Morgunblaðið - 16.08.1938, Síða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Þrið'judagur 16. ágúst 1938.
6 '
ooonDonDDaDOooÐnonaoaaooaoannaaaDooop
I ÚR DAGLEGA |
LlFINU
□ °
o □
aoaooaoDoooo oaooaaaooooD
í næsta mánuði lialda Kaupmanna-
hafnarbúar mikla hátíð í tilefni af því
að liðin era 100 ár síðan Bertel Thor-
valdsen kom til Hafnar alkominn frá
Ítalíu með öll listaverk sín, en borg-;
arstjórn Hafnar og öll alþýða manna
fagnaði hinum mikla meistara.
Eigi er blaðinu kunnugt um það,
hvort forstöðumenn þessara hátíða-
halda hafa hugsað sjer að nokkrir full-
trnar frá föðurlandi Thorvaldsens verði
viðstaddir eða þátttakendur í hátíð
þessapi. En líklegt væri það.
. Annars verðum við að játa, að við
íslendingar höfum gert heldur lítið til
þess að halda því á lofti, að Thorvald-
sen var íslendingur í föðurætt, og hann
sjálfur skoðaði sig fyrst og fremst
íslending, þótt aldrei hefði hann tæki-
færi til að koma hingað til lands.
Það myndi mörgum þykja fróðlegt
að heyra, hverjir væru nánustu ætt-
ingjar Thorvaldsens núlifandi hjer á
landi.
★
Næsta ár er liðin öld síðan skímar
fonturinn kom hingað til Reykjavík-
ur, er Thorvaldsen gaf. Það var ætlun
höfundar og gefanda að fonturinn færi
til Miklabæjarkirkju í Blönduhlíð, en
þar var sr. Þorvaldur afi hans prestur,
og þar dó hann.
En hið mikla listaverk þótti sóma
sjer betur í dómkirkjunni í Reykjávík.
Thorvaldsen sendi skímarfontinn til
Hafnar frá Ítalíu löngu áður en hann
kom þangað sjálfur að sunnan. En
einhvemveginu atvikaðist það þannig,
að skímarfonturinn var kyr í Höfn
þangað til Thorváldsen kom að sunnan
jog heimtaði þá að hann yrði sendur til
jíslands næsta ár,
★
Bláðinu er skrifað:
í mörg ár hefir verið hitamælir á
Laugavegs Apóteki, þar sem vegfar-
endur hafa getað fylgst með hitabreyt-
ingum. Yíðar hjer f bæ hafa slíkir
hitamælar verið settir utan á hús, en
ekki fengið að vera í friði fyrir ó-
knvtta piltum.
Á sömu leið hefir farið með hita-
mælirinn á Laugavégs Apóteki. Hann
hefir nú lengi sýnt 28 stiga hita. Hefir
hann annað hvort verið „blásinn upp“
eða borinn eldur að kvikasilfrinu. —
Nokkuð er það. Mælirinn er hættur að
sýna hitabreytingar. Er eðlilegt, að
húseigendur trjenist upp á því, að setja.
upp hitamæla á ahnannafæri, úr því
þeir eru hvað eftir annað eyðilagðir.
'Spjöll sem þessi, bera vissulega. vott
um lágmenning hjer í bæ. Skyldi lög-
reglan ekki geta haft upp á þeim piít-
um, sem gera slík spjöll og verða á
þann hátt sjálfum sjer óg bænum til
vanvirðu ?
★
Tjekkneskur hagfræðingur var hjer
á ferð um daginn. Hann komst í kynni
við lúðurikling. Svo hrifinn varð hann
af því lostæti, að hann tafdi víst, að
slíkan rikling myndi vera hægt að gera
að útflutningsvöru, er gott verð fengist.
.fyiir.
En hverjum skyldi helst vera hægt
*að kenna að meta" þann herrama'nns-'
mat ?
★
Eitt af því, sem erlendir ferðamenn
kvarta yfir hjer, er það, að ekki skuli
vera salerni á stöku stað meðfram að-
alþjóðvegum. Er þetta einkum bagalegt,
þegar stórir hópar eru á ferð, því fæst
af fólki þessu kann við að ganga á álf-
reka út í guðs grænni náttúrunni, eins
og hjer er siður.
Þegar skátarnir komu til Gullfoss á
fimtudaginn var, raðaði fólkið s.jer upp
við salernisdyrnaf eins og við aðgöngu-
miðasölu á kvikmyndahúsum, þegar að-
sókn er mikil.
Það var heldur leiðinlegt að liorfa
á þá fylkingu.
-fc
Jeg'er að velta því fyrir mjer, hvort
nokkuð s.je grátkomiskara í henni ver-
öld, en afllausir ofbeldismenn.
Minningarorð um
Guðmund Guðfinnsson. lækni
Mjer er það Ijúft og skylt að
minnast i'rænda míns og
fornvinar, Guðmundar læknis Guð-
finnssonar, sem í dag er til grafar
borinn að Stórólfshvoli, en hann
andaðist 30. júlí.
Guðmundur var fæddur í Arn-
arstaðakoti í Flóa 20, apríl 1884.
Hann var sonur Guðfinns bónda
Þorvarðarsonar og Guðrúnar konu
hans Oddsdóttur, Erlendssonar
bónda á þúfu á Landi. Guðrún
jnóðir Guðmundar var komin., af
hinni kunnu Víkingslækjarætt- .
Þótt foreldrar Guðmundar væru
fnalaus, brutust þau í því að koma
honum í undirbúningskenlu til sr.
Olafs fríkirkjuprests, sém var
frændi Guðmundar, og útskrifað
ist hann úr lærðaskólanum tvítug
ur að aldri, en tók próf í læknis
fræði árið 1909 og var á sama ,ári
settur læknir í Rangárhjefaði. Ar
ið 1911 var hann settur Iseknir í;
Axarf jarðarhjeraði, en skipaður
hjeraðslæknir í Rangárhjeraði
1912 og gegndi því embætti til
ársins 1924, er hann gerðist augn-
læknir í Reykjavík. Én áúgnfæK'h-
inganám stundaði hafih í Vínar
borg árin 1923—1924. Árið 1933
gerðist hann hjeraðslæknír í Fá-
skrúðsfjaroafhjeraði og gegndi því
starfi til dauðadags.
Guðmundur var kvæntur Mar
grjeti Lárusdóttur Pálssonar smá
skamtalæknis í Reykjavík. Þau
eiga fjögur börn á lífi, tvo syni
og tvær dætur.
Guðmundur var fríður maður og
liðlegur að vallarsýn og sjerstak-
lega fíngerður. Hann var meðal
w 'a 7 £gr 5
• • •
maður á hæð. Hárið mikið ög
dökkt, augun blágrá og skarpleg,
ennið hátt og yfirbragðið hreint.
Hahn var fölleitur í andliti ög
ljóslitaður.
Guðmundur hafði óvenjulega
fjiilþættar gáfur. Hann hafði náms
gáfur. í besta lagi og mjög glögga
og örugga greind hæði á njönnuju
og málefnum. Listhneigðúr var
hann og listelskur, sjerstaklega
söngvinn. Ilajjn lærði að spila á
harmónium tilsagnarlaust.
flagíeiksmaður váf Gúðmuirdui’
á hvað sem var og ihnn það hafá
átt sinn. þátt í því að hann var
talinn sjerstaklega laginn, skurð
læknir, euda reistu Rangæingar
mllstórt sjúkailiæli_ fvrir þans ,tn-
stilli og stundaði hann þar eink-
um skitrðlæknngar og gat sjéf
hinn besta orðstýr. Enda var Guð
mundur af ölluin talinn læknú1
hinn besti.
Guðmundur sat á, þingi seni
þingmaður Rangæinga árin 1919~
1923. .Jeg var sámþlngsmað'dl’'liaÉjs;
og gerði það ])á að skilyrði fyi'ír
frainboði að hann byði sig fram.
Jeg þekti vitsmuni lians og mann
kosti.
Guðmundur var tillögugóður
hinna stærri mála á þingi og má
þar til nefna að hann bariðst á|f
einlægni fyrir laush- á öruggiffii
samgöligum, vétúr og sumar, mifii
Suðurlandsundirlendis og Reykja-
víkur, enda þokaði því máli þá
vel á veg, þótt. það sje ver en
óleyst ejin.
Það töklu sumir að GuðmuudUr
væri ekki nægur þingskörungur
Guðm. Guðfinnsson.
og satt var það að hann dró sig
um of í hlje miðað við hæfileika,
en ekki saka jeg hann um þetta
Hontim hentaði ekki að ganga
fram fyrir skjöldu á flosskóm, eins
og honum sómdi best, þar seni
fyrir voru ófyrirleitnir og fram-
hleypnir pólitískir vatnsstígvjela-
menn og þykkskinnungar.
Ekki fekkst Guðmundur til að
bjóða sig fram aftUr. Það var eins
og haiin óraði fyrir því sem síðar
er komið á daginn, að framhjóð
endur eru yfirleitt ekki valdir eft-
ír vitsmunum og' mannkostum,
helduur öllu fremur því gagn-
stæða, sem sje því hve líklegir
þeir eru til að vera auðsveipir
þjónar frekum foringjum.
Pólitískur taglhnýtingur hefði
Guðmundur aldrei orðið því hann
gat verið fastur fyrir þegar virð-
ing hans var í veði, þótt hann
væyi gæflyndur að eðlisfari.
„Esat maðr svá góður at galli
né fylgi“. Svo mátti um Guðmund
segja sem um alla aðra menn, en
þeir borgaralegu gallar eða veil
ur, sem alment mundu taldir í
fari Guðmundar, stöfuðu að mestu
af góðu eðli og innræti. Hann var
óvenju næmgeðja og viðkvæmur.
en flestum fremri að skarpskygni,
þess vegna sá hanrt sig og aðra
betur í Ijósi gagnrýninnar en al-
menningur, en var að eðlisfari dul-
ur maður og fáskiftinn. Mjer var
kunnugt um að Guðmundur leið
stuudum af lífsleiða. Slíkum mönn
um hættir oft við því, en að þeim
eru jieir jafnan fyrstir að kasta
steini sem mest 'skortir mannvit
og mannkosti.
Guðmundur var að vonum vin
sæíl Iivar sem hann fór. Margur
liýgg jeg minnist atvika um óeig-
ingjarua, fórnfýsi hans og’ hjálp-
semi bæði sem manns og læknis, en
hin mumi þó fleiri sem gleymd
eru. Þannig eru jafnan spor hins
yfirlætislausa, góða og milda
mjanns.
Að endingu er þó eitt sem full
yrða má. Ollum sem þektu Guð-
;mund Jækni Guðfinnsson þykir nm
fráfall lians hinn mesti harmur
og’ þp þeimmestnr er þektu hann
hest.
Gunnar Sigurðsson
(frá Selalæk).
Norska stríðs-vátryggingar-
stofnunin hefir fallist á að
greiða eigendum „Skulda“
370.000 kr. í skaðabætur, ef
skipið verður ekki látið laust.
Hið glataða traust
verður að vinnast
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
Þegar seinasta stórlánið var
tekið erlendis — 12 miljóna kr.
ríkislánið 1935 — varð fjár-
málaráðherrann að gefa á-
kveðna yfiilýsingu og loforð
um það, að ríkið leitaði ekki
eftir frekari lántöku nje stuðl-
aði að aukinni skuldasöfnun er-
lendis, meðan þáverandi ástand
hjeldist í gjaldeyrismálum
þjóðarinnar.
Þegar fjármálaráðherrann
gaf þessa frægu skuldbindingu
1935 var gjaldeyrisástand þjóð-
arinnar slæmt. En það var þó
miklu betra þá en nú. Nægir í
því sambandi að minna á milj-
óna vanskila- og óreiðuskuldir,
sem hrúgast hafa upp hjer í
bönkunum síðustu árin, vegna
gjaldeyrisskortins. Þessar ó-
reiðuskuldir hafa vitanlega o»ð-
ið til þess, að rýra stórlega okk-
ar lánstraust erlendis.
Þegar svo ofan á alt þetta
þætist það, að sjálf ríkisstjórn-
in kemur til erlendra* f jármála-
manna og biður um stórlán, til
þess að geta staðið í skilum
með greiðslu afborgana fastra
ína, þá er það nokkurnveginn
augljóst mál, að erlendir fjár-
málamenn geta ekki haft mikla
tiltrú til okkar.
'k
Ríkisstjórnin hefir, með
framferði sínu — fyr og síðar
— gereyðilagt lánstraust okk-
nr erlendis.
En hart er það vissulega, að
fyrirtæki eins og hitaveita
Reykjavíkur skuli verða að
gjalda afglapa ríkisstjórnarinn-
ar, fyrirtæki, sem er svo glæsi-
legt að dómi sjerfræðingsins
sænska, að það hefir yfir miljón
krónur afgangs reksturskostn-
aði, en stofnkostnaðurinn ekki
nema 5—6 milj. krónur. Fyrir-
tækið myndi með öðrum orðum
íga sig sjálft skuldlaust eftir
5—6 ár.
En þótt fyrirtækið sje svona
glæsilegt, líta erlendir f jármála-
menn á hitt, að gjaldeyris-
ástand þjóðarinnar er svo bág-
borið, að miljónaskuldir ein-
staklinga safnast fyrir í bönk-
unum, að jafnvel stofnanir rík-
isins geta ekki staðið í skilum,
\ð sjálf ríkisstjórnin hefir beð-
ið um stórlán erlendis, til þess
að geta staðið í skilum með
fastar afborganir lána.
Það er vissulega hart, að svo
skuli vera komið fyrir heimsku
iegar aðgerðir valdhafanna, að
við skulum ekki geta fengið lán
srlendis til tryggustu og örugg-
ustu fyrirtækja.
En það verður að horfast við
þessa staðreynd og finna úr-
ræði, til þess að þjóðin geti aft-
ur unnið hið glataða traust er-
lendis.
Knattspyrnukeppni Á laugar-
daginn fór fram kepni í knatt-
spyrnu á milli starfsmanna á Yíf-
ilsstöðum og starfsmanna á Kleppi
og unnu starfsmenn á Kleppi
með 5 :0.
Skemtun
Sjálfstæðismanna
Hafnarskógi
Fjelag Sjálfstæðismanna á
Akranesi hjelt skemtisam-
komu á sunnudaginn var á
skemtistað sínum í Hafnarskógi.
Mikill mannfjöldi var þar sam-
an kominn úr Borgarfjarðar-
hjeraði og víðar að.
Formaður fjelagsins setti sam
komuna og bauð samkomugesti
velkomna. Síðar fluttu þar
ræður Pjetur Ottsen alþm. og
Sig. Kristjánsson alþm. Karla-
kór af Akranesi söng allmörg-
lög. Var það með ágætum,
hversu vel þessi söngflokkur fór
með hvert lag, er hann söng,
því söngstjóri var enginn. En
meðal yngri manna í Borgarfj,-
hjeraði eru margir ágætir söng-
menn. Eftir þessar skemtanir
hófst dans, og stóð hann langt
fram á kvöld.
Veður var mjög hagstætt,
hlýtt og bjart, sólskin annars-
lagið. Gengu sumir á fjallseggj-
ar, meðan aðrir skemtu sjer á
sjálfum skemtistaðnum.
Skemtistaður Sjálfstæðis-
manna í Borgarfirði, undir
Hafnarfjalli, er hinn fegursti
— skiftast þar á hæðir og
hvammar, vaxið kjarrskógi ogr
vallendisgróðri, og er þar skjól
fyrir öllum vindum. Hefir Sjálf-
stæðisfjel. á Akranesi þegar
hafið þar ágætt starf til prýði
og þæginda fyrir samkomugesti.
Er þar komin hestagirðing, bif-
reiðastæði, ágætur danspallur
o. fl. Mun því starfi haldið á-
fram að prýða og bæta þennan
stað, uns hann verður sjálfkjör-
jim fyrir öll gleðimót Borgfirð-
inga.
Nýtt met í fall-
hlífarstökki
London í gær. FÚ.
ngur Wales-búi stökk með
falihlíf úr flugvjel í 18
þús. enskra feta hæð. Fjörutíu
og átta sekúndum eftir að hann
kastaði sjer úr flugvjelinni opn-
aði hann fallhlífina og var þá
í 4000 metra hæð. Er þetta nýtt
met í fallhlífarstökki af þess-
ari tegund.
SLYS VIÐ
FALLHLÍFARSTÖKK
Ungur franskur maður, sem
kallaði sig James William, og
hafði getið sjer mikið orð fyrir
fallhlífarstökk, fórst í dag, er
hann gerði tilraun til þess að
setja nýtt met í fallhlífarstökki.
Orsök slyssins var sú, að fall-
'nlífin opnaðist ekki.
Skáldsaga Kristmanns GuS-
mundssonar „Gyðjan og uxinn“
kemur út í haust, sennilega í
september í Noregi, Englandi
og Bandaríkjunum. Skáldsaga
þessi verður einnig þýdd á ung-
versku, sænsku, finsku og
tjekknesku. Einnig mun sagan
koma út í Svisslandi. Alls hafa
bækur Kristmanns Guðmunds-
sonar komið út á 23 tungumál-
um. FÚ.