Morgunblaðið - 17.08.1937, Qupperneq 5

l>riðjudagur 17. ágúst 1937.
MORGUNBLAÐIÐ

— JpldtgmtfelEtMd ~
ttirLi IX imkir, KtrUtTtt.
fUtatJtrari J6n KJarttnnoa oc ValtjT ItiláiiNi íibrTdanalir).
iiflýalaiar i Árnl öln.
aitatjdrm, udýalacu •« ifgMlMii AmBtmrBtrutl I. — llal 1111.
ÁakrVtarcJalit kr. 1.00 i kiulL
I 'uuallii II aara alitakll — If atra taaO LaaMk.
Arna-nefnd vill gefa út
allar riddarasögurnar.
HEFÐI HJEÐINN
VERIÐ KOLASALI.
að er lakur kaupmaður,
sem lastar sína vöru.
Kolakaupmennirnir halda fram
Æinni tegund og kaupfjelögin
sinni. Engin reynsla er enn
komin á hvor kolin reynast bet-
r«r, því hinir mjög umtöluðu og
margauglýstu kolafarmar eru
ekki kom'nir. Þá fyrst er kolin
eru tekin til notkunar, verður
úr því skorið, hvor viðskiftin
verða haganlegri. Þótt nokkur
jhiti sje í umræðunum um kola-
yerðið, þá nær sá hiti skamt til
að kynda miðstöðvar eða elda
graut. Kolastríðið verður ekki
leitt til lykta í dagblöðunum.
Mdavjelarnar og ofnarnir
kveða þar upp úrslitadóminn.
Taflið um kolin gekk fjörugt
nokkra daga. Kolakaupmenn-
irnir skákuðu seinast með 52
króna verði. Nú er orðið svo
langt á milli leikjanna, að sum-
iir eru farnir að óttast að kaup-
fjelögin sjeu mát.
*
Stjórnarflokkarnir hafa tek-
ið að sjer það þakkláta hlut-
yerk, að vernda almenning
•gegn óhæfilegu vöruverði. Þeir
hafa raunar lengi haft þetta
hlutverk með höndum, en
reynslan er sú, að vöruverð er
óvíða á bygðu bóli hærra en
hjer. Nú var því yfirlýst fyrir
kosningar af sumum frambjóð-
endum stjórnarflokkanna, að
kaupfjelögin rjeðu verðlaginu.
Sú yfirlýsing dregur óþægilega
úr þeim ásökunum, sem nú eru
daglega hafðar í frammi um
,,kaupmannaokur“, hvort sem
um er að ræða kol, eða aðrar
■vörutegundir.
Það er mjög eftirtektarvert,
•;að í öllum þeim mörgu grein-
um, sem stj órnarblöðin birta
um vöruverðið, er algerlega
gengið fram hjá einni þeirri
vörutegund, sem ekkert heimili
getur án verið. Brauðaverðið
hækkaði fyrir skemstu um alt
að 40%, án þess að stjórnar-
blöðin findu neina ástæðu til
.að kvarta yfir ,,okri“ í því
sambandi. Skýringin á þeirri
tal^ndi þögn er sú, að bæði
Alþýðubrauðgerðin og Kaup-
fjelagsbrauðgerðin voru þátt-
takendur í hækkuninni. Ef bak-
arameistararnir hefðu verið
einir um hituna, efast enginn
um þær kveðjur, sem þeir hefðu
fengið í stjórnarblöðunum.
*
En hitt stingur þó meira í
augun en nokkuð annað, að í
öllum þessum umræðum, hafa
stjórnarblöðin ekki nefnt olí-
una á nafn. Stjórnarflokkarnir
hafa þó aldrei þreytst á að
lýsa umhyggju sinni fyrir smá-
bátaútgerðinni. En olían er eins
.,og allir ,yita einn stærsti út-
gjaldaliðurinn við þá útgerð.
Hinn 15. september í fyrra
haust sagði Alþýðublaðið: „Ol-
íuverðið er 20% of hátt“. Það
er fróðlegt, að bera saman olíu-
verðið þá og nú. Fram til 15.
mars s.l. var verð á hráolíu kr.
14,40 fyrir 100 kilo netto. Þetta
verð var að dómi Alþýðublaðs-
ins „20% of hátt“. Það hefði
með öðrum orðum átt að vera
kr. 11,52. Frá 1. mars til 1. júlí
hækkar þessi olía úr kr. 14,40
netto upp í kr. 15,30 netto.
En hvað er verðið nú?
Eftir 1. júlí kostar þessi olía
19 —nítján krónur — 100 kilo.
Alþýðublaðið taldi 15. septem-
ber í fyrra, að 14,40 væri 20%
of hátt. Verðið átti með öðr-
um orðum að vera 11,52. Nú er
það 19,00. Þetta er full 60%
hækkun. En nú minnist Alþýðu-
blaðið ekki einu orði á, að olíu-
verðið sje of hátt.
Hjer skal enginn dómur á
það lagður, hvað veldur þessari
geysihækkun á olíunni. Olíusal-
arnir hafa vafalaust sama fyrir
sig að bera og seljendur ann-
ara vara.
En dæmin um þögn stjórnar-
blaðanna við brauðhækkuninni
og olíuhækkuninn, sanna svo
áþreifanlega, að ekki verður
mótmælt, að árásir stjórnar-
blaðanna út af dýrtíðinni, fara
alveg eftir því hver í hlut á, í
það og það skiftið. Brauð mega
hækka eins og fara gerir, af
því Alþýðubrauðgerðin og
Kaupfjelagsbrauðgerðin eiga
hlut að máli. Olíuverðið má
vera ekki einungis 20%, heldur
60% „of hátt“ af því að Hjeð-
inn Valdimarsson á jþar að
svara til sakar.
Ef Hjeðinn hefði verið kola-
sali! i
Hvað ætli kolaverðið hefði
þá mátt vera hátt, án þess
stjórnarblöðin hefðu fundið á-
stæðu til að hafa orð á því?
Síldveiði
Norðmanna
við Island.
Foringinn á eftirlitsskipínu
,Frithjofi Nansen“ hefir
gefið þær upplýsingar um síld-
arafla Norðmanna við Island,
að fimtánda þessa mánaðar,
hafi ca. hundrað og fimtán
herpinótaskip og ca. fimtíu
reknetaskip, verið búin að afla
alls:
66472 tunnur af matjessíld
og 77020 af venjulegri saltsíld
og sjerverkaðri síld og 13440
tunnur af kryddsíld. (Samkv.
upplýsingum frá Fiskifjel. Isl.).
Sigurður Nordal prófessor
er nýkominn til bæjar-
ins frá Höfn, þar sem hann
sat fundi Árnanefndar, en
þetta er í fyrsta skifti, sem
hin nýja 11 manna Árna-
nefnd hefir fullskipuð haldið
fundi. Nefndin var skipuð í
fyrra og hjelt þá fundi.
Einn nefndarmanna, Hall-
dór Hermannsson prófessor,
gat ekki komið vestan um
haf þá. Hann er að miklu
leyti upphafsmaður að því að
breytt var til um fyrirkomu-
lag og starfshætti nefndar-
innar. Þessvegna fannst
samnefndarmönnum hans
sjálfsagt að láta það drag-
ast að gera mikilsverðar
framtíðartillögur um nefnd-
arstörfin, þangað til hann
gæti setið nefndarfundi,
enda var mjög naumur tími
til undirbúnings fundanna í
fyrrahaust.
I Árnanefnd ern nú 5 íslending-
ar, sem kunnugt er, og 6 Danir.
Þessir íslendingar eru í nefndinni:
Árni Pálsson próf., Einar Arnórs-
son hæstarj.dómari, Ilalldór Her-
mannsson prófessor, Jón Helgason
prófessor og Sigurður Nordal pró-
fessor. En Danir í nefndinni eru
þessir: E. Arup prófessor, og er
hann formaður nefndarinnar.
Bröndum-Nielsen prófessor í nor-
rænum fræðum, Axel Lindvald
þjóðskjalavörður, dr. Ejnar
Munksgaard bókaútgefandi, dr.
Paul Nörlund þjóðminjavörður og
dr. Carl S. Petersen yfirbókavörð-
ur við kgl. bókasafnið.
Morgunblaðið hefir liitt Sigurð
Nordal að máli og spurt hann um
nýafstaðna fundi Arnanefndar.
Nefndin lijelt fundi frá 1.—20.
júlí, segir Sigurður, og ræddi um
ýmsar framkvæmdir næstu ára.
En hvað iir þeim verður og hve
greitt þær ganga er undir því kom
ið, hve mikið fje nefndin fær til
umráða.
R-ætt, var um fyrirkomulag Árna
Magniissonar safnsins, en safnið
fær nú önnur og betri liúsakynni,
en það hefir áður haft. Er verið
að reisa stórt nýtt hús fyrir nátt-
úrufræði- og læknisfræðisbækur
Háskólabókasafnsins, en sjerstök
áhersla hefir verið lögð á það und-
anfarin ár, að byrgja Háskóla-
bókasafnið sem best af þeim bók-
um. Við þetta verður rýmra í
gömlu byggingunni. Þá verður
Árnasafni komið þar vel fyrir, og
verður sjerstakur lestrarsalur fyr
það safn.
En hverjar voru helstu nýjung-
ar, sem nefndin ræddi um á sviði
bókaútgáfu ?
Þær voru þessar helstar. Að gefa
út nýja útgáfu af Fornaldarsög-
um Norðurlanda, en heildarútgáf-
unni, sem til er, er mjög ábóta-
vant. Er það útgáfa sú sem Rafn
annaðist árin 1829—30, og er ís-
lenska titgáfan endurprentun af
henni. Útgáfa þessi er nú alveg
úrelt, sem von er, og auk þess
Jonsbókareintak frá 1578
til Landsbókasafnsins!
Frásögn Sigurðar Nordals úr utanfðr.
Sigurður Nordal prófessor.
mjög erfitt að fá hana. En aðeins
fáar af þessum sögum hafa verið
gefnar út sjerstaklega í vönduð-
um útgáfum.
Þegar lokið er útgáfunni af
Fornaldarsögum er áformað að
taka Riddarasögurnar og gera af
þeim nákvæma útgáfu eftir öllum
handritum. Ráðgert er, að formál-
ar í útgáfum þessum verði ritaðir
á ensku.
Hafa Riddarasögurnar aldrei
verið gefnar út í heild?
Því fer fjarri. Margar af þeim,
sem til eru í handritum, hafa yf-
irleitt aldrei verið prentaðar, og
sumar þeirra alls ekki lakari en
hinar, sem prentaðar hafa verið.
Þegar þær verða allar saman prent
aðar, verður það miltið ritsafn. Ör
fáar þeirra hafa verið gefnar út
vísindalega. En alþýðuútgáfur
hafa komið út af þeim alt frá því
um miðja 19. öld og fram til þessa
dags, og venjulega prentaðar eft-
ir einu handriti.
Riddarasögurnar hafa til
skamms tíma verið í litl-
um metum meðal fræðimanna.
Þetta eru, sem kunnugt er, skáld-
sögur, sem steyptar hafa verið upp
úr allskonar brotasilfri.
En á síðustu árum hafa ýmsir
fræðimenn utan Norðurlanda far-
ið að gefa þeim gaum og má búast
við, að þær verði í framtíðinni
mikið rannsóknarefni, þær varpa
m. a. ýmiskonar ljósi yfir það,
hvernig sögusagnir varðveitast og
flytjast land úr landi — t. d. alla
leið frá Austurlöndum til Islands.
Merkileg bók um þetta efni kom
út í New York fyrir nokkrum ár-
um. Höfundur er Margaret
Schlauch, en bókin heitir „Ro-
mance in Iceland“.
Þá var rætt um að efna til nýrr
ar orðabókar, er tæki yfir öll ís-
lensk rit til miðrar 16. aldar og
norsk rit til 1300. Á orðabók þessi
að koma í staðinn fyrir orðabók
þeirra Cleasby og Guðbrands
Vigfússonar og Fritzners-orðabók.
Báðar þessar orðabækur eru nú
orðnar lítt fáanlegar, enda full-
nægja þær ekki þeim kröfum, sem
nú eru gerðar til slíkra orðabóka.
Orðabók þessi á að vera með ensk
um þýðingum.
Auk þess er fyrirhugað að
styðja og gefa út rit um rann-
sóknir á einstökum atriðum nor-
rænna fræða. Að sjálfsögðu verð-
ur haldið áfram útgáfu íslenskra
miðaldakvæða, sem Jón Helgason
prófessor byrjaði á í fyrra.
Talið barst síðan að hinni
miklu og merku íitgáfustarfsemi
dr. Ejnars Munksgaard og skýrði
Sigurður Nordal svo frá:
Næsta bindi af safni ljósprent-
aðra íslenskra handrita verður
það ísl. handritið, sem frægast er
allra, Konungsbók Sæmundar-
eddu. Verður hún með formála eft
ir Andreas Heusler prófessor.
Hún kemur út innan skamms.
Næsta bindi verður elsta og
merkasta handrit íslenskra mið-
aldarímna, Staðarliólsbók (A. M.
604, fjórblöðungur).
Handrit þetta er 248 , blöð.
Verður það eitt stærsta bindi
safnsins. Þetta er fyrsta handrit-
ið í þessu safni, sem hefir inni
að halda rit, er aldrei hafa verið
prentuð, m. a. Andrarímur hinar
fornu. Formála þessa bindis skrif
ar Sir William A. Craigie.
Næsta bindi þessa safns verður
sennilega Þiðreks saga, með for-
mála eftir prófessor Jolivet í Par-
ís.
En í safninu af ljósprentuðum
prentuðum bókum íslenskum er
nú von á Vísnabók Guðbrands
biskups mjög bráðlega, með for-
mála Sigurðar Nordals.
Áður samtalinu lauk skýrði
Sigurður frá merkilegum bókar-
fundi, ef svo mætti að orði kom-
ast, þar sem dr. Ejnar Munks-
gaard bókaútgefandi fann til
kaups í Þýskalandi nýlega, og
festi kaup á „Lögbók íslendinga"
prentaðri á Hólum 1578.
Eintak þetta er prentað á bók-
fell og er það svonefndur „upp-
skafningur“, þ. e. a. s. skrifað kef
ir verið áður á bókfell það, sem
prentað hefir verið á, en skrift-
in skafin út, til þess bókfellið
yrði notuð til prentunar. Hjer er
það kaþólsk messubók, sem skaf-
in hefir verið, og síðan prentað
á hin „sköfnu“ blöð.
Af þessari Jónsbókarátgáfu frá
1578 hefir áður þekst eitt öa-
tak, sem prentað er á bókfell,
er það í konungl. bókasafnin* í
Höfn. En þessi tvö eintök eru ei»-
ustu íslensku bækurnar, sem vit-
PRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.