Morgunblaðið - 10.09.1938, Qupperneq 5

ILaugardagur 10. sept. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
5
JPtoistnsMaMd
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Rltstjðrar: J6n Kjartanaaon og Valtýr Stef'* -
Auglýsingar: Árnl Óla.
Ritstjörn, auglýslngar og afgrelCaXa: Auaturatrratl 8. — Sf:
Áskriftargjald: kr. 8,00 6. aoAnuCl.
í lausasölu: 15 aura eintaklC — 25 auTa aoeC Leabðk.
vrgCaraaaCur).
>1 1800.
ÍRLEGUR SLENDINGADAGUR
SORPGREIN EYSTEINS
Eysteinn íJónsson hefir dval-
ið erlendis í sumar sjer
Ttil hressingar á ríkisins kostn-
íið. Því miður hefir sú för ekki
íborið tilætlaðan árangur. Hann
er nú kominn heim fyrir nokkru
■og er heilsu hans talið ábóta-
•vant. Forystugrein, sem hann
birtir í gær í málgagni sínu
?bendir til þess, að ráðherranum
jsje fullkomin þörf frekari hvíld-
;ar en orðið er, ef bati á að nást.
:Sú grein er rituð af svo taum-
lausum ofsa, að heilbrigðum
aixanni er ekki ætlandi að hafa
Uialdið á pennanum. Þar ægir
rsaman öllu því, sem gerir rit-
rsmíð að sorpgrein.
En hvað veldur því, að fjár-
nnálaráðherra landsins missir
svo stjórnar á sjálfum sjer, að
liann fer að tala eins og arg-
;asti götustrákur?
Eysteini Jónssyni hefir verið
liossað umfram alla verðleika.
Mann var dubbaður upp í vanda
sama og ábyrgðarmikla stöðu,
'þekkingarlítill og reynslulaus.
T'ylgismenn hans hö'a reynt að
rgera úr honum ofurmenni í aug-
um þjóðarinnai. Hann hefir
jgengist upp við alt hið ómaklega
lof, sem honnm hefir verið
sungið, þangað til öll viðleitni
■til sjálfsmats er fokin út í veð-
»ur og vind. Þannig hafa fávísar
Jcftungur ært þennan piltunga,
;svo að hann er orðinn að þjóð-
•'viðundri fyrir hortugheit og
iderring.
Fjármálastjórnin hefir farið
iEysteini svo úr hendi, að ef
Ihann hefði haft óbrjálaða sóma-
tilfinningu og meðalvit, hefði
Ihann fyrir löngu rýmt þann
ttignarsess, sem hann hefir ó-
wirt með glappaskotum sínum,
fyrirhyggjuleysi og rangsleitni.
Eysteinn Jónsson hefir verið
sameiginlegt eftirlætisgoð stjónx
;arflokkanna. Alþýðuflokkurinn
ihefir síst látið sitt eftir liggja
ákrumið af þessu makalausa
xundrabarni.
jEn svo kemur alt í einu
♦grein í Alþýðublaðinu, „eins og
Jjjófur úr heiðskíru lofti“. Þar
.er lýst fullu vantrausti á sam-
»eiginlegri fjármálastefnu stjórn-
arflokkanna á undanförnum ár-
um. Þetta var meira en Eysteinn
þoldi. Hann hafði reynt að
standa af sjer ásakanir and-
stæðinganna, talið sjer og öðr-
,um trú um, að þær væru að-
'eins sprottnar af pólitískum ill-
vilja, en nú komu hans eigin
vinir og stuðningsmenn og tóku
undir með andstæðingunum.
Þetta hafði þau áhrif, að
■ekkert varð eftir af fjármála-
ráðherranum, nema sjálf beina-
grindin í persónu hans: strák-
skapurinn og ósvífnin.
Sjálfstæðismenn hafa sýnt
fram á það á undanförnum ár-
um, hvernig framleiðenduv
landsins og allur almenningur
hafa verið ofþjakaðir með skött-
um og tollum. Svarið hefir auð-
vitað ekki verið annað en þetta
venjulega „alt í lagi með toll-
ana og skattana“. Alþýðublaðið
hefir tekið undir þetta viðlag
fullum rómi. —
Þangað til loks á þriðjudag-
inn var, að það glopraðist upp
úr Alþýðublaðinu, að tekju- og
eignaskatturinn sje hærri hjer
en í flestum öðrum löndum,
brýnustu nauðsynjar sjeu marg-
tollaðar og enginn vegur sje að
halda lengra á þessari braut.
Með því að staðfesta þann-
ig og árjetta þá margsönnuðu
kenningu Sjálfstæðismanna, að
skattboginn sje of hátt spentur,
kom Alþýðublaðið svo óþyrmi-
lega við kaun fjármálaráðherr
ans, að hann umhverfðist með
öllu, sá ofsjónir og rausaði eins
og sturlaður væri.
En manndómur Eysteins var
auðvitað ekki meiri en það, að
hann þorði með engu móti að
styggja þá, sem hafa pólitískt
líf hans í hendi sjer, heldur
sneri hann í blindri reiði-ilsku
einni gegn þeim, sem rita í
Morgunblaðið, fyrir það, að
blaðið hafði birt þann vitnis-
burð, sem ráðherrann fær hjá
samstarfsmönnum sínum og
stuðningsflokki.
Það er þá svo komið fyrir
Eysteini Jónssyni, að fjármála-
stefna hans er ekki einungis
dæmd óhæf af pólitískum and-
stæðingum hans, heldur einnig
af þeim mönnum sjálfum, sem
með honum hafa setið við stýr-
ið á glæfrasiglingu undanfar-
inna ára. Eysteinn Jónsson ætti
að láta sjer skiljast, að öllum al-
menningi þessa lands muni vera
meira en nóg boðið, þegar jafn-
vel hinum meðseku ofbýður svo,
að þeir fara ótilkvaddir að gera
játningar sínar á strætum og
gatnamótum.
Að endingu skal Eysteini
Jónssyni og öðrum slíkum herr-
um Framsóknarflokksins bent á
það í eitt skifti fyrir öll, að þeir
skulu fara varlega í að brígsla
andstæðingum sínum um
di'ykkjuskap. Hjer á landi ei'u
áfengisauglýsingar bannaðar í
blöðum og útvarpi. En Áfengis-
verslunin þarf heldur ekki á
slíku að halda. Hún á ásamt
gistihúsum og leynikrám yfir að
ráða heilum hóp af æpandi,
slagandi og sparkandi, ölóðum
Tímabroddum, sem með dag-
legu framferði sínu auglýsa
þann varning, sem drýgstur hef-
ir verið Eysteini í tekjuöflun
hans. Það er vel komið að „slá
upp‘, þessum lifandi áfengis-
auglýsingum Tímamanna. Þjóð-
in hefði kannske gott af að vita
'hvernig móralistarnir hegða sjer
þegar þeir eru að „auglýsa“
fyrir Eysteip!
^ íðastliðinn sunnuclag helt
j fjelagi Vestur-lslending'a
samsæti í saUtrkynnum Odd-
fellowa. Bauó fjelagið þang-
að þeim Vestur-lslemjíngum,
sem hjer voru staddir í bæn-
um um stundarsakir eða ný-
komnir að vestan til dvalar.
F.jelagið hefir haídið slík
samsæti árlega. En lítið hef-
ir borið á beim, eins og yfir-
leitt á allri starfsemi bessa
fjelags, er hefir kosið að
vinna störf sín að miklu leyti
í kyrbey.
Tilgangur fjetags Jxessa er sá,
að halda við og auka kynninguna
milli íslendinga austan hafs og
vestan. Hefir fjelagið lítið leitað
til annara manna en þeirra, sem
verið hafa vestra um lengri eða
skemri tíma, enda þótt starfið.
sem fjelag þetta hefir valið sjer,
sje vissulega alþjóðarmál, og aðr-
ir en þeir, er vestra hafa verið,
vilji leggja því lið.
Þjóðleg
fagnaðarhátíð
Oft kemur það fyrir, að blöðin
jflytja fregnir af löndum, sem
koma hingað heim í kynnisferð-
ir, og eru máskc bxinir að vera
hjer á landi vikum og mánuðum
saman, áður en komu þeirra er
getið, áður en almenningi er gef-
inn kostur á því að vita, að þeir
sjeu hjer staddir.
Þetta er sjerlega illa til fallið.
Þegar menn koma hingað til lands
og hafa verið lengi í burtu, máske
áratugi, þarf að taka vel á móti
þeim. Þetta er íslensk gestrisnis
skylda. En ekkert kemur þessum
mönnum betur en það, að blöðin
t. d. segi frá komu þeirra fljót-
lega, eftir að þeir eru komnir. Sje
það gert, þá geta allir vinir og
kunningjar gert vart við sig stras
til þess að sýna hinum aðkomna
viuarhug og greiða götu hans.
Sje það hinsvegar, að gestir J>ess-
ir fari huldu höfði að kalla má,
þá má búast. við því, að þeir missi
af kynningu við fornvini og heim-
sóknin verði þeim ekki svipað því
eins ánægjulég sem skyldi.
Þá má kenna blöðunum um,
þegar svona illa tekst til. En
þeir einir, sem við blöðin vinna,
þekkja, hve erfitt það er, að vita
deili á öllum þeim aragrúa af
fólki, sem hingað kemur frá út-
löndum á sumrin. I besta lagi fá
blöðin skrár yfir farþegana, sem
með skipunum koma, þar sem ekk-
ert er annað en nöfnin og þau í
sumum tilfellum öll bjöguð og
skæld, svo jafnvel kunnugir menn
leynast þar af því nöfn þeirra eru
rangt skrifuð.
★
Kynningarkvöld, eins og á
sunnudaginn var, er í sjálfu sjer
ágætt, það sem það nær. Eu mjer
datt í hug og mintist á það þar
með fám orðum, að mjög væri
æskilegt, ef takast mætti að koma
slíkri viðkynningu á í stærri stíl,
og Jiá jafuvel, að einskorða hana
ekki við Vestur-íslendinga. held-
ur leitast við að ná til sem flestra
landa, er heimsækja fsland, hvað
an sem þeir koma úr heiminum.
★
Upp úr Jiessu gæti orðið eins-
konar íslendingadagur, þjóðhátíð,
í lílcingu við slíkar hátíðir, sem
haldnar eru í íslendingabygðun-
um vestan hafs. Slík móttökuhátíð
íslenskra gesta, er heimsækja ætt
land sitt, ætti að sjálfsögðu að
vera á Þiugvöllum. Hvin ætti að
vera um miðsumarleytið. Það
yrði að vera regla. Þeir sem á ann-
að borð koma í heimsókn hingað,
þeir myndu þá reyna að haga
ferðum sínum þannig, að þeir yrðu
komnir fyrir þenna tíma. Það er
livort sem er eðllegast, að menn
komi hingað svo snemma sumars,
að J)eir sjeu hjer bjartasta tím-
ann. Flestir íslendingar, sem eru
búsettir erlendis, eru svo sunn-
arlega á linettinum, að bjartar
vornætur liafa þeir ekki sjeð, síð
an þeiv fóru að heiman. Og ís-
larnl sjest aldrei eins vel, eins og
meðan björt er nótt.
Gagnið og þægmdin af því fyr-
ir hina íslensku gesti, að byrja
heimsókn sína með þátttöku í
slíkri hátíð, er m. a. í því fólgið,
að þá fær öll þjóðin að vita,
hverjir það eru, sem koma heim í
)>að og það skiftið. Þátttöku þeirra
samkomu þessari má tilkynna
fyrirfram, svo að allir þeir, sem
vilja fagna þeim, hverjum fyrir
sig, geta þá einmitt komið á
þenna Þingvallafund.
En auk þess á fundur Jæssi eða
móttaka að vera með þeim svip
og þannig að öllu levti. að að-
komumenn kynnist þar strax ein-
hverju því besta og bragðmesta,
sem hjer er að kynnast. Hjer
þurfa bestu menn þjóðarinnar að
koma fram og halda ræður. Hjer
þarf að vera hægt að fá svipmynd
áf því, sem gerst hefir og er að
gerast með þjóðinni, einkum a
sviði þjóðrækni og framfara a
hinu andlega sviði.
★
Það dylst engum, að slík árleg
samkoma kæmi fleirum að gagni,
heldur en gestum okkar, íslend-
ingum sem eru hjer í heimsókn.
Þessi hátíð yrði gersamlega utan
við allar dægurerjur og flokka-
ríg. Þarna væru allir jafn vel-
komnir. Og þarna fengjum við
árlega tækifæri til þess að koma
fram sem J)jóðræknir menn, óskift
þjóð.
Það kann í fljótu bragði að
virðast einkennilegt, að við, hjer
heima á íslandi, hefðum ástæðu
t.il að taka okkur Vestúr-íslend-
inga til fyrirmyndar i þessu, fara
að, eins og þjóðarbrotið í hinu
mikla þjóðahafi liarna vestra, og
halda hjer árlega þjóðræknishá-
tíð. En skyldi ekki vera þörf a
slíku, þegar vel er að gáð? Er
ekki eitt- og annað, sem um er
þörf að ræða, er snertir þjóðerni,
þjóðrækni og þjóðmenningu okk-
ar Islendingu, sem væri þá liægt
að taka til meðferðar, um leið og
við óskuðum gesti vora velkomna 1
Er ekki hægt að hugsa sjer, að
ýmsum þjóðnytjamálum, sem
stranda á skerjum flokkaofstæki
og klíkuskapar, verði einmitt
hægt að ýta á flot, við þau tæki-
færi, þegar menn leggja niður
flokkadrátt og venja sig á, þé
ekki væri nema einu sinni á ári,
að hugsa þjóðlega en ekki flokks-
lega.
★
Oft fáum við orð fyrir það, ís-
lendingar, að við sjeum tómlátir.
Þetta kemur víða í ljós. Við er-
um seinir í svifum, ekki komnir
að öllu leyti af stað enn, þrátt
fyrir þær framfarir, sem hjer
hafa orðið.
Gagnvart þeiin íslendinguHi,
sem búsettir eru erlendis, sýnum
við altof mikið tómlæti yfirleitt,
þó meðvitundin um skyldur okkar
gagnvart þjóðarbrotinu vestan
háfs fari nú vaxandi.
Stórþjóðirnar leggja í það
mikla vinnu, að tengja alla lands-
menn sem sterkustum böndum við
ættjörðina, hvar í heiminum sem
þeir eru. Þeim finst þjóðii'nar
ekki hafa efni á því að missa
neinn úr hópnum.
Hvað þá um okkur, smáþjóð-
ina? Islendingar eru dreifðir um
allan heim. Á þeim ótrúlegustu
stöðum frjettist af einum og ein
um landa. Þessir menn losna úr
öllum tengslum við ættjörð og
vini, ef þeir finna ekki til þess,
að um þá sje hirt neitt hjer
heima.
Fyrir nokkrum árum var því
hreyft hjer í blaðinu^ð æskileg-
yroi
ast væri, að gerð yrði sem ná-
kvæmust skrá yfir alla Islend-
inga, sem dvelja erlendis, svb
hægt væri að koinast í brjefa-
samband við þá, leita upplýsinga
hjá þeim um ýmislegt, er að gagui
mætti koma. jafnframt því, sem
sjeð væri um, að J>eir týndust ekki
ættingjum og vinum, þeir skoð-
uðu sig þá um leið fulltrúa fyrir
þjóð sína, livar sem þeir færu.
Af slíku sambandi A'ið landa
erlendis gæti orðið mikil ánægja
og margþætt gagn. En því miður
reyndist það of mikil fyrirhöfn
að vinna upp slíka allsherjarskrá
yfir fslendinga, til þess að blaðið
gæti að svo komnu tekið það að
sjer.
Þeir menn, eðd þau fjelög, sem
tækju upp hugmyndina um ár
legan íslendingadag, ættu að
gera slíka „íslendingabók“.
V. St.
Fiskiskýrslur og hlunninda fyr-
ir árið 1936 eru nýlega komnar út.
Eru í þessum skýrslum ýmsar
merkilegar upplýsiugar um annan
aðalatvinnuveg okkar sjávarút-
veginn. En sá ljóður er þó á, að
skýrslurnar koma of seint.. Það er
fyrst síðari hluta árs 1938 sem
skýrslur ársins 1936 koma út. Or-
sökin, sem til Jiessa liggur, mun
vera sú, að ríkið sker um of við
nögl sjer fjárveitingar til Hag-
stofu íslands.