Morgunblaðið - 11.10.1933, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
Ctref.: H.f. Árv&kur, Rwykjuvlk.
Kltatjór&r: Jón KJartanaaon.
Valtýr Stefknaaon.
Rltstjórn og afgreiOsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
AUBlýslngastJóri: B3. Hafberg.
* AUKlÝsineaakrlfstofa:
Austurstræti 17. — Sími S700.
Helmasimar:
Jón Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
B. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuOl.
Utanlands kr. 2.K0 á aaánuOL
t lausasólu 10 aura eintaklO.
20 aura meB Leabók.
Hvers vegna?
í Lundúnabrjefi „Manchester
Guardian“ vikuútg’áfunni frá 29.
september, er smágrein mu að-
fitöðu erlendra blaðámanna til
frjettafiutning-s frá Kússlandi.
Greinin er á þessa leið:
Bitt af einkennilegustu tiltækj-
aini sovjet-yfirvaldanna upp á síð-
kastið er þao, að erlendum frjetta-
riturum hefir ferið neitað um að
l'erðast um sveitir landsins út frá
JÆoskva.. Hefir Jteiin sjerstaklega.
verið bannað að fara um Bkraine
ug Norður-Kákasus og flytja það-
*n fregnir af uppskerunni.
Það væri hægt að skilja bann
þetta, ef uppskeran hefði verið
slæm. Bn stjórnarvöldin fullyrða,
að uppskeran í ár hafi verið meiri
en í meðallagi. Hvers vegna er
þá viðurkendnm fr'egnriturum er-
lendra blaða bannað að koma i
akuryrkjuhjeruðin og breiða út
þaðan hin góðu uppskeru-tíðindif
Maður nýkominn frá Rússlandi
sem þekkir vel land og þjóð, segir
■mjer, að augljós skýring sje á
þessu máli. Hann er sannfærður
um. að þessi útilokun á blaða-
mönnum stafi ekki af neinu því,
sem nú eigi sjer stað í hjeruðum
þessum. í Hkraine og Norðttr-
Kákastts, heldttr sje blaðamanna-
•bannið vegna þess, sem kom fyrir
í mörgum hjeruðum þessara lands-
hluta síðastliðinn vetur og vor.
Segir hann að það sje óræltar
sannanir fyrir því, að þarna hafi
ríkt veruleg lmngursneyð frá því
í vor og' þangað til not urðu að
Si'inni nýju uppskeru. Segir hann,
■að einn af heimildarmönnum sín-
um, sem sje viðurkendur maður
fyrir ráðvendni og kunnugur á,
þesstt sviði, hafi fullyrt við sig,
:að mikið fleira fóllc hafi þarna
liorfallið, en sagt hefir verið frá.
Ráðstjórnin hefir á hinn bóginn
altaf neitað því, að nokkurt hung-
ttr hafi átt sjer st.að, og hefir
bannað allar frásagnir af hall-
íerinu í rússneskum blöðum- En
sýnilega hefði það komið illa við,
að lofa erlendum sjónarvottum
að fara um sveitahjeruð þau, sem
verst voru leikin, a. m. k. uns
augsýnilegustu afleiðingar hnng-
ursins eru á brott numdar. Ef
uppskeran hefir orðið góð í ár,
má vera að ráðstjórnin afnemi
blaðamannahannið.
Er kommúnistar hjer segja Rúss
landsfrjettir í blöðum og útvarpi
vitna þeir stundum í frásagnir
Manchester Guardian. Er blaðinu
ekki kunnugt, að þeir liafi haldið
þessnm gréinarstúf á lofti.
Sannleiksást
Tímamanna.
Það er ljóst af skrifum ritstj.
Tímans um launamálið, að almenn-
ingur í landinu má ekki fá rjetta.
vit-neskju um, hvaða laun forstjór-
ar rikisstofnananna hafa.
Þetta kemur greinilega í ljós í
sambandi við umræður sem frarn
hafa farið um laun Pálma Lofts-
sonar forstjóra Skipaútgerðar rik-
isins.
Hjer í blaðinu voru laun P. L-
talin 12.065 kr. síðastliðið ár og-
þess jafnframt getið, að tölur þess-
ar væru teknar eftir skýrslu fjár-
veitinganefndar neðri deildar Al-
þingis.
Ritstjóri Tímans hefir revnt að
vefengja þessar tölur, án þess þó
að færa frarn neinar sannanir fyr-
ir staðhæfingum sínum. Og nú
síðast færir hann sig upp á skaft-
ið og gefur í skyn, að Mbl- hafi
falsað skýrslu fjarveitinganefndar
og nefnir í því sambandi, að laun
Pálma Loftssonar hafi verið oftal-
in ttm ,2000 kr. hjer í blaðinu.
Þessi Ivg’i skal nú rekin ofan í
ritstjóra Tímans.
Eins og skýrt hefir verið frá
ltjer í blaðinu flutti fjárveitinga-
nefnd neðri deildar í þinginu í
vor þingsályktun viðvíkjandi
starfsmannahaldi ríkisins og'
launamálinn.
Pjetur Ottesen var framsögu-
maður fjárveitinganefndar í þessu
máli og flutti við það tækifæri
ítarlega ræðtt.
Einn kaflinn í ræðu P- O. fjall-
ar urn laun og aukagreiðslur til
starfsmanna ríkisins. Þar segir m.
a svo ttm laun Pálma Loftssonar:
„Þá má nefna forstjóra ríkisút-
gerðarinnar, sem hefir föst laun
9770 kr. Auk þess er hann formað-
ur í stjórn Landssmiðjunnar og
fær 1200 kr. fyrir það; eru þetta
samtals 10-970 kr. Ofan á þétta
kaup, tæpl. 11 þús. kr. eru honum
greiddir fæðispeningar. 3 kr. á
dag. Hann fær því alls hjá því
opinbera yfir 12 þús. kr.“ (Auðk.
Iijer).
Af þessu getur ritstj. Tímans
, .teð. að Mbl. hefir farið rjett með
skýrsltt fjái'veitinganefndar. Sjálf-
ttr hefir hann enn á ný látið sjer
sæma að hera lygar á horð fyrir
lesendur síns blaðs.
Pálrni Loftsson birti smágrein í
Tímanum 30. sept. Þar segir m. a.
svo:
,,Jeg ska] þó lýsa yfir því hjer,
að sögusögn Mhl. um „fæðispen-
inga“ til mín auk launa, er alger-
lega ósönn. Tilvitnanir Mbl. í dag
til fjárveitinganefnda Alþingis ef-
ast jeg ekld um að sjeu falskar".
TTmmæli Pjeturs alþm. Ottesen,
sem birt voru hjer að framan taka
af skarið í þessu efni- Þatt reka
fölsunar-aðdróttun P. Iioftssonar
allrækilega ofan í hann aftur. Þau
sanna að Mhl. fór rjett með. Þau
sanna. einnig að P. L- lejTði sjer að
bera fram ósannindi í máli, er al-
menning vai'ðar.
Mhl. eftast heldur ekkert nm. að
Pjethr alþrn. Ottesen hefir farið
l'jett með það, sem hann sagði við-
víkjandi „fæðispeningttm“ Pálma
Loftssonar, enda hefir blaðið einn-
ig fengið upplýsingar tir annari
átt, sem staðfestir að þetta er
rjett.
Ver§lunÍEi
wið Suðusielönci.
Innflutningsleyfir: sem fjár-
málaráðherra veitti um dag
inn koma ekki að tilætluðum
notum *og eru hæpin ráð-
stöfun.
Er blaðið átti tal við Jóhann
Ólafsson stórkaupmann fyrir
nokkrum dögum út af innflutn-
ingshöftunum, bárust í tal hin svo-
nefndu Suðurlandaleyfi — þ. e.
innflutningsleyfi þau er fjármála-
ráðherra veitti nýlega á vörum frá
viðskiftaþjóðum okkar, þeim er
kaupa mest af innlendri fiskfram-
leiðslu.
Helstu vörurnar sem þaðan
koma og' höft eru á, eru vörttt'.
sem meiri hlitti innflutningsnefnd
ar haí'ði fram að þessu lítið sem
ekkert viljað sinna. Hafði nefndin
því skorið að mestu niðttr allar
beiðnir um mnflutningslevfi á
vörum þessum, án þess að taka
nokkurt tillit til þess, að hjer
áttu bestu viðskiftaþjóðir okkar
Iilut að máli. Þess skal þó geta,
að gjaldeyrisnefnd mun hafa litið
heilbrigðari augum á þetta mál
og greitt fyrir attknum viðskift-
unt við þessi lönd þegar urn frjáls-
ar vörur var að ræða, og ef svo
bar við að innflutningsleyfi fekst
fyrii’ bannvörum.
Oánægja út af innflutningshöft- 1
unum hefir því fairið sívaxandi, og
mun ríkisstjórninni vera kunnugt
um það.
Því var nú brugðið við og reynt
að bæta úr þessu. En sú upphæð,
sem ríkisstjórnin hefir hugsað sjer
að veita — 7000 s+eriingspttnd
fram til áramóta — er allsendis
ófullnægjandi.
Vegna þess að innflutningsnefnd
ltefir undanfarið neitað um svo
til allan innflutning þar sunnanað,
var tneð öllp tilgangslaust fyrir
rnenn að leita sjer ^viðskiftasam-
banda þar.
En þau innflutn ingsleyfi sem nú
hafa verið veitt, eru svo litil til
hvers, að útilokað er, að menn
g-eti lagt í nokkum kostnað fyrir
það lítilræði, til þess að sigla og
afla sjer nýrra sambanda þar
syðra; en alt á huldu um það,
hvað við tekur í þessu efni, eftir
áramótin.
Þó leyft ltafi verið að flvt.ja inn
vörttr frá Suðurlöndum fyrir 7000
sterlingspimd, er upphæðin svo
sm'á. að hún sýnir alveg hverfandi
Ha viðleitni til aukinna við-
skifta. Vegna þess sem á undan
er gengið, vofir sú hætta yfir. eftir
sem áður, að ríkisstjórnin sje á
hraðri leið með að sigla alveg í
strand viskiftum landsmanna við
Miðjarðarhafslöndm, nema rýrnkað
verði stórttm uni, ekki til þrig'gja.
mánaða, heldur til frambúðar, og
það tafarlaust.
Verslunarstjettin þarf að fá
fttlla vitneskju um, nú þegar,
hvers hún má vænta í þessum
efnmn næst.a ár, svo nattðsynlegur
undirbúningur til aukinna frarn-
tíðarviðskifta, verði þegar hafinn.
Tómlæti í þessnm málum, tir því
sem komið er, ganga landráðúm
næst.
Hvernig verður 7000 sterlings-
pttnduuum varið?
Það eru æði takmarkaðar vöru-
tegundir sem hægt er að kattpa
undirhúningslaust og ósjeð frá 6-
Rlt imi larðelda ð Islandl.
Páimi Hannesson rektor Mentaskólans ritaði nýlega í Morgim
blaðið ágætan ritdóm um þetta merka rit, og segir þar m. a.:
„Eins og' sjá má af pví, sem hjer er sagt, er jaröeldarit Markúsar ekki
fullkomin greinargerö fyrir þeim eidgosum, sem hjer hafa oröiö, frá þvt aö
sögur höfust, og skortir raunar allmikið á, að svo sje, en i>n« er 1>6 sú btók
tslensk. sen> er næst l>ví alí vern !>:>«. Og jeg vil hiklaust hvetja menn til aö
lesa hana. Engir atburöir hafa oröið hjer á landi, sem eru stðrbrotnari qg
ægilegri en eldgosin. Lýsingarnar á þeim, jafnvel þær einföldustu, eru höfft-
ar af „dramátiskri" orku. Undir rei'öiskýjum jarðeldsins hefir þjöðin lifaö
mesta fegurð — og þolað þyngsta raun. Hver les svo skýringar af Skaftár-
eldurn, að hann verði ekki sjálfur þátttakandi í hinni miklu hungurvöku og
finni bönd biöðs og' sögu miili stn og þess fölks, sem þá var og leið? Sjá menn
ekki Heklu krýnda 18 eldum? — Fylgjast þeir ekki með Sturlu, þegar liann
stekkur með drenginn'sinn út á jakann 1 Kötluhlaupinu?
Lesið þessa bök“.
Magister Árni Friðriksson segir í ritdómi í Náttúrufræðingmun
meðal annars:
„Bók þessi á að standa við hlið: „Landskjálftar á íslandi“, eftir ÞorvqjM
Thoroddsen, í hverri íslenskri bókahillu, liversu fátœkleg sem hún er. Allir
g'óðir Tslending'ar eig'a að lesa. íslendingasögurnar, en þeir, sem best vU3a
kynnast kjörum þeim, sem íslendingar hafa átt við að búa. og hinu tilkomu-
mikla landi sínu, lesa þó þessar bffikur fyrst og fremst".
Bók þessa þ-urfa allír Ísíendíngar að eíga. Htín
fæst í bókaverslanum og kostar aðeins 5 króntir.
SSaf scfirflÍKgáar!
Kaupið okkar ágætu steamkok Pá-
um aftur kolaskip í nóvember og
seljum þá sjerlega ódýrt frá skips-
hlið.
S.f. Akurgerði.
•Sími 9319.
knnnum löndum. Þær vörur sem
kaupa má í snatri eru t. d. örfáar
tegundir þurkaðra ávaxta, lakk-
rís, sardínur í dósum, grænar
baunir, og nokkrar fleiri bann-
vörur. Þessar vörur er sennilega
bi'iið að. kaupa. og alt of mikið.
Gætnir kaupsýshmienn þora naum
ast að nota leyfi sín, því þeir
vita að innkaup í slíku flaustri.
Viðsjár í Vín.
Vínarborg, 10. okt.
United Press. PB.
Heimwehrliðið hefir fengið skip-
un nm að vera tilbúið, ef á þyrfti
að halda, sennilega vegna þess, að
allsherjarverkfall er yfirvofandi út
af því að ríkisHtjórnin hefir Lagt
bann á málgagn jafnaðarmanna,
Arbeiterzeitung, fvrir árásir á rífc-
sem hjer er á ferðinni, eru mjög
varliugaverð.
Reynist ofanritaðar tilgátur að
vera rjettar, er ekki annað hægt
að segja, en að ríkisstjórnin hafi
varið vel sínum pundum.
Þinghallarbruitmn.
Leipzig, 7. okt.
United Press. FB.
Rjettarhöldunum út af þing-
lallarbrunanum er nú lokið hjer.
en verður haldið áfram í þing-
höllinni og lýkur þar. í gær var
Búlgarinn Dimitroff, sem er einn
liinna ákærðu, vikið úr rjettin-
um vegna móðgándi ummæla um
lögregluna. Síðan var hann leidd
ur fyrir lögregluna á ný og bað
hann þá afsökunar á ummælum
sínum. Þá var Torgler spurður
nokkurra spurninga, sem ekki
skifta miklu máli. Að því búnu
spurði Dimitroff dómarana
hvort þeir gæti lagt fram nokk-
uð sönnunargagn fyrir því, að
hann hefði tekið þátt í þýskum
stjórnmálum. Forseti rjettarins
svaraði því, að símanúmer ým-
issa kommúnista í*\7asabók Dim-
itroffs væri nægileg sönnunar-
gögn.
isstjó'mma. — Mótmælafnndii og
kröfugöngur voru haldnir víða í
útjaðrahorgum Vínarborgar út af
þessari ráðstöfun. seinni hlnta
dags í dag. Lögregla og herlið hef-
ii fengið fyrinskipun um að vera
íeiðubúið til þess að bæla niðuW
hvers konar óeirðir. sem fyrir
icynni að koma.
Spænska stjórnin segir af
sjer eftir kosningar.
Madrid, 10. ok.
United Press. F’K.
Barrios forsætlsráðherra hefir í
viðtali við United Press látit ::vo
um mælt að hann nmndi biðjast
lausnar fyrir sig og ráðuneyti sitt
þegar að afstöðnum þjóðþings-
kosningunum. Lagði Barrioy, á-
herslu á, að í núverandi ríkisstjóm
væri fulltrúar allra flökka í land-
inu, sem hefði lýðveldið á steTnn-
skrá sinni, nema íhaldsmanna. —-
Þeim hefði þó verið boðin þtát-
taka i hráðabirgðaríkisstjórninm,
en beir höfnuðu hoðinu.
Dagbók.
Berlin, 10. okt-
v United Press. FB.
Rjettarhöldin út af þinghallar-,
unanum hófust- á ný í dag. Eitt ,
tnanna, Kurt Flöter, lýsti því i
'ir, að hann liefði sjeð mann er
ir Ulvs á svölum gildaskála þing-
illarinnar kl. 9.05 síðch, er hann
ir á leiðinni heim. — Þar eð
nghallarbyggingin stóð í ljósum
ga kl. 9.25 er inargt sem bendiv
að van der Lubbe hafi ekki get-
S kveikt í húsinn npp á eigin
)ýtur.
Veðrið (þriðjudagskvöld kl. 5^):
Djúp lægð (720 mm.) og storm-
sveipur um Færeyjar. SV-hyass-
viðri á Skotlandi, en NA-hvass-
viðri viða hjer á landi. Storin-
sveipurinn færist norðaustuu og'
mun veður lygna og batna hjer á,
landi næsta sólarhring.
Veðurútlit í Rvík í Jag: N-
kaldi. Bjartviöri. Sennilega SV-átt
á morgun (fimtudag).
Suðnrlandið kom frá Borgarpjpsi
kl. 12 í gær og fór uppeftir anur
kl. 4 í nótt-