Morgunblaðið - 18.08.1934, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
JftorgmsiHa&ft
Útgeí.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jðn Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Rltstjðrn og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími .1600.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Slmi 3700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuöi.
Utanlands kr. 2.50 á mánuSi
í lausasöiu 10 aura eintakitS.
20 aura me! Lesbðk.
Atvinnubótalánið
Blöð rauðu flokkanna hafa nú
hafði nýja rógsherfreð á hend-
ni Reykjavíkurbæ. Tilefnið er
það ,að bæjarráðið hafði leitað til
tveggja aðalbankanna hjer í bæn-
um um 150 þús. kr. lán til at-
vinnubóta ,en fengið neitun. Sneri
því borgarstjóri sjer til ríkis-
stjornarinnar og spurðist fyrir
um, hvort hún gæti gefið bænum
kost' á slíku láni, en í fjárlögum
er gert ráð fyrir þessn.
Atvinnumáhiráðlierrann' sneri
sjer nú til hinna sömu banka og
bæjarráð hafði leitað til og hann
fekk loforð fyrir 100 þús. kr. láni
í Landsbankanum handa bæjar-
sjóði og' vilyrði um 50 þús. kr. lán
í haust (hjá Utvegsbankanum?).
Þetta nota svo blöð rauðliða,
stjórnarblöðin, til rógsherferðar
á hendnr Reykjavíkurbæ og meiri-
hluta bæjarstjórnar, sem skipaður
• er Sjálfstæðismönnnm, sern kunn-
ugt er.
Alþýðublaðið segir um þetta í
gær, að stjórn Reykjavíkur hafi
nú- „siglt fjárhag bæjarins svö
gersamlega í strand, að bankarn-
ir neita um bráðabirgðalán, og
gerast jafnvel svo djarfir að
minna fjármálaspekinga borgar-
innar á vanskil við það tækifæri''.
Sje það rjett hermt hjá Al-
þýðublaðinu, að bankarnir hafi
neitað bæjarráðt um lán, vegna
þess hve bágborinn væri f járhag-
ur bæjarins og' vegna vanskila,
hvaða breyting varð þá í þessu
efni, við það, að Haraldur Guð-
mundsson gei'ðist miJHliður um
lántökunaf
Haraldur Guðmundsson er ekki
að taka lán fyrir ríkið; bæjarsjóð-
ur verður lántakandi eftir sem
áður. Har. Guðm. hefir engar
tryggingar að bjóða, hvorki rík-
isábyrgð eða neitt slíkt nefnt á
nafn.
Nú spyrja menn: Hafi það ver-
ið óforsvaranlegt af bönkunum,
a^ð lána fje þetta þegar bæjarráð
bað um það, vegna vanskila og
þess, hvernig fjárhag bæjarins
væri komið, var f>á ekki jafn-ófor-
svaranlegt að lána fjeð þótt Har-
aldur Guðmundsson yrði þarna
milliliður?
Væri óskandi að Alþýðublaðið
vildi svara þessu.
---------ttgmé,--------
Pólitískum föngum
slept í Þýskalandi.
Stórfeld verkf öll enn ylir-
vofandi í Bandarifefnnnm.
London, 17. ágúst. FÚ.
í Bandaríkjunum gengur sí-
felt á verkföllum og verkfalls-
hótunum. Mest hætta stafar nú
sem stendur af verkfallshótun
Sambands verkamanna í klæða-
verksmiðjum. Verkfallið á að
hefjast 1. sept., ef ekki hefir
náðst samkomulag fyrir þann
tíma og mun ná til hálfrar mil-
jónar verkamanna. Þeir krefj-
ast hækkaðs kaups og stytts
vinnutíma, en sambandið krefst
þess einnig, að mega skipa full-
trúa í ráð það, sem hefir yfir-
umsjón með þessari iðngrein í'
NRA-kerfinu.
Verksmiðjuf jelag eða
verklýðsfjelag.
Meginástæða verkfallanna í
Bandaríkjunum eru deilur um
viðurkenningu á rjetti verka-
mannafjelaganna. Vinnuveit-
endurnir vilja verksmiðjuf jelög,
en leiðtogar verkamanna vilja
verklýðsfjelög. NRA hefir í
heild sinni hallast að verksmiðju
fjelögunum.
Ameríska verkamannasam-
bandið hefir lýst því yfir, að
það styðji klæðaverksmiðju-
menn í kröfum þeirra. Forseti
sambandsins hefir sagt, að hægt
mundi hafa verið að komast hjá
mörgum deilum og árekstrum
um þessi mál upp á síðkastið, |
ef vinnuveitendur hefðu viljað
fallast á það skipulag að veita
verkamönnunum ágóðahlut.
Verkfallið í Minneapolis.
Verkfall flutningaverka-
manna í Minneapolis heldur á-
fram. Verkamálaráðuneytið hef
ir verið beðið þess, að láta
flutningamennina sjálfa skera
úr því með atkvæðagreiðslu,
hvort þeir vilji heldur vera í
verksmiðjufjelagi eða verklýðs-
fjelagi.
Bílstjóraverkfallið í Chicago.
Öflugur lögreglu- og hervörð-
ur er nú hafður um alla Chica-
goborg til öryggis, og til þess
að verjast því, að truflanir verði
af verkfalli bílstjóra, sem stend-
ur yfir í borginni.
Verkföll yfirvofandi í
Pennsylvaníu.
I Philadelphiu hafa verka-
menn hjá stóru olíufjelagi sent
áskoruntil verkamálaráðuneyt-
isins, um viðurkenningu á verk-
lýðsfjelagsrjettinum, og í York
í Pennsylvaníu hafa verkamenn
í stórri vjelsmiðju boðað verk-
fall. Á vesturströndinni hafa
verkamenn í fisk- og niðursuðu-
verksmiðjum í Oregon krafist
kauphækkunar.
Stórfeld smyglmál
í Danmörku.
Sýning flugtækja
í Kaupmannahöfn.
London 17. ágúst' F.TT.
Vpgna náðunar þeirrar á póli-
tískum föngum, sem Hítler hefir
boðað, var þxisundum af föngum
slept í Berlín einni í dag.
Kalundborg 17. ágúst F.U.
Víðtæk smyglmál eru nú á döf-
inní í Danmörku, og er sakamála-
lögreglan önnum kafin við rann-
sókn þeirra þessa dag'ana.
Meðal annara þeirra mála, sem
upplýst eru orðin, ér það, að í
sænska skipinu Albert. sem strand
aði við Sjálandsstrendur, fund-
ust 6000 silkisokkar og stóð lengi
í þjarki við þann, sem hafði þá
'meðferðis, um það fyrir hvern
bann hefði ætlað að smygla þeim,
og skýrði hann loks frá því í dag,
að hann hefði gert það fyrir stór-
kaupmann einn í Vimmelskaftet,
Olsen að nafni, og var hann taf-
arlaust tekinn fastur.
Grafinn í jörð í 25 mínútur.
Kalundborg 17. ágúst F.TJ.
Maður ,sem í dag var að grafa
brunn á bæ einum í Danmörka
varð fyrir því, þegar hann var
kominn 7 metra niður, að brunn-
veggirnir hrundu saman yfir hann.
Bftir 25 mín. tókst að grafa upp
úr brunninum og bjargaðist mað-
urinn óskaddaður.
Haiti fær frelsi.
London, 16. ágúst. FÍJ.
Haiti fekk í gær fullkomið
frelsi aftur, ef.tir 19 ár undir
umsjá Bandaríkjanna. Síðasti
hermaður Bandaríkjanna var
fluttur þaðan f gær. Forsetinn
se,ridi stjórninni í Haiti heilla-
óskir sínar, og óskaði lýðveld-
inu góðs gengis.
Kalundborg 17. ágúst F.Ú.
I Forum, sýningarhöll í Kaup-
mannahöfn var í dag opnuð al-
{)jóðleg flugtækjasýning, og flutti
í þá Friis Skotte, ráðherra, ræðu
i og Tyge Rothe, forstjóri, sem er
formaður sýningarnefndarinnar.
, Ráðherrann talaði um hinar geysi-
miklu framfarir flugmálanna,
sagði að flugið væri nú orðið al-
i mannaeign, og að þetta væri ekki
' einungis að þakka miklum end-
urbótum í f higvjelunum sjálf-
' um, heldur e'mnig margskonar
breytingum og bótum á hjálpar-
tækjum flugmanna. s. s. loft-
skeytatækjum og ýmsum björgun-
artækjum, og síðast en ekki síst
bættum veðurathugunum og því,
að loftskeyti og útvarp gerðí það
mpg'ulegt fyrir fkigmenn að hag-
nýta sjer þær miklu betur en áð-
ur. .—
Flugsýningin er mjög f jölbreytt,
þar sem sjást flestar eða allar nýj-
ustu framfarir á sviði flugsins og
ýms sögulega merkileg tæki, s. s.
flugvjel úr Tjeljuskin björgunar-
leiðangrinum, og ,,autogiro" flug-
vjél. Þar eru einnig sýnd ,;kot-
tæki til loftárása, og einnig varn-
artæki gega þeim.
Meistaramót f. S. í. hefst 25.
og 26. þ. m. á íþróttavellinum. Er
það síðasta mótið í frjálsum í-
þróttnm á þessu ári. Er búist við
góðri þátttöku. Þeir sem ætla að
taka þátt í mótinu eig'a að til-
kynna það fyrir þriðjudagskvöld
til hr. Guðm. Ólafssonar, for-
manns K. R.
Söngskeintun
i Iðnó.
Sig. Skagfield.
Sigurður Skagfield hjelt söng-
skemtun, með aðstoð Emil Thor-
oddsen, í „Iðnó" á miðvikudaginn
var, eftir langa fjarveru erlendis.
Munu margir hafa beðið þess með
óþreyju, að hlusta á hann nú, ekki
síst vegna þess, að mikið orð hefir
farið af söng hans Vestanhafs,
þar sem hann hefir dvalið undan-
farið og sungið víðsvegUr; Sig.
Skagfiéld hefír og átt miklum vin-
sældum að fagna hjer heima.
Rödd Sigurðar er frábær fyrir
margra hluta sakir og glæsileiki
hennar mikill á köflum. Hefir hún
og þroskast síðan hann söng hjer
síðast ,og eflst til muna.
Söngskráin var í senn f jölbreytt
og sundurleit: alt frá Beethoven
og Mozart til Indíánasöngva. Oft
skorti mikið á að smekklega
væri farið með hlutverkin. Milli
þess að ágætum köflum brá fyrir,
ýkti („forceraði") söngvarinn oft
fram úr hófi, svo að hin litsræna
hlið beið hnekki. En þótt þessa
gætti stundum, var söngur hans
oft prýðilegur, og má sjerstaklega
nefna meðferð hans á lögum eins
og „Hvorfor hyler de sorte
Hunde", eftir Hurum, „Odins
Meeresritt" eftir Loewe, hvort
tveggja framúrskarandi lög, en
best söng' þó söngvarinn „Liebes-
lied" eftir Wagner, og var svipur
mikils söngvara yfir meðferð þess.
Aheyrendur fögnuðu söngvar-
anum hið besta, og varð hann að
endurtaka fjölda laga.
Páll ísólfsson.
Olía úr aaltvatni,
Ný uppgötvun.
London 17. ágúst F.ll.
Franskur vísindamaður í Rouen
hefir skýrt frá því að sjer hafi
tekist að framleiða olíu eða ben-
sínlíki úr saltvatni, og hefir boð-
ið uppgötvun sína til sölu.
Le Matin segir, að franski her-
málaráðherrann, flugmálaráðherr-
ann og' aðrir leiðtogar hafi skoðað
verkstæði vísindamanns þessa í
Rouen og reynt vökvann. f blaða-
viðtali segir vísindamaðurinn, að
sjer hafi upphaflega dottið í hug
þessi framleiðslumöguleiki út frá
einfaldri athugun á litlu náttúru-
fyrirbrigði, s. s. því, að umhverf-
is alla steina eða klettá, sem olía
er í, megi finna saltvatnslög. Hann
reyndi að endurtaka í ránnsókn-
arstofu sinni, það sama, sem gerð-
ist úti í náttúrunni, og það varð
til þess, að hann fann mjög ein-
falda aðferð til þess að framleiða
bensínlíkið.
v. Papen
GnlE úr btisbotiii.
Londonderry, 17. ág. FB-
Að undanförnu hefir verið
unnið að því að ná því, sem eft-
ir er af gullinu úr skipinu Laur-
entic, sem skotið var í kaf í
heimsstyrjöldinni (1917).
Hefir köfurum frá björgunar-
skipinu, sem notað hefir verið
við þetta starf, nú tekist að ná
öllu því gulli sem eftir var í
skipinu þar sem það liggur á
hafsbotni. Er talið að síðasti
fengur þeirra hafi verið að verð-
mæti um 1 miljón sterlings-
punda.
Þegar Laurentic var sökt
1917 var það á leið til Banda-
ríkjanna og var verðmæti gulls-
ins sem það hafði meðferðis,
sex miljónir sterlingspunda.
(United Press).
hjá« Miklas forseta.
Berlín, 17. ágúst. FÚ.
von Papen gekk á fund Mikl-
as forseta í Wien í gær, til þess
að heilsa honum. Var höfð tvö-
föld heiðursfylking við dyr for-
setahallarinnar, er hinn nýi
sendiherra Þýskalands kom og
fór. Síðar heimsótti von Papen
Schussnigg kanslara, og Berger-
Waldeneck utanríkisráðherra.
Verððhækkun
í Ameríku
á landbúnaoarvörum
vegna rýrnunar af
völdum þurkanna.
London, 16. ágúst. FÚ.
Landbúnaðarráðuneyti Banda
ríkjanna hefir birt skýrslu um
tjón það sem hlotist hefir af
þurkunum og hitunum þar í
sumar, og er það talið meira
en nokkru sinni áður hefir orðið
þar í landi af völdum þurka.
Kjöt- og nautgripabirgðir eru
sagðar hafa rýrnað mjög, og er
því haldið fram, að kjötverð
hljóti að haldast mjög hátt
fyrst um sinn, og að minsta
kosti fram eftir næsta ári, og
ennfremur að verð á korni muni
haldast mjög hátt, fram á næsta
vor.
Austurríki
leyft að auka her sinn.
Berlín, 17. ágúst. FÚ.
Frjettastofa Reuters flytur þá
fergn, að stjórnir Bretlands og
Frakklands hafi samþykt að
leyfa Austurríki að auka her
sinn upp í 30.000 manns, og
er talið víst, að ítalir muni
einnig gefa samþykki sitt til
þess. —
Á hinn bóginn segir frjetta
stofan, að fregnir um það, að
stjórn Austurríkis hafi farið
fram á enn meiri aukningu,
sjeu gripnar úr lausu lofti.
„Hvítu fslendingarnir". Dr.
Hans v. Jaden skrifar Morgtin-
blaðinu, að hann og kona hans
hafi farið á fund trúðleikara
þeirra, sem hafa sýnt sig í Vín-
arborg undir nafninu ..Hvítir Is-
lendingar". Segir hanu m. a. að
hann hafi bent þeim á þá óhæfu,
að ganga þannig undir fölsku
nafni. „Þjóðbúningur" þeirra er,
segir hann, rauðröndóttir sokk-
ar, bláar treyjur með röndum og
skringilegar húfur. Þá segir v.
•laden, að sami flokkur muni hjer
áður hafa sýnt sig sem „svarta
dvergþjóð" („búskmenn").
Príkirkjan í Reykjavík. Móttek-
ið áheit kr. 10.00 frá „þeini
gömlu". Bestu þakkir. Ásm. Gests-
son.