Balbo flaug vestur.
Þar var rætt um flugleiðina uiri
fslancl, Þar komust menn helst
að þeirri ‘niðurstöðu, að flugleiðin
myndi verða lögð frá fslandi
beina leið til Shediac. En meira
og meira hverfa menn nit frá því,
að nota Grænlancl sem viðkomu-
stað. Aftur á móti hafa veður-
spár á Grænlandi mikla þýðirigu
fyrir flugið, og eins er gott að
geta notað grænlenskar hafnir í
viðlögum.
Búist er við að fara megi á
10 klukkustundum frá Reykjavík
Dönsku knattspyrnumennirnir
fóru hjeðan með Gullfossi í gær-
kvöldi.