Morgunblaðið - 07.10.1937, Side 5

jFlmtudagur 7. okt. 1937.
MORGUNBLAÐIÐ
_________ JPIorgtmMaðtð
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
Ritstjórar: J6n Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgBarmaCur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiBsla: Austurstræt! 8. — Slmi 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuBi.
í lausasölu: 15 aura elntaklB — 25 aura meB Lesbök.
LEIÐIN SEM EKKI MÁ NEFNA.
Ragnar Ásgeirsson, ráðunaufur hafði ásamf
fleirum, umsjón með liinni íslensku deild
garðyrkjusýningarinnar í Kliöfn. Hann hefir
sent Mbl. eftirfarandi grein frá Khöfn:
20 bús. fermetra g^rö-
vrkjusvning í Khöfn:
Þátttaka íslendinga.
Mestu snillingarnir í stjórn-
arflokkunum sitja nú
með sveittan skallann myrkr-
.anna á milli, við að draga
mpp línurnar fyrir hinu
.„áframhaldandi samstarfi“.
Formaður Framsóknarflokks-
ins skaut máli sínu í vor undir
úrskurð síldarinnar. Og það
yar eins og við manninn mælt.
Síldin óð uppi og ánetjaðist
greiðlegar en nokkru sinni fyr.
Á þennan hátt lýstu máttarvöld
undirdjúpanna fyrir sitt leyti
íullri velþóknun á framhaldi
þeirrar yfirdrottnunar, sem ís-
lenska þjóðin hefir átt við að
búa, nálega óslitið, síðastliðinn
■áratug. Eftir svo augljósa bend-
ingu er lítil hætta á, að stjórn-
arflokkarnir fari að setja fyrir
sig svo smávægilegt atriði sem
það, að þeir eru í yfirlýstri and-
stöðu um þau mál, sem annars
skifta flokkum víðast hvar í
heiminum.
Of snemt er að spá neinu
um það, .hvernig hinn væntan-
..legi ,,málefnagrundvöllur“ verð
ur í einstökum atriðum. En
hafi einhver maður verið svo
bjartsýnn að ætla, að einhverr-
ar tilslökunar væri von í skatt-
álögunum, þá er þeim hinum
sama fyrir bestu, að gera sjer
ljóst, að sú von er þegar að
engu orðin. Það getur verið
holt fyrir fátæklinga eins og
Frakka, ,,að klifra niður stig-
ann“ eins og Jónas Jónsson
komst að orði á dögunum.
Þeir mega taka upp hið ,,gamla
góða ráð,“ að spara. Við íslend-
ingar eigum að halda áfram að
klifra upp stigann. Og stjórn-
an mun áreiðanlega ekki gleyma
sínu „gamla, góða ráði,“ að
eyða!
Stjórnarblöðin hafa í sum-
:ar verið að búa þjóðina undir
hækkaðar álögur. Af hálfu Al-
þýðuflokksins var þessa auð-
vitað að vænta. En menn hefðu
getað búist við því, þegar for-
maður Framsóknarflokksins, að
afstöðnum kosningum, lýsti
þeim skilningi sínum á úrslit-
um þeirra, að kjósendur
hefðu krafist „hófsamrar“
stjórnmálastefnu, að einhver
afljetting skattbyrðanna gæti
vel komið undir þá skilgrein-
inguna.
En sú von, sem kann að hafa
vaknað hjá aðþrengdum skatt-
þegnum um ,,hófsemi“ Fram-
sóknar í skattamálum, fjekk
ekki að lifa lengi. Jón Árna-
son, bankaráðsformaður og for-
stjóri í S.I.S., sá fyrir því. I
grein, sem hann skrifaði um
tekjuöflun ríkissjóðs og sveit-
arfjelaga, lýsir Jón Árnason,
hvernig búskapur ríkis- og
sveitafjelaga sje rekinn með
sífeldum tekjuhalla. Hann tel-
ur að ríkið muni vanta eina
miljón króna til þess að út-
gjöld og tekjur standist á. Til
þess að ráða bót á þessu, nefn-
ir Jón þrjár hugsanlegar leið-
ir: nýja lántöku, sparnað, öflun
nýrra tekna.
Hann kemst að þeirri niður-
stöðu, að ekki sje nema um
eina leið að ræða: öflun nýrra
tekna.
Það er sjerstök ástæða til,
að vitna einmitt í Jón Árna-
son. Hann er alment talinn
einhver gætnasti maðurinn af
þeim, sem með völd fara í
Framsóknarflokknum. Jón er
alinn upp í sveit og hefir stöðu
sinnar vegna mjög náin kynni
af bændum landsins. Ef rjett
er munað, hefir Jón einhvern-
tíma haft orð á því, hvað sveita-
fólkið hafi lagt hart að sjer
á undanförnum krepputímum.
Það hafi tekið upp hið „gamla,
góða ráð“ — að spara.
En Jóni Árnasyni finst ó-
hugsandi, að ríkið geti fylgt
því fordæmi einstaklinganna,
sem hann sjálfur hefir rjetti-
lega talið mjög lofsvert. Hann
segir um sparnað ríkisins: —
„yfirleit hefi jeg ekki trú á
því, að sparnaðurinn einn dragi
langt á leið, og læt því útrætt
um hann.“
Þegar svo er um hið græna
trjeð, hvað mun þá vera um
hið visna? Úr því Jón Árna-
son, hefir enga trú á
sparnaði, er ekki að búast við
hvatningu í þá átt frá hin-
um Ijettúðugri flokksbræðrum
hans. Annars má minna á það,
að á þinginu 1935 höfðu Fram-
sóknarmenn í samvinnu við
Sjálfstæðismenn, bent á leiðir
til að lækka útgjöld ríkisins
um yfir miljón króna. En þeg-
ar til stykkisins kom, neyddu
sósíalistarnir Framsókn fyrst
til að yfirgefa þessa sparnað-
arviðleitni og síðan til að
hækka útgjöldin um miljón frá
því sem áður var.
En sje það rjett af Frökkum,
að taka upp hig „gamla, góða
ráð,“ mundi þá vera vanþörf
á því fyrir okkur? Er yfirleitt
hugsanlegt, að nokkur einstakl-
ingur eða nokkur þjóð geti
komist úr fjárhagsvandræðum,
ef ekki má nefna sparnað á
nafn? Er leyfilegt að leggja
nýjar álögur á þjóðina, fyr en
gengið hefir verið úr skugga
um, hvað megi spara?
Hitt er annað mál, að
sparnaðarleiðin verður ekki
farin í samstarfi við sósíalista.
Þessvegna er fyrsti boðskapur
stjórnarinnar sá, að þjóðin eigi
ekki einungis að axla þá byrði,
sem á henni hvílir, heldur og
að bæta á sig dávænum pinkl-j
um í viðbót.
23. sept.
arðyrkjusýningin, hin
6. norræna var opnuð
í da£, með mikilli viðhöfn.
Hún er haldin í hinni
miklu glerhöll „Forum“, þar
sem hjólreiðakepnin fer
fram að vetrarlagi. Að flat-
armáli er hún um 6 húsund
fermetrar, en hað húsrúm
nægði engan veginn og varð
hví að byg'ttja við nýjar gler-
hallir, sem eru 3 hús. fer-
metrar að stærð, en auk hess
er sýnd garðyrkjufram-
leiðsla á 11 húsund fermetr-
um undir berum himni.
Garðyrkjumannafjelagið danska
hefir efnt til þessarar sýningar í
tilefni af 50 ára afmæli sínu og
ar talið, að fjelagið hafi kostað
200 þúsund krónum til sýningar-
innar.
Undirbúningurinn hefir staðið
yfir nú um, tveggja ára skeið og
árangurinn virðist fullnægja öll-
um þeim vonum, sem menn hafa
gert sjer um sýninguna.
I henni taka þátt öll norrænu
löndin — að Færeyingum og
Grænlendingum meðtöldnm, svo
þetta er hin yfirgripsmesta garð-
yrkjusýning, sem haldin hefir
verið á Norðurlöndum — og jafn-
vel þó víðar sje leitað, segja fróð-
ir menn.
¥
Jeg hefi gengið þarna um, úti
í „Forum“ á degi hverjum, síð-
an Gullfoss kom hingað til Hafn-
ar. Fyrsta daginn var lítið ann-
að að sjá en hinar hrikalegu gler-
hallir auðar og tómar, en svo er
eins og þetta grói fram dag frá
degi, uns alt er komið í lag í dag
á hádegi. Þeir kunna þetta, Dan-
irnir, að setja slíkar sýningar
upp, þeir hafa æfinguna. — Á
garðyrkjumanninn, sem kemur
norðan frá heimskautsbaugi, verk
ar Danmörkin eins og einn ein-
asti stór garður, þar sem mat-
jurtir, blóm og ávextir keppast
við að vaxa. Nú er haustað heima,
en hjer göngum við í sól og
sumri. Daga jafnheita þessum síð-
ustu septemberdögum hjer hefi
jeg ekki lifað jafnheita heima á
íslandi í alt sumar.
í „Forum“ er margt um mann-
inn þessa undirbúningsdaga. Þar
mátti heyra öll Norðurlandamál-
in og hina einkennilegu finsku,
sem maður skilur ekki orð af.
Finnarnir, garðyrkjumennirnir,
leigðu sjer sjerstakt skip til far-
arinnar. Hinir koma og ýmist sjó-
eða landveginn, og einstakir koma
fljúgandi, með blómin sín nýskor-
in af plöntunum, eins og einn af
helstu garðyrkjumönnum Finna,
sem jeg talaði við í gær. Og alt
safnast saman í „Forum“ — og
lengi tekur „Forum“ við.
*
Þarna er unnið hvíldarllítið
fyrst, en síðasta sólarhringinn er
unnið hvíldarlaust. En á hádegi í
dag er „Forum“ líka orðin æfin-
týraheimur útaf fyrir sig, ann-
að eins blómaskraut hafa menn
ekki áður sjeð á sama stað og
fjölbreytni er svo mikil, að þarna
eru saman komnar jurtir frá flest-
um eða öllum lieimsálfum og heim-
skautanna milli. Þarna eru nor-
rænar lágvaxnar jurtir frá Græn-
landi og Islandi, suðrænir pálm-
ar himinháir, þarna er vatnajurt-
in Yictoria regiæ frá fljótum Suð-
ur-Ameríku, með blöð svo stór,
að börn geta notað þau til að
fleyta sjer á eins og bát, brönu-
grös úr frumskógum heitu land-
anna í fullum skrúða, hið heilaga
Lótusblóm Egypta og ekki má
gleyma trjerunnanum og blessuðu
kaffitrjenu, með 10 kílóum af
baunum á. En þarna eru ekki ein-
ungis friðsælar jurtir og fagrar,
þarna eru líka skaðræðis plöntur
eins og eiturnetla — í sjerstöku
búri, til þess að menn komi ekki
of nálæg't, og þar er ennfremur
könnuberinn, ránplantan, sem veið
ir lifandi skorkvikindi og skellir
lokinu á þegar þau eru dottin nið-
ur í könnuna. Svo þarna er sann-
arlega nóg „fyrir fólkið“.
*
Sýningin var opnuð með mikilli
viðhöfn kl. 15 í dag. Formaður
Garðyrkjumannafjelagsins danska
og landbúnaðarráðherrann danski
lijeldu langar ræður — sem eng-
inn hlustaði á — blómin og gróð-
urinn drógu að sjer athyglina.
Svo voru leiknir viðeigandi þjóð-
söngvar fyrir fjölda boðsgesta, og
þar næst var sýningin opnuð fyrir
sauðsvörtum almúganum og sem
búist er við í svo stórum hópum,
að hann á að bera allan kostnað-
inn. Þess er vænst, að um 200—
250 þúsund manns sæki sýning-
una. Bregðist aðsóknin fær fjelag-
ið mikinn skell, fjárhagslega. En
aðsókn hefir ekki brugðist hingað
til að sýningum á blómum og
grænmeti, og síðast þegar sýnt
var hafði fjelagið 50 þús. krónur
í hreinan ágóða eftir sýninguna.
Öllu er þarna fyrir komið með
hinni mestu prýði og snyrti-
mensku. Vandvirkni er fyrsta boð-
orð garðyrkjumannsins og í Dan-
mörku er garðyrkjan alda gömul
atvinnugrein alt frá dögum Vil-
hjálms ábóta og Hinriks Hörpu-
strengs, sem eru fyrstu mennirn-
ir sem sagan bendlar við þessa
iðju þar. Landið er frjósamt pg
veðráttan mild og blíð. Skógarn-
ir veita skjól, svo að garðjurtir*-
ar hrekjast ekki í veðrum, eins og
heima á íslandi. Aftakaveðrin sem
leika garðjurtir okkar harðast,
þau þekkjast ekki hjer á þeim
tímum árs, þegar jurtir og grös-
in gróa. Sýningarjurtir Dana
þarna í „Forum“ bera vitni um
þetta góða land, og enda þótt
garðyrkja sje á háu stigi í Nor-
egi, Svíþjóð og Finnlandi, þá
viðurkenna íbúar þeirra landa, að
þar standi Danmörk feti framar,
eða hafi staðið þar hingað til. Og
það er holl kepni sem á sjer stað
milli hinna norrænu landa á þess-
um sýningum og virðingarverð
met sem þar eru sett. Og garð-
yrkjan er list eða íþrótt, sem al-
menningi er holt að keppa í og
allir ættu að kunna eitthvað í.
Og einnig í garðyrkjunni getur
ein þjóðin lært af annari.
Mun jeg því segja dálítið nán-
ara frá ýmsn því, sem fyrir augu
ber í „Forum“ þessa dagana.
*
26. sept.
Sýningar hinna
einstöku landa.
1 glerhöllinni miklu í Forum
er nú mikið um dýrðir og margt
um manninn. í dag er sunnudag-
ur og búist við 25 þúsund sýning-
argestum. Undir eins í morgun
var alt að fyllast, fólkið flykkist
að í stórhópum utan af landinu,
komið til borgarinnar með morg-
un-járnbrautarlestunum.
í höllinni miðri er svæði með
.fögrum gosbrunni, og þar utan
um eru gróðursettar allskonar
suðrænar og austrænar jurtir og
gullfiskar synda í pollinum kring
um gosbrunninn.
I hinum hornum salsins hafa
verið útbúin fjögur hringmynduð
svæði, og var eitt þeirra ætlað
hverju landi, Finnlandi, Svíþjóð.
Noregi og íslandi, og voru þessir
hringir miðdeplar sýninganna frá
þessum löndum.
Viðskiftahöftin urðu þess vald-
andi, að minna var sent frá ná-
grannalöndunum en stundum áð-
ur af sýningarvörum. Því þær
máttu nú ekki seljast hjer í landi
eins og stundum áður. Undruð-
ust þó margir, hve þátttakan norð-
an frá var mikil undir þessum
kringumstæðum. Margt var þarna
tilkomumikið, sjeð frá sjónarmiði
fagmannsins, og stórfurðulegt.
(Síðari kafli á morgun).