Morgunblaðið - 13.03.1938, Qupperneq 5

Stmnuaagur 13. mars 1938.
MORGUNBLAÐIS
#T
ötpnUaN^
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavtk.
Ritstjörar: Jðn Kjartansson og Valtýr StefAnsson (ábyrgBarmaBur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjðrn, auglýsingar og afgrelCsla: Austurstrœtl 8. — Slml 1600.
Áekriftargjald: kr. 3,00 & mánuOl.
1 lausasölu: 15 aura elníakitt — 25 aura meb Lesbðk.
HVERJIB VAEDA?
--Keykjavíkurbrjef--
-------12. mars. --
Idag eru liðnar rjettar 4 vik-
ur síðan Ólafur Thors skrif-
.aði grein hjer í blaðið, þar sem
Tiann skoraði á útgerðarmenn
'Og sjómenn, að leysa tafarlaust
likaupdeiluna á togurunum.
Sýndi Ólafur fram á hversu
anjöjg hefði breyst viðhorfið frá
2>ví sjómenn sögðu upp samn-
fingmum og alt á eina sveifina,
■þ. e. iútgerðinni í óhag, þann-
iiig að í senn hafi hækkað allur
tilkostnaður við framleiðsluna,
en afurðaverðið nær undan-
tekningarlaust fallið, og það
svo gífurlega, að því er snertir
aðra aðalframleiðsluvöruna, síld
ina, að hún myndi nú vart hálf-
virði móts við verðið í fyrra.
Viðurkendi Ólafur að vísu,
;að eðlileg afleiðing þessa við-
ihorfs væri lækkun kaupgjalds-
ins. En hann færði hinsvegar
rök að því, að eins og sakir
= stæðu gætu útgerðarmenn
tæplega borið fram þá kröfu,
hæði vegna þess, að þeir hefðu
ekki sagt upp samningnum og
hins, að þeim hlyti að vera ö-
geðfelt að krefjast kauplækk-
nnar af 'hinni dugmiklu sjó-
mannastjett á sama tíma er
ýmsar aðrar átjéttir þjóðfjelags-
:ins fengju kauphækkun.
Með þessum rökum lagði Ól-
afur Thors til, áð eldri samn-
ingur yrði framlengdur ó-
hreýttur til eins árs, enda færu
þá skipin tafarlaust út á veið-
ar.
Af síðari upþlýsingum í mál-
íinu mun mega álykta, að út-
:gerðarmenn hefðu fyrir sitt
leýti verið tilleiðanlegir að
ganga áð þessari lausn, og
hefðu þá að sjálfsögðu hald-
ið fast á kröfum sínum á hend-
ur ríki og bæjarf jelagi. En um
undirtektir sjðmanna er ekki
með vissu vitáð. Hinsvegar
.gerði Alþýðublaðið sig þegar í
stað sekt um það óheyrilega
.ábyrgðarleysi, að svara þessari
:alveg ádeilulausu og góðvilj-
iuðu tillögu Ölafs með fúkyrð-
um og illkvitni. Og forráða-
mennirnir verða tæplega feldir
undan sök, að þeir skyldu ekki
þegar I stað kalla saman á
fund hlutaðeigandi sjómenn,
til þess að gefa þeim kost á að
ræða málið út frá hinu breytta
viðhorfi.
Á því getur ekki leikið minsti
vafi, að tjónið, sem sjómenn
hafa beðið vegna atvinnumissi
þessar 4 vikur er þegar orðið
svo mikið, að það nemur marg-
faldri þeirri upphæð, sem nokkr
um manni dettur í hug að þeir
geti náð, enda þótt þeir vinni
kaupdeiluna. Útgerðarmenn
hafa einnig skaðast á því, að
skipin liggja aðgerðarlaus í
höfn. Þar við bætist svo hið
mikla tjón bæjarfjelagsins og
þjóðarheildarinnar.
Eigi þykir þörf að fjölyrða
um hverjir valda þessu tjóni.
En um hitt er engum blöðum
að fletta, að hefði einhver af
forystumönnum Alþýðuflokks-
ins eða sjómannafjelagsins, eða
hefði Alþýðublaðið tekið málið
sömu tökum og Ólafur Thors,
þá væru allir togararnir fyrir
löngu farnir á veiðar. Þá væru
700 sjómenn a. m. k. 500 krón-
um ríkari hver. Þá væri gjald-
eyrisskorturinn a. m. k. miljón
krónum minni. Og þá væru at-
vinnuhorfur verkalýðsins í
Reykjavík ólíkt betri en þær
eru nú.
Þetta er aðalatriði þessa
máls.
Hitt eru svo óviðeigandi láta-
læti, þegar stjórnarblöðin eru
að krefjast rannsóknar á út-
gerðinni, rjett eins og reikn-
ingar útgerðarinnar væru lok-
uð plögg fyrir Alþýðuflokkn-
um, enda þótt formaður
flokksins sje bankastjóri, þing-
menn og aðrir trúnaðarmenn út-
gerðarstjórar togarafyrirtækja
í Hafnarfirði, Isafirði og Norð-
firði. Og reikningar útgerðar-
innar eiga að vera lokuð plögg
fyrir Framsóknarflokknum,
enda þótt margir af aðaltrún-
aðaimönnum flokksins sjeu
vegna starfa sinna gagnkunn-
ugir öllum rekstri slíkra fyrir-
tækja. En það er beinlínis ó-
geðslegt, þegar stjórnarliðið er
að ráðast á útveginn fyrir það,
hversu bágur fjárhagur hans er
og talar jöfnum höndum í ein-
hverjum föðurlegum tón um, að
það geti komið til greina að
hjálpa þessum vesalingum, út-
gerðarmönnum, ef þeir sýni til-
hlýðilega auðmýkt.
Allur almenningur í landinu
veit vel, að það eru rauðliðar,
undir forystu núverandi stjórn-
arflokka, sem með skattaráni og
hverskonar áníðslu hafa komið
útvegnum á knje. Og það sem
útgerðarmenn fara fram á er
alls ekki það, að þessir herrar
skili neinu aftur af ránfengn-
um, heldur hitt, að hætt sje að
fjefletta útveginn, þannig að
hann geti fengið stundarfrið
til þess að rjetta við.
Stjórnarliðar verða að láta
sjer skiljast, að almenningur
krefst engrar rannsóknar á
hendur útgerðinni, m. a. vegna
þess, að reikningar útgerðar-
innar eru opinber plögg.
Krafa almennings er sú, að
öll fjármálaóreiða ríkisins verði
sett undir opinbera rannsókn,
svo að það komi berlega Ijós,
hvernig farið hefir verið með
það fje, sem reitt hefir verið
af útgerðinni og pínt út úr
skattþegnum landsins.
Slysavarnadedldin Vörn í Siglu-
firði átti fimm ára afmæli fyrir
skömmu. Hefir deildin safnað á
þessum finnn árum 20 þúsund
kónum í Björgunarskútu Norður-
lands. Fjelagskonur eru 150. (FÚ.)
Sama milda tíðin liefir haldist
um land alt undanfarna
viku, eins og áður var, enda víða
komið sjer vel, að ekki væru ill-
viðri og frosthörkur eftir ofsa-
veðrið aðfaranótt fyrra laugar-
dags, þegar mestar skemdir urðu
á húsum víða um land. Ekki hef-
ir enn fengist glögt yfirlit yfir
alt það tjón, sem varð í ofviðri
því, en það er ákaflega tilfinn-
anlegt, einkum í sumum þorpum
og kaupstöðum austanlands.
Afli er talsvert betri í verstöðv-
um hjer við Faraflóa, heldur tn
var í fyrra, og eru menn að vona,
að sú spá fiskifræðinga vorra
muni rætast, að við sjeum komnir
yfir aflaleysiskaflann, sem hj.;?
hefir verið undanfarin ár, enda
renna svo styrkar stoðir athug-
ana undir spá þá, að hún naum-
ast verður vjefengd.
Alvörumálið mesta.
esta alvörumálið um þessar
mundir er togaraverkfallið.
Er nú orðið það áliðið, að menn
væru farnir að búa togarana á
saltfiskveiðar, ef alt væri með
feldu. En ennþá hefir engin sátta-
tillaga komið í því máli, sem lík-
legt er að nái fram að ganga.
Sjaldan hefir amlóðaháttur
vinstri flokkanna komið eins
greinilega í ljós, eins og í þessu
máli — og þó einkum Framsókn-
arfloltksins.
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn
vilja vitaskuld ekkert annað, en
kaup sjómanna hækki, því fyrir
þeim er kauphækkun allra meina
bót. En Tímamenn eru á báðum
áttum, eins og altaf, þegar ein-
hver alvara er á ferðinni.
Útgerðarmenn og bankastjórar
lögðu í liaust fyrir landsstjórn-
ina rökstutt álit um hag og af-
komui útgerðarinnar. Landsstjórn-
in hefir ekki neitað því, að banka-
stjórarnir færi með rjett mál,
þar sem þeir sögðu, að ef litgerð-
in ætti að bera sömú byrðar og
áður, þá lægi fyrir „algert hrun“.
En þessi skýrsla eða vitneskja
liefir ekki haft meiri áhrif á hina
sofandi og I sinnulausu lands-
stjórn en það, að hún hefir sýni-
lega ekki nent að kynna sjer
málið.
*
Því nú fyrir nokkrum dögum
birtist í Tímadagblaðinu mjög
rembileg grein um það, að „kröf-
um“ útgerðarmanna til ríkis-
stjórnarinnar yrði vitaskuld ekki
sint, nema á þann eina sjálfsagða
hátt, að hin hæstvirta stjórn tæki
útgerðina allra náðarsamlegast til
rannsóknar.
Síðan fyrir áramót liefir að-
vörun bankastjóranna um yfirvof-
andi hrun útgerðarinnar legið á
borði ríkisstjórnarinnar.
Þegar komið er fram á vertíð
tilkynnir sama landsstjórn í
blaði sínu, að nú sje hún farin að
hugsa um að rannsaka málið!
Er hægt að sýna meira ábyrgð-
arleysi og bjálfaskap; þegar aðal-
atvinnuvegur þjóðarinnar á í
hlut ?
Úrræði og ráðleysi.
Alþýðublaðinu hefir birst
skýrsla um það, hve margar
stjettir þjóðfjelagsins hafa feng-
ið kauphækkun, meðan kaup sjó-
manna hefir staðið í stað. Og
blaðið lítur svo á, að sjómenn
sjeu eins vel að kauphækkun
komnir.
Svona tala menn, sem hafa sitt
ákveðna mánaðarkaup alt árið,
alveg án tillits til þess, hvort
nokkurt bein veiðist úr sjó, eða
ekki. En sjómenn og aðrir, sem
stopulli atvinnu liafa, vita ákaf-
lega vel, hafa blátt áfram reynslu
fyrir því, að það er ekki kaup-
upphæðin yfir daginn eða mánuð-
inn, sem skiftir þá mestu, heldur
liitt, hve lengi þeir geta lialdið
atvinnunni, og hve árstekjur
þeirra verða miklar. Menn, eins
og t. d. þeir, sem skrifa í Alþýðu-
blaðið, er geta ekki skilið svona
einfalda hluti, þeir eru svo staur-
blindir yfirleitt, að vantreysta
verður því, hvort þeir geta lagt
saman tvo og tvo.
Peningahroki.
n alt öðru máli er það að
gegna, þegar maður eins og
Jónas Jónsson skrifar eins og
hann hefir gert nú undanfarið um
vinnudeilur og verklýðsmál. Hann
virðist nú ekki sjá, og sjer senni-
lega ekki aðra leið út úr ógöng-
um atvinnuveganna en þá, að
þéir sem minst bera úr býtum í1
þjóðfjelaginu verði að draga úr
kröfum sínum. <
Það situr illa á manni eins og
Jónasi Jónssyni að tala svo. Því
alveg er það víst, að enginn einn
maður í íslensku þjóðfjelagi hef-
ir sett á fót eins mörg feit em-
bætti og stungið að fylgifiskum
sínum matarmeiri* bitlingum en
einmitt hann.
Hann veit, að liækkaðar kaup-
kröfur í landinu styðjast yfirleitt
við hækkandi dýrtíð. Að sann-
gjarnasta leiðin tii þess að mæta
kaupkröfum er sú, að ríkisstjórn-
in geri alvarlegar ráðstafanir til
þess að lækka dýrtíðina. Og sú
lækkun dýrtíðarinnar kæmi áreið-
anlega best við þá lægst launuðu
þjóðfjelagsþegna, þá, sem hafa
stopulasta atvinnu, að valdhaf-
arnir sniðu kúfinn af liæstu launa
greiðslum gæðinga sinna.
Rólegt líf.
á segir Jónas Jónsson í Tíma-
dagblaðinu, að mikill sje
munur á lífinu í sveitunum og við
sjávarsíðuna. í sveitum ríki hinn
mesti friður, en í kaupstöðum
logi alt í vinnudeilum.
Hvaða flokkur skyldi það ann-
ars vera, sem lengst og mest hef-
ir stutt og starfað með „stólfóta-
mönnunum" við sjóinn, sem J. J.
talar um? Er það nokkur annar
en Framsóknarflokkurinn ? Er það
ekki Jónas Jónsson og fjelagar,
sem hófu upp „stólfótinn“ í kaup-
gjaldsmálum hjer á landi? Hið
landfræga minni gamla mannsins
er farið að sljófgast, ef hann man
ekki svo langt.
En svo vikið sje aftur að sveita
lífinu. í sveitum landsins ber nú
mest á einyrkjum. Þeir lenda ekki
svo glatt í kaupdeilum. Við
hverja eiga þeir að deila? Ekki
við það verkafólk, sem þeir ná
ekki til, sakir hins háa kaupgjalds
og dýrtíðar.
En sú kemur vonandi tíð, að
íslenskir bændur láta betur til
sín taka, en þeir hafa gert um
skeið. Það verður þegar þeir fara
að gera upp reikningana við
vinstri flokkana, sem margfaldað
hafa skatta og tolla, skríifað
kaupgjaldið svo upp, að bændur
sjá ekki fram á annað en eilíft
strit einyrkjanna, og leikið hafa
sveitirnar svo grátt með flátt-
skap sínurn, að liggur víða við
landauðn.
Það verður friðsælt í sveitum
landsins, Jónas Jónsson, þegar
fólkið er flúið þaðan fyrir atbeina
ykkar rauðliða!
„VinstriM samvinnan.
amkomulagið milli kommún-
ista, Alþýðuflokksbrotanna
og Framsóknarflokksins helst í
svipuðu horfi og verið hefir.
Framsóknarblöðin, og þó einkum
formaður Framsóknarflokksina
skammar þingflokk Alþýðuflokks
ins fyrir að hann eigi sök á öll-
um óförum og öfugstreymi í þjóð-
fjelaginu, sem þessir tveir flokk-
ar, Framsókn og sósíalistar, hafa
í einingu andans undirbúið síð-
ustu 10 árin.
Alþýðublaðið skammar J. J.
aftur á móti sem svikara við mál-
efni alþýðunnar, og segir, sem
er, að liann geti ekki lengur satt
orð talað.
Annars fer næsta lítið af rúmi
Alþýðublaðsins um umræður um
almenn þjóðmál. Skammir blaðs-
ins um Hjeðinn Valdimarsson og
fylgismenn hans taka svo mikið
pláss í blaðinu — auk þess sem
sjerfræðingar blaðsins í kommún-
isma, Stefán Pjetursson, sem sett-
ur var til menta í Moskva um ár-
ið, skrifar við og við greinar-
gerðir um brjálæði og landráða-
starfsemi hinna íslensku komm-
únista.
Hjeðinn og flokksbrot hans gef-
ur út blað tvisvar í viku, „Nýtt
land“, sem hefir það eitt umræðu
efni, að skamma Haraldar Guð-
mundssonar deild Alþýðuflokks-
ins, Jón Baldvinsson, Sigurjón
Ólafsson, Ólaf Friðrilisson, starfs-
menn Alþýðublaðsins, vinnulög-
gjöfina og Eggert Claessen. Með-
an blaðútgáfa þessi var ný af
nálinni, gáfu menn henni gaum.
En vegur „olíublaðsins“ fer mink-
andi. Alþýða manna laðast ekki
að 40 dálka uppsuðu á vikn um
sama efni, jafnvel þó innan um
dálkafylli þessa sjeu altaf hinar
mestu óbótaskammir um fyrver-
andi og að nokkru leyti ennver-
andi samherja litgefendanna.
Moskvamennirnir.
blaði Moskvamanna er svo
einskonar ábætir, með Moskva
sósu. Þar er öll hin þríhöfðaða
hersing í Alþýðu- og Framsókn-
arflokknum skömmuð á hverjum
degi. Þar er formanni Framsókn-
arflokksins lýst sem heimskri og
fákunnandi slúðurkerlingu, sem
kunm allar slúðursögur um alla
núlifandi málsmetandi menn á
FRAMH. Á SJÖTTXJ SÍÐU.