Morgunblaðið - 30.07.1935, Qupperneq 6

MOÍIGUSTBLAÐIÐ
GeysiriHaukadal
Framhald af 3. síðu.
En
árið 1741, segír Jon
Grunnvíkingur að Geysír gjósi
með tþrtiggja klukkujetunda
millibili.
Eggert Ólafsson mun vera
fyrsti náttúrufærðingurinn, er
rannsakaði Geysi árið 1750.
Hánn mældi hverskálina, gos-
10. júlí 1793. Þann dag gaus
hwap^^Épafliar, fyrst í 25 metra
hæð. Stóð það gos í 39 mín-
útur; síðáSfyfir 30 metra. Morg
uniiui eftjr mældi hann yfir
5(J métoinátt gos, er stóð 8—
9 PP''?,)
A ly. oldinm eru gosm og
taliM'm^öÍ: mishá, þetta frá 25
—45 mJm-
hafi
pípuna og áætlaði um hæð En þá fæféist Geysir aftur í
dofnaði aftur er
Idamótum, uns hann
F^rir Jarðskjálftana 1896, anverðu, norðanvert við Blesa
oi‘ mjog ,ciregið úr gosunum.
, en mjög lauslega.! ai^na,f en
enda til að gosin hafi lem jrá ald
gosanna
Líkur benda
þá verið 80—90 metra á hæð.1 hætíí ’ldsuftFfyrir um 20 árum
Joseph Banks og Uno v.| Segjít fylgdarmaður útlend
Troil komu að Geysi 1772. Þá inga einn sv^ frá, að árið 1913
gaus hann 11 sinnum á þrett-|hafi rúmlega 20 Englendingar
án klukkustundum, en gosin og^^á(r^verið við hverinn og
voru mjög misjöfn, fimm voru borið í hann 60 pund af sápu.
lítil, 2—6 metra, fimm voru 8 Þetta var kl". 4 um morgun. Um
—20 metra, en eitt langhæst, hádegi dag gaus Geysir
um 30 metra. og hjelán ^ösin áfram látlaust
Sveinn Pálsson skoðaði Geysi til háB^is næsta dag.
Sala Geysis.
Árið 1893 báru þeir Þorlák- en wú. Og ef mönnum er alvara
ur Guðmundsson og Bogi Th. í því, sem ^vo mikið er nú tal-
Melsted fram á Alþingi eftir- að um í ræðum og ritum, að
farandi frumvarp: hæna að oss útlenda ferða-
1. gr. Landstjórninni gefst þá bið jeg þess vandlega
umboð til að kaúpa til handa gaftF'ftvor^ rjett muni vera að
landsjóðnum hverina Geysi og spara 2500 kr., en sleppa eign-
Strokk og aðra hveri þar í arrjet^ yfir hverum þessum,
kring (Blesa o. fl.) með því sem allir dást að.
landi umhverfis hverina, sem^ Efljr ..þokkrar umræður var
nauðsynlegt virðist, eftir mati frumvarpinu vísað til 2. um-
dómkvaddra manna, til þess rseöu ...melfe 19 atkvæðum gegn
að menn geti notað hveníiá. einu (dr. Jons Þorkelssonar).
Til þessa veitist alt að 3000 j Eiv, svo. *r að sjá, að frum-
kr. úr landsjóði. várpið "háfidagað uppi og aldrei
2. gr. Þegar kaup þessi eru^onuft til 2. umræðu, og seg-
gerð, semur landshöfðingi regl- ’ irií4?MÍi& Thoroddsen svo í
ur um eftirlit og afnot af-^Lýsing ísland“ (neðanmálsá
hverunum.
Áðalflutningsmaður
frumvarps, Þorlákur Guð- keypti í:Geysi og Strokk, með
muridsson, ljet svo um mælt 650 fttðma svæði í kring
við 1. umræðu málsins í Al-
ft t r •> •■
ásamU: landspildu; þeirri, sem
takmarkast þannig:
Að vestan af beinni línu frá
Litla-Geysi 50 faðma í norður,
norður fyrir Blesa;
að sunnan af beinni línu frá
Litla-Geysi sunnanverðum og
130 faðma beint í norður, en
að norðan ræður bein lína það-
an og í landamerkin að vest-
1 b\Si;, ,2X5)'• írskur maður frá
þessa Belfast, James Craig að nafni,
000 krónur. Landið
þingi 8. september, hvers áttU-kö&L»á. að kaupa hverina
vegria frumvarp þetta væri fyrjr sama verð, en þingið
frám komið. hafriáði þvh boði, til lítils sóma
Ástæðurnar fyrir þessari fyrjr þjóðina.
uppástungu eru einkum tvær. ! Hjer., rpun Þorvaldur Thor-
Fyrsta ástæðan er sú, að 0ddsen eiga við það, að þegar
hvérir þessir eru hin mesta fj-unjyatp dágar uppi í þinginu,
þjóðargersemi; 2. ástæðan er er þáð’taliö fallið.
sú/ að eigandinn hefir fengið ffini%9 apríl lg94 yar gyo
tilboð frá útlendingum um að ri^ra}v ||g.
kaupa hverina. — — Kaup-
verðið fer eftir því, hvort meira
eða minna land fylgir hverun-
Geysir ^g diverastæðið þar um
nverfis selt James Craig (juni-
o t
íh:
RChambers í Belfast
un það hafa verið
um; lægsta verð eftir boði eig- 7T - u > ■ m
sira Magnus Helgason, sem þa
andáns er 2500 kronur, en , - m * ...*
var prestur a Torfastoðum, sem
hæsta verð 3000 kr. —m— e ,.
, , geim kaupsammngmrj fvnr selj
Sighvatur Árnason taldi ^ þeirra Var
þetta mál svo mikils virði að Gr^jggittirðsSwm bóndi að
rjett væri að skipa þnggja
manna nefnd til að athuga • ,,t , •- : •
U X r> *• u „* ; khúpsamnmgi þessum er
það. Gerði hann það að tillogu hnuWiísirrf .
. . , » ,, kof^Mlw^ð orði:
smni, en su tillaga var feld j msri
með 15:8 atkvæðum. iún^e^ ^re*bUl Sigðurðsson,
Bogi Th. Melsted mælti m. ^ * u^ndi, ,að TJíai>k&dali í Bisk-
a. svo: Á landsjóður að láta; íl®SSunkyní Biskapstungna-
útlendinga fá eignarrjett yfirt hreppiiqsí! n'Árnessýslu gjöri
Geysi og Strokk um aldur og
ævi,------eða á landsjóður að
verja 2500 krónum til þess að
koma í veg fyrir það.-----Nú
verða menn vel að gæta þess,
hvort menn geta forsvarað það
fyrir eftirkomendunum, að
horfa í 2500 kr. til að bjarga
Geysi og Strokk, þessum kjör-
gripum náttúrunnar, frá að
komast í hendur útlendinga —
— — og sú tíð kann að koma
að vjer notum hverina betur
kunn.úgt.'úíH
að^-'jiég fyrir mína hönd og
Sáméígnarmanna minna, föð
ur míns Sigurðar bónda á
Laug og bróður mins, Jóns
Sigurðssonar á Haukadal —
— — sel og afsala herra
James Craig (junior) .í
Castle Chambers í Belfast á
írlandi hverina Geysi,
Strokk, Blesa og Litla-Geysi,
sem öðru nafni nefnist Ó-
þerrishola — — —
SALAN ER ÞÓ
BUNDIN ÞESSUM
SKILYRÐUM:
í fyrsta lagi, að bóndinn á
Haukadal hafi rjett til að
hafa á hendi umsjón yfir
hverunum fyrir hæfilega
borgun, þegar kaupandinn
sjálfur eða menn hans eru
fjarverandi.
í öðru lagi, að bóndinn í
Haukadal sitji fyrir allri
hestapössun.
í þriðja lagi áskiljum vjer,
núverandi eigendur ofan-
greindra hvera, oss og vor-
um örfum forkaupsrjett að
hverunum, ef kaupandinn,
eða hans erfingjar skyldu
vilja eða þurfa að selja þá
aftur, fyrir sama verð og
aðrir bjóða.
Hjer skal þess getið, að Mr.
James Craig seldi von bráðar,
eða 19. júlí 1894 Mr. Elliott
Rogers 1 Suffolk House í Eng-
landi, hverína.
Kaupverðið var þá 4000 kr.,
o'g segir svo í afsalinu til Elli-
ott Rogers, að salan sje bundin
þeim skilyrðum: .t
I fyrsta lagi að bóndinn í
Haukadal hafi rjett til að hafa
á hendi umsjón yfir hverunum
fyrir hæfilega borgun, þegar
kaupandinn sjálfur eða menn
hans eru fjarverandi.
í öðru lagi að bóndinn í
Haukadal sitji fyrir allri hesta
pössun.
Hinn 19. desember 1925 gef-
ur Mr. Elliott Rogers bróður-
syni sínum, Mr. Hugh Charles
Junes Rogers í Heathfield
þessa eign og fer afsal um það
fram hjer. Eru tekin upp í
það afsal skilyrði kaupsamn-
ingsins, sem hann fekk, en að
lokum segir:
Með tilliti til stimpilgjalds af
brjefi þessu, skal það tekið
fram, að hin afsalaða eign
er 4000 króna virði.
Sjóferðapróf í „Lincoln-
shire'4-málinu hófust í gær.
Einar M. Elnarsson skiplterta
eapt. Doust gefa skýrslur, sem
greinlr á um veigamlkll afrllM'
Litla Bandalagið mót-
fallið Habsburgurum.
Belgrad 29. júlí FB.
St-oy.adinoyitch forsætisráðherra
Jugoslavíu hefir lialdið í'æðu og
tilkynt, að Júgóslavía sje því mót-
fallin, að Hábsborgaraveldi s.je
endúrreist í Austurríki.
Stoyadinoviteh kvað þetta ekki
vera ansturrijskt innanríkismál,
heldur alþjóðlegt mál, sem Júgó-
slavar ljeti sig mikhi varða.
Það er kunnugt, að hin ríkin
tvö, sem ern í Litla-bandalaginu,
]). e. Tjekkóslóvakía og Rúmenía,
fylgja Júgóslavíu í þessu máli.
Steingrímur Matthíasson lækn-
ir fer hjeðan með „Laxfossi“ í dag
t.il Borgarness og svo landleiðina
norður tii Akureyrar.
Kl. 3 síðd. í gær var sjórjett
ur Reykjavíkur settur í bæjar-
þingsstofunni í hegningarhús-
inu, og skyldu þar haldin sjó-
próf í ,,Lincolnshire“-málinu.
Sjórjetturinn .
Sjórjettinn skipuðu:
ísleifur Árnason fulltrúi, í
forföllum lögmanns, Halldór
Þorsteinsson skipstjóri og Þor-
steinn Þorsteinsson hagstofu-
stjóri.
Þessir voru mættir í sjórjett-
inum: Pálmi Loftsson forstjóri
og Stefán Jóh. Stefánsson hrm.
f.h. Skipaútgerðar ríkisins;
Carl Finsen forstjóri og Svein-
björn Jónsson hrm. fyrir vá-
tryggingárfjelag það, er trygði
togarann ,,Lincolnshire“; Gísli
Jónsson vjelfræðingur og Þor-
geir Pálsson framkvæmdastjóri
fyrir eigendur ,,Lincolshire“ og
Tómas Jónsson borgarritari
fyrir Reykjavíkurhöfn. Enn
fremur var mættur í rjettinum
Eiríkur Benediktz rjettartúlkur
Skýrsla skipherra.
Það var Skipaútgerð ríkisins
sem bað um sjóferðapróf þessi
Og var Einar M. Einarsson
skipherra fyrsta vitnið, sem
leitt var í rjettinum.
Skipherrann lagði fram út-
drátt úr dagbók Ægis frá því
að björgunarstarfið hófst og
allan tímann, sem Ægir var við
björgunina.
Ennfremur lagði skipherra
fram skýrslu, er hann hafði
sjálfur samið og undirritað,
um björgunina frá byrjun og
þar til ,,Lincolnshire“ sökk á
Viðeyjarsundi að morgni þ. 17.
júlí.
Þessi skýrsla skipherra var
mjög löng — yfir 20 vjelritað-
ar síður.
Síðari hluti skýrslunhar, éða
frá og með mánudeginum 1.
júlí — þ. é. daginn sem ,,Lin-
colnshire“ losnaði af skerinu í
Skerjafirði —- og þar til tog-
arinn sökk, var lesin upp í sjó-
rjettinum.
Er þeim lestri var lokið, voru
ýmsar spurningar lagðar fyrir
skipherra, er hann svaraði í
rjettinum.
Skýrsla capt.
Doust.
Capt. Doust, hinn enski sjer-
fræðingur í björgunarmálum,
sem var ráðunautur og leið-
beinandi við björgunina, var
mættur í sjórjettinum.
Hann lagði einnig fram
skriflega skýrslu, er hann hafði
samið eftir að togarinn sökk
og áður en hann sá skýrslu
skipherra.
Ágreiningurinn. .
Skýrslur skipherra og capt.
Doust eru mjög ósamhljóða í
veigamiklum atriðum.
I skýrslu skipherra segir, að
hann hafi fimtudaginn 11. júlí
fengið fyrirskipan frá Guðjóni
Teitssyni skrifstofustjóra Skipa
útgerðarinnar (sem þá gegndi
störfum P. Loftssonar forstj.J,;
um, að flytja ætti togarann til
Reykjavíkur á næstu stór-
straumsfjöru og var þegar haf-
inn undirbúningur til þess.
í skýrslu skipherra kemur
það einnig skýrt fram, að capt.
Doust hafi um þetta vitað;
hann hafi meira lagt á-
herslu á, að takast mætti að
flytja skipið á þessu -stór-
straumsflóði.
I skýrslu capt. Doust segir
aftur á móti, að hann hafi ekk-
ert um það vitað, að farið var
að flytja skipið á morgunflóð-
inu þann 17. júlí.
Hann hafði kvöldið áður (þ.
16. júlí) átt tal við forstjóra
Slippsins um flutning skipsins
og tryggingar í því sambandi.
Hefði þá talast svo til milli
capt. Doust og forstjóra Slipps-
ins, að heppilegast myndi vera
að reyna að flytja skipið á
kvöldflóðinu næsta dag. Var
svo um talað að kl. 11 næsta
dag (17. júlí) yrði undirskrif-
aður samningur milli vátrygg-
ingarfjelagsins og Slippsinsý
um tryggingar ef eitthvað bæri
út af. Hinsvegar var áður
3Úið að ganga frá tryggingum
til hafnarinnar.
Capt. Doust heldur því fram,
að skipherra hafi lagt af stað
með skipið, án þess að leita
áður sinna ráða. Hann heldur
því einnig fram, að hafnsögu-
maður sá, er var með við flutn
ing skipsins, liafi talið óráð að
flytja skipið þenna morgun,
eftir því útliti sem þá var og
vegna þess hve skipið hefði
verið djúpt í sjó.
Hafnsögumaður var ekki
leiddur sem vitni í gær, svo uni
sögn hans um þetta atríði var
því ekki fengin.
Spurningar og
svör.
Málaflútningsmennirnir, seiri
mættir voru í sjórjettinum
lögðu ýmsar spurningar fyrir
skipherra og capt. Doust, sem
svarað var í rjettinum.
Af spurningum þessum mátti
ráða, að málaflutningsmenn-
irnr eru hjer byrjaðir á stór-;
máli og mun það hafa mikla
fjárhagslega þýðingu, hver
endalokin verða.
Glíma málaflut,nings.maniH
anna mun einkum snúast um
það, hvort talið verði að björg-
uninni hafi verið lokið með
komu skipsins á Gufunesleirur
og flutningur skipsins hafi ver-
ið ný aðstoð eða björgun, ell-
egar þá hitt, að björgunin geti
ekki talist lokið, fyr en skipið
væri komið í Slippinn.
Þetta er atriði, sem lögfræð-