Morgunblaðið - 17.10.1937, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 17. okt. 1937.
Fjármálastjérnin: Ræða Magnúsar
Jónsssonar á Alþingi
Lengsta brú í Evrópu.
Síðari kafli.
Fyrstu bifreiðarnar fara yfir Stórstraumsbrúna í Danmörku.
á kem jeg að skattaboðskap
hæstv. fjármálaráðherra.
Þegar hinum stórkostlegu nýju
sköttum var bætt á þjóðina 1934
og 1935 var látið í veðri vaka, að
lengra yrði ekki farið á þeirri
braut. Enda mun og flestum hafa
fundist, að nú væri svo komið, að
landamærunum væri náð. Lengra
væri ekki hægt að komast. Tekju-
og eignarskatturinn varð svo hár,
að þegar aukaútsvar bættist við,
gat það komið fyrir, að fyrirtæki
yrðu að borga meira en allan
ábata sinn í þessi tvenn gjöld.
Gamansamur náungi þóttist hafa
reiknað út, að ef Islendingur, sem
hefði 7000 króna tekjur, fengi
Lobelsverðlaunin, sem munu vera
um 275.000 kr., þá yrði hann að
borga af þeim í tekjuskatt og
aukaútsvar 1300 kr. meira en öll
verðlaunin! Tollar voru gífurlega
hækkaðir og ný gjöld upp tekin.
Að vísu hefir því jafnan verið
haldið fram af hæstv. fjármála-
ráðh. og blöðum hans, að tollar
og skattar hafi þrátt fyrir þetta
ekki hækkað, þ. e. að svo eymd-
arlegur sje hagurinn orðinn, að
allar þessar hækkanir verði að
engu. En þetta hefir nú verið
kveðið niður, og það af hinum
opinberu verslunarskýrslum Hag-
stofunnar, þar sem birt er skrá
um hæð tollanna miðað við inn-
flutninginn.
+
Ef reiknað er í 5 ára tímabil-
um, frá 1920 (ársbyrjun 1921)
verða tölurnar þessar, er sýna
hve mörgum af hundraði tollarnir
nema af verðmæti innflutningsins.
1921—1925 7.2%
1926—1930 10.1%
1931—1935 13.7%
Síðasta tímabilið, sem felur í
sjer það, sem til er af stjórnar-
tímabili núverandi stjórnar, eru
því tollarnir orðnir nærri helm-
ingi hærri, miðaðir við verðmagn
innflutning'sins, en þeir eru tíma-
bilið 10 árum fyr.
En sje þetta reiknað eftir árum
frá 1929, verða tölurnar þessar:
1929 10.0%
1930 10.8%
1931 13.3%
Hjer er því jöfn hækkun.
Svo koma millibilsárin:
1932 12.4%
1933 13.4%
Hjer lækka þeir fyrist, en ná
svo liðlega því sama hlutfalli og
1931. Hlutfallið stendur sem sje
h. u. b. í stað þessi ár.
Svo kemur útkoma núverandi
stjórnar. Ef reiknað er aftur frá
1933:
1933 13.4%
1934 13.7%
1935 15.5%
Hjer fer núverandþstjórn að ná
sjer á strik.
Því miður ná ekki verslunar-
skýrslur lengra. En sjeu teknar
bráðabirgðatölur um innflutning-
inn 1936, og til samræmis bráða-
birgðatölur um tolltekjurnar fyf-
Ir 1936 úr fjármálaræðu Eysteins
Jónssonar, sem ættu að vera sam-
bærilegar, verður hlutfallið það
ár:
1936 16.75%
Iljer er því í tíð núv. stjórnar
sönnuð hækkun úr 13.7 í 16.75.
Eftir þetta bjuggust menn við
| friði. Ef jafna þurfi halla á bú-
skapnum lá ekki annað fyrir en
i að draga úr gjöldunum. — Þetta
var gert með samstarfi í fjárveit-
inganefnd milli Sjálfstæðismanna
og Framsóknarmanna í nefndinni.
Þá tókst nefndinni, án þess að
koma nokkursstaðar tilfinnanlega
við, að lækka gjöldin um h. u. b.
1 milj. krónur.
En þá skeði það, sem er svo
ákaflega nöpur lýsing á ástand-
inu: Framsóknarmenn láta neyða
sig til svo gífurlegra nýrra út-
gjalda, að ekki aðeins fylti upp 1
þetta miljón króna skarð, sem
högg'við hafði verið, heldur nam
annari miljón í viðbót! Og þetta
var svo reynt að bæta upp með
gamla laginu, að herða enn á
skattaklafanum.
+
En sem sagt, eftir það þóttust
menn vissir um, að lengra yrði
ekki gengið. Og jafnvel fjármála-
ráðh. mun þá hafa verið þeirrar
skoðunar, að lengra mætti ekki
ganga.
Ymsum mun því hafa hrugðið
nokkuð í brún, þegar flokksþing
I Framsóknarflokksins í febrúar
síðastl. steinþagði um þetta mál.
Þar mátti ekki með einu orði mót-
mæla nýrri hækkun skatta. Og
svo á miðju sumri birtist hjer í
dagblaði þessa flokks grein eftir
einn af forstjórum S. f. S., þar
sem talið er nauðsynlegt að leggja
á stórkostlega nýja skatta. En það
er alkunnugt, að málefnum ýms-
um virðist ekki síður stjórnað
þaðan en frá þeim stað, þar sem
stjórnarskrá landsins gerir ráð
fyrir að völdin sjeu.
Og nvi kemur þetta á daginn.
Ráðherrann boðar nýja skatta.
Enn á að vega í hinn sama knje-
runn.
Það verður að vísu ekki sagt um
það með vissu, hve miklu skatta-
byrði þjóðarinnar nemur nú sam-
anborið við heildartekjur hennar.
En sje miðað við tekjuhlið fjár-
laganna og bætt við hana gjöld-
um til bæja- og sveitasjóða, sem
sennilega mun mega telja eitt-
hvað á 7. miljón, þá er líklega
ekki fjarri því, að það opinbera
taki þriðja hvern pening, sem
þjóðin aflar.
+
Hvernig er nú þjóðin viðbúin
nýjum sköttum upp á miljónir?
Þeir svara fyrir sig bændurnir,
þar sem fjárpestin hefir geysað
og murkað niður bústofninn —
og reyndar hinir líka, sem sjá
hylla undir þennan voða gest.
Þeir svara fyrir sig á Suðurlandi
og VestUrlandi og parti af Norð-
urlandi, sem fá þessa kreppuhjálp
rjetta að sjer ofan á tíðarfarið í
sumar.
Þeir svara fyrir sig vítgerðar-
mennirnir, sem eiga nú að kaupa
alt mikið hærra verði, olíur, veið-
arfæri, salt, kol og hvað sem er,
en hafa ekki von í öðru á móti en
sífelt þrengri markaði og lækk-
uðu fiskverði. Og ofan á það
verslunaránauð, sem varnar að
selja þá einu vöru, sem nú virðist
útgengileg.
Þeir svara fyrir sig mennirnir,
sem lifa á kaupgreiðslum, og sjá
vaxandi dýrtíð á öllum sviðum,
naga utani úr hverri krónu sem
þeir fá handa milli.
Það er alveg áreiðanlegt, að
aldrei hafa nýir skattar verið
boðaðir með gífurlegri órjetti en
nvv.
Samstarf flokkanna.
Að lokum verð jeg svo að minn-
ast ofurlítið á pólitíska ástandið
í landinu. Ekki af því, að jeg
ætli mjer að gera þetta að póli-
tískri ræðu, enda er ræðutíma
mínum nú langt komið, heldur af
því, að pólitíska ástandið og horf-
urnar eru mjög mikilsvarðandi
þáttur í fjármálum framtíðarinn-
ar.
Jeg sýndi fram á það í upphafi
ræðu minnar, að hin sífelda hækk-
un fjárlaganna og þar með hækk-
un skattanna, stafaði af fjármála-
stefnu, sem altaf hlyti að hafa
þetta í för með sjer. Haldi henni
áfram, þá er ekki neinum áfanga
náð með þessu fjárlagafrumvarpi
og þessari skattahækkun. Það
heldur áfram, alveg óstöðvandi,
af því að takmarkið er fullkominn
dauði einstaklingsrekstrar í at-
vinnulífinu. Hækkun fjárlaga og
skatta er leið til þjóðnýtingar og
því ekkert annað en rökrjett
stefna sósíalista hjer sem annars-
staðar.
Þetta er þjóðin farin að sjá og
hún vill ekki þetta. Ef kosning-
arnar síðustu sýndu nokkuð þá
sýndu þær vilja þjóðarinnar í
þessu efni. Hún kaus þá, sem hún
treysti til að vera á móti þjóð-
nýtingu. Hún kaus Sjálfstæðis-
flokkinn, þó að kosningafyrir-
komulagið yði þess valdandi, að
hann fekk ekki þingmannatölu
sem svaraði fylgi hans. Og hún
jók fylgi Framsóknarflokksins, af
því að hvvn trúði því, sem for-
sætisráðherra þess flokks lýsti
yfir um þetta efni.
Hinir tveir stjórnarflokkar
skildu að skiftum á síðasta þingi,
út af þjóðnýtingunni. Forsætisráð-
•
herra sagði við það tækifæri m.
a.; eftir að hann hefir nefnt þjóð-
nýtingarkröfu Alþýðuflokksins:
,.Tel jeg, að Alþýðuflokkurinn
hafi gengið út af þeim samstarfs-
grundvelli, sem gilt hefir milli
Framsóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins“. Og síðan segir hann:
„En það má vera Alþýðuflokkn-
um Ijóst, samkvæmt margyfir-
lýstri stefnu Framsóknarflokks-
ins, og samkvæmt hinni glögg-
lega mörkuðu afstöðu á síðasta
Flokksþingi Framsóknarmanna,
að Framsóknarflokkurinn gengur
ekki inn á framkvæmd þeirra
mála, sem eingöngu heyra til sjer-
stefnu Alþýðuflokksins — þjóð-
nýtingarstefnuna“. Og enn bætir
hann við: „Og þegar Alþýðuflokk-
urinn ber slík sjerstefnumál svn
fram hjer á Alþingi og krefst
þess að þau verði samþykt, þá
hlýtur hann að gera sjer ljóst
fyrirfram, að það leiðir til sam-
vinnuslita við Framsóknarflokk-
inn“. — Ræðu sína endaði hæstv.
forsætisráðh. svo með upphrópun
til flokksmanna sinna um alt
land, að vera viðbúnir kosningum.
Þetta: Hinn fullkomni skilnaður
við sósíalistana út af þjóðnýting-
arkröfunni var kosningamál
Framsóknar.
Hæstv. atvinnumálaráðh. tók
svo af skarið af sinni hálfu um
þetta, meðal annars með þessum
ályktunarorðum: „Af þeim ástæð-
•um, sem jeg nú hefi greint, verð
jeg fyrir hönd Alþýðuflokksins að
tilkynna hæstv. forsætisráðh., að
Alþýðuflokkurinn getur ekki hald-
ið áfram samstarfi á Alþingi við
Framsóknarflokkinn, nje sam-
vinnu við hann um stjórn lands-
ins, að óbreyttri þessari afstöðu
Framsóknarflokksins* ‘.
Nú er það alþjóð kunnugt, að
flokkarnir hjeldu samt áfram
„samvinnu um stjórn landsins",
sem hæstv. atvinnumálaráðh. svo
kallaði. Og nú er það einnig orðið
alþjóð kunnugt, að samstarfið hefir
komið fram í því litla, sem gerst
hefir á Alþingi. Formaður Al-
þýðuflokksins hefir eins og áður
verið kosinn í mestu virðingar-
stöðu Alþingis af Framsóknar-
mönnum, og ráðherrarnir sitja
hlið við hlið í stólum sínum.
+
Ilvað hefir hjer gerst bak við
tjöldin, og lvvað er að gerast?
Hnefahögg forsætisráðherra í
borðið frammi fyrir þjóðinni í
þinglokin síðast sópaði fylgi að
Framsóknarflokknum. Var þá
samtímis hin hönd hans að strjúka
vánga sósíalistanna í laumi? Þetta
mun bráðlega koma í ljós.
En sje það svo, að Framsóknar-
flokkurinn, sem er kosinn upp á
samvinnuslit hans við sósíalista,
ætli sjer að gera að nýju banda-
lag við þá — þá verður það ský-
laus krafa, að hann gangi til kosn-
inga upp á þá stefnu. Þjóðin, sem
ljet í ljós velþóknun sína á sam-
vinnuslitunum, á að fá að segja
skoðun sína á hinni nýju sam-
vinnu við þennan sama flokk.
Hjer er m. a. fjármálaheilbrigð-
in í veði. Fjárhag landsins verður
aldrei stjórnað, meðan hin grímu-
klædda þjóðnýtingarstefna er við
völd. Það þýðir lítið, að mótmæla
þjóðnýtingu á flokksþingum, ef
sama stefnan er látin sigla þönd-
um seglum grímuklædd.
Síðustu kosningar sýndu það
alveg skýlaust, að mjög mikill
meiri hluti þjóðarinnar er and-
vígur þjóðnýtingu, andvígur því,
að atvinnuvegir landsmanna sjeu
mergsognir til þess að ríkið veiti
því fje í þá hluti, sem að vísu
eru góðir en þó gagnslausir, nema
blómlegt atvinnulíf beri þá uppi.
Þessum skýlausa þjóðarvilja
verður hið nýkosma Alþingi að
svara.