Morgunblaðið - 17.05.1935, Page 4

4
¥ O R G U N B I A Ð I Ð Föstudaffinn 17. maí 1935.
Fiskveiðar Englendinga.
Miðin i Norðursjónum eru að tæmast.
Nýjar veiðiaðferðir.
Nýlega birti enska blaðið ,.The Sunday Express“ grein
um fiskveiðar Englendinga og fiskneyslu þeirra. í
greininni er það haft eftir sjerfróðum manni, að miðin
í Norðursjónum sjeu að eyðast af fiski og að því þurfi
að leita annara betri miða, til þess að hægt sje að full-
nægja fiskneytendum, sem stöðugt fjölgar í Bretlandi.
Grein þessi er að ýmsu leyti fróðleg fyrir íslendinga
og birtist því útdráttur úr henni hjer:
Bretar eru nú sú þjóð, sem
neytir mest fisks af öllum þjóð-
um, að Japönum einum undan-
skildum.
Á hverju ári koma 525,000 tonn
af fi.ski til Bretlands. Um 20 þús.
fiskbúðir sel.ja fisk víðsvegar um
landið, og verðmæti fisksins nem-
ur 19 mdjónum sterlingspunda á
ári, (eða rúmlega 420 miljónum
íslenskra króna).
1200 togarar.
250 þús. manns vinna beint eða
óbeint að fiskveiðum, og þar af
,eru 150 þús. manns á sjónum. Þeir
atvinnuvegir, sem eru sambæri-
legir að fólksfjölda, til, eru land-
búnaðurinn, kolagröftur, stáliðn-
aður og bílaiðnaðurinn.
Með samanburði er vel hægt að
sýna hve Bretar standa öðrum
þjóðum framar í fiskveiðum. í
Bnglandi eru^ 1200 togarar á móti
57 í Ameríku allri, þar af .eru 3
í Kanada.
Fiskur er einhver mest eftir-
sótta fæðutegund í Bretlandi.
Enda má glögt sjá af því, að vin-
sæiustu fisktegundirnar, svo sem
koli, heilagfiski og síld verður oft
að sækja óravegu frá ströndum
B retlands.
Botnvörpurnar hafa tæmt miðin.
Aflmiklir togarar hafa tæmt
öll mið í Norðursjónum. Vörp-
urnar hafa hreinsað botninn af
öllu, sem hirðanlegt er, og fisk-
urinn kemur ekki aftur eins og
sakir standa. Þeir, sem kaupa dag
lega fisk hjer í Englandi halda
ef til vill að hann hafi verið
veiddur daginn áður. Nei, svo
auðveldlega næst ekki þessi dýr-
mæta fæðutegund. Piskurinn hef-
ir flúið frá ströndum Bretlands,
og meiri hluti þess fisks, sem seld-
ur er daglega hj.er í búðum er
12—14 daga gamall. Nýjan fisk
er aðeins hægt að fá í hinum dýr-
ari fiskbúðum.
„Dower kolinn".
Af þessum ástæðum verða fiski-
mennirnir að leita nýrra miða ár-
lega, og sækja hann æ lengra og
lengra frá heimkynnum sínum.
Síðustu tuttugu ár hefir enginn
togari verið bygður til veiða í
Norðursjónum. Hinn víðfrægi
„Dower koli“ hefir heldur ekki
verði á boðstólum síðustu 30 ár.
Með hverju ári, sem líður leng-
ist vegalengdin, sem fara þarf,
til að finna ný mið, og gú lýtur
jafnvel svo út sem þau sje öll
að eyðast.
Fyrstu miðin, sem Englending-
ar leituðu til var Færeyjabanki,
milli Skotlands og íslands. Síðar
fóru þeir alla leið að íslands
ströndum.
Á fjarlægum miðum.
Mestur hluti þess fisks, sem
daglega kemur hjer á markað-
inn, er frá miðuuum við Bjarnar-
ey, við Spitsbergen og við strend-
ur Siberiu. Togararnir eru sex
daga á leiðinni á miðin, hvora
leið. Á þessum miðum skín , dags-
ljósið aðeins sex stundir á sólar-
hring, að vetrinum ti].
Hull er mesta fiskihöfn í Bret-
landi, þangað koma þau skip, sem
sækja hin norðlægu mið. Næst
er Grimsby, þar berst ekki eins
mikið í land af fiski. En verðið
er liærra þar, sökum þess að
þangað koma þau fáu skip, sem
enn veiða í Norðursjónum, og fisk-
urinn, sem berst á land í Grimsby,
er því nýrri.
Fiskimenn, sem sækja á hin
fjarlægu mið lifa gleðisnauðu lífi
í kulda og myrkri, og þeir dvelja
h.já fjölskyldu sinni til jafnaðar
sex daga á ári.
Verðlag og vinnulaun.
Togaraskipstjórarnir ensku eru
sjerstakir dugnaðarmenn, oft ó-
heflaðir og mentunarlitlir, en að
öðru leyti afburðamenn. Það er
líkt og þeir hafi sex skilningar-
vit, og noti auka skilningarvitið
til að finna fiskinn. En þeir bera
líka oftast mikil laun úr býtum
fyrir þessar auka gáfur sínar.
Góður togaraskipstjóri fær í kaup
alt að 25—35 þúsund krónur á
ári. Togaraeigendur rífast um
bestu skipstjórana og yfirbjóða
oft hvern annan td að ná í góðann
skipstjóra. Ensku togaraskip-
stjórarnir fara, eins og að líkum
lætur, misjafnlega með það fje,
sem þeir vinna sj>er inn. Flestir
leggja þó peninga fyrir, annað-
hvort til að geta keypt sjer skip
sjálfir, eða til að lifa áhyggju-
lausu lífi, er þeir hætta sjó-
mensku.
Helmingur alls þess fisks, sem
seldur er í Bretlandi kemur til
neytenda soðinn, í gegnum hinar
óteljandi fisköslubúðir, sem al-
staðar er að finna í Bretlandi.
Vinsælustu fisktegundirnar eru
þorskur —. 40% af öllum fiski
sem selst er þorskur —, því næst
kemur síld (25%) og ýmiskonar
þorskfiskur (15%).
Meira er beypt af fiski á Suð-
ur-Englandi, heldur en á Norður-
Englandi.
Heilagfiski á 2 shillinga pundið.
Þeir, sem greiða hæst verð fyr-
ir fisk eru Gyðingar. Sama hvað
það kostar, Gyðingarnir vilja fá
það besta, sem fæst. Algengt er að
Gyðingar í fátækrahverfinu
Whitéchapel greiði 2 shillinga
fyrir pundið af heilagfiski.
Skata selst einungis í London,
nema smávegis, sem vart tekur
að nefna.
Enskir fiskimenn eru nú
mjög áliyggjufullir út af rauð-
sprettuveiðinni. Hún veiðist ein-
ungis í Norðursjónum og við Is-
lant, en þverr nú óðum, svo til
stórvandræða horfir.
Fiskveiðar Englendinga munu
breytast mikið næstu 10 ár. Farið
er nú að nota stór gufuskip, 10
þúsund tonn að stærð, sem eru í
förum milli Newfoundlands og
Englands. Um borð í þessum skip-
um eru smábátar, sem sendir eru
út á daginn til veiða og koma á
'kvöldin að móðurskipinu með veið
ina. Bátar þessir veiðá á hand
færi.
Harður sem steinn.
Fiskurinn, sem er aðallega heil-
agfiski, er hraðfrystur upp í 36
gráður og verður þá harður sem
steinn. Móðurskipið er marga
mánuði í ferðinni. En þegar það
kemur heim aftur er fiskurinn
samt sem nýveiddur. Fiskinn má
síðan geyma mánuðum saman án
þess að hann skemmist og hægt
er að flytja hann um allan heim
í sama ástandi. Að mestu er farið
með hann sem frosið kjöt.
Vegna þess að flytja þarf fisk-
inn svo langt að er hann mjög
dýr. Verðið er nú 100% hærra en
fyrir stríð, þó aðrar matvörur hafi
ekki hækkað nema um 35—40%. í
náinni framtíð mun þó fiskverð
hækka enn meir.
Það er gaman að athuga fisk-
salastjettina ensku. í margar ald-
ir hafa það verið menn sem af >eig-
in ramleik hafa unnið sig upp,
sem haft hafa fisksöluna á hendi.
Synir þessara manna halda sjald-
an áfram fiskframleiðslu — þykir
það ekki nógu fínt.
Fiskkaupmenimir.
Fiskkaupmennirnir ensku verða
fæstir mjög ríkir. Maður, sem á
frekar stóra fiskverslun ber varla
mieira úr býtum vikulega en sem
svarar 150—200 krónum.
Stærsta fiskverslunarfyrirtæki
Englands er Associated Fisheries,
sem hefir nú um 600 manns í þjón
ustu sinni. Fyrirtæki þetta er bygt
upp af alþýðumanni, sem tók við
versluninni af föður sínum er hún
hafði aðeins 10 manns í þjónustu
sinni.
Ríkustu fiskframléiðendur Eng-
lands eru Hellyer bræðumir tveir
í Hull. Faðir þeirra var fátækur
sjómaður frá Devon, sem flutti
sig norður á bóginn, þegar byrj-
að var að veiða með togurum.
Fyrirtæki þeirra er nú að minsta
kosti hálfrar miljóna sterlings-
punda virði.
Hættaícgar músaveíðar.
Húsmóðir ein í Bordeaux
komst í það að elta mús, sem hún
sá í eldhúsinu hjá sjer, með gló-
andi skörung. Músin hvarf undir
eldhúsborðið og húsmóðirin sló á
eftir henni með vopni sínu, en í
því sprakk húsið í loft upp. Kon-
an hafði gléymt því, að maður
hennar geymdi púður og veiði-
býssur undir borðinu.
Butmundur ]. Eaö^sson
símstjórí.
Guðmundur Jóhannesson Eyj-
ólfsson, en svo lijet hann fullu
nafni, andaðist í Landakotssþí-
tala 12, þ. m. Hann var fæddur
22. sept. 1889. Foreldrar hans
voru þau hjónin Guðný Aradótt-
ir og Eyjólfur Ofeigsson trjesmið-
ur í Reykjavík, og ólst hann upp
hjá þeim.
Á unga aldri gerðist hann
verslunarmaður hjá Thomsen
kaupm. í Reykjavík og stundaði
jafnframt nám við Yerslunar-
skólann.
Árið 1908 fluttist Guðm. sál. ril
Hafnarfjarðar og rjeðist verslun-
armaður hjá Einari sál. kaupm.
Þorgilssyni. Stundaði hann versl-
unarstörf til ársins 1917, að hon-
um var veitt símstjórastaðan í
Hafnarfirði, sem hann síðan
gegndi til dauðadags.
Guðm. sál. var hár vexti og
þrekinn, andlitið frítt, svipurinn
hreinn og góðmannlegur og var
maðurinn allur hinn glæsilegasti
að vallarsýn. Innri maður hans
var ekki síður. Hann var ljúf-
mannlegur í allri framkomu, jafnt
við háa og lága, hjartagóður og
trygglyndur og trúr og sannur í
öllu, sem hann tók sjer fyrir
hendur.
Skömmu eftir að hann fluttist
til Hafnarf jarðar, byrjaði hann
að gefa sig við leiklist, sem þá
stóð með nokkrum blóma þar.
Varð hann strax mikill styrkur
þeirri starfsemi, máske ekki síst
fyrir það, að hann var ágætur
raddmaður. Það fylgdist þá líka
dð, að hann var mjög söngelskur.
Yar hann lengst af í söngfjelag-
inu Þrestir í Hafnarfirði og einn
af bestu kröftum þess fjelags.
Árið 1915, hinn 20. nóv.,
kvæntist Guðm. sál. Ingibjörgu
Ögmundsdóttur skólastjóra Sig-
urðssonar í Hafnarfirði, hinn á-
gætustu konu. Lifir hún mann
sinn, ásamt tveimur mannvænleg-
um börnum þeirra,Guðrúnu og
Ögmundi Hauk. Harma þau nú
ástríkan og umhyggjusaman
maka og föður. Við alllr fjelag-
ar hans og vinir, fornir og nýir,
söknum hans einnig mjög og jeg
veit, að þeir og allir, sem kynt-
ust hinum látna, muni taka undir
það, sem hjer hefir verið sagt hon
um til ágæris, og þykja í engu
ofmælt.
Guðm. sál. verður jarðsettur í
dag frá Hafnarfjarðarkirkju.
Sannur drengur er tíl moldar
borinn. S. H.
Freðýsa
og
reyktur lax,
best í
itjötbúðiii Heiðuitreið.
Hafnarstræti 18. Sími 1575«
Bívanar, dýnur og
alls konar stoppuð
húsgögn. Fjölbreytt
ast úrval Vatnsst. 3.
Husgagnaverslun
Reykjavíkur.
§kermar.
Höfum mikið og fallegt úrval
af leslömpum. Silki- og Perga-
ment skermum.
SKERMABÚÐIN.
Laugavegi 15.
Spikfeitt kjöt
af fullorðnu fje á 55 aura % kg.
í súpukjöti og 65 aura V2 kg. í
lærum.
Milnersbúð.
Laugave,e: 48. Sími 1505.
Gardínustengur.
Patentstangir, messingrör.
Hringir etc. fyrirliggjandi.
REX-stangir væntanlegar
næstu daga.
Ludvig Slorr
Laugaveg 15.
Fegarðardrottníng
á ferðalagí.
Nýlega var fegurðardrotning
valin í Vínarborg. Dómendumir
voru alt vel þektir listamenn og
þeir tilkyntu að stúlkan hefði alla
þá eiginleika, sem nútímalistamenn
gera til nútíma Venusar.
Hin hamingjusama fegurðar-
drotning heitir Herma de Hat-
vany og er aðeins tvítug að aldri.
Þegar mynd af henni birtist í
blöðunum fór að streyma að hénni
h.júskapartilboð og 16 þeirra voru
frá Bandaríkjunum.
Ungur Ameríkumaður, sem á
heima í Lexington, skrifaði, að
síðan hann hefði sjeð mynd henn-
ar, keypti hann eingöngu vörar,
sem á væri letrað: „Made in
Austria".
Herma de Hatvany hefir sagt
austurrískum blaðamanni frá því
að nú ætli hún að ferðast til Ame-
ríku og ef ril vill — ef henni líst
á einhvern af þessum 16 — gift-
ast þar.