Morgunblaðið - 22.10.1933, Blaðsíða 7

N
MORGONBLABIB
Kýkomið:
Gulrófur
Gulrætur
Hvítkál
Laukur.
Eggert Kristjánsson & Co
Sími 1400.
Eatipmenn!
KðMOfÍumiOIÍð
ódýra og góða,
komið affur.
II. Benediktsson & Co.
Símí 1228 (4 línar).
Nýbék:
duðni Jónsson: Forn-íslensk lestrarbók.
867 bls. Með skýringum og orðasafni. Verð ib. kr. 10.00.
Fæst hjá bóksölum.
Bókaverslnn S gf. Eymnndssonar
og Bókabúð Austurbœjar BSE Laugaveg 34.
'vekja athygli. manna á bókinni
og segja mönnum frá því, að þeir
muni hafa ánægju at' að lesa hana,
*en ekki til liins að segja mönnuin
sögúrnar. En jeg get ekki stilt
anig um að henda á þá söguna, sem
mun vera yngst og hefir fyrir-
ssögnina:
„Atburðurinn við Ölfusá 1929“.
■Óli J. Isfeld hefir .sagt liana út-
gefandanum, og hann var maður-
inn, sem mest varð var við af því,
sem frá ev ságt í sögunni, þ'ó að
'J>ar væri fleiri vottum til að
•dreifa. Sagan er meðal annars ein-
kennileg fyrir það aukaatriði, að
’þar koma fram einliver þau ógeðs-
legustu og bíræfnustu svik, sem
'SÖgur munu fara af hjer á landi.
Maður býr með stúlku- Hún and-
•ust í júlí-mánuði 1929. — og niað-
mrinn stendur yfir moldum hennar,
-eftir því sem kunnugur maður
hefir sagt mjer, þó að þess sje
«ekki getið í sögunni. í næsta sept-
•embermánuði á eftir vistar liann
stúlkuna í T.ryggvaskála, og fær
sjer greitt fyrir fram nokkuð a.f
líaujn hennar. Þetta er, eins og áð-
'ur er sagt, aukaatriði í sögnnni.
Hún er um dulrænar afleiðingar
af þessum vistarráðum, og er hin
merkilegasta. Því að stúlkan kom
í vistina!
Rauðskinna er, eins og aðrar
þjóðsagnabækur, sem nú eru gefn-
ar út, hinn ljósasti vottur um það,
hve dulræn efni eru ofin saman
•við hugsanalíf og reynslu íslenskr-
ar þjóðar. Verulegum þjóðsögum
*er að fækka, en í stað þeirra eru
■að koma kynstrin öll af dulrænni
nútftna-reynslu fólksins. Sje þetta
borið saman við þjóðsagna.sa fn
d óns Arnasonar, leynir það sjer
«kki, að breytingin er merkileg.
Hún stafar sjálfsagt meðfram af
því, að nú þora menn að láta uppi
reynslu síná. Áður var hlegið að
henni sem hindurvitnum og lijá-
tni. Nú er hlustað á hana með at-
hygli og samúð.
Einar H. Kvaran.
Ljóðabók.
Jón Þorsteinsson, Arnarvatni.
Reykjavík 1933. Utgef-
andi Ólafur Marteins-
son. Prentsmiðjan Acta
h.f. —
Bók þessi er safn af ljóðmælum
J óns á Amarvatni, sem margir
kannast við, kvæði, lausavísur og
stökur. Bókin er 124 bls. að stærð
, og mun þarna saman komið flest
l>að, er hann hefir ort, eða að
minsta kosti liið besta af því. Er
I hann nú kominn á ganials aldur
|Og gefur því bókin fult yfirlit um
kveðskap lians allan. Verðnr ekki
|
|annað sagt, en að sú heiidarmynd
I staðfesti til hlítar það álit, sem
.sveitungar hans og sýslungar liafa
Jiaft á honum sem hagyrðingi. Má
hiklaust telja Jón þar í fremstu
riið og sumir eru kallaðir ská.ld
fyrir ininna. Mörg af kvæðunum
eru býsna góð, og vii jeg í því efni
lienda á kvæðið Einar Benedikts-
son. En lausavísurnar eru þó samt
sem áður kjarninn í bókinni, enda
eru þær fjölda margar hnyttnar og
smellnar, gerðar af iist og kunn-
andi. Eru þær því viðfeldnari fyr-
ir þá sþk, að þær eru oft fullar af
græskulausu gamni, en sjaldan
meinlegar eða illkvitt.nislegar. Ur
spakmælavísum er gott sýnishorn.
Þar eru meðal annars þessar vísur:
í upphafinu endir sjá
örðugleikum sætir:
Þetta að skoða í endann á
öllum, sem þú mætir.
Sjerstök gjöf vill gjald sitt fá
— gott er, að jafnist skaðinn. —
Eitt sinn kysti jeg auðargná
og hún kysti í staðinn.
Þá er þessi hæn, sem ort er á
samkomu, fyllilega samboðin efn-
inu:
Líttu á hrjóstug holtin mín,
hve jeg er náðarþyrstur.
Breyttu nú vatni í brennivín,
blessaður Jesús Kristur!
Náttúrulýsingar eru oft mjög
snjallar hjá Jóni, enda þekkir
hann dutlunga íslensks veðráttu-
irs af reynslu langrar búmanns-
æfi- Þetta er liaustvísa:
Kólfa sig flög, því frost er í,
fölna kinnar á túnum;
eljafætur og skráveifuský
skripia á fjallabriuium.
Þó að kvæðin og vísurnar sjeu
að sjálfsögðu nokkuð misjafnar,
þá er svo mikið af góðum kveð-
skap í bókinni að höfundur og
útgefandi eiga þakkir skildar fyr-
ir það að gera hanú að almenn-
ingseign.
Guðni Jónsson.
Sfeilningnr
á lífinu.
Fyrir nokkrum árum benti jeg
á ]>að í grein í tímaritinu Oeeult
Review (nóv. 1926) hversu mjög
það einkendi dulræn fræði, að.þar
er lítt um framfarir að ræða, en
kyrstaðan alveg yfirgnæfandi. Nú
liefir mjer borist liefti guðspeki-
tímaritsins Canadian Theosophist
(ds. 15. júní 1933), þar sem það
er haft eftir einum af helstu
mönnum guðspekifjelag’sins, Dr.
Oeorge S. Arundale, að hann taki
þátt í fundum, þar sem stundum
eru viðstaddir ljómandi gestir frá
óendanlega fjarlægum stjömum:
„Meeting. which is sometimes att-
ended by splendid répresentatives
from infinitely distant stars“. (S.
121).
Þarna er óneitanlega um fram-
i‘ör að ræða í þessum dulrænu
fræðum sem menn nefna guðspeki,
því að í liinni miklu bók H. P.
Blavatsky, the Secret Doctrine
(hin dulda kenning) sem nálega
má nefna bihlíu guðspekjnga, kem
ur ekki fram neinn áhugi á lífinu
á stjörnunum, eða skilningur á
þ'ví, hversu mikla þýðingu þekk-
ing á því lífi mundi liafa fyrir
alla liagi mannkynsins.
En í öðrum greinum í þessu
tímariti sem jeg nefndi sjest sama
kyrstaðan og vant er, og’ vottar
ekki fyrir neinni framþróun. Hefi
jeg þar í huga fyrst og fremst,
það sem ritað er um endurholdg-
unina, þessa höfuðkenningu guð-
spekinnar; þ. e- að maðurinn sje
endurborinn hjer á jorðu, fæðist
hjer aftur og aftur. Kemur þar
glögt fram hversu fast er haldið
í þessa kenningu, og í Mbl. var
fvrir skömmu grein eftir Annie
Besant, sem sýnir hversu fasttrú-
uð hin látna merkiskona hefir
verið á endurholdgunina, og þar-
afleiðandi hversu ófróð hún hefir
erið um lífið eftir dauðann. Því
að kenning þessi er röng og við-
sjárverð mjög. Þeir sem á endur-
holdgunina trúa, eru sannfærðir
um að hagir manna hjer í lífi,
fari eftir því hvernig þeir hafi
hegðað sjer, þegar þeir lifðu hjer
áður. Eigi menn því við böl og
sorg að búa, þá sje það ekki ann-
að en .það sem þeir hafi unnið til
í fyrra lífi. Það er í augum nppi,
að slík trú hlýtur mjög að auka
mönnum dómgirni og miskunnar-
leysi, og vinnur þannig á móti
tveim hinum fegurstu og viturleg-
ustu boðum Krists: „Dæmið ekki“
og „verið miskunnsamir". Þeir
sem á endurholdgunina triía, dæma
á þá leið; að ólánið sem dynur
yfir hinn ógæfusama, sje rjett
handa honum, og sú sannfæring
hlýtur óhjákvæmilega að draga
úr miskunnsemi þeirra og lijálp-
semi.
II.
Annar stórgalli á hinni guð-
spekilegu trvi á endurholdgunina
er að liún kemur í veg fyrir allan
skilning á lífinu eftir dauðann,
þann skilning sem svo er áríðandi,
að það mun gerbreyta öllu mann-
lífi lijer á jörðinni að öðlast hann.
En hyernig geta níwin imyndað
sjer, að það dugi til að komast á
þroskabraut og vaxa fram til
fullkomuunar, að fæðast aftur og
aftur við eins ófullkomnar ástæð-
ur og hjer á jörðu eru, og þannig’
að þeir muni aldrei sína fyrri ævi
— eða rámi aðeins örsjaldan í eitt
og annað, eins og stundum virðist
vera; en á því stendur þó ekki
þannig, að menn sjeu endurbornir,
og liefi jeg í einum kafla í En-
nýal, sýnt fram á hvernig slíkar
endurminningar eru til komnav.
Mjög glögglega kemur í ljós
hversu óviturleg sú trú er að
menn geti öðlast nauðsynlegan
þroska á því að fæðast aftur og’
aftur hjer á jörðu, ef vjer virðum
fj'rir oss hvað það er, sem í raun
og sannleika á sjer stað í þessum
efuum. En það getum vjer, ef vjer
raimsökum á nægilega vísindaleg-
an hátt ýmsar lýsingar sem til
eru á lifinu eftir dauðann. Yil jeg
þar nefna fyrst og fremst hina.
stórmerkilegu bók Guðmundar
Davíðssonar á Hraunum, fslend-
iiigabvgð á öðrum hnetti, og þá
hinar tvær bækur Wa rds, Gone
West, og A Subaltern in spirit
Land, og loks A VVanderer in the
spirit Lands, eftir A. Farnese, eða
líklega öllu heldur Anitu Silvani,
unnustu mannsins sem segir fram-
lífssögu sína á svo stórkostlega
fróðlegan hátt. Ymisíegt er það
sem á milli ber í bókum þessum,
og er það mjög að vonum; en það
sem þeim kemur saman um er
þannig vaxið, að oss er þar auð-
sjáanlega sannleikurinn sagður,
eða a. m. k. er frásögnin þannig’
að oss verður auðvelt að ráða í
sannleikann. Og þá kemur í Ijós
að svo fjarri fer því, að menn
muni ekki þegar þeir lifa i annað
sinn — í nýjum líkama og á ann-
ari jörð — ævi sína hjer á jörðu,
að þeim er einmitt kent að muna
það sem á ævidagana hefir drifið.
miklu bet.ur og nákvæmlegar en
heir gerðu nokkurn tíma nieðan
þeir lifðn hjer á jörðu. Og þeir
eru aðstoðaðir eigi einungis til að
mnna sína fyrri ævi, heldur einn-
Hium vðrur
sænskar, þýskar, norskar —
nýkomnar, mjög fjölbreytt
úrval.
JÁRNVÖRUDEILD
Jes Zimseu.
Bollapör
áletruð
með ýmiskonar óskum og
nöfnum karla og kvenna á
2,00. Barnabollapör áletni$f
3,25; könnur og diskar með
myndum á 1 kr.
Rafmagnsperur, japanskar
0,85 aura.
Rafmagnsperur. danska^
1 krónu.
Vatnsglös á 0.25.
Dömutöskur, ekta leður. 8.5®
Sjálfblekungar, 14 karai
kr. 5.00.
Aít nýkomið.
U\
Bankastræti 11.
Mikið tirval ,
af faliegum{f[|! |
“^gnhiffum.
Veisi. Blancbestcr.
Laugaveg 40. Sími J.8’94.
!••••••••••••••••• •••
Gólf-
Divan-
Borð-
Vegg
Ullar-
Baðmullar-
Vatt-
Mikið úrval!
vonhðsii
*
m
t
t
r
■[•••••••• IMMH**#*# •«« *tf
Rósól
hörundsnæring
græðiv og mýlcir hörundið. u sjer-
staklega koma kostir þess áþreif-
anlegagt fram, sje það notað eftír
rakstur, sem það aðallega ætl-
að til.
H.f. Efnagerí Reykiavfkm'
Kem. tekn- verksmiðja. f
«