Morgunblaðið - 25.03.1937, Blaðsíða 5

Fímtudagur 25. mars 1937.
1S mestu um eignamissi allra
þeirra útvegsmanna, sem í
Skuldaskilasjóði lentu.
1 fylgd með honum er mað-
ur, sem tæpast er kominn í ut-
anyfirbuxurnar eftir að • hafa
sloppið við 95 c/ af skuldum
sínum, án gjaldþrots þó, — og
annar, sem ábyrgð ber á Bæjar-
útgerðinni, sem eiga mun 40 '/
eignir móti skuldum, — og lóks
sá, er fyrir þetta sama. Alþingi
leggur frv. um eftirgjafir og
ríkissjóðs greiðslu þeirra skulda,
•er hann sjálfan hefir brauðfætt.
Hæfa þessir hermenn að vísu
"vel málstaðnum, en brosleg er
hjörðin, og ekki síst fyrir það,
að þeir eru lagðir í leiðangur
gegn mönnum, sem leggja al-
eiguna að veði fyrir afkomu út-
gerðar sinnar, en sjálfir hafa
jþessir dátar ekki hætt einum
einasta eyri í þau fýrirtæki, sern
þeir hafa efnast sæmilega á, og
liaft af tekjur, meðan við vor-
«um að tapa öllu okkar.
Og loks vek jeg athygli á því,
;að í sjálfri greinargerð frv. er
'bygt á því, að Kveldúlf vanti
'750 þús. kr. upp í skuldir sín-
;ar, en þó er frv. borið fram í
jþví skyni, að varna því að bank-
Ærnir taki viðbótar-veð fyrir
skuldum Kveldúlfs, sem sam-
kvæmt lægsta mati er að nettó-
andvirði a. m. k. 1 i/a milj. kr.
Einstakt frumvarp.
En frv. er einstakt um fleira.
Svo einstakt, að það á
<engan sinn líka í þingsögu menn
íingaþjóða.
Flm. H. V. var að léitast við
jað skýra það. Af þeirri tilraun
^sáat, .að hann skilur ekki efni
þess „og afleiðingar, og verð jeg
Iþví að koma honum til hjálpar.
Höfuðefnið er, eins og jeg
áðan gat um, að lánardrotnar
Kveldúlfs og hæstirjettur skipi
3 manna nefnd til að fram-
kvæma skyndimat á eignum
Kveldúlfs, miðað við núverandi
söluverð. Teljist fjelagið sam-
kvæmt því mati ekki eiga fyrir
skuldum, skal það íafarlaust
:gert gjaldþrota.
Koma síðan mörg og ekki
iþrauthugsuð fyrirmæli um skip-
mn og störf skilanefndar, með-
...an á skiftum stendur.
Jeg bið nú háttvirta þingmenn
,-að athuga það, að þegar Hjeð-
inn Valdimarsson ber fram
þetta frumvarp, þá veit hann,
;að Kveldúlfur er búinn að bjóða
frarn eigur Thor Jensens til við-
bótar tryggingum skulda fje-
lagsins. Hann veit, að báðir
bankarnir telja sjálfsagt að
taka því boði, vegna þess að
þeir álíta að bæði hag bankanna
og þjóðfjelagsins sje best borg-
ið m,eð því. Hann veit, að Kveld-
úlfur hefir trygt sjer lánsfje cil
að reisa nýja síldarverksmiðju
á Hjalteyri, sem tryggja mun
hundruðum manna ágæta at-
vinnu. Hann veit, að horfur eru
. á, að saltfisksvertíðin muni
bregðast. Ilann veit, að fólkið
er atvinnulaust, og ríki og bank-
ar í gjaldeyrisskorti. Hann veit,
að til síldarinnar mæna allir
vonaraugum. Allt þetta v.eit
Hjeðinn Valdimarsson. En hann
veit það líka, að verði frum-
\ varp hans samþykkt, gerir hann
MOfiGUNúLAMb
5
RæÖa Ó!al§ Thor§,
eigur Thor Jertsen upp i skulð-
ir sínar.
Kveldúlfur hefir sett meir é*
100 % tryggingu fyrir skuldum
sitt til þess, að hindra að eigur
Thor Jensens tryggi skuldir
Kveldúlfs, og að hin nýja síld-
arverksmiðja rísi á Hjalteyri.
En með því sviftir hann hundr-
Úð manna ágætri atvinnu og
dregur úr líkunurn iyrir því, að
rílcið geti staðið í skilum út á
við.
En það er fleira, sem leiðir
af frumvarpi Hjeðins Valdi-
marssonar, sem hann ætti að
vita, úr því hann ræðst í að
flytja slíkt frumvarp.
Tilraun Hjeðins Valdi-
marssonar að 'stöðva
togarana á vertíðinni.
rumvarp þetta átti að koma
á dagskrá fimtudaginn 18.
þ. m. Hjeðinn Valdimarsson
bað þá forseta að fresta því til
mánudagsins 22. þ. m. Síðan
bað hann um útvarpsumræður,
og vissi að með því gat frum-
varpið ekki komið á dagskrá
fyr cn í gær eða í dag. Nú kem-
ur til kasta þingsins. Varla ætl-
ast Iljeðinn Valdimai’sson til,
að Sjálfstæðisflokkurinn flýfi
fyrir slíku máli í gegnum þing-
ið. En geri Sjálfstæðismenn það
ekki, en tefji þó á engan hátt,
nema með því að synja um af-
brigði, og sje gert ráð fyrir, að
alt stjórnarliðið standi svo ein-
huga að þessu ófremdarverki,
að notað hefði verið til hins ítr-
asta sjerhver heimild hinna
nýju þingskapa um að neita
mönnum um málfrelsi og varna
allrar athugunar málsins í
nefnd, og bægja frá öllum
breytingartillögum, þá gat mál-
ið þó ékki fengið afgreiðslu frá
þinginu fyr en hinn 10. apríl.
Segjum að konungastaðfesting
fengist tafarlaust, svo að hægt
væri að skipa matsnefnd hinn
11. apríl. Vilji nú Sjálfstæðis-
menn engan þátt eiga í þeirri
skipun, getur Landsbankanefnd-
in ekki tilnefnt sinn nefndar-
mann, því íundir hennar eru
ólögm .i ef Sjálfstæðismenn
e’.-.ki sækja þá. Þá á ráðherra
að utnefna manninn, en ekld
fyr en eftir 3 daga. Þann 14.
apríl, eða öllú heldur þann 15.
eða 16. apríl getur þá mats-
nefndin tekið til starfa. Segjum
að hún sje vel skipuð, og svo
verkvön, að hún telji sig geta
metið a. m. k. eins rjett eins og
til er ætlast allar eigur Kveld-
úlfs á sjó og landi, alveg án
þess að líta á eina. einustu
þeirra, og ljúki þess vegna
störfum tafarlaust og um leið
og hún tekur við þeim, og dæmi
Kv.eldúlf gjaldþrota, enda þótt
yfirskattanefrsdarmaðurinn
Hjeðinn Valdimarsson hafi á
síðastliðnu ári haldið á því með
allri festu, að f jelagið ætti eina
miljón krónur umfram skuldir.
Þá á nú að fara að skipa skila-
nefnd, eítir tillögum erlendra
og innlendra banka. Sú nefnd á
svo að tryggja lánsfje, og snjall-
ræðið, sem Hjeðni Valdimars-
veita, skuli eiga forgangsveð í
eignum fjelagsins.
En þegar þess er gætt, að
þeir, sem lánið helst mundu
veita, og raunar þeir einu, sem
til mála geta komið, eru einmitt
sömu bankarnir, sem nú eiga
kröfurnar á Kveldúif, og því
við gjaldþrot væru orðnir eig-
endur að eignum fjelagsins, þá
held jeg að öllum hljóti að skilj
ast, að þetta snjallræði er áreið
anlega arfur frá Bakkabræðr-
um. Jeg verð þess vegna að gera
ráð fyrir, að einhver dálítill
dráttur gaíti orðið á að útvega
þetta lánsfje með þessum hætti,
en ef að það þá einhverntíma
tekst, á samt að því loknu að
fara að útbúa slcipin til veiða.
En þá er Jíka vel fyrir öllu s.jeð,
því bá er vertíðinni lokið.
/
Þetta frumvarp er því jafn
viturlegt og það er góðgjarnt.
Má vera að kommúnistar gleðj-
ist yfir því, en það er þá fremur
hjartað en heilinn.
Dómur bankanna.
rumvarpið er nú úr sögunni,
þar sem Kveldúlfur hefir
gert samninga við lánardrotna
sína um áframhaldandi rekst-
ur. En það mun þó lifa í endur-
minningunni, sem vottur óvenju
legs og óviturlegs pólitisks of-
stækis fárra forystumanna, sem
risið hafa gegn vilja og hags-
munum kjósenda sinna, undir
forystu þess leiðtogans, sem
minsta hefir gætnina og minst
vald á skaþsmunúm sínum.
Dómur í þessu máli er nú
kveðinn upp af hinum rjettu
aðilum. Bankarnir áttu að
dæma í málinu, bankarnir hafa
dæmt í málinu, og Kveldúlfur
heldur nú áfram sinni starfsemi
með meiri krafti en nokkru
sinni. Almenningur í landinu
getur varla verið í miklum vafa
um það, hvor sje öruggari dóm-
ari í þessu máli, bankarnir eða
Hjeðinn Valdimarsson. — En
skyldi nokkur telja, áð bank-
arnir hef-ðu litið eingöngu eða
um of á hag Kveldúlfs, er rjett
að upplýsa, að þeir þingmenn
Framsóknarflokksins, sem um
málið hafa fjallað, hafa ýmist
beitt sjer fyrir eða látið af-
skiítalaust þessa samninga. Trúi
því svo hver sem vill, að ást
þeirra manna á Kveldúlfi og
eigendum hans sj.e alt í einu
orðin svo stjórnlaus og trylt, að
hennar vegna sje hlaupið svona
greipilega út undan sjer, að
Hjeðinn Valdimarsson geti ekki
fengið svo mikið sem einn ein-
asta þessara samherja sinna í
fylgd með sjer í ofsóknaræðinu
á hendur Kveldúlfi.
Nei, dómurinn er jafn skýr
eins og skömm Hjeðins Valdi-
marssonar er ótvíræð. En það
er að vísu bágt fyrir hann, en
mikil gæfa hjá því, ef hann
hefði fengið að þjóna Iund sinni
í þessu máli og getað knúð fram
gjaldþrot Kveldúlfs. Með því
syni og öðrum spekingum, sem
lytja þetta friottTarp, hefirjhofði verið drýgður glæpur,
hugkvæmst, til þess að ná þessu . sem vel gat haft sínar afleið-
lánsfje, er það, að þeir, sem það lingar.
Tilgangurinn.
Því frumvarp I-Ijeðins Valdi-
marssonar er frumvarp til
laga um það, að vegna þess að
tveir af þingmönnum Sjálfstæð-
isflokksins, og bræður þeirra,
eiga Kveldúlf, þá skuli fjelagið
gert gjaldþrota, enda þótt það
ætti eignir langt umfram skuld-
ir.
að er frumvarp til laga um
það, að varna því að eigur
Thor Jensens sjeu settar til
tryggingar skuldum Kveldúlfs.
Það er frumvarp til laga um
þaÖ, að varna því, að reist verði
ný stór síldarverksmiðja á
Hjalteyri, er veiti hundruðum
manna nýja góða atvinnu, og
stórauki jafnframt líkurnar fyr-
ir því, að þjóðin geti staðið í
skilum út á við.
Það er frumvarp tii laga lim
að varna því, að togarar Kveld-
úlfs verði gerðir út á saltfisk-
veiðar á þessari vertíð.
Það er frumvarp til laga um
neikvæða stjórnmálastefnu
Hjeðins Valdimarssonar.
Það er frumvarp til laga, sem
orðið var lík, áður en það var
rætt á þessu þingi.
Það er frumvarp til laga, sem
gera mun flutningsmann þess,
Hjeðinn Valdimarsson, að póli-
tísku líki fyr eða síðar.
Baráttan um
þjóðskipulagið.
Jeg skal svo ljúka þessari
ræðu með svipuðum orðum eins
og jeg hefi áður viðhaft í þessu
máli:
Góðir hlustendur! Athugið
að lokum þetta:
Fjöldi manna i landinu fá
skuldaskil og áframhaldandi
rekstrarfje með því að greiða
2—5 /< af skuldum sínum.
Kveldúlfur býður fram allar
sínum.
K'veldúlfur hefir útveggð öjer
fast að einni miljón króna er-
lent lán til stórkostlegs atvinnu-
auka verkalýðnum til handa.
Lánardrotnarnir kasta jpilj-
ónum í sjóinn, ef krafist er
skyndisölu á eigum Kveldúlfs.
Verkalýðurinn missir miljón-
ir í atvinnu ef Kveldúlfur verð-
ur stöðvaður.
Samt sem áður er Kveldúífttr
látlaust ofsóttur, af þeim, sem
kalla sig vini verkalýðsins, e»
allir aðrir útvegsmenn íátnir
í friði, stórir sem smáir, vel
stæðir sem skuldugir. Hvern-
ig stendur á þessu?
Hvernig stendur á því, að
óskammfeilni er svo taumfeijs
og skefjalaus, að þess er m§ð
blæjalausu blygðunarleysi kraí-
ist, að ein lög gangi yfir Kveld-
úlf, en önnur lög yfir alla aSrá.
Það stendur þannig á þvi,
góðir áheyrendur, að ofsÓkaiíi
er ekki eingöngu persónuleg,
heldur einnig og fyrst og fremst
pólitísk.
Baráttan um Kveldúlf er
baráttan um þjóðskipulagið.
Kommúnistarnir í stjórnai-
liðinu hugsa á þá leið, að verði
Kveldúlfur brotinn á bak aft-
ur, muni önnur fyrirtæki cfiika-
framtaksins auðunnari, alt verði
þá ljettara í svifum og hægara
viðfangs.
Kveldúlfur fyrst. önnur út-
gerðarfyrirtæki næst. Smá
kyrkja verslunina. Iðnaðintt 'á
sínum tíma. Bændur smátt oje
smátt. Þetta er stefna óg starfs-
skfá kommúnista.
Það má botna þessa hálf-
kveðnu vísu með tvennúltt
hætti:
Öflugt viðnám sjálfstæðis-
stefnunnar í tæka tíð, eða:
Hrun þjóðfjelagsins, fdfgnn
fjármuna og frelsis í hendui'
erlendum ríkjum.
Skiflafundur
verður haldinn í dánar- og f jelagsbúi Bjarna Þórðarsonar
og Þóreyjar Pálsdóttur frá Reykhólum, hjer á skrifstof-
unni þriðjudaginn 30. mars n.k. kl. V/o e. h.
Fyrir verður tekið:
1. Sala jarðeigna búsins.
2. Önnur mál varðandi búskiftin.
Þeir sem ætla sjer að gera tilboð í jarðeignir búsing,
en hafa eigi sent tilboð sín enn, ættu að gera það fyrir
þennan fund,
Skrifstofu Gullbringu- og Kjósarsýslu, 24. mars 1937.
Bertlur Jónsson.
HIH íslenska fornritaffelag.
Grettis saga Verð: Hvert bindi:
Eyrbyggja saga Heft kL 9|00.
Laxdæla saga
Egils saga 1 skinnbandi kr. 15,00.
Kaupið fornritin jafnóðum og þau k-oma út.
Fást hjá bóksölum.
Aðalútsala 1
Bókaversluu Sijgffúsar Eumundssonar
og Bókabúð Austurbæjar B. S. E. Laugaveg 34.