Morgunblaðið - 30.10.1938, Blaðsíða 5

Sunnuda^ur 30. okt. 1938.
morgunblatið
lHorgtrofeiaðið
GP'
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritatjórar: Jón KJariansaon og Valtýr Stefánsson (ábyrgðarmaöur).
Auglýsingar: Árni óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiöaia: Auaturstræti 8. — Síml 1<S00.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánubl.
í lausasölu: 15 aura eintakiö — 26 aura meO Leabók.
ÞETTA Á AÐ HEITA LÝÐRÆÐII
Hvernig sem reynt er að
teygja það og toga, verð-
ur ekki komist hjá 'að viður-
kenna, að miðað við þann lið-
styrk, sem stjórnarflokkarnir
hafa meðal kjósenda landsins,
geta þeir ekki myndað annað en
minnihlutastjórn. Þeir höfðu al-
drei nema 44% sameiginlega eft-
ir kosnnigarnar í fyrra, svo það
var þegar greinilegur minnihluti.
En síðan hefir mikið af liði Al-
þýðuflokksins sagt sig í sveit
með Hjeðni Valdimarssyni. Það
er þess vegna óhrekjanlegt, að
stjórnarflokkarnir hafa sameig-
inlega að baki sjer langt innan
við 44% af kjósendum landsins.
Þetta út af fyrir sig er nægi-
legt til að sýna hvað það er frá-
leitt, að stjórnarflokkarnir skuli
bera fyrir sig verndun lýðræðis-
ins sem ástæðu fyrir nauðsyn-
inni á áframhaldandi samstarfi
þeirra. Við atkvæðagreiðsluna
í Dagsbrún í sumar hafði Alþýðu
flokkurinn aðeins örlítinn meiri
hluta. En allir vita, að það voru
Sjálfstæðismennimir í Dagsbrún
sem þar riðu baggamuninn .Ef
Alþýðuflokkurinn hefði ekki not-
ið atfylgis þeirra, hefði hann orð
ið greinlega undir við þá at-
kvæðagreiðslu. í öðrum verka-
lýðsfjelögum landsins veltur á
ýmsu. Sumstaðar er Alþýðuflokk
urinn í meirihluta, sumstaðar í
minnihluta. Heildarútkoman er
sú, að síst er hallað á Alþýðu-
flokkinn, þótt talið sje, að hann
hafi mist helming kjósenda sinna
síðan um alþingiskosningarnar
1937. Þessvegna geta stjórnar-
flokkamir ekki sýnt fram á það
með neinum rökum, að þeir hafi
að baki sjer meira en ca. 34%,
eða því sem næst rjettan þriðj-
iing kjósenda.
Meður því að stjórnarflokkarn-
ir hafa ekki trygt sjer fylgi Hjeð
ins-manna og kommúnista, er
vonlaust fyrir þá, að þræta fyrir
það, að stjórn þeirra sje frá lýð
xæðissjónarmiði augljós minni-
hlutastjórn.
Nú má svo vera, að stjórnar-
flokkarnir sjeu farnir að láta
sjer skiljast, að þeim er ekki
-stætt að halda því fram, að þeir
hafi þjóðarvilja að baki sjer,
meðan svo til hagar, að aðeins
1 af hverjum 3 kjósendum
landsins er með þeim, en hinir
dveir á móti.
Þessvegna er gripið til þess,
að rjettlæta þrásetu minnihluta-
.stjórnarinnar með því, að vald-
höfunum hafi svo vel tekist á
undanförnum árum, að þjóðin
'megi ekki við því að þeir sleppi
af henni hendinni.
En hvernig hefir þessum
mönnum tekist að rækja það
hlutverk, sem þeir tókust á hend
ur?
Þeir ætluðu að lækka álögurn
ar á almenningi. Þeir hafa hrúg
að nýum og nýum sköttum á
þjóðina ár frá ári. Stundum
miljón á ári, stundum tveimur,
stundum hátt á þriðju.
Þeir ætluðu að lækka útgjöld
ríkisins. Þeir hafa bætt miljón á
miljón ofan til hækkunar. Svo
forhertir eru þeir orðnir í þess-
um efnum, að ef einhver leyfir
sjer að minnast á takmörkun
útgjalda ríkisins, er svarið: Við
skulum aldrei spara!
Þeir ætluðu að lækka skuldir
ríkisins. En þar hefir farið eins.
Miljónir hafa bæst við skuld-
irnar. Sumar ríkisstofnanirnar
eru látnar safna skuldum erlend-
is svo að nemur heils árs út-
tekt.
Þeir lofuðu „vinnu handa öll-
um“. Efndirnar hafa verið þær,
að atvinnuleysið hefir aldrei
valdið slíku böli sem einmitt í
tíð núverandi stjórnarflokka.
Þeir ætluðu með innflutnings-
höftunum að skapa heilbrigða
verslun og endurreisa lánstraust
landsins. Afleiðingarnar hafa orð
ið óbærileg dýrtíð í landinu og
hvimleiðari viðskiftahættir en
áður þektust. En lánstraustinu
svo komið að sendimenn ríkisins
bera skarðann hlut frá borði og
fje ófáanlegt í hin arðvænleg-
ustu og glæsilegustu fyrirtæki.
Svona eru nú „afrekin“, sem
eiga að rjettlæta það, að hjer
sitji áfram stjórn, sem % hlut-
ar þjóðarinnar neita að styðja.
Á sama tíma, sem frændþjóðir
okkar vinna að því af alhug að
efla lýðræðið sem mest, er ís-
lendingum boðin áframhaldandi
forsjá manna, sem brugðist hafa
öllum fyrirheitum sínum, og eiga
ekki að baki sjer nema þriðj-
ung kjósenda landsins. Og þetta
á að heita lýðræði!
Umræðuefnið í dag:
Marseilles-bruninn.
Haustirót Taflfjelagsins. Sjötta
umferð var tefld á fimtudags-
kvöld. Úrslit urðu þessi: Baldur
vann Sturlu, Benedikt og Gilfer
jafntefli. Biðskákir: Magnús G.
og Ásmundur, Sæmundur og Guð-
mundur, Hafsteinn og Steingrím-
ur. Forfallaðir voru Jón, sem átti
að tefla við Hermann og Snævarr,
sem átti að tefla við Einar. Bið-
skákir tefldar í vikunni: Stein-
grímur vann Sæmund, Snævarr
vann Sturlu, Ásmundur vann Ein-
ar, Magnús G. og Jón jafntefli.
Sjöunda umferð hefst í dag kl.
iy2.
Heimdallur, fjelag ungra Sjálf-
stæðismanna heldur fyrsta fund
sinn á vetrinum í Varðarhúsinu
n.k. þriðjudagskvöld kl. 8^2- Ekki
er ennþá fullráðið um ræðumenn.
Ungir Sjálfstæðismenn og konur
munu að sjálfsögðu fjölmenna á
fundinn.
Betanía. Almenn samkoma í
kvöld kl. 8y2. Ræðumaður síra
Sigurður Pálsson. Allir velkomnir.
K. F. U. M. og K. Hafnarfirði.
U. D. fundur kl. 5. Sagan: Sölvi
Almenn sanikoma kl. 8.30. St. Sig-
urðssön talar. Allir velkomnir.
5
— Keijkjavíkurbrjef —
------- 29. okt. ---
Skipin liggja.
yrir nokkrum dögum birtist
grein í Morgunblaðinu frá
útgerðarmönnum á Suðurnesjum,
þar sem þeir gera grein fyrir erf-
iðleikum útgerðarinnar. Þar segja
þeir m. a. að 50—60 vjelbátar og
línuveiðarar hafi ekki fengist gerð
ir út á síðustu vertíð, vegna þess
hve útgerð hefir verið rekin með
miklu tapi undanfarin ár.
Þetta eru mjög eftirtektarverð
ar upplýsingar og sanna beinlínis
svo eigi verður á möti mælt, að
fjárhagsvandræði og kreppa er
heimatilbúin vara fyrst og fremst,
sem eigi fæst lagfæring á, nema
með breyttum stjórnarháttum.
Hvert mannsbarn í landinu veit,
að í viðskiftum íslendinga við aðr-
ar þjóðir eru það uppgrip fiski-
miðanna sem við fyrst og fremst
verðum að nota okkur. Það eru
fiskimiðin sem hjer ern betri frá
náttúrunnar hendi en hjá flestum
öðrum þjóðum, enda leita aðrar
fiskiveiðaþjóðir hingað um langan
veg. Og það er dugnaður íslenskra
sjómanna, sem gerir þjóðinni
mögulegt, að fá hjer meiri verð-
mæti úr sjó en aðrir fá. Þegar
þessi atvinnuvegur, sem fjárhagur
þjóðarinnar hlýtur að byggjast á,
gengur saman, þá minkar útflutn-
ingur okkar, fjárhagurinn versnar
og viðskifti við aðrar þjóðir verða
erfiðari með hverju ári. Að ekki
hefir farið um þverbak undanfar-
in tvö ár, er síldveiðunum að
þakka.
Einkennilegir menn.
n bitlingahjörð sú, sem lands-
stjórnin hefir safnað utan
um sig, reynir með öllu móti að
telja fólki trú um að alt sje í
hinu besta lagi, geti ekki betra
verið. Landsstjórnin ungi út lög-
um, þjóðinni til velfarnaðar. Og
hjer sje alt á framfara leið. Það
er að vísu minna og minna, sem
þjóðin getur keypt, því framleiðsl-
an gengur saman. En þá er gripið
til innflutningshaftanna. Þau eiga,
í höndum stjórnarinnar að vera
allra meina bót. Hjer í Iievkjavík
bætast hundruð manna í atvinnu-
leysingjahópinn í vetur, af því að
ekki fæst hjer byggingarefni til
þess að fullgera hús sem eru í
smíðum. Þegar að því er fundið
kemur stjórnin, me.ð makt og
miklu veldi, og segir það gangi
landráðum næst að vilja flytja
svo mikið inn til landsins, að
eigi fáist sæmilegur greiðslujöfn-
uður. Þetta eiga menn að láta
sjer lynda, og yfir engu að kvarta,
því inn í ferkantaða hausa ráð-
herranna verður eigi troðið skiln-
ingsglóru um það, að það, sem
fólk kvartar undan og það með
rjettu, er, að þeir hugsa ekki um
að búa þannig að aðalframleiðslu
þjóðarinnar, að sií atvinnugrein
geti dafnað og orðið lífvænleg.
Meðan útgerðin, stærsta tekju
lind íslands frá náttúrunnar
hendi, er ekki tekjugrein, heldur
taprekstur eins og verið hefir í
10 ár, þá fer efnahag þjóðarinnar
aftur, gjaldþol minkar og gjald-
geta, kaupgeta minkar, fram-
kvæmdir minka, atvinnuleysi,
eymd, volæði eykst.
Málgagn ríkisstjórnarinnar þyk-
ist ekki enn hafa fengið fulla vitn-
eskju um, að sjávarútvegur hafi
hjer verið rekinn með tapi und-
anfarin ár. Það þarf mikið til að
opna skilningarvit Tímamanna.
Það kynni þó að vera ef þeim
væri sýnd 60 fiskiskip við land-
festar eða á þurru landi um vertíð
hjer við Faxaflóa, að þá fengju
þeir pata af því, að eigi væri búið
að útgerðinni sem skyldi. En mik-
ið er líklegt að teyma þurfi at-
vinnumálaráðherrann um strand-
lengjuna og sýna honum skipin
áður en hann trúir eða viðurkenn-
ir hvernig komið er.
Atvinnumálaráðherra.
el á minst, atvinnumálaráð
herra. Nú er von á að Al-
þýðuflokkm- Stefáns Jóhanns fái
því framgengt, að Stefán Jóhann
verði atvinnumálaráðherra. Þeir
sósíalistar vilja fyrir hvern mun
fá hann í ráðherrastól. En því
ekki Harald Guðmundsson aftur?
Það vita menn ekki gjörla. Nema
það stafi af því, að Haraldur
kunni svo vel við sig- í þeirri
makindalegu forstjórastöðu er
liann fekk við tryggingastofnanir
ríkisins. - .
Hefir Alþýðublaðið undanfarna
daga boðað bað, að þessir
tveir flokkar taki nú sam-
an að nýju, „alþýðan til
sjávar“ og „sveitaalþýðan“,
eins og þeir sósíalistar komast að
orði. Og þetta á að vera eftir fyr-
irmyndum frá öðrum Norðurlönd-
um. Broddar „sjávar-alþýðunnar“
eins og Stefán Jóhann & Co. eiga
svo að sjá um, að atvinnuleysið
geti lialdist við sjóinn, en „for-
sjón“ sveitaalþýðunnar, komrnún-
istabróðirinn Eysteinn Jónsson, á
að halda áfram að reka sína „hum-
bugs“-pólitík fyrir sveitirnar, og'
telja fólki þar trú um, að alt sje
á hraðri framfaraleið, meðan verið
er að murka lífið úr útgerðinni
og gera þjóðina fjárhagslega ósjálf
bjarga.
Kastast í kekki.
æringar hafa undanfarna daga
verið milli sósíalista og
kommúnista, og ýmislegt komið
upp úr kafinu. sem eftirtektar-
vert er, en of langt yrði upp að
telja að þessu sinni. Þeir Alþýðu-
flokksmenn hafa uppljóstr-
að því greinilega. að þeir hafi
altaf vitað, að Koimnúnistaflokk-
urinn væri ekkert annað en of-
beldisflokkur undir stjórn al-
þjóðaáróðursskrifstofu kommvm-
ista í Moskva.
Þeir hafa m. a. sagt frá því, að
Hjeðinn og þeir kommúnistar hafi
í fyrravetur gert þá kröfu, að
sósíalistar — og þá líklega banda-
mennirnir í Framsóknarflokknum,
sæju um, að lögreglan í Revkja-
vík fengi nýtísku vopn, sem hægt
væri að nota í þjónustu hinnar
sósíalistisku byltingar.
I janúarmánuði í ár stóðu þeir
Alþýðuflokksmenn hlið við hlið
með þessum ofbeldiiseggjuni, í
bæ j arst j órnarkosningunum. Svo
lýsingar þeirra á þjóðsvikum og
mtddvörpustarfi kommúnista lend-
ir að nokkru leyti á þeim sjálfum.
„Einkenniles:t“!
íðan þeir fóru að rífast hjer
Alþýðublaðsmenn og komrn-
únistar hefir Tíminn rekið upp
ámátleg vein. Því eins og eðlilegt.
er, er sem komið sje við hjartaS
í þeim þingfulltrúum Framsóknar,
sem vitað er, að sitja á þingi fyr-
ir náð kommiinista, ef blakað er
við þessum barnfóstrum þeirra.
í Tímanum þ. 22. október segir
svo:
„Það er einkennilegt, að til skuli
vera verkamenn sem telja sig
þurfa að halda uppi sjerstökum
stjórnmálaflokki hjer úti á Is-
landi, til að annast málsvörn fyr-
ir harðstjórn Stalins austur í hinu
milda Rússaveldi“.
Þarna ratast Tímanum óvart
satt orð á munn. Því þetta er
sannarlega einkennilegt. Skyldi
ekki vera nóg fyrir kommúnista,
sem vinna að því að koma hjer
öllu í kaldakol, að hafa t. d. mann
eins og Eystein Jónsson í fjár-
málaráðherrasessi ? Ætli þeir
gengju verklegar að því að gera
þjóðina fjárhagslega vanburða
þeir Bryjólfur Bjarnason, Hjeðinn
eða Einar Olgeirsson?
Eða hafa þeir ekki fjármálaráð-
herrann sem að alsty r ktar m ann
fyrir „útbreiðslutæki Stalins“ hjer
á landi, kaupfjelagið KRON? Hvað
vilja þeir meira? ' 1 C ” % *
Það er von að Tíminn spyrji.
Og það er von að burgeisar „sveita
alþýðunnar“, en svo heitir Fram-
sóknarflokkurinn á máli Alþýðu-
blaðsins, sjeu ekkert hreyknir yf-
ir lausmælginni í Finnboga Rút,
er hann segir frá byltinga- og of-
beldisáformum þeirra manna, sem
em stuðningsmenn og vildarvinir
Tímastjórnarinnar, og hafa fjör-
egg margra Framsóknarþing-
manna í hendi sjer.
Ljelegur kisuþvottur.
n svo kemur kisuþvotturinn
í Tímanum. Þar segir:
„Það er heldur eklti vitað, að
Stalin eða Rússar láti sig' nokkru
skifta um kjör verkamanna hjer
úti á Islandi. Og tiltölulega fáir
munu þeir vera í Rússaveldi, sem
gera sjer grein fyrir því, að hinir
mætu menn Einar, Brvnjólfur eða
Hjeðinn hafi nokkurntíma fæðst í
þennan heim“.
Svo mörg eru þau orð.
Þarna er verið að læða því inn
hjá lesendum Tímans, sem lítið
fvlgjast með því sem gerist með
þjóð vorri, að þetta brask komm-
únista hjer úti á íslandi, sje í
engu sambandi við starfsemi
kommúnista þar austur frá, enginn
viti það þar, að hinir íslensku
kommúnistaforingjar sjeu til. Með
því móti ætti starf þeirra hjer að
vera ofur meinlaust.
Það þarf mikið trúnaðartraust á
vanþekking Tímalesenda til þess
að bjóða þeim annað eins og þetta.
Því það er alþjóð kunnugt, og
hefir verið í mörg ár, að alþjóða-
skrifstpfa kommúnista í Moskva
hefir haft íslenska menn í þjón-
ustu sinni til þess að þeir geti
sagt hinum rússnesku ráðamönn-
um hvað hjer er að gerast á ís-
landi. svo valdamenn flobksins
þar evstra geti samkvæmt kunn-
leika á íslenskum staðháttum og
stjórnmálalífi gefið út fyrirskip-
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU