Morgunblaðið - 21.06.1934, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ

Þfóðaralkvæðið
í §aar.
Hinn heimskunni enski friðar- -h. u. b. lielmingur íbúanna. Ka-
-vinur, Robert Cecil lávarður, sagði
mýleg'a í ræðu í enska þinginu, að
Evrópa nál^ist níi með hröðum
:skrefum það ástand, sem leiddi
dil heimsfriðarins sumarið 1914'
•Stórþjóðirnar auka nú vígbúnað
sinn hver í kapp við aðra. Og or-
sök vígbúnaðarsamkepninnar og
stríðsóttáns er nú — éins og fyr-
ir 20 árum — fyrst og fremst tor-
trygnin og misklíðin miili Frakka
’Og Þjóðverja. Við þetta bætist, að
Saarhjeraðið er að verða „nýtt
_Elsass-Lothringen“. Hinn frægi
nmeríski blaðamaður Knicker-
bocker hefir nýlega skrifað nokkr
ar blaðagreinar úítn stríðshætturn-
ar í Evrópu og nefndir þar m. a.
deiluná um Saarhjeraðið. „Greiði
íbúarnir í Saar atkvæði á móti
. . ■ i
Hitler, er hætt við að Saar kom-
ist efst á skrána yfir þær deilur,
sem geta valdið stríði í álfunni“,;
skrifar Kniekerboeker m. a. Papen
varakauslari Þýsltalands hefir
sagt, að friðnum sje hætta búin, ef
Þýskaland fái ekki Saar. í ræðu
siniii í /ivveibriieken fyrir skömmu
sagði Goebbels, að „Þýskaland sje,
nú fært um að bjóða bæði Frakk-
landi og Þjóðabandalaginu byrg-
in“. —
Eins og kunnugt er fer þjóðar
atkvæði fram í Saarhjeraðinu á
næsta ári, Ibriárnir eiga þá um
þrent að verja, nefnilega hvorþ
þeir vilji sameinast Þýskalandi,
eða stánda áfram undir stjórn
Þjóðabaiidalagsins, eða sameinast
Frakklandi. Það ér talið víst, að
í hæst-a lagi 1—2% af íbúunum.í
Saar vilji saxneinast Frakklandi.
Baráttan stendur því í reyndinni
aðeins um tvo möguleika, nefni-
lega Þýskaland eða Þjóðabanda-
lagið. Og þetta er innbyrðis bar-
átta milli Þjóðverja í Saar, milli
Nasista og andstæðinga þeirra. En
sem vænta mátti styðja Frakkar
andstæðing'a Nasista.
Af pólitískum og efnahagsleg-
um ástæðum berjast bæði sósíal-
istar, kommúnistar og Gyðingar
í Saar á móti því, að hjeraðið sain-
einist Þýskalandi. Röksemdafærsla
þeirra er í stuttu máli á þessa
leið:
„Frelsi okkar og afkomnmögu-
leíkum er alvárleg hætta búin, ef
Saar sameinast Þýskalandi á með-
án Nasístar sitja þar við völd.
Þar við bætist,, að Saar er efna-
^hagslega háð Frakklandi. Við-
skifti milli Frakklands, og Saar
eru frjáls á meðan Saar stendur
undir sjórn Þjóðabandalagsins.
En Frakkar hafa hótað að „láta
járnteppið falla“, að stöðva vöru-
útflutninga frá Saar til Frakk-
lan.ds, ef Saar sameinast Þýska-
landi. Frakkar kaupa nú 50—
'%()% af útflutningsvörum Saar-
hjeraðsins, eli Þióðverjar kaupa
aðeins 8% af Saarkolunum. Sam-
'eining víð Þýskaland og eftírfar-
andi inr.flutning'shömíur í Frákk-
landi mundu þeir valda efnahags-
legu hruni í Saar“.
þólskir mehn í Saar eru í vanda
staddir. Margir þeirra eru á báð-
um áttum um það, hvernig þeir
eigi að greiða atkvæði. Þeir eiga
að kjósa um föðurlandið og' kirkj-
Una. Skyldan gagnvart föður-
laúdinu býður þeim að velja Þýska
land. En deilaú milli Násista og'í
kaþólsku kirkjunnar í Þýskalandi,
íandtekning' kaþólskra presta,
þ.ótanir um að banna kaþólsku
æskulýðsfjelögin o. fl. gerir að
ýerkúm, áð allmorgúm kaþólsk-
niönnum í Saar er ekki um það,
að sameinast Þýskalandi eins og-
nú er ástatt. En flestir búast þó
við að meirihluti kaþólskra manna
jnuni óska að sameinast Þýska-
landi. Og flestum ber sanian um
það, að Ilitler eigi sigurinn vís-
an, þegar þjóðaratkvæðið fer
fram, Það getur því varla komið
til mála, að Þjóðverajr leggi Saar
undir sig með valdi. En með þessu
ér þó ekki sagt, að engin hætta
sjé á fei'ðmn í Saar.
Nasistar telja það landráð að
greiða atkvæði á móti því, að
Saar sameinist Þýskalandi. En
þeir, sem gteiða atkvæði á móti
Sameiningpnni eru ekki eingöngu
foðurlandssvikarar í augum Nas-
ii'ta; þoir hafa líka lýst vantrausti
á Hitler. Nasistum er það ekki
nægilegt að dálítill meirihluti í
Sáar óski að sameinast Þýska-
jandi. Þeim er ljóst, að það mundi
yerða talinn siðferðislegur ósigur
fyrir Hitler, hann mundi verða
fyrir álitshnekki, ef álitlegur
minnihluti í Saar greiddi atkv.
á inóti sameiningunni. En bæði
Nasistaandstæðingar í Saar og
Frakkar geta vel unað Hitler að
svo fari.
Baráttan um framtíð Saarhjer-
aðeins er háð með hlífðarlausri
liiirku af hálfu beggja málaðilja,
Víða óttast inenn að þessi bar-
iátta kúnni að leiða til blóðugra
bardaga., og að franski herinn
Iskerist þá í leikinn. En hvað gera
Þjóðverjar, ef svo fer?
dóm í öllum máluin, er standa I
sambandi við þjóðaratkvæðið.
Dómstóllinn starfar þangað til eitt
ár er liðið frá atkvæðagreiðslunni.
Alstaðar í Þýskalandi og vafa-
laust víðast hvar í Evrópu verður
því fagnað með gleði, ef þjóðar-
atkvæðið h. 13. jan leiðir til þess,
að Þjóðverjar fái aftur yfirráð
yfir Saarhjeraðinu. Eitt af hin-
um mörgu og ranglátu ákvæðum
Versalasamningsins hverfur þá úr
sogunni, og um leið verður við-
kvæm óg hættuleg deila jöfnuð.
K.höfn í júni 1934.
Skýrsla
yfir samskot í Hafnarfirði, til
bágstaddra á jarðskjálfta-
svæðinu.
Gislihúslð
á Asélfsslöðum I Þjórsárdal
tekur á móti gestum, frá deginu í dag, til lengri og skeftíri
dvalar. — Hestar leigðir og fylgdarmenn.
Bílferðir frá
Bifreiðastöö íslauds
Simi im.
Páll Sbráttöson
Ásólfsstöðutn.
1 janúar ákvað ráð Þjóðabanda-
lagsins, að atkvæðagreiðslan um
framtíð Saarhjeraðsins skuli fara
fram eínhvern tíma á næsta ári.
Fyrir skömmu helt ráðið aftur
fund í Genf m. a. til þess að á-
kveða, hvaða dag íbúarnir í Saar
skuli greiða atkv. Frakkar neituðu
að ákveða daginn fyr envtrygg'-
ing væri fengin fyrir því, að at-
kvæðagreiðslan verði algerlega
frjáls, og að Nasistar hefni sín
ekki á andstæðingum sínum í
Saar eftir atkvæðagreiðsluna. En
Nasistar vildu ekki skuldbinda
sig til að gera Saar að griðarstað
fyrir menn, sem sjeu landráða- og
byltingamenn að áliti núverandi
valdbafa í Þýskalandi. Frakkar
vildu því fresta atkvæðagreiðsl-
unni um óákveðinn tíma. Loksins
tókst fuíltrúa ítala að miðla mál-
um milli Frakka og Þjóðverja,
Því næst, hefir ráð Þjóðabanda-
Sósjaiistar, kommúnistar og Gyð lagsins samþykt ítÖlsku miðlunar-
iugar í Saar eru í bæsta lagi 20% tíllöguna. Aðalatriði Íiennar eru
af íbúiiuum. Þeir geta því ekki þessi: Þjóðaratkvæðið í Saar fer
hindrað, að hjeraðið sameinist, fram sunnudaginn h. 13. jan. 1935.
Þýskalandí. Úrslítín veíta á ka- Þjóðabandalagið skipar dómstól.
Kvenfjel. Hringurinn 1000
kr. Verkafólkið á fiskverkuú-
arst. Lofts og Zoéga kr. 843,45.
Verkafólkið S.F. Ákurgerði kr.
729,74. Verkafólkið B&jarút-
gerð Hafnarfjarðar kr. 483.05.
Skipshöfnin á S.S. Maí 255 kr.
Skipshöfnin á Valpole 143 kr.
Skipshbfnin á Júní 180 kr.
Skipshöfnin á Haukanesi 250
kr. Safnað af Skátum kr. 538.-
09. Starfsmenn hjá H.f. Dverg-
ur 350 kr. Frá Hótel BjÖrninn
innkomið á skemtun 181 kr. og
Éiríkur Ketilsson 50 kr. Frá
SÖngflokk St. Morgunstjarnan
nr. 11 kr. 206.72. BjÖrh Þor-
steinsson 10 kr. Jón Bjarnason
10 kr. Gömul hjóri 5 kr. buðm.
og Guðfinna 10 kr. ÖíafUr H.
Jónsson 20 kr. Sig. Jóakimsson
10 kr. N. N. 10 kr. Ónefnd
kona 2 kr. Kona og tvö born
5 kr. Þorl. Teitsson 10 kr. G.
G. 5 kr. Guðm. Guðmundss kpm
25 kr. N. N. 10 kr. Guðrún Ste-
fánsdóttir 20 kr. Skafti Egilsson
20 kr. Beta 2 kr. Gulla kr. 1.50.
Sigurður 5 kr. Sigrún 5 kr. Guð
laugur Jónsson 10 kr. Ingibj.
Jónsdóttir 5 kr. Siggi, Magga,
Bagga 25 kr. F. Hansen 50 kr.
O. ívarsson 50 kr. Snæbj. Jak-
obsson 2 kr. Sigurlaug Jónsd.
5 kr. Finnur Gíslason 30 kr.
St. Jósefssystur 50 kr. Jónína
Þorkelsd. 20 kr. Jón Jónsson
10 kr. Þórður Edilonsson 30 kr.
Guðrún Grímsdóttir 3 kr. Sig-
ríður Guðmundsd. 10 kr. Elín
Bjarnd. 20 kr. Gestur Gamal-
íelsson 5 kr. Gestur GestsSon 5
kr. Gamalíel Gestsson 5 kr.
Emil Jónsson 50 kr. FjÖlskyld-
an Öldugötu 9 25 kr. S. 3 kr.
L. G. 25 kr. Eyjólfur 5 kr. Þ.
H. 5. kr. S. V. 5 kr. Rúna Páls
5 kr. Kjartan Ólafsson 50 kr.
BjÖrn Jóhannesson 6Ö kr. Mar-
en feinarsdóttir 5 kr. Guðm. GUð
mundsson 10 kr. Kristín Guð-
mundsd. 1 kr. Helgi Sigvalda-
son 10 kr. Álfheiður Kjartansd.
1 kr. Ól. Thordarsen og fjölsk.
25 kr. Guðm. Sigurðsson 10 kr.
Ingim. Ögmundsson 5 kr. Sigr.
Arnórsdóttir 3 kr. Kristgerður
Gísíad. 5 kr. Bjarni M. Jónsson
5 kr. Svenni 1 kr. Úr Gerðinu
12 kr. Jóh. Eiríksd. 10 kr. Jóh.
Gunnarsson 15 kr. S. B. G. 5
kr. Sig. Guðmundsson 10 kr. E.
og J. Kærnested 10 kr. Guðjón
Magnússon 5 kr. Þ. J. 25 kr.
ki. Þ. 10 kr. Ónefnd koria 10
ki. Hólmfríður Magnúsd. 15 kr.
N. N. Álftanesi 5 kr. Katrín
Gunnarsd. 5 kr. Óúefndur 15
kr. Jón Jóhssón 20 kr. G. G.
15 kr. S. og M. 18 kr. Safnast
á samskotum hjá K.F.U.M. kr.
35.45. Sigurrós Kristjánsd. 2 kr.
Ingi 25 kr. Þ. Þ. 20 kr. B. H.
26,00. M. B. 5 kr. S. G. 45 kr.
D. K. 15 kr. N. N. 50 kr. P. J.
25 kr. G. D. 10 kr. H. K. 15
kr. A. 20 kr. Lítill drengur 2 kr.
Geirlaug Sigurðardóttir 300 kr.
Þorgils G. Einarsson 100 kr.
Ól. Tr. Einarsson 100 kr. L. j.
10 kr. S. M. 20 kr. Palla og
Ólafur 20 kr. Ragnhildur Guð-
mundsd. kr. 3Í.96. N. N. 2 kr.
N. N. 10 kr. V-n. 5 kr. Guðrún
Jónsd. Í5 kr. N. N. 5 kr. L. J.
10 kr. H. G. 10 kr. 1. Þ. 5 kr.
Ónefnd kona 2 kr. Jófr.st.v. 17
15 kr. K. E. 15 kr. Kristín 2 kr.
Marta 5 kr. I. Jónsdóttir 5 kr.
Jón E. 5 kr. Guðrún Gottsveinsd
8 kr. Ragnhildur Magnúsd. 10
kr. L. Á. 3 kr. Sæm. Sæm. 5
kr. Gísli Jónssoli 20 kr. Már-*
grjet Þorlfeifsd. 10 kr. Sigir.
Helgad. 8 kr. ívar Jóftssóú JO
kr. Einar Þorsteiússöú 10 kir.
Kristíú Guðmuúdsd. 10 ki*. AM
5 kr. Stjáúí 5 kr. Guðriin HalL
dðrsd. 8 kr. Þorst. Matthíaison
5 kr. Ingvar iö ftr. Þóra 5 kf.
Theódór 5 kr. IngimUftdUi* TO
kr. Þðra Þorsteiúsd. 10 kr.
Jónsson 10 kr. Ásta Ólafsd. K
kr. Sigriður Sigurðard. 5 kr.
buðrún Þorsteinsd. 10 kr. Bter-
dís Stígsd. 10 kr. GuðlaUg Dárií
elsd. 5 kr. Ágústa Einarsd. X
kr. Þórður 10 kr. Guðfinúa Öl-
afsd. 5 kr. Guðrúú Þorgeirisdl.
kr. 9.20. N. N. 5 kr. N. N. £0
kr. Elías Halldórsson 25 kr. Sjí*
rfður Jónsd. 10 kr. Ingibjörg
Jónsd. 5 kr. Elíriborg Elísd. kt.
7,15. Dagný 15 kr. N. N. 10 kr,
Tveir verkamenn hjá Lofti ög
Zoéga kr. 2Ö.40. Jóhaúna
5 kr. Samtals kr. 7616.71.
Blekkingar WHi«am
Eitt af veig'amestu atriðunum í
kenningum jafnaðarmanna, er af-
úám, einka-eignarjettarins, sem
hinni raunverulegu orsök alls þess
ófarnaðar og böls, sem við jarð-
búar eigum við að stríða. Einka-
eignarjettinum er að vísu samfara
misjöfn auðskifting, þannig að
einn hefir óneitanlega meira með
höndum en nauðsynlegt er, og kjaftæði, ómerkilegra lýðskrúia-
annar aftur á móti minna en æski- ara.
legt væri, en við því meini ei* af-
nám einka-eignarjettarins áreiðan-
íega elcki hin rjetta lækning, fyrst.
framleiðslutæki og fjármagn,
ríkiseign og að öll iðja og frai#-
kvæmdir verði reknar á ríkMns
kostnað og ábyrg-ð. Það er viíjgn-
legt öllum þeim sem hafa nolvkíilf
reynt að setja sig inn í þetta iflfe,
að þessi kenning er ekki eiúUngís
vafasöm að ág'ætum, lieldur jafn-
vel ábyrgðarlaust og óstaðbæft,
Fyrstá og áreiðanlegasta afléið-
ing þjóðnýtingarinnar, ei ein-
hæfni, andlegur eintrjáningsháttur
og fremst, vegúa þess, að þó að:og ófrjósemi, þeirra útvöldu, 'f4:ia
öllum gæðum og auðæfum jarðar-jyrðu látnir veita þessum ríítie-
innar væri í dag híutað jafnt út
á milli allra íbúa jarðarinnar, þá
myndu hlutföllin vera ot'ðin gjör-
breytt, strax á morgun, og því
meir, sem lengra liði frá, þar til
sama djúp yrði staðfest þar á
milli sem nú á sjer stað. Mennirn-
eru svo ólíkir að eðlisfari, gáf-
um, dugnaði, ráðdeild, hugkvæmni
og- athafnaþrá, að það er hvorki
mögulegt nje heldur rjettlátt að
allir beri liið sama frá borði í
lífsbaráttunni. Enda er einka-
eignarjetturinn þektur meðal allra
þjóðflokka, og talinn vera frið-
JielgUr, en traustastur er grund-
völlur hans meðal menningarþjóð-
anna.
Annað atriði sem jafnaðarmenn
hampa mjög, sem hentugri blekk-
ingabeitu, er þ.jóðnýtiugin, þeir
reknu vjelum forstöðu, samfara ú-
byrgðarlansri ljettúð um gang yg
afdrif fyrirtækjaiina, þar tkm
liætta væri á að öllum heilbrigðúm
nýjungum yrði, annað tvegg^a,
vísað á bug eða aðeins fúám-
kvæmdar með hangandi liend,i . ög
hálfum huga. Reynslan er sú að
ríkisfyrirtæki geta ekki starfað í
heilbrigðri samkeppni við einka-
fyrirtæki, og verður því að seftða
allskonar liömlur á einkafyrirtæK-
ið, eða jafnvel algjörlega að banna
það, svo að ríkisfyrirtækið geli
verið eitt um hituna og þurfi ekki
að óttast neina samkeppni. Og má
af því gjörla sjá, hvort þessara
tveggja hefir meiri lífsþrótt eg
raunverulegri tilverurjett.
Jafnaðarmenn kref jast ekki rík-
isreksturs á öllurn sviðum, vegna
'Þólsktim mönnum í Saar. Þeir eru sem hefir rjett til að kveða upn Þórdís Guðmd. 5 kr. M. S. 10 krefjast skiryrðislaust, að öll þess að þá dreymi um að það geti