Morgunblaðið - 22.02.1935, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudaginn 22. febr. 1935,
IÐNnÐUR
VERSLUN siGLiNQnR
Þegar innflutningurinn
er skorinn niður.
Einfalt röð á pappírnum, en
erfiöleikarnir segja til sín.
Álit C. Thalbitzer.
Ritstjóri „Finanstidende“ C.
Thalbitzer er meðal þeirra hag
fræðinga á Norðurlöndum, sem
eru í mestu áliti.
Hann hefir nýlega skrifað
greinar í Berlingatíðindi um inn
flutningshöft og niðurskurð á
innflutningi.
Tilefni greina hans er það,
að danska gjaldeyrisnefndin
hefir ákveðið að minka inn-
flutning Dana um 120 miljónir
króna á þessu ári, vegna þess
hve verslunarjöfnuður þjóðar-
innar hefir undanfarið ve'rið ó-
hagstæður.
Höf. segir m. a. að vitaskuld
sje hægt að draga úr innflutn-
ingnum með þvingunarráðstöf-
unum. En reynslan sýni, að
þetta sje erfiðleikum bundið.
Danir höfðu t. d. góðan versl-
unarjöfnuð árið 1931. Þá stóðst
innflutningur og útflutningu á.
En næsta ár varð innflutning-
urinn 65 miljónir umfram út-
flutning. Og í fyrra varð hann
120 miljónir umfram útflutn-
ing, enda þótt gjaldeyrisskrif-
atofan ætti einmitt að stemma
stigu fyrir óhagstæðum versl-
unarjöfnuði.
Það er hægt, segir höf. að
draga mjög úr innflutningi eitt
ár. En erfiðleikar á því aukast
hið næsta. Vitaskuld geta vand-
ræði og armæður þvingað þjóð-
ir til að draga við sig. En þetta
er ekki gert, nema það kosti
mikið, og erfitt að velja leið-
ina, sem fara á, í því efni.
Viðskiftin við aðra.
Þá bendir höfundur á erfið-
leikana. Fyrst á viðskiftin við
þær þjóðir sem kaupa afurðir
landsins. Þá hlið þekkjum við
Islendingar, sem höfum inn-
flutningshöft og gjaldeyris-
nefnd, en höfum orðið að gefa
innflutning frjálsan frá vissum
þjóðum, sem keypt hafa mest
af okkur.
Innlend framleiðsla
þarf hráefni.
Því næst bendir hann á, að
■ef innflutningur er mjög tak-
markaður þá verður það til
þess, að menn reyna að fram-
leiða vörur í landinu sjálfu. Má
það gott heita. En nýr iðnaður
þarf ný hráefni. Og leyfa þarf
innflutning þeirra. Það verða
stjórnarvöldin að taka með í
reikninginn.
Óvíst er svo hvemig þessi
nýi iðnaður ber sig, hvort hann
verður bygður á fjárhagslega
trjrggum grundvelli — og hvem
ig verðlagið verður á þessum
nýju vörum.
Eftirspurn og kaup-
geta.
En þá kemur þessi merki höf
undur að þeirri hlið málsins,
sem hjer hefir verið karpað
um, um eftirspurnina innan-
lands, um kaupgetuna.
Stjórnarvöldin reyna að
halda uppi sem mestri atvinnu
í landinu. Þess er krafist. Því
mótmælir enginn. Haldið er
uppi byggingum, samgöngubót-
um o. s. frv.
Krónan lækkar.
En sje jafnframt fylgt þeirri
stefnu að banna innflutning til
landsins á öllu því, sem stjórn-
arvöldin telja ónauðsynlegt, og
vörur þær, sem í landinu eru
eða til landsins fást fullnægja
ekki þeirri eftirspurn sem til
er, þá er engin önnur leið, en
að vöruverðið hækkar á því sem
fyrir er, og það alveg óeðlilega.
Kaupmáttur krónunnar mink
ar, verðgildi hennar minkar,
stefnt er beinlínis að gengis-
lækkun.
En ef eigi á að lenda í þeirri
ófæru, er engin önnur leið en
sú, að lækka útgjöld hins opin-
bera, tekjur almennings af eign
um og vinnu verða að færast
niður.
Það lítur vel út á pappírnum,
segir höf., að ætla sjer að
minka innflutninginn að mun.
En það er ósjeð, hvort menn
vinna við það, það sem þeir
ætla sjer.
SaUfiskniark-
aður í Portúgal.
(Grein þessi er tekin úr norska
blaðinu Aftenposten, 9. febr.).
Samkvæmt skýrslu, sem sendi-
berra Norðmanna i Portúgal hefir
gert um saltfisk innflutning þar
árið sem leið, hefir hann verið frá
þessum löndum:
Noregi ............. 12.121 smál.
íslandi ............ 16.833 —
Newfoundlandi .... 8.117 —
Skotlandi .......... 927 —
Frakklandi .......... 739 —
St. Pierre et Mirjuelon 659 —
Þýskalandi .......... 768 —
Kanada ................ 192 —
Grænlandi ........... 30 —
Færeyjum ................ 3 —
Samtals 40.389 smál.
Seinustu fjögur árin á undan
hefir útflutningur á saltfiski til
Spánar verið sem bjer segir:
ísland Noregur
1930 7.014 19.562
1931 13.212 15.854
1932 13.903 18.584
1933 15.143 13.337
Á árunum 1933 og 1934 var
flutt af blautum saltfiski frá
Noregi til Portúgals 1000 og 700
smál., en frá íslandi 1500 og 2080
smál.
Eins og sjest á þessum töflum
fer saltfiskútflutningur Norð-
manna til Portúgals stöðugt mink-
andi ár frá ári, nema að eins 1932.
En útflutningur íslendinga eykst
stöðugt. Sjerstaklega jókst hann
mikið árið 1931 en síðan hefir
hann þó aukist jafnt og þjett
þr.ngað til 1934 að hann er orð-
inn nær 4700 smál. meiri en út-
flutningur Norðmanna.
Það eru margar ástæður til þess
að saltfisksala íslendinga til
Portúgals hefir aukist svo mjög.
Aðalástæðan er sú, að íslendingar
hafa selt sinn fisk miklu lægra
verði en Norðmenn, jafnvel fyrir
svo lágt vérð, að það hefir verið
kallað „dumping“. Þrátt fyrir það
þótt Portúgalar taki norska fislt-
inn fram yfir þann íslenska, græða
innflytjendur meira á íslenska
fiskinum og kaupa hann því held-
ur.
Norðmenn hafa nú gert samn-
ing við Pólverja um að fá að
flytja þar inn 40% af öllu fisu-
magninu, eða um 16000 smálestir
og er það auðvitað hagstætt ef
þeir fá þar sama verð fyrir hann
og í öðrum markaðslöndum. Út-
flutningur á norskum fiski til
Portúgals í janúar, bendir og til
þess að innflytjendur sje nú hætt-
ir að spyrna á móti norska fiskin-
um; en verið er þó lágt.
Noregur kaupir langmest af
ljettum vínum frá Portúgal og
þess vegna virðist það sanngjarnt
að Portúgal kaupi mikinn fisk af
Norðmönnum. Hættulegustu keppi-
nautarnir, ísland og Newfound-
land kaupa varla mikið af vínum
þar.
Uerslunarskulöir
Huernig er hœgt aö stemma stigu
fyrir söfnun uerslunarshulöa?
Öllum ber saman um að brýn
nauðsyn bera til þess, að
stemma stigu fyrir söfnun versl-
unarskulda.
Lausn þessa máls er einmitt
sjerstaklega aðkallandi nú, eft-
ir að fram hefir farið allsherj-
ar uppgjör á verslunarskuldum
megin þorra bænda (með
kreppulánunum).
Gísli Sveinsson sýslumaður
hefir á undanförnum þingum
flutt frumvarp um fyrning
verslunarskulda og um vaxta-
töku af verslunarskuldum. Þar
hefir hann lagt til að fyrning-
arfrestur verslunarskulda verði
styttur verulega frá því sem nú
er og einnig, að bannað verði
að taka vexti af verslunar-
skuldum.
Heldur G. Sv. því fram, að
slík lög yrðu til þess að draga
mjög úr söfnun verslunarskulda
og ýta undir stofnun rekstrar-
lána í hjeruðum.
Þó að skoðanir manna sjeu
skiftar um frumvarp G. Sv. eru
allir sammála um höfuðtilgang
þess og því sjálfsagt að menn
kynni sjer málið rækilega.
Frumvarp G. Sv. dagaði uppi
á síðasta þingi, en hjer fer á
eftir nefndarálit Garðars Þor-
stelnssonar hrm., er skipaði
minni hluta allsherjar. Nd. og
lagði til að frumvarpið yrði
samþykt:
„Nefndin hefir klofnað í mál-
inu, eins og greint er á þskj.
697, og telur minni hl., að frv.
þetta hafi fullan rjett á sjer og
að mikil þörf sje á því í við-
skiptum landsmanna eins og nú
er komið, að gerð sje alvarleg
gangskör að því, að stemma
stigu fyrir söfnun verslunar-
skulda, og mikilvæg spor í þá
átt yrðu ákvæði þessa frv. ef
að lögum yrðu. Það er ómót-
mælanlegt, að stuttur fyrning-
arfrestur á þessum skuldum
mundi reisa nokkrar skorður
við verslunarskulda-farganinu
og í sambandi við bannið við
vaxtatöku, sem og er lagt til að
verði lögleitt með frv., verða
öruggasta ráðið til þess að ná
því takmarki að fullu, að slík
skuldasöfnun geti ekki átt sjer
stað til langframa. Hitt er ann-
að mál og eðlilegt, að hvorki sje
rjett eins og ástatt er, nje held-
ur kleift að spoma við því að
fullu og öllu, að viðskiptamenn
skuldi við verslun eða fyrir út-
tekt um styttra tímabil, enda
gerir frv. ráð fyrir þessu og
setur í því skyni fyrningarfrest-
inn 2 ár, sem með vissu er full-
ríflegt.
Umsagnir þær, sem nefndin
hefir aflað sjer hjá nokkrum
aðilum hjer í Rvík og prentaðar
eru með nál. meiri hl., geta
ekki skorið úr um það, hver
eigi að verða örlög þessa frv.
Að vísu viðurkennir Verslunar-
ráðið o. fl. góðan og rjettmætan
tilgang frv., og fer m. a. um
það þessum orðum: „Af frum-
varpinu sjálfu, svo og greinar-
gerð þeirri, er því fylgir, má
glögglega sjá, að frá hendi
flutningsmanna ber að skoða
það sem tilraun til að koma á
almennri staðgreiðslu í viðskipt
um en hingað til hefir verið, þ.
e. skuldlausri verslun. Með
rjettu er á það bent í greinar-
gerðinni, að lánsviðskipti þau,
sem hjer hafa tíðkast, eru bú-
skap og atvinnulífi þjóðarinnar
mjög til baga. Verslunarráðið
telur og brýnasta þörf á, að
hafist verði handa og unnið að
því að koma þessari hlið við-
skipta okkar á traustari og heil
brigðari grundvöll. Að þessu
leyti aðhyllist Verslunarráðið
þá hugmynd flutningsmanna, að
stefnt sje að almennri stað-
greiðslu í verslun og viðskipt-
um hjer á landi“. — Og að lok-
um segir það beinlínis, að „hug
mynd sú, sem vakað hefir fyrir
flutningsmönnum, sje fyllilega
viðurkend“. — En hvorki Versl
unarráðið nje hinir aðrir spurðu
aðilar (Landsbankinn, Útvegs-
bankinn og S. I. S.) vilja þó
leggja með því að frv. verði
samþykt af Alþingi, og að því
ráði hefir og hv. meiri hl. alls-
hn. horfið. En hitt er þó eigi að
síður mjög athyglisvert, að all-
margir þeirra, sem undir því á-
standi lifa, sem hefir gefið til-
efni til framkomu þessa frv.,
óska eftir slíkum ákvæðum, og
eru þar á meðal ýmsir, sem
verslun reka við almenning. Þá
má og enn benda á það, sem
getið er í grg. frv., að bænda-
stjettin, sem slæma útreið hefir
nú fengið af skuldafarganinu,
er hlynt þeim hömlum, sem hjer
er gert ráð fyrir að reistar verðí
við áframhaldandi söfnun þess-
ara illræmdu skulda, svo sem
vottar ályktun hins almenna
bændafundar í Rvík í fyrra vet-
ur, þar sem ótvírætt var hallast
að öllum ákvæðum frv. eins og
það nú er borið fram. — Hitt
mátti vita, að S. I. S. t. d. myndi
eigi telja rjett að lögleiða um-
ræddar hömlur, og bankarnir
virðast, reyndar að óþörfu, vera
hræddir um, að lánsviðskiptin
færist unnvörpum yfir á þá, en
í þeirra valdi stendur að hafa
þar nægilega hönd í bagga, al-
veg eins og við lántökur al-
ment, og því engin meiri hætta
á ferðum, þótt frv. yrði að lög-
um, en hingað til hefir verið.
Má og segja, að bankar eigi að
vera lánastofnanir, en ekki
verslanir. En afleiðing af sam-
þykt frv. ætti, og jafnvel hlyti,
að verða sú, sem og er bent til
í grg., að komið yrði á rekstr-
arlánastofnunum í hjeruðum,
sem flestir viðurkenna, að hin
mesta þörf sje á, og gæti það
því orðið hin öflugasta hvatn-
ing til þess að hrinda þeirri
framkvæmd áleiðis, sem sveita-
bankalögin 1930 ætlast til að
gerð sje, þótt dregist hafi fram
að þessu.
Það má vel vera, að ákvæði
frv. þurfi að einhverju leyti
gleggri ákvörðunar, og eins skal
það viðurkent, að viðeigandi
væri að bæta inn í frv. ákvæði
um greiðari gang hinna smærri
skuldamála fyrir dómstólunum,
þeirra er stafa af verslunar-
skuldum“.
Dömur 09 frúr.
Allskonar kjólar og kápur
fást saumaðar á Laufásve#
54, uppi.
Yönduð vinna.
Sanngjarnt verð.