Morgunblaðið - 25.03.1937, Blaðsíða 2

2
M 0 R G U N B L A Ð1Ð
Fimtudaffur 25. mars 1937.
' 1 1
^lorðttuHaíiíö
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Rltstjórar: Jón Kjartansson og
Valtýr Stefánsson —
á.byrgt5arma8ur.
Rítstjérn og afgreiBsla:
Austurstræti 8. — Sfmi 1*00.
Heimasfmar:
J^ i Kjartansson, nr. 3742
. aitýr Stefánsson, nr. 4220.
Árni Óla, nr. 3045.
Áskriftagjald: kr. 3.00 á mánuBi.
í lausasölu: 16 aura eintakiS.
25 aura meö Lesbök.
Erlendar frjettir
í stuttu máli.
Þingrof?
Útvarp.sumræður þær sem fram
fóru af Alþingi í gær í sambandi
við frumvarp sósíalista um gjald-
þrot Kveldúlfs, voru að því leyti
merkilegar, að þær gefa fylstu á-
stæðu 'til að álykta, að þingrof
staHdi íu'f fyrir dyrum, og kosn-
ingaÉ næsta vori.
Ræðuménu stjórnarflokkanna
gáfu þetta fyllilega í skyn. Fyrst
Hjeðinn Valdimarsson, þar sem
hann lýsti yfir því f. h. Alþýðu-
flokksins, að flokkurinn myndi
ékki sætta sig við þá lausn á
Kveldúlfsmálinu, sem bankarnir
hafa aaiaþykt. Síðan kom sú yfir-
lýsin^ E^steins Jónssonar fjár-
máláraðherra f. h. Framsóknar-
flokksips, að flokkurinn væri and-
vígur; frumvarpi sósíalista, um
gjaldþrof. . Kveld úlfs, og er frum-
ýarpið þar með dauðadæmt.
| Eftir þessar yfirlýsingar þeirra
ij&anna, sem töluðu f. h. beggja
at,jórriarflokkanna, kom svo for-
sjætisráðherrann og gaf fylliléga: í
spynrhvað í voándum mýndi vera.
Að vísu fpigði forsætisráðherra,
að ekkert lægi enn fyrir um það
formlega frá Alþýðuflokknum, að
ágreiníngúfinn í þessu máli myndi
valda sa,mvinnuslitum. „En það
virðist vera nokkur ástæða til að
hahía^, sagði ráðherrann, „að á-
greiningújrinn muni valda sam-
vinnusíitum og þá að sjálfsögðu
nýjum kosningúm næsta sumar“.
{(Sjálfstæðisflokkurinn fagnar
fyrir sitt leyti hvaða tilefni sem
verður til þess, að kosningar nmgi,
fram fara. Það ætti að gefa —
ekki aðeins voit ^ heldur vissu
fyrir þyí, að það óheillaástand
sem nikt hefir að undanförnu í
stjórn laJtnlsins sje senn á enda,
og því bjartari tímar framundan.
Sjálfstæðisflokkurinn veit, að
þjóðin er fyrir löngu fullsödd af
stjórn ráuðu flokkanna. Og það
eru ekki aðeins andstæðingar nú-
verandi stjórnarflokka sem þrá
hréytingar, heldur er óánægjan
eiúnig mjög mikil meðal kjósenda
stjórnarflókkanna. Það eru hin
sViknu loforð, sém hafa Valdið
þeirri óánægjú.
FRÁ FR.JETTARITARA VORUM.
KAUPMANNAHÖFN I GÆR.
Mussolini ræðst heiftarlega á Breta.
Vináttu Breta og ítala er nú meira hætt en nokkru sinni fyr síðan
Bretar sendu herskipaflota til Miðjarðarhafsins meðan á Abyss-
iníustyrjöldinni stóð.
Á 18 ára afmælisdegi fascistaflokksins í gær helt Mussolini harð-
orða ræðu í garð Breta og sjerstaklega beindi hann orðum sínum til
bresku prestastjettarinnar, sem hann kallaði móðursjúka kjaftaska.
Um ensku prestastjettina sagði Mussolini ennfremur, „að hún sæi flís-
ina í auga náungans en ekki bjálkann, sem í aldaraðir hefir verið í
þeirra eigin augum“.
Mussolini beinir hjer orðum sínum til erkibiskupsins af Kantara-
borg, en í ræðu sem erkibiskupinn helt nýlelga í lávarðadeild breska
þingsins, ásakaði hann ítali harðlega fyrir manndráp þau, sem fóru
fram í Addis Abeba, eftir að Graziani marskálk var sýnt banatilræði.
Ræðu sína endaði Mussolini með þessum orðum:
„Við biðum 1 40 ár til að hefna ósigursins við Adua. Við
gleymum aldrei, en erum jafnan viðbúnir“.
Á ræðu Mussolinis er svo litið að hún sje hrein og bein hótun
við Breta. Ameríska blaðið „New York Times“ segir að Mussolini
hafi svarið að hefna fyrir refsiaðgerðirnar, sem Bretar stóðu fyrir.
Bretar sjálfir segja að ræðan sje spegilmynd af þeim mörgu erfið-
leikum, sem einvaldurinn eigi við að stríða.
Reiði Mussolinis í garð Breta stafar af því hvernig Bretar hafa
tekið fjöldamorðunum í Addis Abeba.
Margir af helstu mönnum í Englandi, þar ámeðal Lloyd George
og Robert Cecil hafa skrifað til „The Times“, þar sem þeir láta í ljós
andstygð sína á atferli ítala í Abyssiníu. Lloyd George hefir látið í
ljós þá skoðun, að framkoma ítala í Abyssiníu rýri álit hvítra manna
meðal Afríkubúa.
Önnur aðal-ástæðan fyrir reiði Mussolinis er talin ósigrar ítala
við Madrid.
Ensk blöð segja að 3 þúsund ítalir hafi fallið og særst á Guadala-
j ara-vígstöðvunum og að eitt þúsund ítalir hafi verið teknir til fanga,
Þá segja ensk blöð einnig, að ósjgrar ítala við Madrid hafi vakið
*'mikla óánægju á ítalíu. Sjerstaklega vegna þess, að margir þeirra
ífölsku hermanna, sem fallið hafi á Spáni, hafi verið sagðir sendir til
Abyssiníu.
Miklar umræður urðu á fundi hlutleysisnefndarinnar í gær. Full-
trúi ítalíu þvertók fyrir að ítalskir sjálfboðaliðar á Spáni yrðu látnir
hverfa heim. Er búist við að þetta þýði að Mussolini hafi í hyggju að
auka mjög stuðning sinn við Franco á næstunni til að vinna upp þann
TÍ.lf
í útvarpsumræðunum frá Al-
þingi í gær töluðu af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins þeir Ólafur Thors,
Pjetur Ottesen og Pjetur Hall-
dórsson, af hálfu Alþýðuflokksins
Hjeðinn Valdimarsson, Stefán Jó-
hann og Haraldur Guðmundsson,
af hálfu Framsóknarflokksins Ey-
steinn Jónsson og Hermann Jón-
asson og af hálfu Bændaflokksins
Hannes Jónsson.
álitshnekki, sem ítalski herinn hefir hlotið
öldinni.
í spönsku borgarastyrj-
í Londou, hefir tilkynt
Belgir muni ekki gera
Hlutleysi Belgíu trygt.
Leopold Belgíukonungur, sem nú dvelur
Eden utanríkismálaráðherra Breta, að
hernagarbandalag við neina þjóð.
Lundúnablaðið „Morning Post“ býst við að þetta hafi eftirfarandi
iáhrif á samninga milli Breta og Frakka:
1) að Belgar verði leystir frá skuldbindingu sinni um að hjálpa
Frökkum í árásarstríði, og
2) að Bretar og Frakkar ábyrgist hlutleysi Belgíu.
Franco treystir aðstöðu sína við Madrid.
Ifrjett frá Madrid er sagt, að stjómarherinn búi nú um sig
á stöðvum þeim sem hann hefir náð úr höndum uppreisnar-
manna milli Guadalajara og Siguenza, og að uppreisnarhernum
berist nú aftur liðsauki.
Á síðustu 24 klst. segir stjórnin að flugvjelar hennar hafi
kástað sprengjum yfir herstöðvar uppreisnarmanna.
Uppreisnarmenn segjast hafa hrundið tveimur áhlaupum
stjóraarhersins á þessum slóðum. (F.Ú.).
Oxford sigrar Cambridge í róðrarkepni.
xford háskóli vann kappróðurinn milli Oxford og Cam-
(^) bridge í gær, og er það í fyrsta skifti, sem ræðarar hans
fara sigrandi af hólmi síðan árið 1923. (F.Ú.).
Enskir jafnaðarmenn vilja
engin mök við kommúnista.
» m iðstjórn breska jafnaðarmannaflokksins ákvaS í gær að
|y| gera ræka úr flokknum alla meðlimi Socialist Leaque,
vegna stuðnings þess fjelagsskapar við samfylkingu kommún-
ista og óháða verkamannaflokksins.
Enn fremur ákvað flokkurinn að leyfa engum meðlimi í.
Socialist Leaque upptöku í flokk jafnaðarmanna eftir 1. júní
næstkomandi. (FÚ.). 1
Búnaðarþingið einhuga
að varðveita sjálfstæði
Búnaðarfjelags fslands
Hermann Jónasson landhúnaðarráðherra
lofar að beita sjer fyrir nauðsynlegum
breytingum Jarðræktarlaganna.
Búnaðarþingi var slitið í gær.
Merkasta málið sem fyrir
þinginu lá var vitanlega jarð-
ræktarlögin nýju, enda hefir
mikill aðdragandi verið að því
máli, sem kunnugt er, þar sem
m. a. að efnt var til atkvæða-
greiðslu í öllum hreppa-búnað-
arfjelögum um það, hvort
bændur vildu að Búnaðarfje-
lag íslands sætti sig við lögin
eins og frá þeim var gengið á
síðasta Alþingi eða eigi, en þau
skertu mjög sjálfstjórn og sjálfs
forræði Búnaðarfjelagsins.
Én þó stjórnarflokkarnir hafi
hingað til staðið allfast í ístað-
inu með hinum nýju jarðrækt-
arlögum, þá urðu þau endalok á
Búnaðarþingi, sem allir velunn-
arar búnaðarfjelagsskaparins
fagna, að fult samkomulag náð-
ist á þinginu um tillögur
til breytinga á jarðræktarlög-
unum, þar sem feld yrðu burtu
öll ákvæði laganna er skerði eða
takmarki sjálfstæði og sjálfs-
foryæði fjelagsins.
í tillögum Búnaðarþings, sem
samþyktar voru með öllum at-
kvæðum, er lagt til, að felt sje
niður það ákvæði jarðræktar-
laganna, að landbúnaðarráð-
herra samþykki val búnaðar-
málastjóra svo og öll ákvæði
laganna er benda til sérstakra
yfirráða ríkisstjórnarinnar yfir
Búnaðarfjelagi Islands, svo fje-
lagið haldi fullum yfii*ráðum
yfir öllum sínum málum. Lagt
er og til að fella burtu það á-
greiningsatriði í 6. grein lag-
anna, um að menn þurfi að
greiða árstillag til Búnaðarfje-
lags íslands, til þess að geta
notið jarðabótastyrks, svo og
ákvæði 7. greinar um kosn-
ingarjett og kjörgengi til Bún-
aðarþings.
Nú kemur til kasta Alþingis,
að gera þær breytingar á jarð-
ræktarlögunum, sem Búnaðar-
þing hefir einróma farið fram
á, að gerðar yrði.
Hefir Hermann Jónasson
lýst því yfir á fundi í Búnað-ar-
þingi, þar sem mál þetta var til
meðferðar, að hann myndi beita
sjer fyrir því, að breytingar
þessar á jarðræktarlögunum
næðu samþykki Alþingis.
Breytingar á lögum
Búnaðarf jelagsins.
En samtímis hefir Búnaðar-
þingið gengið frá breytingum
á lögum Búnaðarf jelags Islands,
sem þó eru því skilyrði háðar,
að þær komi ekki til fram-
kvæmda, nema breytingamar á
jarðræktarlögunum nái fram að
ganga á Alþingi.
Stjórnarandstæðingar á Bún-
aðarþingi báru fram frumvarp
til breytinga á lögum fjelags-
ins, er náð höfðu samþykki við
1. umræðu á þinginu, áður en
kom til samkomulegs um breyt-
ingartillögur við jarðræktarlög-
in.
Aðalatriðin í breytingum
þessum voru þau, að fulltrúum
Búnaðarþings yrði fjölgað úr
14 í 24, og viðhöfð yrði hlut-
fallskosning við kosning full-
trúa hreppabúnaðarf jelaga á
fundi búnaðarsambandanna og
við kosningu búnaðarþingsfull-
trúa, sem samkv. tillögum þess-
um áttu að fara fram á fundum
búnaðarsambandanna.
En til þess að stjórnarsinnar
á Búnaðarþingi fengjust til þess
að standa með breytingartillög-
unum við jarðræktarlögin, sem
tryggja sjálfsforræði Búnaðar-
fjelags íslands, óskuðu þeir eft
ir að fá þessu fyrirkomulagi
breytt þannig,að fulltrúar á bún
aðarþing sjeu kosnir í hreppa-
búnaðarfjelögunum, tala full-
trúa ekki fastákveðin, en full-
trúar geta samkv. tillögunum
orðið 27. Enfremur er það heim-
ilt, að kjósendur sjálfir beri
fram lista við kosningar til bún-
aðarþings. Er gert ráð fyrir, að
reglan verði sú, að kjörlistar
til kosninga búnaðarþingsfull-
trúa verði bornir fram á aðal-
fundum búnaðarsambandanna,
og þarf V4, fulltrúa á sam-
bandsfundi til að bera fram
lista.
Jarðránsákvæðið
falli burt.
Þá hefir meirihluti Búnaðar-
þings samið gagngerðar breyt-
ingartillögur á 2. kafla jarð-
ræktarlaganna, þar sem lagt
er til, að hin illræmda 17. grein
falli burt. Þar eru og gerðar
nokkrar breytingar á ákvæð-
unum um jarðabótastyrkinn, t.
d. gerður greinarmunur á því
hvernig nýrækt fer fram, þeim
mun hærri styrkur greiddur,
sem ræktunin er vandaðri, á-
kvæðunum um hámarksstyrk
breytt mjög, ákveðið að stofna
sjerstakt skipulagt eftirlit með
tilraunastarfseminni í landinu
o. fl.