Morgunblaðið - 09.05.1935, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐtÐ
?!
mmmmmmmmmmmmmmmm^^^^^^^^^^^~A
Qriginal Senking.
Gaseldavjelar.
VERSLUNIN
Guðm H. Þoivarðsson-
Skólavörðustíg 3.
Skjalamappa,
með reikningum hefir tapast.
Sá, sem finnnr, beðinn að skila
gegn fnndarlaunum í
Soffíubúð.
Fermingar-
gfaWf- __________
Vasaklútamöppur, Bóka-
möppur. Silkislæður. —
Silkivasaklútar o. fl.
SKERMABÚÐIN,
Laugaveg 15. — Sími: 2812.
Udýrt hangikjöt,
75 aura pr. Vz kg.
Hiðtbððin He-ðubreið.
Hafnarstræti 18.
Sími 1575.
Garðeigendur.
Tek að mjer ,eins og að undan-
fömu, garðyrkjustörf.
SIGURÐUR GUÐMUNDSSON,
Sími 2975
nógu stimamjúkur og undirgef-
inn ákveðinn eða óákveðinn
tíma. Alt bendir þó til, að tor-
sótt verði þetta J. J. Hann er
þeim brestum búinn, að sósíal-
istunum þykir ekki fýsilegt að
bera ábyrgð á hoftum. Og það
er eins og ýmsir úr hópi þeirra
geri sjer far um að láta hann
vita þetta. Honum er sagt, að
hann sje fallinn foringi, að
blettum sje ekki á hann bæt-
andi og að hann sje orðinn of
gamall. En skilur J. J. þessar
bendingar? Tæpast.
Hjer verður ekki fleira sagt
I um sendiferðina í herbúðir
bænda nje laun sendimannsins,
en þunnar munu honum þykja
þær trakteringar að fá sem
smalabita 50 ára afmælisveislu
í stað valdanna, sem honum
eru gómsætust allra hluta.
Arekstur.
Bífhíól vcrðar fyrir
bíl og gcrcyðílegst.
í gærdag kl. um 3 var maður að
koma opp Laugarnesveg á bif-
hjóli. Hann var að koma úr Sund-
langunum.
Þegar hann kom npp á vega-
mótin 'við Suöurlandsvegirm, bar
að bifreiðina Á.R. 16; var hún að
koma úr bænnm og ætlaði aust-
nr. — Lenti hún á bifhjól-
inu flötu. Veltist það um
og undir bifreiðina og dró hún
það með sjer þangað til hún
stöðvaðist á grjýthrúgu við veg-
kantinn. Hjólið, sem var nýlegt
gjöreyðilagðist, en bifreiðin
skemdist lítið.
Maðurinn, sem á hjólinu var
gat kastað sjer upp á vatnskassa
bílsins, er hann rakst á hjólið, og
varð það til þess að hann slapp
ómeiddur.
Kunnugir menn segja, að þessi
slysni hljóti að hafa stafað af
klaufaskap.
Vegamót þéssi eru einhver
bestu vegamót á landinu, vegur-
inn um 9 metra breiður og ekkert
til áð skyggja á útsýni á neinn
veg.
Fimtudaginn 9. maí 1935.
Brétakonungur
fekur
London, 8. maí. FÚ.
Georg V. Bretakonungur
þakkaði opinberlega fyrir ham
ingjuóskir þær, sem honum
höfðu borist hátíðisdagana í til-
efni af 25 ára ríkisstjórnaraf-
mæli hans.
1 hinum fornu hátíðasölum
konungshallarinnar tók kon-
ungur í dag á móti sendiherr-
um erlendra ríkja og fulltrúum
samveldislandanna. Forsætis-
ráðherrar samveldislandanna
fluttu því næst konungi holl-
ustuyfirlýsingar fyrir hönd
þjóðar sinnar. en sendiherra
Brasilíu talaði fyrir hönd sendi-
herra erlendra ríkja.
Að lokum bar konungur fram
þakkir fyrir sína hönd og drotn
ingar og fjölskyldu sinnar ,fyrir
vinsemd þá, sem þeim hefði
verið sýnd, og sem hann kvaðst
meta injög mikils og af alhuga
óska að endurgjalda. Hann
kvaðst vona að það sameigin-
lega markmið, sem stefnt hefði
þeim til fundar á þessum stað
í dag, mætti verða þeim öllum
tákn sameining um víðtækari
markmið í samvinnu þjóðanna,
og einkum að því er snerti varð
veislu friðarins.
Því næst sneri konungur sjer
til forsætisáðherra samveldis-
landanna og bað þá að færa
þjóðum sínum hinar innileg-
ustu þakkir konungs og fjöl-
skyldu hans, fyrir vinsemd þá,
er þær höfðu sýnt sjer og sín-
um, við þetta tækifæri. Kon-
ungurinn mintist á heimsóknir
sínar til hinna ýmsu landa hins
breska veldis, áður en hann
kom til ríkis, og sagði að end-
urminningar um þessar * heim-
sóknir væru sjer flestum öðrum
kærari. „Jafnvel sem foringja-
efni varð jeg þess var, er jeg
sigldi um úthöfin, til hinna
ýmsu ríkishluta, að þó að lofts-
lag væri margskonar í breska
á móti gestum
Minnispeningur, gefinn út vegna
hátíðahaldanna.
ríkinu, þá var þar aðeins einn
andi“, sagði konungur.
Þá mintist konungur á það,
að stjórnlagalegur grundvöllur
breska heimsveldisins hefði oft
verið gagnrýndur með þeim
rökum, að hann skorti rök-
fræðilegt samhengi, og að op-
inberar stofnanir ríkisins væru
lítt skilgreindar 1 lögum, og
breytilegar í störfum. En á hin-
um miklu reynslutímum, sem
gengið hafa yfir ríkið hin síð-
ustu ár, kvaðst konungur oft
hafa verið knúinn til þess að
hugleiða, hvort að stjórnlaga-
kerfi með minni möguleikum til
hreyfinga og breytinga hefði
staðist þá raun, sem á það var
lögð. ,,Því“, sagði konungur,
„vjer höfum varðveitt arf hins
persónulega frelsis til handa
þjóð vorri og þeim kynþáttum,
er nú mynda ríki. Breska ríkið
er nú“, sagði konungur, „tengt
ósýnilegum þráðum drottinholl-
ustu, vinsemdar og erfðavenju,
sem að sönnu eru viðkvæmir,
en mynda til samans sterka
Leiksýnirg í Iðnó
föstudaginn 10, maí kl. 8. ^
Syndír annara;
eftir Einar H. Kvaran.
Soffía Guðlaugsdóttir
og Haraldur Björnsson.
Aðgöngumiðar seldir í
Iðnó eftir kl. 1. Síitti 1665.
Spikfeitt kjöt
af fuilorðnu fje á 55 aura. % kg.
í súpukjöti og 65 aura Vz kg. i
lásrum!
Milnersbúð.
Laugaveg 48. Sími 1505..
Nemendabljómleikar
Tónlistaskólans
Eins og undanfarin ár fara
fram nemendahljómleikar frá
Tónlistarskólannm í þessum mán-
uði. Er sá fyrri næstkomandí
sunnudag (þ. 12.), en síðari
sunnudaginn 19. þ. m., háðir í
Gamla Bíó.
Á fyrri hljómleikunum leika
þessir nemendur á píanó: Jórunu
Viðar, Kata Mixa, Svanhvít Egils-
dóttir, María Jónsdóttir, Guðríð-
ur Gnðmundsdóttir og Rögnvald-
ur Sigurjónsson. Á fiðlu leika þau
Kata Dalh. Bjarnadóttir og Ind-
riði Bogason, hæði með undirleik.
hljómsveitar.
Tónlistarskólinn hefir nú starf-
að síðan 1930; er það stofnun,
sem vert er að gaumur sje gef-
inn. Að nauðsyn var á slíkum
skóla hjer, sjest best á því, að
hann hefir ávalt verið fullskip-
aður síðan hann var stofnaður.
taug, sem heldur ríkinu samait
sem einni heild“. Að lokum baö
konungur þess, að þessar and-
legu taugar mættu jafnan-
verða svo sterkar að þær
hrykkju til þess að halda rík-
inu saman, og halda því innan
vjebanda friðarins.
feður vorir ljetu ofan í sig áður
en kaffi kom, eigi aðeins áfengi
heldur einnig mat, ef trúa má
frásögn Troels Lunds í hinni fróð-
legu bók hans: „Dagligt Liv í
Norden i det 16 tende Aar-
hundrede".
Elisabet prinsessa í Svíþjóð
drakk t. d. 8 potta af víni á dag
og í annari frásögn frá þeim dög-
lun stendur: „Komi það fyrir
að gestir verði ekki ölvaðir í
heimboði, þá er húsbóndinn svo
dapur að það er alveg eins og
bærinn hans hefði brunnið".
Hinn 12. febrúar 1623 helt
Gustav Adolf konungur veislu, og
▼oru þar 27 rjettir framreiddir.
1 brúðkaupi þeirra Aksel Juuls
og Lisbeth Friis 1635 fengu bóðs-
gestir fyrst kálfsteik, svo Pommer
ancsupu, svo lambsteik, svo nýjan
fisk, svo soðna kapunhana, svo
marcipan, þá saltað nautakjöt með
piparrót og kurennum, þá krahba,
þá hanasteik og að lokum kirsi-
berjate. Auk þess voru á borðum,
aukaföt með kjúklingasteik með
eplum og rúsínum, ostrum, hjart-
arsteik, rauðmaga, dúfnakæfu,
smálka, succattertu, sauðasteik,
laxi og hanakæfu. 1 slíkum veisl-
um sátu menn að borðum frá því
kl. 11 að morgni og langt fram á
kvöld, og það þótti ekki nema
sjálfsagt og nauðsynlegt að menn
gengi út við og við til þess að
spú og ljetta á maganum. Það
þótti sjerstakt hraustleikamerki,
ef menn gátu spúð oft.
,• Það er ekki furða þótt hyggnir
foreldrar hafi varað börn sín við
ofáti. Henrik Rantzau ræður son-
úm sínum til þess að drekka ofur-
lítið af Absinth áður en þeir setj-
ist að veisluborði, eta beiskar
möndlur eða drekka mjólk. Ein-
faldasta og fljótlegasta ráðið er
þó að spú, segir hann. Troels Lund
gerir þennan samanburð á matar-
æði manna á 16. öld og nú. Einn
maður át á ári á 16. öld 274 pund
af kjöti og fléski, nú 137 pund;
þá 336 pund af fiski, nú 26 pund;
þá 1072 pund af rúgi, byggi, ert-
um og grjónum, nú 365 pund; þá
drakk hver maður 1680 potta af
öli, nú 220. Það er auðvitað að
þenna samanburð verður að taka
með gætni. Hjer er um ríkt fólk
áð ræða og það er ekki gott að
vita hve mikið á þéssum heimil-
um hefir farið í hunda, hvort
haldnar hafa verið átveislur fyrir
fátæka, hvort mikið hefir farið
til spillis eða skemst af matvælum
o. s. frv.
En í bók E. Bohn Jörgensens
„Öpraksis“ sem út kom 1933 er
sagt frá brúðkaupsveislu, sem
haldin var 1917, þegar stríðið'
stóð sem hæst. Þar voru etin
ósköpin ÖH. Að vísu voru þar 227
gestir, en samt var það ekkert
smáræði á þeim matskömtunar-
dÖgum, að þeir skyldi láta í sig:
32 hæns og 200 pund af nauta-
kjöti með súpunni og auk þess 20
pund kjötkássu og 44 pund af
brauði með „bollunum“, ennfrem-
ur alikálf, ársgamla kvígu, 300
punda grís, 53 tertur, 56 pund af
rúgbrauði, hveitibrauð úr 150
pundum af flórmjöli, 18 pund af
rjómabússmjöri, sódakökur úr 21
pundi af hveiti og svo þrjár (hálf-
tunnur af öli.
Þetta var alvanalegt bænda-
brúðkaup á Lyö, en af þessu gét-
ur maður ekki dregið neitt dæmi
um það hvernig fólkið lifir ann-
ars. Og því má maður heldur ekki
dæma daglegt líf á Norðurlöndum
á 16. öld eftir skráðum heimildum
um ofát heldra fólksins. Mismun-
ur á kjörum manna var þá mjög
mikill, miklu meiri en nú, og senni-
légt að það hafi aðeins verið fáir,
sem lifðu í óhófi, en flestir hafa
soltið.
Yfirleitt er þó víst óhætt að
fullyrða að hinir efnaðri Norður-
landabúar sje nú hófsamari um
mat og drykk en áður, og að
hinir fátækari hafi betra viður-
væri en áður.
Um óralangan tíma hefir flesk,
öl og mjöður verið uppáhald
Norðurlandabúa. Það er líklegt að
svo hafi verið í heiðnum sið, því
að forfeður vorir töldu að á þessu
væri mönnum gætt í Yalhöll. 1
Eddu er sagt frá því, að Þór át
hafragraut og síld. Ekki hefir
hann fengið skilvindumjólk og
smjörlíki með grautnum, heldur
nýmjólk og smjör, og öl og mjöð
með Síldinni.
Flesk og öl, hafragrautur og
síld eru enn í dag þjóðrjettir á
Norðurlöndum, eða ætti að yera
Mjöðurinn er horfinn, en sykur er
kominn í staðinn. Og mikilsverð
fæðutegund bættist oss á 17. öld
þar sem, kartaflan er. Með henni
fengum vjer C-vítamínið, en skort
ur á því var aðalgallinn á matar-
æði Norðurlandabúa. A, B, og D
vítamín fengu þeir í mjólk, smjöri,.
síld, fleski, öli, hafragraut; þar
fengu þeir líka eggjahvítuefni,
fitu, kolvetni og sölt. Áður en
kartöflurnar komu til sögunnar
var mikið um skyrbjúg á Norður-
löndum, en nú þekkist hann varla.
Þjóðunum er það meðfætt að
velja sjer þær fæðutegundir senx
hverri hentar hest. En á þétta er
þó ekki treystandi að öllu leyti,
þar verður ljós vísindanna líka að
leiðbeina. Á hinn bóginn verða
vísindin líka að viðurkenna að
þeim eru takmörk sett, þau verða,
ems og Goethe segir: „das er-
forschbare erforschen, das uner-
forschliche ruhig verehren". Vís-
indin verða að steingjörfing ef
þau kasta fyrir borð árþúsunda
reynslu, og glápa aðeins á sitt eig-
ið litla ]jós þangað til það blind-
ar þau.