Morgunblaðið - 13.10.1937, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. okt. 1937.
Matjessíldarhneykslið: Frásögn Haraldar
Böðvarssonar.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
útvegsnefnd, en samtímis fæ jeg
daglega símskeyti frá væntanleg-
um kaupanda, sem biður mig að
útvega sjer norðansíld ef Faxa-
síld fáist ekki og síma jeg nefnd-
inni 11. ágúst og bið hana að
bjóða fast 15.000 tunnur norðan-
síld fob. og fæ nú svar sama dag
svohljóðandi: „Verðtilboð yðar
norðanmatjes 30 shillingar kemur
ekki til greina altof lágt“.
Þetta símaði jeg kaupandanum
í Glasgow og fekk svar aft'ur frá
honum að hann mundi koma strax
hingað með e.s. „Esju“, sem átti
að fara þaðan 13. ágúst, en hann
tók það skýrt fram að hann kæmi
ekki nema hann fengi tryggingu
fyrir því að fá- síld hjer, en þá
tryggingu gat jeg ekki fengið
honum til handa. Síma jeg því
nefndinni 12. ágúst svohljóðandi:
„Svar yðar við brejfi mínu 6.
ágúst mjög aðkallandi í dag, til-
boð yðar um 15.000 tunnur norð-
anmatjes nauðsynlegt í dag, um-
boðsmaður kaupanda staddur
Bretlandi mundi sennilega fara
frá Glasgow morgun með Esju
hingað, til að skoða síldina ef
kaup tækjust“.
Þessu svarar nefndin þannig:
„Brjef yðar 6. ágúst ókomið stop.
{.Jeg sendi brjefið í pósti með
hraðferð til Akureyrar 7. ágúst).
Yður tjáð gærskeyti tilboð Ame-
ríkusíld altof lágt, sendum ekki
gagntilboð, en munum taka málið
til athugunar ef þjer sendið fast
tilboð með viðunanlega háu
verði“.
Þegar jeg liafði lesið þetta
skeyti sá jeg að nefndin vildi
ekkert í þessu gera. En þar sem
mikil nauðsyn var til þess að fá
að salta markaðshæfa síld hjer við
Faxaflóa, eins og jeg tjáði nefnd-
ínni í brejfi mínu 6. ágúst, þá
símaði jeg henni ennþá 17. ágúst
svohljóðandi: „Síldveiði að byrja
hjer, sækjum hjer með um leyfi
til þess að sjerverka og selja 5000
tunnur síld Akranesi og Sand-
gerði símsvar mjög áríðandi morg-
un“. Nú færði jeg magnið niður
í 5000 tunn'ur og bauðst til að
salta síldina bæði á Akranesi og
í Sandgerði, til þess að blíðka
nefndina og fekk svar hennar
svohljóðandi: „Svörum yður
föstudag laugardag".
Játninff Finns.
Nú vill svo vel til að Finnur
var í Reykjavík og ætlaði yfir
Akranes með bifreiða-hraðferðun-
um kl. 7 fimtudagsmorgun 19.
ágúst og nota jeg nú tækifærið
og næ tali af honum hjer á bryggj
unni kl. rúmlega 8 f. h.
Finnur segir mjer, að ef jeg
vilji fá matjessíld handa Ameríku,
þá verði jeg að snúa mjer til um-
boðsmanns nefndarinnar í Ame-
ríku, því hann hafi einkarjett til
að selja þar síld fyrir nefndina.
Þarna á bryggjunni þ. 19. ágúst
fekk jeg fyrst að vita að jeg gæti
ekki fengið leyfi til að selja síld
til Ameríku vegna þess að nefnd-
in hafði gefið einum manni einka-
leyfi, til að versla með íslands-
srld í þeirri miklu heimsálfu Ame-
ríku. Þá barst talið að söltun hjer
við Faxaflóa og skildist mjer á
Finni að hann væri ekki ófáan-
legur til að leyfa takmarkað magn
saltað hjer, en um það ætlaði
hann að tala við samnefndarménn
sína þegar norður kæmi.
Nri líður og bíður og ekkert
svar kemur 'frá nefndinni og
sendi jeg henni því skeyti á ný
þ. 28. ágúst svohljóðandi: „Skoð-
um samtal okkar Finns Jónssonar
19. ágúst sem samþykki nefndar-
iunar á símskeyti okkar 17. ágúst
símsvar“. Þessu skeyti svaraði
nefndin næsta dag' þannig: „Út af
beiðni yðar um að mega selja til
Ameríku 5000 tunnur ljettverk-
aða síld, þá hefir Síldarútvegs-
nefnd samþykt eftirfarandi: Öll
sala, og útflutningur ljettverkaðr-
ar síldar er í höndum nefndarinn-
ar og þar sem þegar er búið að
stöðva söltun Ijettverkaðrar síld-
ar á Norðurlandi vegna sölu-
tregðu er stafar af geysimiklu
framboði Norðmanna, sjer nefnd-
in sjer ekki fært að veita yður
söltunarleyfi að svo komnu“.
I millitíðinni fóru næstum dag-
lega skeyti milli mín og ameríska
umboðsmannsins og var hann á-
kveðinn í að koma hingað með
Goðafossi, ef liann ætti von á að
fá síld keypta, en jeg gat; ekki
gefið neinar vonir um slíkt, hætti
hann því við ferð hingað í bili og
fór í staðinn til Noregs og hefir
verið þar um 3ja vikna tíma, til
að kaupa íslenska síld af Norð-
mönnum, í Bergen, Álasundi og
Haugasundi og hefi jeg altaf ver-
ið í símasambandi við hann þar
síðan.
Hert á.
Hinn 2. sept. sendi jeg enn
skeyti til nefndarinnar þannig:
„Áttum kost á að selja 20000
tunnur fyrir 30 shillings fob.
Faxa- eða norðansíld, en vegna
tregðu yðar með söluleyfi er
kaupandinn byrjaður að kaupa af
Norðmönnum, býst þó við að geta
selt honum eitthvað ennþá fyrir
sama verð ef söluleyfi yðar kem-
ur strax, borgun trygg, símsvar“.
'Sama dag sendi jeg nefndinni
skeyti svohljóðandi: „Biðjum um
leyfi til að salta aðeins 2000 tunn-
ur úrvalda Ijettverkaða síld, sala
getur farið fram fyrir milligöngu
nefndarinnar, en kaupanda hefi
jeg dagsvar“. Þessu svaraði nefnd
in með símtali og sagðist senni-
lega geta selt þessar 2000 tunnur
og bað mig um tilboð og svaraði
jeg því með símskeyti 3. sept.
þannig: „Samkv. beiðni yðar bjóð-
um vjer yður alt að 2500 tunnur
Ijettverkaða síld ef veiðist Faxa-
flóa á báta okkar í haust alt að
1500 nýjar norskar tunnur 30
shillings og alt að 1000 nýjar
skoskar 32 shillings fob. Akranesi
alt valin síld, afskipist og greið-
ist um miðjan október, sem þá
verður tilbúið, afgangur fyrir
miðjan nóvember, byrjum ljett-
verka á mórgun. Export“.
Næsta dag, 4. sept., talar við
mig í síma Jakob Frímannsson
frá Akureyri fyrir hönd nefndar-
innar og gerði hann ráð fyrir að
þetta sölutilboð mitt yrði tekið til
umræðu í nefndinni fljótlega. Jeg
símaði syni mínurn til Glasgow 5.
sept. að Síldarútvegsnefnd mundi
sennilega kaupa sjálf síld okkar
sem söltuð yrði hjer. Þann 8. sept.
kemur svo skeyti frá Síldarút-
vegsnefnd svohljóðandi: „Erum
reyna sölu 2000 tunnum Faxa-
síld. Búumst við ef yður leyft
salta, komi fram almennar kröfur
'um að skifta söltuninni milli
margra skipa, en almenn söltun
Faxaflóa varhugaverð meðan mik-
ið liggur óselt norðanlandsmatjes
og veiði skki hætt, símum nánar
fljótlega“.
Ekki einu sinni
sýnishorn!
Þann 10. sept. fæ jeg enn skeyti
frá Ameríkumanninum sem þá var
staddur í Bergen og segir hann
ennþá vilja kaupa mikið magn
síldar ef fáanleg og segist, koma
með Lyru 16. sept. til að semja
nánar um kaupin, og er altaf öðru
hvoru að biðja mig að senda sný-.
ishorn (nokkrar tunnur) til Ame-
ríku.
Þann 28. sept. sendi jeg Síld-
arútvegsnefnd skeyti svohljóð-
andi: „Leyfi óskast senda 25 Faxa
sýnishornatunnur ljettverkaða síld
Dettifossi til New York“ og fekk
jeg svar nefndarinnar sama dag
þannig: „Útflutningur ljettverk-
aðrar síldar veitist eigi, þar sem
hann er eingöngu í höndum nefnd-
arinnar* ‘. Þetta tilkynti jeg Ame-
ríkumanninum, en það var alveg
ómögulegt að láta hann skilja það,
að ekki fengist að senda þessi
sýnishorn til Ameríku.
Kemur svo í millitíðinni nýr
kaupandi fram — eða Mr. A.
Ldelson umboðsmaður Oxenberg
Brothers í Ameríku, sá er selur
matjessíld fyrir nefndina þar, og
biður mig með símskeyti 22. sept.
að bjóða sjer 2000 tn. Faxasíld.
Jeg svara honum sama dag og býð
honum 2000 tunnur á sarna grund-
velli og nefndinni 3. sept. Þessu
svarar hann næsta ,dag á þessa
leið: „Ekki fær um að samþykkja
boðið, liefi afskipað mörg þúsund
tunnur án erfiðleika, Edelson“.
2. október símar Ameríkumað-
'arinn (hinn fyrri) mjer frá Berg-
en á þessa leið: „Okkur vantar
ennþá mikið magn af matjessíld
og erum fúsir til að greiða mikið
hærra verð heldur en keppinaut-
arnir, tala við yður símleiðis á
mánudag, bíð yður á meðan að
athuga möguleika um hvort við
getum fengið matjessíld nefndar-
innar“. Sama dag símar hann líka
syni mínum í Glasgow á þessa
leið: „Ef við getum fengið síldina,
erum við reiðubúnir til að greiða
hvaða verð sem er“.
Enn hert á.
Þann 4. okt. talaði Ameríku-
maðurinn við mig í síma frá
Bergen og staðfesti símskeyti sín
og lagði fast að mjer að fá síld-
ina sem eftir væri óseld hjá nefnd-
inni. Jeg sendi nefndinni skeyti
sama dag svohljóðandi: „Höfum
ennþá kaupanda að miklu magni
matjessíldar fyrir talsvert hærra
verð en aðrir bjóða, nauðsynlegt
að fá tilboð frá yður sem fyrst,
dagsvar. Export“. Þessu svaraði
nefndin þannig: „Dagskeyti yðar
góðfúslega snúið yður til Finns
Jónssonar Reykjavík“.
Sama dag fekk jeg enn skeyti
frá Ameríkumanninum, frá Berg-
en, þar sem hann tilkvnti mjer að
hann væri að leggja á stað til
Gautaborgar í Svíþjóð, til að
kaupa síld og ennfremur segir í
skeytinu: „Er reiðubúinn að
greiða hvaða verð sem er og jafn-
vel meira“.
Nú áttum við Finnur langt tal
saman í síma , sem bar að lokum
þann árangur, að hann lofaði að
senda Erl. Þorsteinssyni (skrif-
stofustjóra nefndarinnar), sem
staddur var í Kanpmannahöfn,
skeyti, um að fara til íundar við
Ameríkumanninn til Gautaborgar,
ef Erl. væri ekki kominn á stað
til Póllands í síldarsöluerindum.
I samtali okkar Finns kom það í
ljós að nefndin hafði selt til
Þýskalands 10.000 tunnur af mat-
jessíld og af því magni var nefnd-
in búin að senda þangað 4000 tn„
en Þjóðverjar neituðu að taka á
móti síldinni og leiddi þetta til
nýrra samninga og píndu Þjóð-
verjar nefndina til að færa verðið
niður að miklum mun. Þessi síld
var seld cif. = þ. e. komin til
Hamborgar. Hefði Ameríkufirm-
að, sem jeg stóð í sambandi við,
keypt síldina, þá hefði salan verið
frítt um borð og' greidd lijer, áður
en síldin fór af stað og engin
eftirköst, en mikið hærra verð.
I samtalj okkar Finns 4. okt.
gat hann þess að nú yrði senni-
lega leyft að salta 2—3000 tunn-
ur af Faxasíld og verðið yrði lík-
lega 28 shillingar fob. Þetta var
mikið vel sagt, eða hitt þó heldur.
Verkfall stóð hjer yfir óg því
engir möguleikar til þess að salta
síld og verðið talsvert lægra held-
l^' en hægt var að fá á frjálsum
markaði. Bátar okkar allir hættir
veiðum og búnir að taka veiðar-
færi sín á land, enda orðið svo
áliðið og allra veðra von og því
litlar líkur til að síldveiði gæti
borið vjðunanlegan árangur.
$ Silkisnúrur
o oj^ kö&fur
X nýkomið í fjölbreyttu úrvali.
Allar bjargir
bannaðar.
Jeg seldi nokkur hundruð tunn-
ur af síld í fyrra til annars Ame-
ríkufirma enn þess, sem að fram-
an getur. Þetta firma skrifaði
mjer í ágúst langt mál um síldar-
viðskifti og gat þess að síld sú,
sem það fekk frá mjer, hafi líkað
mjög vel og auðveldlega gæti það
selt 5—10.000 tunnur af Faxa-
matjessíld fyrir hátt verð, það
fóru skeyti á milli mín og þessa
firma í september út af þessu, en
það endaði alt á sömu leið, þ. e.
ómögulegt, að senda síld til Ame-
ríku, hvað hátt verð sem boðið er,
þrátt fyrir það þó að sjórinn við
strendur landsins sje morandi full-
ur af síld, bátar og fólk atvinnu-
laust í landinu, tunnur og salt
liggjandi í þúsundatali sem geyma
verður til næsta árs, í von um að
þetta fræga skipulag verði bann-
fært og' annað betra komið í stað-
inn. Nú á jeg ekki við það, að
sleppa beri alveg tökum á síldar-
sölunni, nei, það má gjarnan vera
einhver nefnd sem ákveður lág-
marksverð á síld og jafnvel tak-
markar söltun ef þörf gerist. En
að gefa einu firma einkaleyfi til
að selja síld í heimsálfu eins og
Ameríku, og það firma sem ekki
er einu sinni síldarfirma (verslar
með reyktan fisk), það er vægast
sagt óheillaráð.
Mjer er kunnugt um, að síldar
kaupendur í Ameríku hafa sem
mest þeir gátu, sneitt hjá inn-
kaupum af þessu firma og kaupa
sína síld frekar af Skotum., Norð-
mönnum og Svíum. En þessu; má
kippa í lag ef rjett er á haldið,
en síldarsalan verður að vera
frjáls, þ. e.- að hver og einn hafi
leyfi til að selja sína síld, ef full-
nægt er kröfum væntanlegrar
nefndar um verðið.
Að sjálfsögðu verður að leyfa
söltun á Faxaflóasíld, ef saltend-
ur liafa skilyrði til að verka hana
eins vel og nauðsyn krefur, því
það er sannanlegt að vel verkuð
Faxasíld er auðseljanleg í Ame-
ríku og víðar.
Akranesi, 10. okt. 1937.
Haraldur Böðvarsson.
Lampaskermar |
úr pergamenti og silki. Marg- Y
ar gerðir fyrirliggjandi. — ö
Einnig saumað eftir pöntun. ^
r
SKERMA KUÐIN
Laugaveg 15.
oc>ooooooooooo<c>oooooooooooooooooooooo<
Saltkjöt.
Seljum eins og undanfarin ár spaðsaltað dilka-
kjöt í 1/1 & 1/2 tunnum.
Eggeit Krisljánsson & Co.
Beslar eru
Bæjarbilreiðar
Sími 1680
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOí