Morgunblaðið - 09.06.1935, Blaðsíða 3

Sunnudaginn 9. júní 1935. M 0 R G U N B L A $) IÐ
mi1111<n<HMMMiiMi wiilíiniwiiimfi 11im,waÍMMWBrBi^)wiriifr'Bm iimi !■! ^ll■■l^l^■■^i■■l■ililllftlíll nrm imjnnrínfíiriiir i irnwiiiTr^BÍiiTiiiíliiiiiMii^níifi'nwMmf^^ ííiiiniMÍitTiMniimnBMMWHÍww
3
m
Reykjavík og þjóðin.
Stefna núverandi valdhafa
virðist vera sú, að knjesetja
Reykjavík.
Þessu takmarki hyggjast
þeir að ná með taumlausri
skattkúgun og með því að
drepa alia sjálfskaparviðleitni
manna hjer í höfuðstaðnum.
Valdhafarnir hafa verið að
reyna að telja íbúum sveitanna
trú um, að í Reykjavík væri
ótæmandi uppspretta auðs og
velmegunar. — Þar gæti því
eyðslusöm stjórn fengið nóg
fje til viðreisnar sveitunum. —
Ekki þyrfti annað en að búa
til skattalög, sem þannig væru
úr garði gerð, að „auðvaldið í
Reykjavík“ eitt bæri byrðarn-
ar. Þá væri öllu borgið.
Og skattalögin komu — hin
nýju tekju- og eignarskattslög
rauðliöa frá. haustþinginu.
Þar var tekjuskatturinn
hækkaður um 60—100% og
þannig frá honum gengið, að
hann kemur tiltölulega lang-
þyngst niður á mönnum með
lágum og miðlungstekjum. Og
það er Reykjavík, nú sem fyr,
sem þenna skatt ber að lang-
mestu leyti.
Tekjuskatturinn kemur á-
kaflega þungt niður á öllum
almenningi í Reykjavík, þar
sem lítið sem ekkert tillit er
tekið til þess, hve dýrt er að
lifa hjer í bænum.
Þó að hjer í Reykjavík sje
mikið af launafólki, bæði hjá
því opinbera og eipstaklingum,
má fullyrða, að allur fjöldinn
hefir ekki hærri laun en svo,
að þau duga varla til lífsfram-
dráttar fjölskyldu. En að
heimta háan skatt af brýnustu
þurfarlaunum, nær auðvitað
engri átt.
En ofan á hinn háa tekju-
skatt bætist svo gjald til bæj-
arins þarfa, útsvarið. Það
hækkar einnig stórkostlega
með hverju ári, vegna þess að
ríkisvaldið gerir sí og æ nýar
kröfur til bæjarfjelagsins, sem
kosta stórfje.
Og nú er svo komið, að þess-
ir tveir skattar — tekju-skatt-
urinn og útsvarið — ganga svo
freklega á skattgreiðendur í
Reykjavík, að allsherjar hrun
hlýtur að vera framundan.
Þessi stefna stjórnarflokk-
anna, að ganga svona freklega
á skattgreiðendur í Reykjavík,
er ekki aðeins herferð gegn
Reykvíkingum, heldur mun
hún einnig hitta sveitirnar
mjög tilfinnanlega.
Erfiðleikarnir í sveitunum
eru margir og miklir. Land-
búnaðurinn ýmist berst í bökk-
um, eða hann er rekinn með
tapi.
Til þess að landbúnaðurinn
geti borið sig, þurfa bændur
að fá a. m. k. kostnaðarverð
fyrir afurðir sínar.
Á erlendum markaði er
þetta verð ekki fáanlegt, nema
þá fyrir einstaka afurðir.
Innlendi njarkaðurinn hefir
um all-Iangt skeið verið eini
markaðurinn fyrir landbúnað-
arvörur, þar sem viðunanlegt
verð hefir verið fáanlegt. Og
þar hefir Reykjavík skarað
langsamlega fram úr.
Sjá nú ekki valdhafarnir
hvert stefnir, ef að framhald
verður á þeirri skattkúgun
gegn íbúum Reykjavíkur, sem
nú er hafin?
Dettur valdhöfunum í hug,
ef framhald verður á þessu, aS
Reykvíkingar verði eftir sem
áður færir um að kaupa af-
urðir Iandbúnaðarins, við verði
sem bændur þurfa að fá?
Valdhafarnir geta ekki verið
svo fávísir, að þeir ekki sjái,
að sú skattkúgun og ofsókn,
sem hafin er gegn sjálfsbjarg-
arviðleitni Reykvíkinga, skap-
ar ekki aðeins hrun í Reykja-
vík, heldur einnig í þeim sveit-
um, sem eiga alla sína afkomu
undir því, að Reykjavíkurmark
aðurinn ekki bregðist.
Þetta vita sjálfsagt valdhaf-
arnir. En það er orðin rótgró-
inn vani þeirra, að reyna að
fiska atkvæði í sveitum lands-
ins með ofsóknarpólitík á
hendur Reykjavik og íbúunum
þar.
Og — því miður — er ekki
hægt að neita því, að þessi bar-
bagaaðferð hefir borið árang-
ur.
Annað mál er það, hvort her
ferðin ber árangur eftir að
sveitafólkið fær sjálft að þreifa
á afleiðingunum.
En þeir menn eru, sem bet-
ur fer, einnig margir í sveit-
unum — og þeim fer óðum
fjölgandi — sem skilja, að þa®
er blátt áfram lífsskilyrði fyrir
sveitirnar, að afkoma manna
í Reykjavík sje góð og at-
vinnuvegirnir þar blómgist.
Þessir menn sjá og skilja
það, að herferð valdhafanna
gegn Reykjavík er rothögg á
sveitirnar — engu síður en á
Reykjavík sjálfa.
Hjálpræðishers-
foringi á föním.
Páir útlendingar, sem hjer hafa
verið, munu hafa náð meiri al-
menningshylli en kapt. Hilmar
Andresen, sem starfað hefir á ís-
landi í 7 ár sem Hjálpræðisher-
foringi. Ljúfmennska, hógværð og
yfirlætisleysi kapteinsins hefir afl-
að honum fjölmargra vina hjer
í Reykjavík og annarsstaðar, þar
sem hann hefir verið.
Kapt Andresen er Færeyingur.
En á þessum fáu árum, sem hann
hefir verið hjer, hefir honum tek-
ist að ná frábæru valdi yfir ís-
lenskri tungu, og má svo heita,
að hann tali hana hárrjett.
Hinn 7. þ. in. barst honum skip-
un frá aðalstöðvunum í Noregi um
að kveðja ísland, og enda þótt að
enn sje óvíst hvert hann fer, eru
líkindi til að hann fari til Noregs
og starfi þar um hríð.
Margir íslendingar munu sakna
kapt. Andresen, og við, sem höfum
kynst honum og notið vináttu
hans, þökkum honum innilega fyr-
ir starf hans á meðal okltar, og
f'isksetSan
byrjuð.
Verðíð nokkrtt hærra
en i fyrra.
Fisksölusambandið er nú að
senda fyrsta farminn til Spán-
ar af nýju framleiðslunni.
. Columbus fór í gær með um
23 þús. pakka.
Annað skip hefir Fisksölu-
sambandið á leigu hjer og mun
það fara í þessari viku.
Verðið á nýju framleiðslunni
er nokkru hærra en í fyrra. En
vegna hins öra framboðs á
fiski frá Færeyingum, var eigi
hægt að fá verðið hærra upp
að þessu sinni.
Eins og menn muna, var Fisk
sölusambandið endurreist með
nálega einróma vilja útgerðar-
manna.
Síðan Fisksölusambandið var
endurreist, hefir það sætt árás-
um úr tveim áttum, frá komm-
únistum og mönnunnm, sem
kalla sig nazista.
Einar Olgeirsson sagði ný-
lega á stjórnmálafundi á Eyr-
arbakka, að hann væri á móti
Fisksölusambandinu, vegna
þess, aS það tefði fyrir bylt-
mgunni! Hugsandi menn munu
telja þetta meðmæli.
Svo virðist einnig, sem hinir
svörnu andstæðingar Fisksölu-
sambandsins, ,innlendir og er-
lendir, beinlínis stjórni rithætti
nazista.
.En ekki fer vel á, að slíkir
menn skreyti sig með þjóðern-
isfjöðrum. "■
Skuldir bæjarfjelaganna.
Reykjavík er eina bæjarfjelagið á
landinu, sem hefir lækkað skuld-
ir sínar á kreppuárunum.
í reikningi Landsbankans, sem nýlega er kominn út, birtist
skýrsla vfir skuldir alira bæjarfjelaganna á landinu árið 1930 og 1934.
Skýrslan lítnr þannig út:
Skuldir íslenskra bæjarfjelaga 1930 og 1934.
Bæjarfjelög Skuldir í árs- lok 1930 Skuldir í árs- lok 1934 Hækkun þessi ár Lækkun þessi ár
1. Reykjavik 9139000,00 8151000,00 988000,00
2. Haínarfjöi'ður 780000,00 2044000,00 1264000,00
3. Isafjörður 728000,r0 933000,00 205000,00
4. Siglufjörður 517000,00 712000,00 195000,00
5. Akureyri 1247000,00 1378000,00 131000,00
6. Seyðisfjörður 266000,00 396000,00 130000,00
7. Neskaupstaður 215000,00 368000,00 153000,00
8. Vestmannaeyjar .... 1736000,00 2074000,00 338000,00
Almenmif
klrkjuftindtir.
í fyrra var sjö manna nefnd
kosin á sameiginlegum fundi
presta og leikmanna til að und
irbúa almennan kirkjufund. —
Átti Gísli Sveinsson sýslumað-
ur mestan þátt í því fundar-
haldi og var kosinn formaður
þessarar nefndar.
Hefir nefndin skrifað prest-
um, sóknarnefndum og Hall-
grímsnefndum um land alt og
hvatt söfnuði til að senda full
trúa á almennan kirkjufund
í Reykjavík, sem hefst með
guðsþjónustu í dómkirkjunni
sunnudagsmorguninn 23. júní,
og stendur væntanlega tvo
næstu daga á eftir.
Aðalumræðuefnin verða: I.
Skipun prestakalla, málshefj
ándi Gísli Sveins&on sýslumað
ur og II. Samtök og samvinna
að kristindómsmálum. Máls-
hefjendur: Ásmundur Guð-
mundsson próf. og Ólafur
Björnsson kaupmaður.
Fundahöldin fara fram
húsi K.F.U.M., en tvö erindi
verða flutt í dómkirkjunni fyr-
ir almenning. Sr. Friðrik Rafn
ar á Akureyri og Valdimar
Snævarr skólastjóri í Neskaup-
stað flytja þau.
óskum honum alls hins besta, og
þess umfram alt, að guð vilji svo
blessa starf hans í Noregi, sem
hjer á landi.
J S.
Skýrslan sýnir, að Reykjavíkurbær er eina bæjarfjelagið á land-
inu, sem hefur minkað skuldir sínar á kreppuárunum 1930—1934.
Öll hin bæjarfjelögin hafa aukið skuldir, en Hafnarfjörður þó
langmest. Samanburðurinn á þessu er skýr léiðbeining um stjórn þess-
ara bæjarfjelaga. Sjálfstæðismenn hafa stjórnað í Reykjavík en sósí-
alistar í Hafnarfirði. Það er gæfumunurinn.
Það er ekki að furða, þó að stjórnarflokkunum sje í nöp við
fjárstjórn Reykjavíkur. Þeir vilja allsstaðar hafa sviðið og autt flag
í fjármálum.
Um skuldir Reykjavíltur er það annars að segja., eins og áður
hefir verið bent á hjer í blaðinu, að mikill meiri hluti skulda bæjar-
ins (5 milj. af 8 milj.), hvílir á fyrirtækjum, sem ekki einungis greiða
sjálf afborganir og vexti, heldur skila bæjarsjóði einnig beinum tekj-
um þess utan.
Þátttakan mun verða mikil um hjer í bæ vera á að kynn-
og góð, koma daglega, svo að ast aðkomnum fulltrúum og
segja, tilkynningar um vænt- heyra undirtektir þeirra í
anlega fulltrúa frá söfnuðum kirkjumálum.
fjær og nær. Mun „samsteypu: Bera sumir helst kvíðboga
frumvarpið“, sem kom fram fyrir því að salurinn í húsi K.
á síðasta Alþingi, og bíður af- F. U. M. verði oflítill, en fari
greiðslu á Alþingi í haust, ýta ! Svo, verður leitað til stærri
þar vel á eftir. Frumvarpið er húsa. S. Á. Gíslason.
óvinsælt þar sem til hefir ______
spurst, og kirkjuvinum er orð- í
ið ljóst að nú dugar ekki leng-1 nf arma*- ’ tav*n
ur smnuleysi og aðgerðaleysi ^ v>r ]œst „ m s
, kirkjnmalum. |„rSkorin og iunihaW, henuar rót-
Þegar slíkir fundir, eða aðr- að til. Kom upp úr kafinu að
ir svipaðir eru haldnir erlendis, tösku þessari liafði verið stolið á
þykir sjálfsagt að fulltrúum,' Bifreiðastöð íslands. Voru nokkr-
sem þess óska, sje útveguð ir kunningjay saman að skemta
ódýr, eða jafnvel ókeypis gist- sjer ' fyrrinótt. Einn þeirra átti
ing í þeirri borg, þar sem fund töslruna og ætlaði hann norður í
urinn er, og einhver ívilnun á |and 1 gœrmorgun.. Lögreglan náði
fargjaldi að heiman og heim 1 sem tösknna tóku. Segjast
a^ur | þeir hafa tekið liaua eftir fyrir-
_. , . .. ■ mælum eigandans. Málið er ekki
„Eimskip og „Rikisskip ^ funrannsakað ennþá, því eigandi
hafa tekið piýðilega í mála- töskunnar er kominn áleiðis norð-
leitun undirbúningsnefndar um Hr ; ]an,]_
fargjalds ívilnun, og vonandi | Jarðskjálftakippir þrír fundust
koma þá fleiri á eftir. j lijer í bæmim aðfaranótt laugar-
En nú er heitið á gestrisni! ^ags- ^á fýrsti var kl. 2,42 mín.,
Reykvíkinga, og þeir húsráð. ia™ar «• 3:02 mín. Var hann snarp
, , *.. ... . .. astur. Sa þnðii var mmstur kl
endur, er styðja vilja f undmn! . „ ... . „
, , . „ . , , . ; 4.27 mm. Snarpan kippma fundu
í þeim efnum, vmsamlega beðn • . ,
. margir, emkum tanst til þeirra i
ir að láta professor Asmund háum húsum og vöknuðu margir
Guðmundsson eða væntanlega v;ð þá úr SVefni. Þorkell veður-
móttökunefnd vita sem allra stofustjóri hefir á hendi jarð-
fyrst hvort þeir geti hýst einn skjálftaathuganir hjer. Sagði
eða tvo fundarmenn í 3—4' hann blaðinu ' í gær, að jarð-
daga, eða veitt þeim ókeypis skjálftamælirinn sýndi ekki ná-
fæði. Átta rúm hafa þegar kvæmlega hve uppruni jarðskjálft
verið boðin ókeypis á einu ans hafi verið langt hjeðan. En
heimili, en ekki fæði, en hins hann giskaði ■ á, að fjarlægðm
vegar mun margur fús til að hjeðan væri 20 30 km.
veita fæði, sem ekki getur hýst1 Bifreiðaárekstur. í gær, skömmu
ferðamenn fyrn- hadegi, rakust tvær lnfreið-
I ar saman, þar sem Laufásvegur
Væntanlega rætist vel úr því og Liijugata mætast. Báðar bif-
öllu, þegar almenningur veit reiðarnar skemdust töluvert. Far-
hvað um er að vera; og mikil þega eða bifreiðarstjóra sakaði
forvitni mun kristindóms vin- ekki.
i