Morgunblaðið - 09.05.1935, Qupperneq 5

Fimtudagiim 9. maí 1935.
MORGUNBI^Bii
fvrii', að senda framleiðslu sína
til kaupstaðarins með sama bíln-
■ um, sem sýslumaður fór í að lok-
inni árangurslausri rannsókn á
beimili bóndans, — og meira að
segja láta sýslumann sitja á landa-
kassanum.
Guðinundúr lieldur enn áfram
. að yrkja og skrifa sögur, „ekki
• er að sjá, að elli hann ,saki‘‘> —
■eftir nær 40 ára ritménsku. Og
. yrkisefnin „liggja tvenn og þrenn
á tungu“ honum. G. J.
RfkiÖ kaupir
sílðaruerksmiðfuna
Raufarhöfn.
Samningar hafa nú náðst um
■ það, að ríkið kaupi síldarverk-
smiðjuna á Baufarhöfn af firm-
. anu Fdr. Gundersen í Bergen.
Kaupverðið er 60 þúsund krón-
ur. Seljandi á að skila verk-
smiðjunni í reksturshæfu standi,
svo að hún geti unnið úr 800 mál-
um á sólarhring. Má þetta verð
teljast viðunandi, enda þótt mörgu
sje ábótavant í Verksmiðjunni og
allmiklu fje þurfi að verja til
þess að gera hana reksturshæfa
til frambúðar.
Um það munu ekki vera skiftar
skoðanir hjá þeim, sem til þekkja,
■ að þeim peningum væri vel varið
í þágu atvinnuveganna í landinu,
sem færu til þess að gera verk-
smiðjuna starfhæfa til fram-
búðar.
Raufarhöfn liggur ágætlega við
• síldarmiðum á Axarfirði, fyrir
Sljettu, í Þistilfirði og Langanes-
miðum. Mörg sumur eins og t. d.
síðastl. sumar er á vissu tíma-
bili mesta kraftsíldin á Þistilfirði
og við Langanes. Vegna fjarlægð-
ar frá Siglufirði nýtíst þessi veiði
lítt eða ekki hjá vjelbátum og
þeim skipum öðrum, sem ekki
taka upp báta, nema að þau géti
átt athvarf hjá síldarverksmiðju
á Baufarhöfn af íslenskum vjel-
ekki verið lögð upp bræðslusíld
á Banfarhöfn af íslenskum vjel-
bátum svo nokkru verulegu næmi
«vipað og Aschner hefir kall-
að þetta ,,Krisé der Medizin“.
TTm mörg ár hefir verið álitið
að sjúkdómar tæki sjer bólfestu í
vissum líffærum, eða stöfuðu af
■ smitun, sem hefði komist í blóðið,
en það má líka teljast líffæri. Það
sem mest er talið um vert er að
læknir geri sjerstaka „dignose“,
komist að því í Iivaða líffæri sjúk-
•dómurinn sje, og ef um smitun er
að ræða, þá hvaða sýkil er við
að eiga og hvaða meðal eða serum
eigi að nota gégn honum. En það
,kom ekki lítill ruglingur á þetta
þegar upp kom nokkuð sem beitir
„intern Sécretíon“ og síðan annað,
sem heitir ,,uspecifik Terapi“, og
síðan nokkuð sem nefnist „Skort-
. sjúkdómar" eða „avitamínoser“
með sjúkdómseinbennum, sem
voru alls ekki staðbundin og
mjög erfitt var að ,,diagnostieera“,
ef þau voru ekki komin á hæsta
•stig.
Það varð því að leita til Hippo-
krates og hans „humorale Pathe-
logi og nú sáu menn, að það var
meira vit í henni en menn höfðu
.ætlað. Nú kom það upp iir kafinu
m. a. vegna þess, að eigendur
verksmiðjunnar hafa jafnan kejTpt
l^eðslusíld fyrst og frémst af
norskum skipum, enda hefir
verksmiðjan hingað til altaf verið
í höndum Norðmanna. Einnig mun
það hafa valdið nokkru um það
hve lítið liefir verið lagt í land
af ísl. vjelbátum á Baufarþöfn,
að bátarnir hafa verið samnings-
bundnir annars staðar.
Mikil breyttng hlýtur að verða
á móttöku síldar á Baufarhöfn við
iað, að verksmiðjan verður ís-
lensk eign og kemst undir stjórn
síldarverksmiðja ríkisins, sem
hefir samninga við útgerðarmenn
fjölda velbáta. Það verður tíl á-
vinnings öllum aðiljum, að þessir
bátar fá nú aðstöðu til þess að
geta lagt upp bræðslusíld á Bauf-
arhöfn, þegar síldin er mest þar
eystra.
Margir harma það, að togarar
og stærstu línuveiðararnir skuli
ekki fljóta að bryggjum verk-
smiðjunnar á Baufarhöfn, en tíl
þess þarf dýpkun á höfninni og’
lögun á innsiglingu. ,
Mjer þykir sennilegt að rekstur
síldarverksmiðjunnar á Baufar-
höfn muni ganga vel og er þá
mjög líklegt að þess verði ekki
langt að bíða, að gerðar verði þær
hafnarbætur á Baufarhöfn, að
hvaða síldarskip, sem er, geti los-
að síld í verksmiðjuna og leitað
þar hafnar undan veðrum.
Þegar þær hafnarbætur eru
komnar er Baufarhöfn orðin sá
útvörður síldveiðiskipanna á aust-
urhluta síldvéiðisvæðisins, sem
hún er sjálfkjörin til að verða,
legu sinnar vegna.
Sveinn Benediktsson.
Fimmburarnir. Beist hefir ver-
ið sjerstakt heilsuhæli fyrir
fimmburana vestra. Um daginn
gaus upp sá kvittur, að barna-
ræningjar hefðu í hvggju að
ræna þeim. Nú er hafður öflug-
ur lögregluvörður um hælið.
að margir sjúkdómar geta stafað
af truflun í líkamsvessum vegna
ófullnægjandi mataræðis. Já, jafn-
vel þegar um augljósa sjúkdóma
var að ræða, svo sem t. d. augna-
þurk eða tannpínu, þá ráku menn
sig á, að það hafði minni þýðingu
að lækna þann stað, sem sýktur
var, heldur en allan líkamann, því
að orsökin tíl þjáninganna gat
átt sjer djúpar og víðtækar rætur.
Jeg hefi athugað lækningadag-
bækur mínar um eitt ár og kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að það
gekk ekkert sjerstakt að nær helm
ingi sjúklinga minna, en að lystar-
leysi þeirra, ógleði, harðlífi, inn-
antökur o. s. frv. stafaði af ein-
hverjum galla á lifnaðarháttum
þeirra, og þá sjerstaklega í matar-
æði. Og tíl þess að lækna þessa
sjúklinga, hefi jeg haft meira gagn
af ráð'um Hippokrates heldur en
nýtísku lækningabókum.
Jeg hefi þess vegna reynt að
vekja atþygli manna á Hippo-
krates og í þeim tilgangi héfi jeg
í hverjum einasta kapítula í bók
minni, „Gyldne Lægéraad“ birt
ummæli „föður læknavísindanna“
■ '
SendlfAr J. J.
Alþýðublaðið ljóstaði því
upp árið 1928, að Jónas frá
Hriflu, sem var einn af stofn-
endum alþýðusambandsins og
átti talsverðan þátt í samningu
stefnuskrár Alþýðuflokksins,
hefði þá fyrir all-löngu verið
gerður út af þess flokks hálfu,
til þess að veiða bændur til
fylgis við sósíalistastefnuna og
átti hann að nota samvinnu-
fjelagsskapinn sem agn.
Grein Alþbl., sem hjer var
nefnd, var rituð í gremju nokk
urri yfir því, að J. J. hefði
lítið orðið ágengt til þess tíma,
er greinin var rituð. Mun höf.
hennar, sem var Jón sál. Thor-
oddsen, hafa þótt J. J. rækja
betur að hreiðra notalega um
sjálfan sig í Sambandshúsinu,
en sinna sendiherrastarfi sínu
fyrir sósíalista.
Það er varla efi á því, að
upplýsingar þær, sem í áður-
nefndri grein fólust, spiltu
mjög fyrir Framsóknarflokkn-
um við kosningarnar 1923 og
var ekki um neina opinbera
samvinnu að ræða fyr en eftir
kosningarnar 1927. Frá 1923
—1927 hafði verið haft heldur
lágt um samdrátt sósíalista og
Tímamanna og hafði því um
land alt dregið úr óttanum við
þetta trúlofunarstand. En strax
eftir kosningarnar 1927 hófst
samvinnan milli þessara flokka.
Þessi samvinna varð lands-
mönnum dýr, því að svo laus-
lega var um samninga búið,
að sósíalistar gátu haldið sjer
á stöðugu uppboði. Hún er á-
takanleg lýsing á þessu sam-
bandi, sem hefir verið birt af
hálfu þess hluta Framsóknar-
flokksins, sem loks braut hels-
ið og óhlýðnaðist. Þar er sagt
hversif varð að kaupa sósíal-
istana á hverju ári, fyrst 1927,
þá 1928, enn 1929 og loks
1930, uns þeir sviku gersam-
lea 1931.
Við kosningarnar 1934 gaf
hlutkesti í Skagafirði sósíalist-
og jeg- hygg, að hver, sem les bók
ina muni viðurkenna, að í þeim
tilvitnunum sje mörg þau sígildu
sannindi, sem Bier prófessor talar
um — sannindi, sem hafa verið
gley.md síðan Cellularpathologi
Vierchow’s kom fram.
Þá skal jeg minnast nokkrum
orðum á mataræðið á Norðurlönd-
um. ,
Fyrir 6000 árum lifðu forfeður
vorir aðallega á fiski, kjöti, eggj-
um, mjólk og skelfiski. Þeir brutu
béinin og sugu úr þeim merginn
og þeir drukku vatn og blóð.
Dýraveiðar og fiskveiðar voru
aðalatvinnuvegir þeirra, og kjötið
átu þeir, ýmist hrátt, eða þeir
reyktu það yfir elclinum eða
steiktu það á teini. Á sumrin borð-
uðu þeir ávexti, hnetur, blóð og
rætur, en höfðu víst lítinn vetrar-
forða af því. Seinna komust þeir
upp á að búa tíl mjöð úr hunangi,
og þegar akuryrkja hófst, brugg-
uðu þeir ávexti, hnetur, blöð og
in kom, var kál og annað græn-
meti ræktað á klaustrunum, en
munkarnir bönnuðu hinar miklu
blótveislur, þar sem drukkið var
um og Tímamönnum eins at-
kvæðis meiri hluta og var þá
enn stofnað til samvinnu milli
jeirra, sem kunnugt er, en nú
var gengið hreinna að verki en
1927. Nú var gerður samning-
ur, einskonar kaupmáli, milli
ajónaefnanna. Kaupmáli sá er
svipaður þeim kaupmálum, sem
araskarar gera. Hann var al-
veg einhliða. Braskararnir láta
conuna eiga alt. Timamenn
jetu sósíalista eiga alt. Samn-
ingurinn var ágripsútgáfa af
fjögurra ára áætlun Alþýðu-
flokksins.
Þegar svo var komið, að
Tímamenn höfðu beygt sig mar
flata undir hæl sósíalistanna,
virtist þeim, sem utan þeirra
flokka standa, að Jónas frá
Hriflu hefði lokið sendiherra-
starfi sínu, sem sumir mundu
reyndar heldur vilja telja Júd-
asariðju. Nú var sameiningunni
í raun og veru lokið og starfið
búið að mestu. Nú hefði mátt
ætla, að sósíalistar hefðu s)eg-
ið upp veislu mikilli og fagnað
hinum útsenda legáta, er hann
kom heim til föðurhúsanna eft-
ir 18 ára útivist, ef ekki er frá
talin samvinnan frá 1927—
1931.
Það er ekki efi á, að J. J.
bjóst við þessari veislu. Hann
bjóst við að launum að verða
„hæstráðandi til sjós og lands“.
En sósíalistar voru ekki alveg
á því að fagna honum á þenna
hátt. Að sönnu var honum falið
að mynda hina nýju stjórn í
fyrra sumar, en það var aðeins
til málamynda gert, því að það
var þegar ákveðið fyrirfram, að
honum ætti að mishepnast það.
Og svo varð. Sósíalistar vildu
ekki sjá hann nje heyra í stjóm
og alt varð að vera eins og þeir
vildu, enda mun ýmsum Tíma-
mönnum hafa verið með öllu
ósárt um, þótt þau yrðu mála-
lokin. Um ástæðuna fyrir and-
úðinni gegn J. J. sem ráðhei'ra,
þai*f ekki að fara í grafgötur.
Hún var vitanlega sú, að verk
hans sem ráðhei-ra 1927—1932
hi'ópuðu hæri'a en svo, að sósí-
blóð og etíð hið ágæta og Ijúf-
fenga hrossakjöt. Síðan hefir það
alt fram á þennan dag verið álitið
„óhreint“. ,
Græmnetisát hófst með kristn-
inni; kornvörur og grænmeti var
þá dýrara og talið miklu göf-
ugri matur heldur en kjöt og
fiskur, sem menn gátu aflað sjer
í skógunum, sjónum og vötnun-
um. Heróp grænmetísætanna:
„Hvei'fum aftur tíl náttúrunnar“,
á því alls ekki við hjer á Norður-
löndum, því að rjettu lagi ætti
það að þýða að vjer tækim upp
mataræði frumbúanna þar, en þeir
lifðu nær eingöngu á kjötmeti og
fiski.
Árið 1128 segja jafnvel þýsk-
ir sendimenn í skýrslu um för sína
til Danmerkur ; „Dýraveiðar, fisk-
veiðar og kvikfjárrækt er það
sem Danir lifa á. Þar er mjög
lítið um akuryrkju". Þess vegna
var öl og grautar aðallega haft
í veislum, vegna þess hvað það
var fágætt-. Brauð byrjuðu menn
ekki að borða á Norðurlöndum
alistar þyrðu að taka ábyrgð á
endurteknipgu þeirra eða ann-
ara slíkra, er þeir áttu sem eig-
inlegur stjórnarflokkur að bera
ábyrgð á þeim. Vafalaust var
þetta rjett gert hjá sósíalistum,
en harður hlýtur J. J. að hafa
fundist þessi dómur. Hann þyk
ir fullgóður til að „agitera“
fyrir sósíalistana. Hann er
fllgóður til að starfa í
Rauðku. Hann fær að ráða ýms
um fjárveitingum. Honum er
þess utan leyft að ráða ýmsu
— en alt undir eftirliti sjer
gætnari manna. Og umfram
alt: Hann má ekki komast á
toppinn. Hann má ekki, það
sem hann langar mest til, verða
ráðherra, til þess að geta ofsótt
andstæðinga sína með þeim
vopnum, sem sú staða veitir.
En hvernig hefir svo J. J.
tekið þessu? Er hann ánægður
með þessa meðferð? Án efa
ekki. Eftir skaplyndi hans er
enginn efi á því, að mögnuð
óánægja ólgar, sýður og vellur
í huga hans. Það er engin von
tii þess að hann skilji, að svona
varð þetta að vera. Hann tók
þá einu afstöðu, sem honum
var unt. Hann beit í sig gremj-
una og skrifar samherjum sín-
um út um land: „Stjórnarmynd
unin gekk fljótt og vel“, sbr.
dreifibrjefið fræga. Frágang
þess brjefs má áreiðanlega
skoða spegil af sálarástandi
hans, þegar rætt er um stjórn-
armyndunina síðustu.
Síðan stjórnarmynduninni
lauk þjónar J. J. sósíalistum
vel og dyggilega. Skapferli
hans er þó greinileg sönnun
fyrir því, að það gerir hann
nauðugur, ekki af þvi að hann
sje óánægður með stefnuna,
heldur af því að drotnunargirni
er langsterkasti þátturinn í
skapgerð hans. Án efa er og sú
hugsun bak við hjá honum, að
núvei'andi stjórn sitji ekki alla
æfi hans og hver veit nema
honum takist að blíðka svo
sósíalistana, að þeir lofi honum
næst eða einhverntíma síðar að
komast í valdasess, ef hann er
öldunum, smurt brauð ekki fyr
en um 1800. ,
Drykkjarföng- voru sem áður er
nefnt blóð, vatn, mjólk og mjöð-
ur, svo kom ölið, um 1500 kom
brennivín og 1660 var farið að
flytja inn te og kaffi. Holberg
áleit að þeir drykkir myndi
skapa aukna vellíðan fólks. Hann
segir í 21. pistli:
„Þú álasar mjer fyrir að
di'ekka te og kaffi og segir að það
muni spilla heilsu minni og melt-
ingu. Jeg er nú á öðru máli, sjer-
staklega um kaffi, því að mjer
finst það draga úr öllum lasleika.
Og þó ekki væri neitt gagn af
kaffi og te, þá hafa þessir drykkir
þó mikið dregið úr drykkjuskap,
sem áður var mjög mikill. Nix geta
konur vorar og dætur farið í
tvö heimboð á dag ’ og komið þó
ókendar heim. Slíkt var óhugsan-
legt áður, þegar menn höfðu ekki
annað að bjóða gestum en vatn,
sek. spönsk vín og annað og urðu
konur að drekka nokkuð af því í
hverjum stað“.
Holberg hefir rjett fyrir sjer.
lítið sem for-
fyr en eftír Kristsfæðingu. Öl-
brauð varð fyrst algengt á mið- Það var ekki svo