Morgunblaðið - 31.01.1935, Blaðsíða 4

4
Aðalfundur
Bamavinaf jelagsins
„Sumargjöf“.
Aðalfundur fjelagsins var
haldinn síðasti. sunnudag kl. 2
í Oddfellowhúsinu. Fundar-
stjóri var Helgi Tryggvason
kennari, og fundarritari Gísli
Sigurbjörnsson.
Formaður fjelagsins, Stein-
grímur Arason, gaf skýrslu um
starf fjelagsins á iiðnu starfsári.
Dagheimilið í ,,Grænuborg“
starfaði í 3 mánuð, frá 1.
júní til 15. september. Komu
alls á heimilið 120 börn á aldr-
inum 2J/5 árs til 11 ára, flest
voru börnin á aldrinum 4—7
ára. Tii jafnaðar voru 65 börú
á heimilinu daglega.
Börnin sóttu heiinilið óvenju-
vel, eins og fjarveruskrá heim-
ilisins sýnir, enda höfðu þau
tækifæri til fjölbreyttra starfa
og leikja.
Heilsufar barnanna var með
besta móti og framför mikil.
Óskar Þórðarson var læknir
heimilisins og framkvæmdi hann
ýtarlega skoðun við upphaf og
endi tímabilsins og auk þess
mánaðarlega.
Rekstri heimilisins var hag-
að þannig daglega:
Börnin komu á heimilið kl. 9
á morgnana og fengu þau þá
hafragraut, mjólk og lýsi. Kl.
12—1 fengu þau aðalmáltíð og
mjólk og brauð kl. 414.
Á 7. tímanum fóru börnin
heim til sín.
Börnin voru látin hafa sól-
böð þegar því var viðkomið.
Farið var með þau í göngufarir
og í sjóböð nokkrum sinnum.
Einnig var börnunum kent að
rækta og höfðu þau reiti í görð-
um til þess.
Greitt var fyrir sum börnin,
og var það mismunandi eftir
ástæðum heimila þeirra. — Um
60% þeirra bama, sem dvöldu
á heimilinu fengu ókeypis dvöl
þar.
Allur kostnaður á rekstri
heimilisins var kr. 5.875.99, eða
um 1 króna á barn á dag.
Meðlög með börnum greidd-
ust alls: kr. 2.282.20, eða til
jafnaðar 38.08 aurar á dag.
Þannig var reksturshalli um
62 aurar á dag á barn, eða
alls; kr. 3.593.70. Engu barni
var vísað frá af efnahagslegum
ástæðum.
önnur starfsemi f je-
lagsíns.
Á sumardaginn fyrsta hefir
fjelagið fjársöfntm árlega. Síð-
asta ár söfnuðust tæpar 5000
kr, brúttó, Basar brúttótekjur
6—700 kr., bókaútgáfa, Sólskin
og Barnadagurinn 3200 kr. —
Kostnaðurinn við alt þetta hefir
numið um 2960 kr.
Ræktunarstarfsemi og við-
hald hússins hefir kostað fje-
lagið mikla fjárupphæð.
Fjárhagur f jelagsins.
1 sjóði kr. 17.34 (hjá fje-
hirði), í bankabók kr. 4752.00
og í trjáræktarsjóði kr. 1159.80
Inneign er þó raunverulega
ekki svo há, vegna þess, að
ógreiddir eru ýmsir reikningar,
t. d. fyrir viðgerð á húsinu o. fl.
The Times 150 ára.
Áhrifamesta blað heimsins, blaðið, sem
Robespierre og Hitler bönnuðu, helt 150
ára afmæli sitt á nýársdag. ,
og nemur sú upphæð nokkrum
hundruðum lcróna.
Fjelagar eru nú 390.
Þetta er aðal innihald úr
ræðu formanns.
Þá bar gjaldkeri fjelagsins,
ísak Jónsson, upp reikninga fje-
lagsins.
Síðan fór fram stjórnarkosn-
ing.
Gengu tveir meðilir úr stjórn
inni, þau Steingrímur Arason og
frú Ragnhildur Pjetursdóttir,
voru þau bæði endurkosin.
Skipa því stjórn fjelagsins nú
sem áður:
Steingrímur Arason, Ragn-
hildur Pjetursdóttir, Sigurbjörn
Þorkelsson, Arngrí.mur Krist-
jánsson, ísak Jónsson, sr. Árni
Sigurðsson og Bjarndís Bjarna-
dóttir.
Mun stjórnin koma saman í
náinni framtíð og skifta með
sjer verkum
Fundurinn fól stjórninni að
skipa í hinar ýmsu nefndir, og
var það gert til að spara fund-
artíma.
Byrjuðu því næst umræður
um framtíð fjelagsins.
Benti formaður á hver
nauðsyn væri að bæta við bygg-
ingu fjelagsins og var samþykt
að skora á skipulagsnefnd að
leyfa fjelaginu að bæta við
byggingu í Grænuborg. Benti
hann á að nú þegar fjelaginu
hefði vaxið svona fiskur um
hrygg, væri nauðsynlegt að geta
skift heimilinu í þrjár deildir
eftir aldri barna. Fyrsta deild-
in þyrfti að vera fyrir börn á
1. og 2. ári. Þau þyrftu sjer-
staka ró og langan svefn. í 2.
flokki væru börn á aldrinum
3—4 ára. Þau þurfa meira
frjálsræði og gott svæði til
leikja. Loks væri börn 5—7 ára
og þar af eldri. Fyrir þau yrði
að vera skóli, reitir í görðum til
ræktunar o. fl.
Þetta væri eríitt að fram-
kvæma meðan húsrúm væri
ekki meira í Grænuborg. Von-
aðist hann til að hægt væri að
fá þessu kipt í lag.
Fundurinn fór hið besta fram.
UerÖur örŒnlanö
opnaö?
Danska blaðið „Dagbladet“, sem
vinstrimenn gefa út, segir nýlega
í ritstjórnargrein:
— Hinir liyggnari menn í Dan-
mörk hafa fyrir löngu s.jeð, að
það getur ekki gengið til lengdar
að Iialda lokuðu jafn stóru landi
og Grœnland er. Þess vegna kem-
ur það ekki flatt upp á neinn að
heyra það, að stjórnin sje nú að
hugsa um að liðka til á vestur-
ströndinni, Það er ekki betra að
bíða eftir því að gremjan verði
svo almenn að aðrir heimti Græn-
land opnað. Nú er talað um það
að opna fyrst, í stað eina höfn,
en ]>að ætti að opna að minsta
kosti þrjár hafnir. Það er auð-
velt að finna þar nógar hafnir,
þar sem Eskimóar eiga ekki
hehna.
Norðmenn mundu fagna því, ef
I)anir væri nú svo skynsamir að
opna nokkrar fiskihafnir á Græn-
landi.
M Ó R G 11 M fí U A Ð T Ð
Maður þarf ekki að vera blaða-
maður til þess að fyllast lotningu,
ef litið er yfir sögu stórblaðsins
The Times, síðustu 150 ár.
Þegar hugsað er um hvað stór-
blað þetta hefir haft mikla þýð-
ingu, ekki aðeins fyrir Bretland, —
heldur og allan hinn mentaða
heim.
Jafnvel þó vald þess sje minna
nú en fyr á tímum, þegar Victoria
drótning varð sjálf að skrifa blað-
inif til að fá leiðrjettingu í það.
Frjettaritafar The Times, er-
lendis. hafa oft verið kallaðir
sendiherrar Breta, og ritstjórnar-
greinar blaðsins með rjettu nefnd-
ar opinberar tilkynningar. — Og
eú var tíðin að The Times, gat til-
kynt lesendum sínum ákvarðanir
stjórnarinnar í mikilvægum mál-
um, áður en breska þingið hafði
hugmynd um hvernig þau myndu
fara. «
Komið hefir það og fyrir, að
The Times hefir sagt bresku stjórn
inni mikilvægar frjettir um stjórn-
mál, áður en stjórnin var búin að
fá tilkynningu um þau annars-
staðar að.
Greinar eftir heimsfræga menn
hafa jafnaðarlega birst í greina-
aálkum „letters to the editor“, og
oft hafa þessar grein'ar ráðið úr-
slitum í þeim máluöi, sem stjórn-
in var í vandræðum með að ráða
fram úr.
The Times kom' út í fyrsta sinni,
laugardaginn 1. janúar 1785, og
hjet fyrstu 3 árin: „The Daily
Universal Register Printed Logo-
grapheally By His Majesty’s
Patent“.
Stofnandi blaðsins, Jolin Walter,
eldri, ljet svo um mælt í fyrsta
blaðinu, að hann bæri fulla virð-
ingu fyrir hinum 8 blöðunuin, sem
fyrir væru í London. En hann
ætlaði að skapa gott og ábyggi-
legt þingfrjettablað og blað, sem
birti fullkomnar markaðs- og versl
unarfrjettir. Þessari stefnu sinni
hefir blaðið haldið alt fram á
þennan dag.
Franska ^ st jórnarbyltingin og
Napoleonsstríðin gerðu álíka bylt-
ingar í áhuga fólks fyrir frjett-
um, eins og heimsstyrjöldin síð-
asta gerði.
The Tirnes var náttúrlega á móti
byltingum og á móti Jakobinum.
Robispierre reiddist blaðinu og
bannaði það í Frakklandi, en það
leiddi það sama af sjer, sem bann
Hitlers í Þýskalandi nú, þar sem
The Times er útbreiddara en mörg
þýsk blöð.
En það voru heldur engar smá-
írjettir, sem The Times birti í þá
daga. — Einu sinni flutti blaðið
grein ineð eftirfarand i fyrirsögn:
Frakkland. Konungmrinn, drotn-
ingin og hin keisaralega f jölskylda
bandtekin. Reynt að myrða drotn-
inguna.
Á þessum árum óx upplag blaðs-
ins jafnt og þjett.
Árið 1793 var The Times prent-
að í 4000 eintökum. Hafði ekkert
blað komið út í svo stóru upp-
lagi áður.
John Walter eldri, fekk 300 st-
pd. styrk frá ríkisstjóminni ár-
lega, fyrir að fylgja henni að mál-
um. Var þetta siður í þá daga. —
Þetta fylgi hans við stjórnina gat
þó ekki bjargað honum frá því
að hann var dæmdur í 1 árs faiig-
elsi og 50 stpd. sekt fyrir að
móðga hertogan af York. Tók
liann út refsingu í Newgate fang-
elsi.
Eftirmaður lians var sonur lians,
John Walter, rjeði hann til sín
scm ritstjóra Thomas Barnes, var
hann stórgáfaður maður, og jók
hann frægð og völd The Times,
með'an hann var við blaðið. Hann
lagði undirstöðuna að sjálfstæði
blaðsins.'Neitaði hann að t.aka við
styrk 'til blaðsins. Þegar hann
rieðist á yfirstjórn flotans, misti
hann allar opinberar auglýsingar.
Ekki breytti liann stefnu sinni
fyrir því, heldur helt áfram að
ráðast á alt, sem honum fanst af-
lögu fara, og styðja það sem hon-
um fanst til heilla fyrir land og
þjóð. Sigraði hann í flestum mál-
um, sem hann tók að sjer, en einn
stærsta sigur vann hann í hinu
svonefncla póstmáli.
Blöðin í London liöfðu þann sið
að miíta póstmönnum t.il að halda
eftir þrjefum og blöðum, sem fara
áttu til andstæðingablaðanna,
þangað til þeir voru búnir að fara
i gegn um sinn póst og ná úr er-
lendum blöðum lielstu frjettunum.
Sjerstaklega var þetta bagalegt
fyrir The Times, sem liafði frjetta-
ritara um allan heim, er sendu
frjettir brjeflega. Barnes tókst að
uppræta þennan ósið.
Á dögum Barnes var blaðið kall-
að „The Thunderer'*, vegna þess
að það rjeðist á alt, sem því þótti
ábótavant, án tillit.s til, hver átti
í hlut.
Á eftir Barnes varð John
Thadeus Delane ritstjóri blaðsins.
Hann var að eins 23 ára gamall,
er hann varð ritstjóri, en merkari
nje gáfaðri ritstjóra mnn blaðið
aldrei hafa haft, hvorki tyr nje
síðar. ,,This country is ruled by
The Times“ var orðtak meðan
Delane stjórnaði blaðinu. Hann
kom upplagi blaðsins upp í 70
þúsund eintök, um 1840. Sunnu-
daginn 27. febrúar 1848, kom út
aukablað af The Thnes, þar sem
sagt, er frá því að Lndvig Filip
'.æri briin að segja af sjer kon-
ungsdómi. Breska stjórnin ’ hafði
ekki hugmynd um þetta, fyr en
það birtist í The Times.
Árið 1864 var The Times eina
blaðið, sem gat, skýrt frá því, að
breska stjórnin hefði ákveðið að
iijálpa ekki Dönum í stríðinu gegn
Prússlandi.
Hjer hefir nú verið drepið laus-
lega á sögu þessa stórblaðs, fyrstu
100 árin.
Saga seinni áranna er einnig
glæsileg. The Times nýtur enn
þann dag í dag trausts og virðing-
ar um allan lieim, og þeir menn,
sem við stjórmál fást, bæði í Eng-
landi og annarsstaðar í beiminum,
lesa í The Times bestu og áreið-
Fimtudaginn 31. jan. 1935.
anlegustu stjórnmálafrjettirnar.
Aðalsmerki blaðsins liefir ætíð
verið sjálfstæði þess, nema kann-
ske þann tíma, sem Lord North-,
cliffe átti það (1907—1922).
Á móti vilja Walters-fjöldskyld-
únnar, var blaðið selt Northeliffe,
eða Alfred Hamsworth, eins og
hann hje’t þá, en eftir dauða hans
komst það aftur í liendur Walt-
eranna.
Nefnd hefir verið kosin til að
sj*á uin að blaðið haldi sjálfstæði
sínu áfram, og skipa hana -. for-
maður liæstarjettar Breta, yfir-
bankastjóri Englandsbanka, for-
menn Institute af Chartered Ac-
ecuntants og Royal Society. Þessi
nefnd á að sjá um að blaðið lendi
ekki í höndum „óábyggilegræ
manna“.
The Times heldur upp á afmæli
sitt, með því að gefa út sögu blaðs
ins. Er þetta geysistórt rit í þrem
binclum. Fyrsta bindi er þegar
komið út og nær saga blaðsins í
því t.il 1840.
Enginn sjerstakur höfundur er
tilnefndur að verkinu. Gamlir og
nýir blaðamenn blaðsins skrifa
ritið. Er farið eftir hinni gull-
vægm blaðamenskureglu, sem svo
mikið liefir borið á í The Time3,
að alt er vel skrifað, en ekkert
undir nafni.
Heillaóskir barst blaðinu hvað-
anæfa úr heiminum, bæði frá blöð-
um og einstaklingum. Þar á meðal
var kveðja frá George Bretakon-
ungi, þar sem hann þakkar blað-
inu fyrir vel unnið starf og vonast
til að það haldi áfram á sömu
braut. og hingað til.
„Grammóffónn
Len!nsu.
Sinovieff hefir ekki átt sjö dag-
ana sæla í kommúnistaflokknum.
í nóvember 1927 var hann rekinn
ur flokknum — og það er liræði-
ieg refsing í Rússlandi. Misti hann
þá um leið öll rjettindi og au lauu,
sem hann hafði haft til að lifa á.
En svo var hann tekinn í sátt í
júnímánuði árið eftir.
Fyrir tveimur árum var harn
aftur ger flokksrækur. Ástæðan
var sú, að Sinovieff gat ekki
gleymt Lenin og hugsjónum hans,
sem voru mjög frábrugðnar hug-
sjónum þeirra, sem nú fara með
viíldin í Rússlandi.
Sinovieff kyntist Lenin fyrst
1905, og upp frá, þeim dcgi var
hann aðeins bergmál af Lenin, »>g
mcðan þeir dvöldust í útlegð í
Sviss var hann þess vegna, kallað-
ur „grammófónn Lenins“.
Sinovieff varð Danton rússneskn
stjórnarbyltingarinnar ,þótt hann
skorti liugrekki Dantons. Meðan
hann var foringi bolsivíka-flokks-
ins í Petrograd, ljet liann taka
6220 menn f'ast.a, og á einum mán-
uði — frá 18. sept. til 18. október
1919 — Ijet hann skjóta 800 menn.
Rjettu nafni heitir liann Apfel-
baum, en hann hefir gengið undir
mörgum nöfnum líkt og Óðinn,
svo sem Radomylski, Shatsky,
Grigorieff og Grigory.
Verulega kurteis maður
er sá, segir danskt blað, sem man
eftir afmæbsdegi konu sinnar, en
gíeymir hvað hún er gömul.