Morgunblaðið - 06.11.1935, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 6. uóv. 1935.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Um útflutningsgjald
af beinum.
Hinn 12. október s. 1. birt-
ist gi-ein í Morgunblaðinu
með fyrirsögninni „Útflutn-
ingspiald af beinum“. Grein
þessi var ómerkileg og full
af staðleysum, svo að eng-
inn hefir álitið hana svara-
verða, enda ólíklegt að slík
skrif hafi nokkur áhrif.
Það, sem gerir það að
verkum, að þessu máli er
hreyft hjer, er frumvafp
það, sem hr. Pjetur Ottesen
hefir nú lagt fyrir Alþingi,
um lækkun útflutnings-
gjalds af beinum, og sem
Moro-unblðaið 1- þ. m. skýr-
ir frá.
Þykir rjett úr því sem
komið er, að gefa almenn-
ingi kost á að gera sjer
grein fyrir því, hvað hjer er
um að ræða ,og hvað frum-
vam þetta fer fram á.
I.
Á síðasta Alþingi var samþykt
að hækka útflutningsgjald af
beinum, sem flutt eru óunnin út
úr landinu, úr kr. 10,00 og upp í
kr. 30,00 pr. tonn. Ástæður fyr-
ir þe'ssari hækkun voru aðallega
tvær.
í fyrsta lagi átti það að vera
hemill á þá útlendinga, sem flytja
út beinin og þar með gera ís-
lensku fiskimjölsverksmiðjunum
ókleift að fá svo mikið hráefni til
vinslu, sem þeim er nauðsynlegt.
í öðru lagi átti hækkunin að
vera til þess að jafna þann mis-
mun, sem e'r á framleiðslu- og út-
flutningskostnaði fiskimjöls í
Noregi og á íslandi.
Viðvíkjandi fyrra atriðinu skal
aðeins bent á það, að íslensku
verksmiðjurnar geta nú unnið úr
■öllum þeim beinum, sem á land
koma og miklu meira í tilbót.
Verður því eltki annað sjeð, en
að sú ástæða sje allveigamikil, að
þær verksmiðjur sein fyrir eru í
landinu, og veita hundruðum
manna atvinnu, sjeu látnar vinna
úr því hráefni, sem á land berst í
stað þess að flytja það óunnið til
útlanda. Enda er það í samræmi
við þá stefnu, sem hver einasta
þjóð nú á þessum erfiðu tímum
fylgir — sem sje að búa sem mest
að sínu.
Hin ástæðan rjettlætist af
þeirri staðreynd, að þrátt fyrir
miklu lægri framleiðslu — og út-
flutningskostnað erlendis, þá hafa
útlendingar þeir, sem keypt hafa
hjer bein til útflutnings aldrei
greitt hærra verð fyrir þau, en ís-
lensku verksmiðjurnar. Sá mis-
munur, sem hje'r er um að ræða
liggur aðallega í vinnulaunum,
raforku, opinbenim sköttum svo
og fragt og tolli á mjöli. Eftir
þeim upplýsingum sem fyrir liggja
er framleiðslu- og útflutnings-
kostnaður í Noregi t. d. kr. 42,00
lægri en á íslandi.
Þegar þess er gætt, að útflutn-
íngsgjald af beinum, hvort. sem
það er hátt eða lágt, kemur ein-
göngu niður á hinum e'rlendu út-
flytjendum vegna samltepninnar
frá innlendum verksmiðjum, þá
er óskiljanlegt að nokkur íslend-
ingur skuli hafa á móti þessu út-
flutningsgjaldi, nema þá hinir
örfáu umboðsmenn beina-útflytj-
endanna, enda kváðu þeir ganga
harðast fram í því að fá gjaldið
lækltað, og lofa gulli og grænum
skóg'um á eftir.
Virðast þeir- þingmenn eiga
frekar þakkir skilið en ámæli,
sem höfðu skilning og'drengskap
til að koma þessu máli í gegnum
þingið, og þar með stuðluðu að
því að fiskimjölsiðnaðurinn gæti
þrifist hjer á landi. Er þess að
vænta, að ennþá hafi þessir sömu
þingmenn og lielst, fleiri, þenna
sama skilning og drengskap til
að bera.
II.
Árið 1934 var markaður fyrir
fiskimjöl mjög sæmilegur, bæði í
Þýskalandi, sem er aðal markaðs-
landið, og eins í öðrum löndum,
og verðið all gott. Það ár var verð
á beinum einnig hátt hje’r á landi.
I byrjun þessa árs leit einnig
út fyrir sæmilegt verð á fiski-
mjöli, og voru þau bein, sem
keypt voru fyrstu 3—4 mánuði
ársins, en það eru aðallega blaut
bein, greidd með því verði, sem
fiskimjölsmarkaðurinn á þeim
tíma virtist gefa tilefni til. En
þegar kom fram í apríl fór það
að frjettast, að Þjóðverjar myndu
ætla að setja hámarksverð, bæði
á fiskimjöl og síldarmjöl, og í
júní-mánuði kom það svo til
framkvæmda. Hámarksverðið á
fiskimjöli var svo lágt, að stór-
tap var fyrirsjáanlegt á þeim
beinum, sem þá var búið að
kaupa, og mikið v'erðfall óbjá-
kvæmilegt á þurrum beinum frá
því sem var árið áður.
Um þetta leyti var hr. alþ.rn.
-lóhann Þ. Jósefsson í viðskifta-
erindum í Þýskalandi fyrir ís-'
lensku stjórnina. Meðal annars
reyndi hann ,hvað eftir annað að
koma því til leiðar að hámarks-
ve'rð á fiskimjöli og síldarmjöli
yrði liækkað, en þrátt fyrir hans
alkunna dugnað tókst ekki að fá
þýsku stjórnina til að breyta þess
ari ákvörðun, og þar við situr
enn.
Þetta er sú eina orsök fyrir hinu
lága beinaverði á þessu ári, en
hvorki háu útflutningsgjaldi á
beinum eða neinu öðru er þar um
að kenna.
En þótt verðið sje lágt, þá er
það þþ, miðað við verð á fiski-
mjöli, hlutfallslega hærra en
undanfarin ár. Hljóta allir sann-
gjarnir me'nn að viðurkenna, að
hvort sem um bein er að ræða eða
eitthvert annað hráefni, þá hlýt-
ur verð þess óhjákvæmilega að
fara eftir markaðsverði hinnar
fullunnu vöru. Alt annað er óeðli-
legt og getur ekki staðist til
frambúðar.
, IIL
í greinargerð fyrir frumvarpi
því, sem minst er á lijer að fram-
an og ennfremur í greininni „Út-
flutningsgjald af beinum“, er
sagt að útlendingar þeir, sem
bein hafa keypt til fitflutnings á
þessu ári hafi greitt mikið
hærra verð fyrir þeinin en inn-
lendu fiskimjölsverksmiðjurnar.
Nemur það kr. 20,00 á liverju
tonni, e'ftir því sem haldið er
fram í greinargerðinni. Maður
skyldi nú halda að í greinargerð
fyrir frumvarpi, sem lagt er fyr-
ir Alþingi, væri ekki farið með
staðlausa stafi, og hafi það ekki
verið gert áður, þá er það gert
hjer í fyrsta sinni og vonandi
fyrir hið háa Alþingi kemur slíkt
ekki fyrir aftur.
Sannleikurinn er sá, að ísl.
verksmiðjurnar hafa greitt ná-
kvæmlega sama verð fyrir beinin
eins og útflytjendurnir, og er
hægt að sanna það hvenær sem
er, ef þurfa þykir.
En til þess að sýna þær blekk-
ingar, se'm hjer eru liafðar
frammi, þarf ekki annað en að
benda á þá staðreynd, að ísl.
verksmiðjurnar hafa á þessu ári
eins og undanfarið, keypt mestan
hlutann af öllum beinaaflanum.
Hvemig getur staðið á því, að
beinaframleiðendur skuli selja
verksmiðjunum svo að segja öll
sín bein fyrir kr. 20,00 lægra
verð pr. tonn ,heldur en þeir geta
fengið hjá beinaútflytjendunum?
Er það af einskærri þjóðrækni
og umhyggju fyrir hinum ís-
lenslta fiskimjölsiðnaði, sem þeir
fórna 20 krónum á hvert beina-
tonn — eða er hjer um blekk-
ingar að ræða, runnar undan rót-
um þeirra fáu manna, sem hafa
hagnað af því aðt þeinin sjeu
flutt út, ? Það verður víst eng-
inn í vandræðum með ‘svarið.
Þá segir í greinargerðinni „að
þrátt fyrir þennan gífurlega toll
hafa Norðmenn keypt. hjer mikið
af hausum og beinum“. Og hvað
segir svo þetta? Það segir það og
sannar, að mismunur á fram-
leiðslu — og útflutningskostnaði
í Noregi og á íslandi er svo mik-
ill, að jafnvel 30 króna tollur
útilokar Norðme'nn ekkf frá því
að kaupa hjer bein. Þetta atriði
hlýtur að styðja að því, að beina-
tollurinn verði ekki afnuminn.
Nú verður einhverjum ef til
vill á að spyrja, hvort Norðmenn
eða aðrir beinaútflytjendur’ myndu
ekki greiða hærra verð eti ísl.
verksmiðjurnar, ef lækkun beina-
tollsins kæmi til framkvæmda.
Þessu er óhætt að svara hiklaust
neitandi. Reynsla undanfarinna
ára hefir sannað að þrátt fyrir
lága tollinn, hafa beinaútflytj-
endurnir aldrei greitt hæiTa verð
en verksmiðjumar hjel’.
Hækkun útflutningsgjaldsins, er
því ekkert annað en skattur á
ágóða hinna útlendu beinakaup-
manna, en framleiðendurnir fá
sama verð fyrir beinin, sem edn-
göngu er að þakka fiskimjöls-
verksmiðjunum, sem rýtingnum
nú er beint að.
IV.
Hjer hefir nú verið sýnt fram
á, að lækkun á útflutningsgjaldi
af beinum, á sjer enga stoð í þeim
rökum, sejn greinargerð fyr-
nefnds frumvarps byggist ein-
göngu á, og eru þar með allar
ástæður fyrir hækkuninni úr sög-
unni.
Það þykir þó rjett, áður en
skilið er við þetta mál, að leggja
þá spurningu bæði íyrir útgerðar-
inenn og sjómenn, hvort þeir óski
þess að fiskimjölsverksmiðjurnau
í landinu hætti störfum fyrir fult
og alt. Hvort þeir óski þess að út-
lendir beinakaiipmenn verði ein-
ráðir um að skamta þeim verðið
og kaupa af þemi beinin á þeim
stöðum, sem þeim sjálfum lientar
best, en láta hina eiga sig.
Útgerðarmenn og sjómenn
munu yfirleitt. ekki óska þess að
svo fari. Þó er ekkert líklegra en
að til þess komi, ef rífa á nú
stoðirnar undan þessum iðnaði,
því með fyrgreindu frumvarpi er
farið fram á að útflutningsgjald
af beinum verði alt að því helm-
ingi lægra en af fiskimjöli.
Það er stoðin, sem ísfenski
fisltimjölsiðnaðurinn á að fá fyr-
ir það að flytja þjóðinni 1—li/ó
miljón króna gjafdeyri árlega,
fyrir að skapa atvinnu handa
nokkrum hundruðum manna og
fyrir að liafa skapað nýjan tekju-
stofn fyrir sjómenn og útgerð-
armenn.
Því verður ekki trúað fyr en í
fulla hnefana, að alþingismenn
vorir sýni það ábyrgðarleysi að
fara að kröfum þeirra manna,
sem vilja íslensku fiskimjölsverk-
smiðjurnar feigar. Því v’erður
ekki trúað að þeir leggi snöruna
um háls þessa unga en afkasta-
mikla iðnaðar.
Stjórn fjelags ísl. fiskimjöls-
framleiðenda.
•••*—■trn
Hýtt iþríttablall.
íþróttamönnum mun þykja það
frjettir að í ráði er að gefa út nýtt
íþróttablað. Byrjar það að koma
út um mánaðamótin nóv. og des.
n. k. Iltgefandi þessa blaðs og
ritstjóri verður Konráð Gíslason.
Segir liann svo frá:
Konráð Gíslason.
„Jeg hefi ákveðið að gefa út
nýtt íþróttablað, með svipuðu
sniði, og í líku broti, og íþrótta-
blaðið, sem t. S. í. gaf út fyrir
nokkrum árum. Hefi jeg hugsað
mjer að út komi 12 tbl., 8 síður
livért á ári, þannig að 2.' tbl. (16
síður) komi út í einu, 6 sinnum á
ári. Efni blaðsins verður: Fræð-
andi greinar um íþróttir og íþrótta
mál, frjettir og f 1., er íþróttamenn
varðar og mun jeg gera mjer far
um að fylgjast svo vel með öllu
því, sem skeður í heimi íþróttanna,
innanlands og utan, að þeir sem
lesa blaðið geti á hverjum tíma
lesið um flest það er þar skeðnr".
t
Guðjón Guðjónsson.
Hinn 7. september síðastliðinn
ljest á sjúkrahúsi Hvítabandsins,
lijer í bænum, Guðjón Guðjóns-
son bóndi frá Litlu-Drageyri í
Skorradal. Hafði hann skömmu
áður verið fluttur hingað suður
fárveikur ,og vár gerður á hon-
um holskurður. •— Guðjón var
maður á besta aldri, fæddur 12.
september 1896, og v;i i' því tæpra
39 ára, er hann dó.
Þegar Guðjón fluttist að Drag-
eyri, og byrjaði þar biiskap, fyr-
ir nokkrum árum, hóf liann þegar
nauðsvnlegar umbætur á húsa-
kynnum þar. Síðan keypti hann
ábýlisjörð sína, girti heimalarid
jafðarinnar, jók að afímiklum
mun við túnagljettur. og sömu-
íeiðis garðrækt.
Guðjón var búhyggjumaðuy;
mjög' duglegur, vandpr að verk-
um og forsjáll. Merkur bóndi, ev
liafði kynst Guðjóni, sagði við
þann, er þetta ritar: „Við, sem
vorum nágrannar Guðjóns heit-
íns, söknum hans mikið. Hann
var prúðmenni. Ávalt boðin og
búinn til fylgis við sjerhvert mál-
efni, er til lieilla mátti horfa. Jeg
hygg að Guðjón hafi notið ein-
róma trausts og vinsælda hjá öll-
um, sem þektu hann og eittkvað
áttu saman við hann að sælda.
Hann var og sannur vinur vina
sinna“.
Guðjón liafði mikinn áliuga
fyrir efling landbúnaðarins, og
vfir liöfuð ölluin verklegum
framförum þjóðar sinnar. Lítt gaf
hann sig að stjórnmálum. En eigi
mun lionum liafa geðjast að ein-
okunarhöftunum og öllu „skipu-
laginu“ í núverandi stjórnarfari
hjer. Sjálfur var hann sá maður,
er kunni vel að fara með sjálfs-
ákvörðunarrjettinn, sjer og öðrum
til góðs. Hann var að eðlisfari
skapríkur tilfinningamaður, greind
ur vel og gjörhugull. — Kenslu
í almennum fræðigreinum hafði
hann notið í Hvítárbakkaskóla.
Að ytra útliti var Guðjón þann-
ig: Freklega meðalmaður á vöxt,
Konráð hefir um mörg ár lagt
stund á íþróttir, t. d. sund, fim-
leika, glímur og frjálsar íþróttir.
Einnig var hann einn þeirra, sem
fór með glímufjelaginu Ármann
til Þýskaíands. Hann ér áhugamað
ur um alt það er íþróttir varðar
og má því búast við að íþrótta-
blað hans verði vinsælt meðal
íþróttamánna landsins, er það liefir
göngu sína. K. Þ.