Morgunblaðið - 10.07.1938, Síða 5

Siinnudagur 10. júlí 1938,
MORGUN BLAÐI
Ötgef.: H.f. ÁrTHkur, R«ykJ»Tlk.
Ultstjðrar- Jön Kjartan*»on o* ValttT Staftnasoa (*byr*BarnaaOur).
Auglýalngar: Árnl ÓXa.
RitBtJörn, auclýalnrar o* af*rolHsla: Aiuturatraatl I. >— Rlaal 1(00.
ÁakriftarKjald: kr. í,00 A *a*nutSi.
1 lauaasöiu: 16 aura ointaklS — II aura moU Loobðk.
LÁNSTRAUSTIÐ
Annað aðalmálgagn ríkis-
stjórnarinnar, Alþýðublað-
ið, gerir síðustu lántöku ríkis-
ins að umræðuefni í leiðara
nýlega. Blaðið kemst að þeirri
niðurstöðu, að það sje Sjálf-
ystæðisflokknum að kenna, að
-ekki fjekst nú lán erlendis eins
og um var beðið, 12 miljónir
króna. Segir blaðið í því sam-
bandi, að „rógsögur um fjárhag
Iandsins“ hafi verið settir í
.gang erlendis ,,af forráðamönn-
um Sjálfstæðisflokksins" í þeim
tilgangi „að skaða lánstraustið“
og skapa stjórninni hjer heima
<erfiðieika.
★
Það er engin nýlunda fyrir
'Sjálfstæðisflokkinn að fá slíkan
róg í stjórnarblöðunum, og
flokkurinn mun ekki kippa sjer
upp við þetta.
Svo fáránlega einföld eru
stjórnarblöðin að þau halda, að
þau geti breitt yfir ófremdar-
ástandið, sem þjóðin er komin í
fyrir margra ára óstjórn núver-
andi stjórnarflokka, með því ein
falda ráði, að bera róg á stærsta
andstöðuflokkinn og kenna hon
„um um hvernig komið er. En
svona einfalt er þetta ekki og
það hlýtur blátt áfram að vekja
andstygð allra hugsandi manna,
að slíkir menn skuli hafðir á
oddinum h.já stjórnarflokkunum
sem ekki hrfa annað eða meira
til málanna að leggja, á örlaga
:ríkustu stundum þjóðarinnar.
★
Sjálfstæðisfiokkurinn hefir
frá öndverðu gagnrýnt mjög
fjármálastefnu stjórnarflokk-
anna. Hann hefir vítt harðlega
taumlausa eyðslu á öllum svið
um. Hann hefir bent á þá hættu,
sem þjóðinni hlyti að stafa af
síhækkandi erlendum skuldum.
Hann heifr varað við hinm taum
lausu tolla- og skattahækkun
og bent á atvinnuveg'no, sem
voru að fara í rústir.
Þessar aðvaranir hefir Sjálf-
stæðisflokkurinn flutt látlaust,
utan þings og innan síðustu 30
árin. En hverju hafa stjórnar-
blöðin svarað? Þau hafa svarað
því einu, að aðvaranir Sjálfstæð
isflokksins væri barlómur; fjár-
hagur ríkisins stæði í blóma og
Ht væri í lagi. Og stjórnarflokk
arnir hafa breytt eftir þessu.
Þeir hafa hækkað útgjöld rík-
issjóðs um miljónir á hverju
ári. Þeír hafa hlaðið nýjum
tollum og sköttum ofan á dráps
klyfjarnar, sem fyrir voru. Þeir
hafa tekið ný lán á meðan
nokkursstaðar var eyri að fá.
Alt þetta hafa stjórnarblöðin
lofað og vegsamað og ekki hvað
síst Alþýðublaðið. Svo, þegar
hvergi er meira fje að hafa að
láni, koma þessir ólánsmenn og
reyna að klína skömmirmi á
‘”a.
★
Það má annars teljast fullmik
il dirfska af Alþýðublaðinu,
málgagni Alþýðuflokksins, að
það skuli yfirhöfuð leyfa sjer
að minnast á fjármálaástand
þjóðarinnar. Því að hvaða flokk
ur — annar en Alþýðuflokkur-
inn — á fyrst og fremst sök á
því hvernig komið er?
Frá því fyrsta, að Alþýðu-
flokkurinn fekk hlutdeild í
stjórn Iandsins hefir hann að-
eins haft eitt áhugamál: Að
eyða og sóa. Formaður Fram-
sóknarflokksins hefir nokkrum
sinnum lýst vinnubrögðum Al-
þýðuflokksins. Hann hefir sagt
ljótu söguna frá þinginu 1935,
þegar fult samkomulag náðist
um það milli Sjáfstæðismanna
og Framsóknarmanna í f járveit-
inganefnd, að lækka útgjöld
.ríkissjóðs um meira en miljón
króna, þá reis málaliðið í Al-!
þýðuflokknum upp og hótaði
falli stjórnarinnar, ef þessi
stefna yrði upp tekin. Niðurstað
an varð svo sú,' að yfir tveggja
miljóna króna ný útgjöld bætt-
ust á ríkissjóðinn.
Formaður Framsóknarflokks-
ins hefir einnig sagt opinber-
lega, að ekki væri tiltök að
stjórna landinu með sósíalist-
um, nema hægt væri að vaða í
peningum. Sósíalistar væru svo
dýrir í rekstri, að mjög vafa-
samt væri hvort þjóðin hefði
yfir höfuð ráð á þeim „lúxus“,
að hafa þá við stýrið.
Þeir eru áreiðanlega fleiri
í Framsóknarflokknum, sem
líta eins á þetta og form^ður-
inn. En þessir menn fá of litlu
áðið í flokknum, vegna þess
að hinir eru fleiri, sem eiga
þingsetu sína undir náð sósíal-
ista og kommúnista. Þetta hefir
verið og er enn mesta bölvunin
í íslenskum stjórnmálum. Af
þessu stafar öll ógæfan.
★
En íslenska þjóðin getur enn
bjargað sjálfri sjer frá tortím-
ingu. Möguleikarnir eru svo
margir og miklir í okkar ágæta
landi, að ef aðeins þjóðin sjálf
ber gæfu til að nota sína bestu
krafta til þess að hagnýta mögu
leikana og gera það sem gera
þarf, þá er víst að víð munum
komast nokkurnveginn klakk-
laust út úr ógöngunum.
IJmræðuefmS í" dag:
Hinn óhagstæði yerslun-
arjöfnuður.
Farþegar með Dettifossi frá út-
löndum í gær: Stefán Þorvarðar-
son skrifstofustjóri og frú, frk.
Soffía Sigurjónsdóttir, frk. Yal-
gerður Guðmundsdóttir, frk. Jór-
unn Viðar, Jóhannes Stefánsson,
Gísli Jónsson og frú, frk. Guðrún
Gísladóttir, Matthías Hreiðarsson,
frk. Geirþrúður Fggerts, frk.
Jakobína Asmundsdóttir, Svavar
Hermannsson og fjöldi útlendinga.
- Heykjavíkurbrjef —
9. julí
Veðráttan.
Veðráttan hjer sunnanlands
undanfarna viku hefir verið
harla ólík því, sem menn eiga að
venjast hjer um slóðir. Glansandi
sólskin dag eftir dag frá morgni
til kvölds. Mikinn hluta dagsins
hefir jafnan verið svo heiðríkt,
að vart hefir sjest skýhnoðri á
himninum. Hiti hefir verið 15 stig
og þar yfir.
Eins og oft vill verða þegar sól-
skin er hjer sunnanlands, er alt
mjög með öðrum svip fyrir norð-
an. Þar hefir norðanáttin ríkt sem
fyr á þessu sumri. Hefir verið
kalsa veður á Norður- og Austur-
landi, þokur og stöðug rigning á
Austurlandi.
Blika í lofti,
Ohætt er að fullyrða, að menn
hafa ekki til fulls notið
liins sjaldgæfa góðviðris hjer
syðra, vegna umhugsuharinnar um
það hvernig hin erfiða veðrátta
norðanlands er fylgir sunnlenska
sólskininu hefir orðið síldveiðun-
um Þrándur í Götu. Þegar þetta
er ritað er ekki vitað hver síld-
veiðin hefir verið þessa viku, en
efth’ þeim fregnum sem borist
hafa frá einstökum skipum. má
telja, að hún hafi verið hverfandi
lítil. Síldarverksmiðjurnar hafa
nú að heita má verið verklausar
í hálfan mánuð af þeim tíma, sem
búast mátti við að þær hefðu verk-
efni. Þegar þær eru allar starf-
andi og hafa nægilegt að vinna úr
af síld, þá skila þær á sólarhring
hverjum útflutningsvöru sem gef-
ur af sjer um eða yfir 300 þús.
krónur. Má af því sjá hve mikil
vonbrigði það eru og tjón fyrir
búskap þjóðarinnar þegar hálfur
mánuður svo að segja fellur úr af
síldartímanum, hvað þá ef afla-
leysið heldur áfram.
Orsakirnar.
Pegar síldveiði bregst koma
jafnan allskonar sögur á loft
og getgátur um það, hvernig á
því standi. Alt fram í þessa viku
þurfti þó engum getum að leiða
að því. Veðrið á sílúveiðisvæðinu
var svo vont að staðaldri, að skip-
in gátu blátt áfram ekki veitt. En
síðustu daga hefir norðanáttin
sljákkað það með sprettum að
þessu hefir ekki verið til að dreifa.
Meðan ekki var hægt að athafna
sig við veiðar, og meðan norðan-
gúlpurinn var, álitu menn að síld
væri í sjónum, en hún væði ekki,
og k'uldanum kent um. En nú er
sjávarhiti sagður svipaður eða
sami og vant er fyrir Norðurlandi
á þessum árstíma. Og samt sýnir
síldin sig ekki. Hún hefir verið
næsta horuð hingað til, og það
vitanlega kent átuskorti. En síð-
ustu daga hefir frjest um að áta
væri allmikil á miðunum. En samt
vantar síldina.
Hluturinn er, að menn vita enn-;
þá æði lítið um göngur síldarinn-
ar og hvað veldur þeim, og því
harla lítið hægt að spá eða giska [ I—I jálparkokkarnir“ í Al-jí náðarfaðm sinn. Fer vel á því,
á um háttalag hennar. m " ■ þýðuflokknum hafa orðið að samfylking Framsóknar og
„Mesf aðlra11andi“. viðurkenna hið báglega fjár- kommúnista verði ekki lengur ein-
Að kvöldi þess 5. júlí gaf rík- hagsástand. Fn þó er revnt að fela |tómt. baktjaldamakk. Eysteinn
isstjórnin iit tilkynníngu s'na þær staðreyudir, hvernig á því fjármálaráðherra, fulltrúi kaupfje-
um árarurur af sendiför Magnúsar stendur. Þar er ekki minst á sívax | ------
iSigurðssonar bankastjóra og Jóns andi útgjöld ríkisins, sem sliga FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Árnasonar, er var sá, að þeir
fengu ekki lán það er síðasta Al-
þingi gaf stjórninni heimild til að
taka, en aðeins 100 þús. sterlings-
punda bráðabirgðalán „til þess að
hægt sjé að inna af hendi mest
aðkallandi greiðslur hins opin-
bera“.
Ohug sló á allan almenning við
boðskap þenna, sem fyrst og
fremst er tilkynning um það,
hvernig lánstraust okkar er er-
lendis. Menn reka augun í, að
ríkisstjórnin blátt áfram gefur til
kynna, að þrátt fyrir bráðabirgða-
lánið geti hún ekki int af hendi
eða sjeð um að intar verði af
hendi allar aðkallandi greiðslur
hins opinbera, heldur aðeins hinar
mest aðkallandi, og það enda þótt
bráðabirgðalánið fengist.
Ennfremur seg’ir í tilkynning-
unni, að þótt hafi „óhentugt“ að
bjóða nú þegar út lán fyrir ríkið
erlenjis, og var því bráðabirgða-
lánið tekið.
Nú er líklegt, að ríkisstjórnin
hugsi sjer, að hún hafi fyrr en
síðar þörf fyrir hið fyrirliugaða
fasta lán. En skyldi henni þykja
„hentugt“ fyrir hina væntanlegu
lántöku að gefa út tilkynningu um
það, að hún sje hætt að geta int
af hendi „aðkallandi greiðslur hins
opinbera“.
Einkennileg mála-
færsla.
Málgagn Framsóknarflokksins
Tímadagblaðið hefir verið
fáort um tilkynningu þessa. En
hjálparkokkar ríkisstjórnarinnar,
þeir er rita Alþýðublaðið, g'áfu í
gær iit mjög einkennilega skýr-
ingu á fjárliagserfiðleikum ríkis-
stjórnarinnar.
Þeir komust að þeirri niður-
stöðu, að því væri um að kenna,
að Ólafur Thors hefði fyrir nokkr-
um árum skrifað grein í norska
blaðið „Tidens Tegn“ um það, að
fjárhagsvandræði væru hjer yfir-
vofandi. Og svo hefði Morgun-
blaðið fyrir nokkrum árum átt
von á grein um íslensk fjárhags-
vandræði sem ekki kom í enska
stórblaðinu Times. Vegna þessar-
ar greinar í Tidens Tegn, sem
Ólafur á að hafa skrifað, en aldrei
sjeð, og vegna þessarar Times-
greinar sem enginn hefir sjeð, á
lánstraust íslensku þjóðarinnar að
hafa glatast.
Eftir öðrum leiðum eiga er-
lendir fjármálamenn ekki að geta
vitað um f járhag vorn og afkomu
horfur. Fyrir pólitíska andstæð-
inga Alþýðublaðsins, er það bein
línis elrkert umkvörtunarefni þó
blaðið lendi út í hinum bjánaleg-
ustu fjarstæðum og' vitleysu. En
það er raunalegt, að til skuli vera
menn, sem á jafn alvarlegum tím-
um og nú eru, leyfa sjer að reyna
að dreifa hugum manna frá vanda
málum þjóðarinnar, með öðru eins
bulli.
Hver trúir?
atvinnuvegi þjóðarinnar, ekki ó-
reiðu innflutningshaftanna, van-
skilin, hið innifrosna fje, rangihd-
in í versluninni, þegar mönnum
er úthlutað verslun eftir póHtísk-
um skoðunum, ekki vaxandi á-
hrifum þeirra manna, sem hafa
sagt sig' úr lögum við aðra lands-
menn og vinna samkvæ.mt fyrir-
skipunum erlends einræðisríkis.
Þegar Alþýðublaðið gerir upp
sitt dæmi, þá minnist blaðið ekki
á vandræðin sem, af því stafa, að
öll framleiðsla að kalla má í þessu
landi er rekin með tapi, svo hún
fer sýnilega minkandi, landnám
það, sem var svo vel á veg komið,
áður en rotnun þjóðf jelagsins
byrjaði af völdum sósíalismans,
stöðvast, gjaldgeta þjóðarinnar
minkar, og lífsskilyrði fara hjer
versnandi.
Þegar verðið á aðalframleiðslu-
vöru landsmanna, þorskinum, er
svipað og fyrir 25 árum, en kostn-
aður við verkun á skippundi
hverju hefir sex eða sjöfaldast, þá
sjá sósíalistar og kommúnistar þau
bjargráð best að sameinast í átaki
um að auka enn við tilkostnað-
inn, svo framleiðsla og gjaldgeta
þjóðarinnar fari hraðar en áður
niður á við.
Sú var tíðin
Fyrir 4 árum síðan eða rúmlegá
það, ætluðu vinstriflokkarnir
að bjarga þjóðinni með því að
rjetta við* atvinnuvegi hennar.
Stórfeldasta tilraun þeirra í því
efni var „Skipulagsnefnd atvinnu-
mála“. X nefnd þessari áttu að
spretta nýjar tillögur og rirræði
með hverju tungli, til viðreisnar
þjóð vorri. En alt fór öðru vísi
en ætlað var.
Nefndin gaf út miklar skýrslur
og hugleiðingar. En þjóðin fekk
enga bót meina sinna af þeim.
Henni leiddist brátt skvaldur
nefndarinnar. Og svo fór að nefnd-
armenn fengu óyndi í nefndinni og
flúðu. En ríkisstjórnin treysti sjer
ekki til að halda áfram að gefa
út það sem nefndin hafði dregið
saman af lítilsverðum „fróðleik".
Þannig dó „Rauðka“ og þær um-
bótavonir, sem við hana voru
tengdar.
Svipaða sögu er að segja með
hina svonefndu Fiskimálanefnd.
Þar var Hjeðinn gerður hæstráð-
andi, maður, sem jafnvel stjórn-
arliði'ð treystir sjer ekki lengur að
kannast við. En nefndin hefir, sem
kunnugt er fátt gert af viti en
flest óþarft’ — tafið fyrir á sviði
útgerðarmála. »
Álit manna á mög'uleikum núver
andi valdaflokka i landinu hefir
vitanlega mótast æði mikið af því,
hve rækilega þeir hafa auglýst
úrræðaleysi sitt og vanmátt í hag-
nýtum efnum.
Samfylkinffin.
Nú hefir Samband ísl. sam-
vinnufjelaga tekið kaupfje-
[lag kommúnista hjer í Reykjavík