Morgunblaðið - 17.10.1937, Qupperneq 3

fmuradftgntt 17. okt 1927.
MOIGUKBLAÐIÐ
3
VtHreisn stávarókejgsins:
Sjálfsfæðismenn beita sjer
fyrir byggingn niðursuðu-
verksmiðja
Afrek Finns: Hindrar
sölu minst 60 þús.
tunna sildar
Verðmætið um
2 miljónir króna
Hneyksli og axarsköft Finns Jónssonar
í sambandi við sölu matjessíldarinn-
ar verða ae fleiri með hverjum degi
sem líður og þó munu engan veginn öll kurl til
grafar komin ennþá.
Morgunblaðið hefir áður skýrt frá því, er
Finnur stöðvaði sölu 10 þúsund tunna til Póllands
og 20 þús. tunna til Ameríku, vegna þess að þess-
ar sölur komu í bág við hagsmuni trúnaðarmanna
Finns í þessum löndum.
Nú getur Morgunblaðið einnig upplýst, að Kristjáni Ein-
arssyni framkvœmdastjóra stóð til boða nú í sumar að selja tugi
þúsunda tunna matjessíldar til Ameríku, en var synjað af Finni
Jónssyni.
Vilfa að ríkið slyrki
að 'li liluta
Skal nú þessi saga rakin nán-
ar.
Nokkrir útgerðarmenn við
Faxaflóa og á Norðurlandi
hafa tjáð Morgunblaðinu, að
þeir hafi nú í sumar beðið
Kristján Einarsson að selja síld
úl Ameríku.
Síðastliðið sumar seldi Krist-
ján allmikið af síld til Ame-
ríku, sem var bæði Faxasíld
og norðlensk. Síldin var greidd
við afskipum hjer og tjáði skip-
atjórinn á Kötlu, sem flutti síld-
kia vestur, að varan hefði lík-
að svo sel, að kaupandi seldi
alla síldina frá skipshlið, með-
an á uppskipun stóð.
Þegar útgerðarmenn sneru
•jer nú aftur til Kristjáns, vildi
hann ekki hefja söluumleitanir
í Ameríku, nema útgerðarmenn
hefðu í höndum útflutningsleyfi
sPrá síldárútvegsnefnd svo og
ikreðið lágmarksverð, er selja
*»setti síldina fyrir.
OtgerSarmennirnir sneru sjer
«1 Finns Jónssonar og báðu um
leyfið, en fengu synjun.
Morgunblaðið spurði í gær
Kristján Einarsson hvort
hann hefði nú í sumar getað
■elt íslenska 3Íld í Ameríku, ef
átfiutningsleyfi hefði verið fyrir
hendi.
Kristján svaraði því, að í
ágústmánuði s.I. hefði hann
verið beðinn um ca. 10—15
þús. tunnur af ísl. matjessíld
til Ameríku og sótti um útflutn
ingsleyfi, en fekk synjun.
Og nú aftur í síðastl. vjku
kvaðst Kr. E. hafa verið beðinn
sm 5000 1/1 tn. matjessíldar,
5000 Yg tn. matjessíldar og
5000 1/1 tn. Faxasíldar.
Enn bað Kristján um útflutn
ingsleyfi, en fekk synjun.
I bæði skiftin bað Kr. E. síld-
arútvegsnefnd að tiltaka lág-
marksverðið, sem selja mætti
fyrir, en það hafði engin áhrif.
í stað þess vísaði Finnur
Jónsson til Oxenberg Brothers,
sem hann sagði að væri einka-
umboðsmaður Síldarútvegs-
nefndar í Ameríku.
Kr. Einarsson kvnðsf svo
hafa símað kaupendum og tjáð
þeim, að útflutningsleyfi feng-
ist ekki og bað þá að snúa
sjer til fyrnefnds Oxenberg
Br., sem síldarútvegsnefnd
tjáði að væri einkaumboðsmað-
ur hennar í Ameríku.
Kaupendur svöruðu aftur, að
þeir gætu ekki snúið sjer til
Oxenberg Brotbers, þar eð
þeim skildist, að hann væri
EINKAKAUPANDI og keppi-
nautur, en ekki umboðsmaðrr
síldarútvegsnefndar.
Kvaðst Kr. E. svo ekki hafa
aðhafst frekar í þessu máli.
>(■
Frásögn Kristjáns Einarsson-
ar er svo skýr og glögg, að við
hana þarf engu að bæta.
Liggja þá fyrir upplýsingar
um a. m. k. 60 þús. tunnur
matjessíldar, sem liægt hefði
verið að selja nú í sumar, ef
Finnur Jónsson hefði þar ekki
lagt hindrun á.Verðmæti þeirra
mun vera um 2 milj. króna.
Hvað þurfa miljónirnar að
vera margar, sem fara for-
görðum fyrir ráðsmensku Finns
Jónssonar, til þess að valdhaf-
arnir og Alþingi finni ástæðu
til að grípa i taumana?
Sjálfstæðismenn í neðri deild flytja frum-
varp um ríkisstyrk til bygginga nið-
ursuðuverksmiðja og er ölafur Thors
fyrsti fltttningsmaður.
Samkvæmt frumvarpinu skulu þeir, sem reisa
verksmiðju til niðursuðu sjávarafurða njóta
styrks úr ríkissjóði, er nemi 14 af verði bygginga
og vjela verksmiðjanna.
Þessara hlunninda geta aðeins notið fjelög, sem í eru aðal-
lega útgerðarmenn og sjómenn, og þeir, sem vinna að hagnýt-
ingu eða sölu sjávarafurða, en fjelögin eiga að standa opin öll-
um þessum mönnum.
Þá skulu og fjelög bænda, sem starfrækja niðursuðu land-
búnaðarafurða hafa rjett til samskonar styrks.
Stúdentarððs-
kosningin
i gsr
KVBBÍng í Stúdentaráð Uá*kól-
an* fór fram 1 gser. Þrír
li*tar höfðu komið fram ein« og
að xndanförnu: listi lýðræði*-
sixma, róttækra *g Þjóðernie-
*inna.
Úrslit kosningarinnar nrðu þau,
að fulltrúatala flokkanna í Stú-
dentaráði er hin sama eg síðast-
liðið ár, þ. e. lýðræðissinnar fengu
4 fulltrúa kosna — 66 atkv., rót-
tækir 4 fulltrúa — 80 atkv., og
Þjóðemissinnar 1 fulltrúa — 32
atkv.
Af lista lýðræðissinna hlutu
kosningxi: Ólafur Bjarnason stud.
med., Stefán V. Snævarr stnd.
theol., Sigurður Bjarnasou stud.
jnr. og Signrður Ólafsson stud.
med. Af lista róttækra voru kosn-
ir : Ólafnr Jóhannesson stud. jur.,
Ragnar Jóhannesson stud. mag.,
öuðm. Eyjólfsson stud. med. og
Bergur Pálsson stud. jur. Af lista
Þjóðernissinna var kosinn Sigur-
jón Sigurðsson stud. jur.
Ýtarleg greinargerð fylg-
ir frumvarpinu og segir
þar svo:
Atvinnuleysi og óhagstæð
verslun eru nú sem stendur al-
mennasta böl þjóðfjelagsins og
það, sem þyngstum búsifjum
veldur. Löggjafarvaldið og
stjórnarvöldin hafa reynt að
lækna þessar meinsemdir með
atvinnubótastyrkjum og inn-
flutningshöftum, en með þeim
árangri, að báðar aukast án
afláts.
Ein öruggasta leiðin til þess
að lækna þessi þjóðarmein er
sú, að auka verðmæti útflutn-
ingsins. Ef unt væri að auka
útflutninginn að verulegu leyti
mundu gjaldeyrisvandræðin
leysast af sjálfu sjer, aðflutt-
ar nauðsynjar þjóðarinnar
komast aftur í skaplegt verð
og dýrtíðin þar með fjara stór-
um út; atvinnuleysið mundi
þverra eða hverfa og mörg
önnur vandræði leysast af
sjálfu sjer. Fjöldi manna, sem
nú er ósjálfbjarga sökum at-
vinnuleysis og dýrtíðar, mundi
bjargast á eigin spýtur, en við
það ljetti af sveitarsjóðum og
ríkissjéði mörgum böggum og
þungum. Það er því fyllilega
vert yfirvegunar og rannsókn-
ar, hvort unt muni að auka
verðmæti útflutningsins svo
miklu nemi á fáum árum. —
Verður í því efni fyrst að at-
huga skilyrðin til sjávarins, því
enn er þar úr mestu og álitleg-
ustu efni að vinna.
*
Samkvæmt bráðabirgða-
skýrslum Hagstofu Islands var
útflutningurinn s.l. ár kr. 48,2
milj. að verðmæti. Þar af voru
endursendar erl. vörur og skip
seld úr landi kr. 0,5 milj., að
verðmæti. Raunverulegur útfl.
því 47,2 milj. En þar af voru
sjávarafurðir kr. 40,2 milj. að
verðmæti, eða ca. 84,3%.
Nú er rjett að athuga, hverra
skilyrða krefur og hvaða skiL
yrði eru fyrir hendi til þess að
auka þennan útflutning svo að
verulegu nemi.
Það vita allir, að hráefnin
eru svo að segja ótæmandi. —
Framleiðslutæki þau, sem til
eru, geta afkastað miklu meira
en þau gera, ef unt væri að
koma aflanum í verð, og vinnu-
kraftur er nægur. En það, sem
veldur því, að þessi skilyrði
nægja ekki til þess, að verð-
mæti útflutningsins aukist, er
markaðsörðugleikar. Þó hefir
neysla eða notkun sjávarafurða
ekki minkað, heldur stóraukist.
Vandinn, sem leysa þarf, er því
sá, að haga framleiðslunni í
samræmi við þörf neytendanna.
Og til þess að fullnægja þeirri
þörf, þarf fyrst og fremst það,
að hafa á boðstólum „unna“
vöru, í stað lítt unninna vara
eða hreinna hráefna. En sá
kostur fylgir því, að fullnægja
þessari kröfu, að þá verður
framleiðslah stórum verðmæh-
ari og veitir jafnframt lands-
fólkinu hina mjög þráðu at-
vinnu.
í þessu sambandi er rjett að
geta þess, að þær raddir hafa
heyrst, að íslenskir útgerðar-
menn hafi lagt of mikla á-
herslu á saltfiskframleiðslu, í
stað þess að stunda karfaveiðar
og ufsaveiðar og að herða fisk-
inn. Er því rjett að taka fram,
að fram til ársins 1930 var salt-
verkaður þorskur frá íslandi
svo góð markaðsvara, að fram-
leiðsla hans megnaði að gera
útgerðina mjög arðvænlegan
atvinnurekstur og firra þjóðina
með öllu atvinnuleysisbölinu,
enda miklu arðvænlegri at-
vinnurekstur en karfaveiðar
eða herðing fisks.
En nú eru ástæður breyttar:
saltfiskneysluþjóðirnar hafa
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
VETRARSTARFSEMI
K. F. U. K.
Nú er K. F. U. K. tekur til
starfa eftir sumarhvíldina,
þykir mjer hlýða að fara fáein-
um orðum um áætlun yetrarstarfs
ins, einkanlega vegna þeirra fje-
laga, sem ef til vill er ennþá ó-
kunnugt um allar hreytingar á
fundardögum o. fl.
A. d. hefir framvegis fundi sína
á þriðjudags en ekki föstudags-
kvöldnm, eins og verið hefir.
Unglingadeildin (þ. e. ungar
stúlkur frá 14—18 ára) hefir
fundi sína á sunnudögum kl. 4
s.d. og Yngsta deild (þ. e. telp-
ur frá 10—14 ára) hefir fundi
kl. 5 s.d. á sunnudögum.
Bihlíulestrar verða annan hvern
mánndag kl. 8% s.d. Sanmafund-
irnir verða í vetur á föstudögum
kl. 4 s.d. og kl. 8^% s.d.
Þá hefir fjelagið ennfremur á-
formað að hafa opna stofu fyr-
ir ungar stúlknr hjer í hænum,
hvern fimtudag frá kl. 4—6 s.d.,
og einnig frá kl. 8 s.d. til kl. 10.
Er það fjelaginu hin mesta gleði
að geta nú boðið ungum stúlkum
heim í hin vistlegu húsakvnni
«in í nýja fjelagshúsinu. Er þess
og vænst, að stúlkur, ekki síst
aðkomustúlkur, sem að líkindum
þekkja fáa í hænum, noti sjer
þau tækifæri, sem þeim gefast
hjer, til þess að frístundir þeirra
geti orðið þeim til gagns og gleði.
Það væri t. d. einkar heppilegt
fyrir stúlkurnar að hafa með sjer
handavinnu, eitthvað smávegis,
sem þær hefðu gaman af að húa
til og tel jeg mjög líklegt, að
þeim yrði gefinn kostur á tilsögn
í hannyrðum, ef þær óskuðu þess.
Sömnleiðis geta þær fengið að
skrifa brjef og lesa í hókum og
blöðnm, sem langar til þess; yfir
höfuð er það ósk og vilji K. F.
U. K., að þessi nýbreytni í starf
inu verði sem flestum stúlkum til
ánægju og varanlegrar blessun-
ar. Guðrún Lárwsdóttir.