Morgunblaðið - 05.12.1934, Qupperneq 5

5
TVlíðvikud aginit 5. des.1934.
MORGUNBLAÐIÐ
lÚtíönd.
Deilan um Saar.
Samtímis hafa borist hingað
tfregnir um að samkomulag hafi
náðst með Frökkum og Þjóð-
verjum um greiðslur út af kola-
námunum í Saar, í því falli að
.Saar gerist þýskt við þjóðarat-
kvæðið í vetur, og ennfremur
um það, að Laval utanríkisráð-
íherra Frakka hafi heitið Saar-
'búum að þeir skyldu fá að
kjósa aftrnr um Saarmálin, þeg-
ar Hitlersstjórnin sje fallin, ef
þeir kjósi í vetur að vera áfram
undir eftirliti Þjóðabandalags-
ins. — Eftirfarandi grein er um
Saardeiluna.
Hinn 13. janúar verður sá at-
'trarður, er hæglega getur hleypt
■ öllu í bál og brancl í Evrópu. Það
»«r atkvæðagreiðslan í Saar — at-
kvæðagreiðslan uin það hvort hjer
.aðið á að hverfa til Þýskalands,
vera áfram undir stjórn Þjóða-
tbandalagsins, eða hverfa til Frakk
lands.
Hið síðast talda er talið óhugs-
andi, og er Nazionalsoeialistar
'hefði ekki verið við völd í Þýska-
landi hefði ekki verið neinn efi
á því, að hin þýska þjóð í Saar
’hefði viljað sameinast því. En nú
>er hugsanlegt að íbúarnir kjósi
fremur að vera undir stjórn Þjóða
bandalagsins framvegis. I Saar
liafa safnast saman fjölda margir
flóttamenn frá Þýskalandi, sjer-
-staklega soeialistar, og lýsingar
þeirra á fangabúðum og ýmsum
MÖðrum st'ofnunum „þriðja ríkis-
ins“ telja menn að liafi gert Saar-
'ibúa fráhverfa Þýskalandi.
Líkindin fyrir því. að Saar
muni veigra sjer við að sameinast
Þýskalandi, hafa mjög' æst upp
valdhafana þar í landi. Það væri
laglegur árangur af stefnu Naz-
Ista.'það væri sá ósigur fyrir hana,
;að hiin biði þess naumast bætur.
Það er því ofur skiljanlegt, að
Þjóðverjar leggi alt kapp á að
'koma í veg fyrir slíka hneisu. Með
hverjum deginum sem líður magn-
ast ákafinn, og æsingamenn blása
ótrautt að glæðunum.
Alþjóðanefndin,' sem á að sjá
um atkvæðagreiðsluna, verður því
að gera ráðstafanir til þess að
koma í veg fyrir ofbeldi og yfir-
gang. Að tilmælum hennar hefir
Þjóðabandalagið fallist á, að í
Saar verði komið á fót lögreglu
íitlendinga. Þetta hefir þó frönsku
stjórninni ekki þótt nógu tryggi-
legt. Hún gerir ráð fyrir að á hex--
liði þurfi að halda. og hefir boðist
til að leggja það fram. Þó hefir
hún farið fram á það við Breta,
að þeir sendi einnig herlið þang-
að. En Bretar hafa tekið þvert
fyrir það, og þess vegna er við
búið, að Frakkar vaði inn í Saar
með lierlið um þær mundir er at-
kvæðagreiðslan á fram að fara.
Þetta hefir vakið afskaplega
rnikla gremju í Þýskalandi og það
er við búið að Þjóðverjar svari
með því að senda einnig lierlið til
Saar. Ew hvernig á þá að koma
í veg fyrir friðrof?
Aðrar hættur fylgja þessu
Saar-máli líka. Það er ekki út-
kljáð með atkvæðagreiðslunni 13.
janúar. Þá á Þjóðabandalagið eft-
ir að taka ákvörðun um það
hvernig eigi að fara um hjeraðið.
Enda þótt meiri hluti íbúa.nna
greiði atkvæði með því að sam-
einast Þýskalandi, gengur sxx á-
kvörðun ekki í gildi 14. janúar.
Og þess vegna er ástæða til að
ætla að Þjóðver.jar freistist til
þess að fara með her inix í Saar
hinn 14. janúar, hafi þeir ekki
gei’t það áður, til þess að sýna
Þjóðabandalaginu það, að nú eigi
þeir landið. Ilvað skeður þá?
Þótt Þjóðabandalag-ið viður-
kenni að Þýskaland eigi að fá
Saai’, er ekki öllu þar með lokið.
Þá á Þýskaland eftir að greiða
Frakklandi 400 miljónir gull-
marka fyrir kolanámurnar, og
hvar eiga Þjóðverjar að fá þá
peninga? Og mun Þjóðabandalag-
ið afhenda þeim Saar fyr en það
fje er greitt?
Enn er eitt atriði, sem mönnum
má ekki yfir sjást, en getur dreg-
ið hættulegan dilk á eftir sjer.
Það er hætt við því, ef Þjóðverj-
ar fá Saar,- að þéir geti ekki setið
á sjer að refsa ýmsum, sem harð-
ast hafa barist á móti sameining-
unni, t. d. jafnaðarmönnum,
kommúnistum og Gyðingum. Það
liafa komið fram hótanir um þetta
í þýskum blöðum. Ætli Frakkor
gæti rólegir horft upp á það?
Nei, það er ekki ofsögum af
því sagt, að Saar er nú brenni-
punkturinn í álfunni. Æsingar
vaxa stöðugt eftir því sem nær
dregur atkvæðagreiðslunni. Frakk
ar eru viðbxxnir að vaða með lxer
inn í landið, og Þjóðverjar senni-
lega líka- Ný styrjöld vofir yfir
Evi-ópxx, og takist að afstýra henui,
þá er það að eins óttiixix við hinar
skelfilegu afleiðingar henixai*, sem
mun halda þjóðunum í skef junx.
Og í leixgstxx lög verður nxaðxxr
að vona að ófriði vei*ði afstýrt.
.... m&m «•••
Ljósanúmer.
Markverð nýjung má það
kallast, að nú er byrjað að setja
sjálflýsandi númer á húsin hjer
í borginni. Auk þeii*rar prýði,
sem þessi ljósnúmer valda, eru
að því ómetanleg þægindi.
fáum borgum mun ókunnugum
jafn örðugt að i*ata og finna
einstök hús og í Reykjavík, og
það þótt stærri sjeu. Og væri
ekki fólkið fult mannúðar og
boðið og búið til að leiðbeina
vegfarendum, myndi þeim jafn-
vel nær ókleyft að rata um borg
ina.
Hin sjálflýsandi númer þyrftu
því að komast á hvert einasta
hús. Með því væri öllum meiri
greiði ger, en ætla mætti í
fljótu bragði. Það eru fleiri
menn en bílstjórar, sendisveín-
ar, rukkarar, sem þurfa að hitta
menn að máli í ókunnugum
borgarhverfum; á því getur
næstum því hver maður þurft
að halda, svo að ekki sjeu
nefndir þeir mörgu gestir, sem
gerókuúnugir verða að leita
uppi einstök hús með miklum
erfiðismunum og tímatöf.
Það er einmitt hinn dimma
ianga vetur,'sem flest er um
fólk í Reykjavík, og bætir þá
rökkrið mikið á þessi vandræðí.
En einmitt þegar dimt er, sjást
óessi ljósnúmer enn betur en
í dagsbirtu.
Það er því meiri ástæða til
óess, að bæjarmenn taki upp
jessa nýung, þar sem hún hefir
lítinn kostnað í för með sjer. en
stórmikla bæjarprýði og þæg-
inda-auka.
Vínveitingar
i „Hvita luisinvi*4
Frú Roosevelt hefir ákveðið það
að Ijett vín skuli veitt í öllum
veislum í ,,Hvíta húsinu“ í vetur
og* ei* það í fyrsta skifti síðan
bannið var lögleitt.
Ekki vei’ða veitt önnur vín en
axnerísk lxvítvín og rauðvín, en
það er nóg til þess, að taka verður
fram nokkuð af þeinx 18.000 v:u-
glasa, sem staðið hafa lokuð inni
í skápum í forsetabxxstaðnuni síð-
an bannið kom.
Frú Roosevelt segist með þessu
vilja gefa gestuixum kost á því
að drekka vín með mat eins og'
þá lyst.i, *en sjálf bragðar hún
aldrei áfengan drykk, ekki einu
sinni bjór.
Fyrsta veislan, þar senx vín
verða á borðum, verðnr haldin
í ,,Hvíta húsinu“ hinn 18. desem-
ber fyrir stjórnina.
Hinir æstu bindiixdismenn í
Bandaríkjunum eru frúnni fokreið
ir fyrir þetta uppátæki.
Óðni lagt. Varðskipinu Óðni var
lagt á Skei'jafjörð í gær. Undan-
farið hafa varðskipin Óðinn og
Ægir leg'ið til skiftis í höfix um
nxánaðartíma í einu hvort. Mun
þetta liafa verið gert. til að jafna
atvinnu skipshafnanna niður. En
nix er að sjá, sem gera eigi áhofn
Oðins alveg atvinnulausa. —
Hentugar
Iðlaglafir.
Vetrarsjöl,
Frönsk sjöl,
Peysufatasilki,
Upphlutasilki,
Silki í kjóla,
fallept úrval.
Silkisvuntuefni o% Slifsi.
Regnfrakkar,
Regnhlífar,
Undirfatnaður,
mikið og falleef úrval.
Siikisokkar, afar sterkir
frá 2,35.
Athugið verð ov vörugæði.
Verslun
Ouðbl. Burgbörsdúttur
Laugaveg 11. Sími 4199.
Ný egg.
KLEIN,
Baldursgötu 14. Síxtri 3073.
DSmurl
Hefi feng'ið ný kápuefni.
G. Ouðmundsson,
klæðskeri.
Bankastræti 7
(yfir Hljóðfærahúsinu).
Sími 2796.
’Díðsjá morgunblaðsins 5. úes. 1934
FósturEyðingar.
íEft’v BuQrúnu tiávusdóttur.
Hjer birtist síðari hluti
af útvarpserindi frú Guð-
rúnar Lárusdóttur, er hún
flutti um daginn.
Sumir ei*u að skrafa um frjáls-
ræði konuixnar, rjett hemxar til
þess að ráða sjer sjálf, ráða yfir-
líkama sínxxnx, i*áða því hvort liún
vill leyfa fóstri að þroskast með
sjer, eða hvort ’híxn vill verða
móðir eða ekki. 'En ef að ltonan
; á að kaupa þánn rjett fyrir evð-
ingu fósturs síns, þá er frelsis- og
rjejttinda-hjalið, blábert glamur
*og blekking, því þá ofurselur kon-
• an sig Iiinni ægilegustu og smán-
arlegustu þrælkun, senx ex* til —
þrælkun skækjulífsins.
Því það er í a'lla staði satt og
• í’jettmætt, senx dr. Elsa Randxilt’
hefir i*itað og sagt..
Hrottalegur (brutál) eiginmað-
(11*, barnsfaðir, karlmaður, get.ur
þá, í skjóli laganna 'kráfist þess af
-eiginkonu sinni, harnsnxóður, ltven
'inanni, að'hún.Táfi eyða fostri sínu,
livað eftir annað, þeg'ar lxonunx
þóknast.
Fóstureyðiugin verður þá lxag-
kvæmt ráð til þess að losna við
óþægindi, kostnað og fyrirhöfn,
sem litla barnið veldur“.
Misþyrmingin á sálarlífi móður-
iunar, auk líkamlegrar misþyrm-
iugar, eylcst með lxverri kynslóð
óg lotniugin fyrir lífinu fer þverr-
andi“.
•Jeg vil bæta því hjer við orð
Ellu Auker, að einkennileg er sú
tilhugsun löggjafarinnar, þegar
annarsvegar eru samin og samþykt
barnaverndarlög, en hinsvegar
ætti að leyfa með lögum a.ð fyrir-
fara börnunum, á rneðan þau eru
öldungis varnarlaus, — g'eta ekki
einu siixni mænt þeg'jandi barns-
augunum sjer til varnar.
Þat- að auki ei* h.jer önnur hlið
málsins, sem sjaldan er athuguð,
en það er sáli*æna þýðingin, sexn
slíkar aðgei’ðir hljóta að hafa á
salarlíf k,nunnai*.
Jeg liefi það fyrir satt, og liefi
fyi*ir því góðax* beimildir, að kon-
ur, sem án sjúkdómsorsaka, láta
eyða fóstri sínu af ásettu ráði,
bafa eftir á þolað hinar mestu sál-
arþjáningar, þegar samviskan vakn
aði seinna, og sýndi þeim fram á
hvað þæi* höfðu g'jört — að litla
varnarlausa ögnin, sem ráðið var
bana að ósk hennar, vax* barnið
hennar, á frumstigi líkamlegrar
tilveru sinnar. Þá verður margri
konunni það ljóst að hjer er um
hræðilegan verknað að ræða, sexn
ekkei’t annað getur rjettlætt, en
kxxýjandi neyð, yfirvofandi sjúk-
dóms eða jafnvel dauði.
Jeg hefi dvalið við íhugun
manna og' álit unx fóstureyðingar,
og munu flestir viðurkenna að þau
eru neyðarúrræði, senx þjóðfje-
lögunum ber að verjast í lengstu
lög.
En nú hefir þessi plága stungið
sjer niðux* á voru eig'in landi, í
allstórum stíl svo að útlendingar
hafa sjeð ástæðxx til að taka í
taumana og' banna slíkax* aðfai’ir
á kaþólsku sjúkralnxsunum í Rvílc
og Hafnarfiði. Og er ]xað lítill
sómi fyi*ir oss.
Það er í x*aun og veru ekkert
undarlegt livernig kornið er hjá
þjóð vorri í siðferðislegn tilliti,
.þeg'ar þess er 'gætt á hvex’ju þjóð-
in Iiefir A'erið atin andlega talað.
Að kánxugum klámbókum hefir
vei’ið smeygt inn á heimilin, nndir
því ýfirskyni, að þax* væri ómiss-
andi fróðleikur á ferðinni, sem
mikils væri unx vert að iixnræta
unglingunnm hið allra fyrsta. ef
að þeir ættu ekki að verða fá-
fræðinni að bráð, sem leiddi þá
afvega og yi’ði þeim til tjóns í
heilbrigðislegu og siðferðislegu til-
liti.
En nxx bregður svo undarlega
við, að sanxtímis því, að þessaiá
kynferðismálaspeki er troðið upp
á þjóðina, fara kynsjúkdónxar vax-
andi, þannig ei*u nú á fjái’Iögum
áætlaðar 30.000 kr. til varnar
þessum ægilega sjxxkdómi, sem fyr-
ir svo að segja fáum ái*nm, mátti
lieita óþektur hjer á landi.
Og' fóstui’eyðingaplágan, sem
enginn þékti lijer til, fyrir mjög
skömmum tíma er nú á. allra vit-
oi-ði.
Og þetta lxvorttveggja þrátt. fyr-
ir i*it og ræður og staðlxæfing-
ar um ágæti kynferðismálafræðsl-
nnnar.
Hafi einhver gjörst. svo djarfnr
að amast opinberlega við ein-
Iiverju af þessu ófagra lesmáli,
senx á það sameiginlegt að tevgja
ljótasta lopann, æsa fýsnir manna,
kalla fram alt ‘sem auðvirðilegast
er í fari manna, þá ef* rokið npp
til handa og fóta með uppblæstri
Nesjamennsknnnar, ritsmíðnm þess
um til varnar. Og æsknlýðnr
landsins teygar gruggið, sýpur
dregg'jarnar sem drjúpa xxx* pexra-
um siðspiltra manna.
Hætt er við að framtíð þjóð-
arinnai* sje stefnt .í voða. ef slíku
fei* fram til lengdar.
Það liefir voldngri þjóðam en
oss, orðið hált á því að* íótnm
troða gott siðferði.
Og íxú horfumst vj r í
augu við þá staðreynl að
fóstureyðingar ex*u orðnar hjer
landlæg plága. Er hjer komið x
óefni, svo sem allir hljóta að sjá.
Fyrir því hefir og landlæknir
hafist handa, með frv. því, sem
jeg hefi minst á, í þeim tilgangi
að Iiefta pláguna.
í frv. þessu, ern læknum reistar
sterkar skorðnr, sett ströng fyrir-
mæli til þess að fara eftir. Fóstxur-
eyðingar mega ekki fara fráxn ann
arstaðar en á sjúkrahúsum, og
þeim einum, er ráðhei*ra '.iðnr-
kennii* í því skyni.
Þá verða ávalt 2 læknar að
koma <jer saman nm nauðsyxi að-
gerðarinnar, og- leggja frain skrif-