Morgunblaðið - 03.11.1934, Blaðsíða 2

2
potpnbbíB
Útffef.: H.f. Átvakur, Reykjavfk.
Ritstjórar: J6n Kjartanssun.
Valtýr Stef&nsson.
Ritstjórn og 'afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sfmi 1800.
A uglýsingastjóri: B. Hafberg.
Auglýsinííask ri fstofa:
Austurstræti 17. — Sími 1700.
Heimasfmar:
Jón Kjartansson nr. 2742.
Valtýr Stefánsson »r. 4220.
Árni Óla nr. 2045.
B. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innaniamds kr. 2.00 á mánuttt.
Utanlands kr. 2.50 á mánuöt
f lausasölu 10 aura eintakiö.
20 aura meö Lesbök.
Fisksölu-
sambandiö.
Útgerðarmönnum hefir óspart
verið núið því um nasir aö þeir
væru tómlátir um fjelagsmál.
— Hefir það og verið svo til
skamms tíma að útgm. háfa
ekki fundið ástæðu til að skipa
sjer í eina samstæða fylking
um sölu aðalframleiðslu sinn-
ar. Sumarið 1932 er mörkuð
alveg ný stefna í þessum efn-
um. Þá gangast stærstu fram-
leiðslu og útflutningsfjelögin
fyrir því, með aðstoð Lands-
bankans og Útvegsbankans að
fiskframleiðendur um alt land
bindast samtökum um fisksöl-
una. Til forstöðu veljast þeir
menn, sem af öllum eru taldir
hæfastir á þessu -sviði, hjer-
lendra manna.
Árangurinn af samtökunum
og forstöðunni er sá, að fisk-
urinn stórhækkar í verði og
kemst allur á markað, þrátt fyr-
ir aukna framleiðslu heimafyr-
ir og skerta kaupgetu meðai
neysluþjóðanna.
, Sölusambandið er stórfeld-*
asta tilraunin, sem ráðist hefir
verið í hjer á landi, til þess að
koma versluninni með aðalfram
leiðsluvöru landsmanna í við-
unandi horf. Þátttakendurnir
viðurkenna allir árangurinn af
starfi forstöðumannanna.
Aðfinslurnar,_sem fram hafa
komið beinast aðeins að litlu
leyti að framkvæmdum fyrir-
tækisins, heldur fyrst og fremst
að því, að hin fjelagslega bygg
ing þess sje ekki nægilega
traust. Forstöðumennirnir við-
urkenna að svo sje. Þeir kalla
til fundar fulltrúa framleiðend
anna víðsvegar á landinu og
leggja fyrir fundinn frumvarp
um skipulagningu fjelagsskap-
arins, sem gefur framleiðenáum
algert sjálfdæmi um val for-
stöðumannanna.
Fulltrúar framleiðenda sitja
hjer vikutíma og ræða fjelags-
mál sín og áhugamál sjávarút-
vegsins af einurð og alvöru. —
Þótt ekki sjeu allir sammála
um einstök fyrirkomulagsatriði,
þá eru þeir aÞjr sammála um
aðalatriðið: að samtökin verði
að haldast og að efla beri þau
og styrkja svo sem frekast er
unt.
Fulltrúaþing Sölusambands-
ins er vafalaust merkasta funda
haldið um atvinnumál, sem
hjer hefir verið háð.
Ætla mætti nú að þeir, sem
öðrum fremur telja sig til for-
ystu fallna á sviði fjelagsmál-
anna, myndu fagna því, að full-
trúar þess atvinnuvegar, sem öll
M €) ft Ci V N R T A |> I Ð
Milliþinganefiid
í §f á va r ti I veg $má 1 u m
heflr samið stórfeld umbótafrum-
vörp fyrir sjávarútveginn
sem rauðliðar neil.s að flyjla.
Skuldaskilasjóður. - Fiskveiða-
sfóður. - Eiekstrarlán.
Þingsályktun
frá 1933.
Á sumarþinginu 1933 fluttu
Sjálfstæðismenn þingsályktun-
artill., um að skora á ríkis-
stjórnina að láta fara fram
gagngerða rannsókn á hag sjáv
arútvegsmanna um Iand alt og
var svohljóðandi þing3ályktun
samþykt:
Neðri deild Alþingis ályktár
að skora á ríkisstjórnina:
1) að rannsaka og safna skýrsl
um um fjárhagsástæður og
afkomuhorfur sjávarútvegs-
manna um Iand alt.
2) að undirbúa tillögur til úr-
lausnar á vandamálum út-
vegsmanna, einkum um ráð-
stafanir *af hálfu hins opin-
bera til að firra þá vand-
ræðum vegna yfirstandandi
krepputíma. j
3) að athuga leiðir til þess að
treysta betur en nú ’er sam- i
eiginlega hagsmuni vinnu-1
biggjenda og vinnuveit-!
enda, þeirra, er vinna að ;
sjávarútveginum, bæði á sjó
og landi, og gera tillögur
til að draga úr fjárhags-
áhættu útvegsins.
4) að rannsaka skilyrði fyrir
bættum og fjölbreyttaíi
verkunaraðferðum.
5) að gera tillögur um fram-1
kvæmdir til aukins mark-
aðar fyrir fisk, fiskiafurð-
og aðrar innlendar fram-
le'ðsluvörur.
6) að undirbúa rekstrarláns-
stofnun fyrir bátaútveg
landsmanna.
Að því er snertir rannsókn á
hag stórútgerðarinnar, þá sje
'eitað samvinnu við nefnd þá,
velferð þjóðarinnar veltur á,
treygta samtök sín.
En hvað verður? •
Alþýðublaðið lýsir því yfir í
gær, að það hafi ekki grensl-
ast neitt eftir hvað gerst hafi
á þessu þingi. ,,Slík fundahöld
minna of mikið á brölt kom-
múnista til þess að þau sjeu
tekin alvarlega.“
Það er málgagn atvinnumála
ráðherrans íslenska, sem svona
talar, þegar fulltrúar smærri
og stærri útgerðarmanna af öllu
landinu og af öllum stærri
stjórnmálaflokkunum (einnig
Alþýðuflokknum) koma saman
til þess að ráða fram úr þeim
langalvarlegustu vandræðum,
er að íslenskum atvinnurekstri
hafa steðjað í manna minnum.
Vitibornum mönnum hrýs
hugur við tómlætinu, ábyrgð-
arleysinu, heimskunni og ill-
giminni í þessum hnútum hins
íslenska stjórnarblaðs.
er af bæjarstjórn Reykjavíkur
hefir verið falið að rannsaka
Hag og afkomu togaraútgerð-
arinnar. Til þess er ætlast, að
svo sje hagað framkvæmdum
þeim, er að ofan getur, að rík-
isstjórnin geti lagt tillögur um
þessi mál fyrir næsta þing.
Milliþinganefnd
skipuð.
Fyrverandi stjórn skipaði
svo haUstið 1933 þriggja manna
milliþinganefnd til þess að fram
kvæmda þá rannsókn, sem í
þingsályktuninni felst óg voru
þessir menn skipaðir í.nefnd-
kia: Jóhann Þ. Jósefsson alþm.,
Jón A. Jónsson alþm. og Kristj-
án Jónsson fulltrúi Fiskifjelags
ins. Snemma á sl. vori, tók Sig.
Kristjánsson alþm. sæti í neífnd-
inni í stað Jóns A. Jónssonar
og hefir átt þar sæti síðan.
Víðtaek rannsókn.
Eins og sjest á þáltill. var
starfsvið riefndarinnar mjög
víðtækt. Enda er nefndin búin
að rannsaka hag útgerðarinnar
á öllu landinu, alt frá opnum
bátum og upp í togara.
Hefir nefndin rannsakað
efnahag útgerðarmanna, eins
og" hann var í árslok 1932, og
einnig rekstursafkomu útgerð-
arinnar yfir árin 1929—1932,
að báðum meðtöldum.
Við samanburð á skýrslugerð
um rekstursafkomu útgerðar-
innar hefir nefndin flokkað út-
gerðina í eftirtalda flokka: —
1) opnir vjelbátar, 2) þilju-
bygðir vjelbátar, alt af 12 tn.,
3) vjelbátar frá 12—27 tonn,
4) vjelbátar yfir 27 tonn, 5)
línuveiðagufuskip og 6) tog-
arar. Hefir nefndin alls haft til
athugunar 1919 rekstursreikn-
inga, sem ná yfir fyrgreind 4
ár.
í skýrslugerð um efnahag
útgerðarinnar hefir nefndin
flokkað útgerðarmenn í eftir-
talda 4 flokka, eftir efnahag:
1) skuldir minna en 50% á
móti eignum, 2) skuldir frá 50
—75% móti eignum, 3) skuldir
frá 75—100% móti eignum og
4) skuldir yfir 100% móti eign
um.
N iðurstöðutölur.
Nefndin hefir unnið úr þeim
skýrslum, sem henni bárust, á
grundvelli þeim er að ofan
greinir. Hafa skýrslur og álit
nefndarinnar verið í prentun
síðan í ágústmánuði og ekki
lokið enn. Verður þar mikinn
fróðleik að finna um ástand og
hag útgerðarinnar á landinu.
Starf nefndarinnar hefir að
sjálfsögðu verið mjög erfitt og
vandasamt, því þetta er fyrsta
alhliða rannsóknin sem gerð
hefir verið á þessu sviði hjer
á landi.
Samkv. athugun þeirri, sem
nefndin hefir látið gera á fjár-
hagsástæðum útvegsmanna á
öllu landinu námu eignir þeirra
í árslok 1932 ca. 32.5 milj. kr.,
en skuldir ca. 26.5 milj. kr. —•
Verða þannig skuldir móti eign-
um 81.8% og er það óglæsileg
útkoma.
Útkoman mun þó nú vera tals
vert verri en þetta, því nefndin
tekur rjettilega fram, að bæði
árin 1933 og 1934 hefir útgerð-
in verið rekin með tapi. Hafa
því hlutföllin milli eigna og
skulda eflaust versnað síðan í
árslok 1932.
Stórfeldar umbóta-
tillögur.
Milliþinganefndin hefir samið
4 frumvörp við viðreisnar og um
bóta fyrir sjávarútveginn.
Frumvörp þessi eru:
Frv. um Skuldaskilásjóð út-
gerðarmanna.
Frv. um Fiskveiðasjóð ís-
lands.
Frv. um vátryggingar opinna
vjelbáta.
Frv. um rekstrarlán útvegs-
manna.
Þrjú hin fyrst töldu frv. eru
fram komin á Alþingi, en hið
síðast talda (um rekstrarlán)
er væntanlegt í þingið þessa
dagana.
Skal' nú vikið nokkuð nánar
að efni þeirra sem fram eru
komin.
Skuldaskilasjóður
útgerðarmanna.
Sjóður þessi skal stofnaður
við Fiskveiðasjóð Islands. Ætl-
unarverk sjóðsins er að hjálpa
eigendum fiskiskipa til að koma
atvinnurekstri sínum á heil-
brigðan fjárhagsgrundvöll, m.
a. með því að ná hagkvæmum
samningum við lánardrotna og
aðra kröfuhafa um eftirgjafir
skulda. Veitir skuldaskilasjóð-
ur lán í þessu augnamiði.
Stofnfje sjóðsins eru 5 milj.
kr. og skal þess aflað þannig:
1) Fiskveiðasjóður leggur
fram 250 þús. kr. í reiðu fje.
2) Alt útflutningsgjald af sjáv-
arafurðum árin 1935—1940
rennur í sjóðinn.
3) Alt að 3 milj. kr. lán, sem
ríkisstjórniri útvegar og á-
byrgist, sem sjóðurinn end-
greiðir á 8 árum.
Nefndin gerir ráð fyrir, að
skuldir útgerðarmanna þurfi að
lækka um 8—10 milj- kr., til
þess að atvinnuvegurinn kom-
ist á heilbrigðan grundvöll. —
Því marki hugsar nefndin sjer
að ná með samningum við lán-
ardrotna um eftirgjafir skulda
og er fyrirkomulag í þeim efn-
um hugsað á svipaðan hátt og
á sjer stað við Kreppulánasjó?
bænda. Útvegsmenn fá hag-
kvæm lán úr skuldaskilasjóði
til skuldauppgerðar.
Skuldaskilafrumvarpið er. all-
stór lagabálkur og er það ef-
laust lang-stórfenglegasta um-
bótin, sem farið hefir verið fram
á sjávarútvegmim til handa.
Fiskveiðasjóður.
Nefndin leggur til að Fisk-
veiðasjóður Islands verði sjálf-
stæð stofnun, er hafi það höf-
uðverkefni að styðja sjávarút-
veg landsmanna með hagkvæm-
um stofnlánum.
Til þess að Fiskveiðasjóður
geti sint þessu ætlunarverki,
leggur nefndin til að stofnfje
sjóðsins verði aukið verulega.
Hjer eru eigi tök á að skýra
nánar frá einstökum atriðum í
þessu merka frv., en mun verða
gert síðar.
Vátrygging opinna
vjelbáta.
Þriðja frv.,^ sem komið er frá
milliþinganefndinni í sjávarút-
vegsmálum er um vátrygging
opinna vjelbáta.
Samkv. frv. skal Fiskifjelagi
Isl. falið að gangast fyrir stofn
un bátaábyrgðarfjelaga fyrir
trillubáta, í svo mörgum ver-
stöðvum, er þurfa þykir. Skal
vátryggingariðgjald ákveðið
5% á ári af virðingarupphæð.
Er í frv. ákvæði um ábyrgðar
fjelög og annað, er vátrygging-
una snertir.
Fjórða frv. milliþinganefnd-
arinnar, um rekstrarlán útvegs-
manna, er ekki komið fram enn
þá. Gefst væntanlega tækifæri
til að skýra frá því síðar og
verður þá nánar vikið að öll-
um þessum merku málum nefnd
arinnar.
Daufar undirtektir
hjá stjórninni.
Milliþinganefpdin skilaði í
hendur atvinnumálaráðh. þeim
tveim frv., um Skuldaskilasjóð
og Fiskveiðasjóð þ. 10. okt. s.l.
og nokkru síðar frv. um vá-
tryggingu opinna vjelbáta.
Bjóst nefndin að sjálfsögðu
við, að ríkisstjórnin myndi
koma þessum málum á fram-
færi á Alþingi.
En það varð ekki.
Dagar og vikur liðu, án þess
að stjórnin kæmi frumvörpun-
um á framfæri. Var nefndin
við og við að spyrja atvinnu-
málaráðh. hvað frv. liði, en
hann kvaðst vera að kynna þau
flokksmönnum stjórnarinnar.
Loksins, þegar komið var
fram undir sl. mánaðamótt
tókst sjávarútvegsnefnd Nd. að
ná ráðherranum á fund með
frumvörpin.
Mæltist þá ráðherrann til
þess, að sjávarútvegsnefnd tæki
\
i