Morgunblaðið - 02.11.1938, Síða 17

Miðvikuclagur 2. nóv. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
15
rjett að minnast þess, að Morg-
unblaðið hefir aldrei neitað að
flytja greinar um áhugamál
iðnaðarmanna og oftast stutt þá
öfluglega í sókn þeirra fyrir
hættri aðstöðu, aukinni mentun,
viðurkenningu á rjettindum og
möguleikum til atvinnu. Og nú
síðast, er til vandræða horfði
með atvinnu fyrir iðnaðarmenn
f Reykjavík vegna efnisskorts,
studdi það blaða best mál
peirra um aukinn innflutning
^efnis til þess að vinna úr. Ber
að þakka því þann stuðning og
allan annan við málefni iðnað-
armanna, og um leið og jeg
;óska því til hamingju með ald-
arfjórðungsafmælið, vil jeg
bera fram þá ósk, að það megi
jafnan verða öflug stoð allrar
heilbrigðrar framfaraviðleitni í
iðnaði á íslandi.
C • '
Bjarni Benediktsson, prófessor:
Sjerstaða
Morgunblaðsins.
BNGINN Islendingur, sem
vill fylgjast sæmilega
með málum þjóðarinnar og
daglegu lífi, getur látið undir
höfuð leggjast að lesa Morgun-
blaðið. Margir lesendur blaðsins
eru áreiðanlega ánægðari með
önnur blöð, annaðhvort vegna
flokksaðstöðu þeirra eða af öðr-
um ástæðum. Þetta haggar þó
ekki þeirri staðreynd, ao án
Morgunblaðsins geta þeir ekki
verið.
Þessi sjerstaða Morgunblaðs-
iins veitir blaðinu vafalaust mik-
Inn styrk. En hún gerir það einn-
ig að verkum, að til blaðsins eru
.gerðar aðrar og meiri kröfur en
til annara íslenskra blaða. Hin-
ar miklu kröfur, sem til Morgun
blaðsins eru gerðar, eru þannig
öruggasta vitnið um mikilvægi
þess í íslensku þjóðlífi. Á meðan
þær eru uppi hafðar er blaðið
áreiðanlega á rjettri leið.
Ow,
Dr. Oddur Guðjónsson, skrifstofu-
stjóri Verslunarráðsins:
Kynningarstarf*
semin besta.
AÐ ER ENGIN laun-
ung, að hvergi er hægt
gefa út dagblöð án meiri eða
minni stuðnings kaupsýslumanna.
Hitt er einnig jafn augljóst, að
bygginn og atorkusamur kaup-
sýslumaður getur vart án dag-
blaðanna verið.Langstærsti þátt-
vr allrar kynningarstarfsemi á
vörum og hverskonar þjónustu
verslunarstjettarinnar við al-
menning fer fram í gegnum
dagblöðin. Þetta gagnkvæma
■samband gerir það að verkum,
að verslunarstjettin metur, öðr-
um stjettum þjóðfjelagsins frem-
ur, dagblöðin að verðleikum.
Morgunblaðið á þessa dagana
aldarfjórðungs afmæli. Án þess
að halla á önnur blöð, er óhætt
að segja, að Morgunblaðið hafi
á liðnum 25 árum haft foryst-
Eftir 25 ára sfarf
una í þessu kynningarstarfi, sem
öll verslun byggist svo mjög á.
Minnist verslunarstjettin þessa
sa'mstarfs nú með þakklæti og
hlýjum hug. En almenningur
má einnig meta þessa hlið í starf-i
semi blaðsins, því að öll kynn-
ingarstarísemi á vörum kemur
fyrst og fremst kaupendum í
hag.
Á þessum tímamótum Morg-
unblaðsins er einnig skylt að
minnast þess, að ritstjórn blaðs-
ins hefir jafnan haft góðan
skilning á gildi verslunarstjett-
arinnar fyrir gengi og heill þjóð-
arinnar. Morgunblaðið hefir því
á umliðnum árum verið ötull
málsvari frjálsrar og heilbrigðr-
ar verslunar og er það afmælis-
ósk mín til blaðsins, að enn megi
svo verða á ókomnum árum.
Steingrímur Arason, form. Barna-
vinafjelagsins Sumargjöf:
Velferð æskunnar.
Sfimtán ára afmæli Sum-
argjafar, sem nú er á
þessu ári, og á 25 ára afmæli
Morgunblaðsins, finn jeg mjer
bæði ljúft og skylt að þakka fyr-
ir stuðning þann, sem blaðið hef-
ir veitt fjelaginu alt frá upp-
hafi.
Þegar fjelagið hóf starf sitt
fylgislítið og fjelaust með öllu,
leitaði það til Morgunblaðsins,
sem þá var langstærsta blaðið
og málgagn stærsta stjórnmála-
flokksins í borginni. Þar mætti
það góðum viðtökum. Öll árin
síðan hefir margoft verið leitað
til Morgunblaðsins, og fjelaginu
hefir aldrei brugðist fljót og góð
aðstoð úr þeirri átt. Blaðið hefir
flutt ýtarlegar frásagnir um alt
starf fjelagsins og hvatt til öfl-
j gs stuðnings og þátttöku í starf-
inu að velferð æskunnar. Ótil-
hvatt hefir það boðið öllum
börnum á vegum fjelagsins í
berjamó og annast allan til-
kostnað. Skrifstofur sínar hefir
það oft lánað fjelaginu á sum
ardaginn fyrsta. Meðan fjár-
hagur fjelagsins var sem
þrengstur, birti það tilkynningar
þess ókeypis. Það yrði of langt
mál að telja alt upp, sem fjelag-
ið hefir að þakka blaðinu. Eng-
inn veit betur en jeg, hve mikið
það er. Og jeg vil á aldarfjórð-
ungsafmæli blaðsins nota tæki-
færið og flytja því hugheilar
þakkir fyrir hönd fjelagsins og
jafnframt óskir ufn langt og
gæfuríkt starf í þarfir æskunn-
ar.
Lofsverðari finst mjer stuðn-
ingur blaðsins við málefni
Barnavinafjelagsins vegna þess,
að formaður þess (sá, er þetta
ritar), hefir aldrei starfað undir
nerkjum þess stjórnmálaflokks,
er að blaðinu stendur. En það
ætti að vera öllum stjórnmála-
mönnum lofsvert fordæmi, að
tyðja gott mál, þótt það fæðist
ekki innan flokksins.
Sumargjöf hefir verið óska-
barn allra flokka, og er það ekki
tilgangur þessarar greinar, að
lofa svo einn, að lastaður sje
annar, því að. ótalmargir eiga
þakkir skilið.
Því hefir vöxtur og viðgangur
fjelagsins orðið meiri en eftir
vonum, að allir flokkar hafa
staðið að því, en ekki einn á-
kveðinn stjórnmálaflokkur.
Jeg virði að sönnu heiðarlegt
stjórnmálastarf og þá er að því
vinna, og álít sjálfsagt að þeir
helgi því krafta sína, sem til
þess finna köllun hjá sjer. Hitt
vil jeg að menn skilji, að til eru
fieiri velferðarmál. Og hvort
sem það er rjett.eða ekki, hefi
jeg um langan aldui verið sann-
færður um að velferðarmál æsk-
unnar væru þýðingarmeiri fyrir
land og lýð. Og fyrir því hefi jeg
varist þess að vera tjargaður og
dreginn í dilk einhvers ákveðins
stjórnmálaflokks, að jeg hefi
viljað eftir megni vinna að því,
að uppeldismálin væru eign
allra flokka og nytu sameigin-
legrar yfirvegunar og átaka
allra góðra manna. Á því er
þörf. Vaxi æskunni vit og samúð
og dáð og dugur, mun hún koma
öllum málefnum framtíðar í
gott horf. En verði brestur á
því, mun alt annað reynast
ónýtt.
Að endingu aftur hamingju-
ósk um langt og gott starf í þágu
hinna ungu og upprennandi.
Árni Pálsson, prófessor:
Otull, liarðskcyttui*
o«* uthafnumtkill
málsvari.
Á er Morgunblaðið var níu
mánaða gamalt, hófst
heimsstyrjöldin. Aldrei hefir
rás heimsviðburðanna verið
geystari heldur en á því tíma-
bili, sem síðan er liðið. Hrað-
streymið í lífi þjóðanna heíir
oft verið svo mikið, að vart hef-
ir mátt auga á festa, öfug-
streymið oft svo óvænt og um-
brotamikið, að enginn hefir
ennþá getað áttað sig á, hvert
málum þjóðanna stefnir. —
Það hefir verið eitt aðalhlut-
verk ,,Morgunblaðsins“ síðan
það hóf göngu sína, að segja
þjóðinni útlendar frjettir. Það
verk er ekki auðunnið og ekki
kostnaðarlaust, enda mun eng-
um koma til hugar, hvorki rit-
stjórn blaðsins nje öðrum, að
telja starf blaðsins á því sviði
íullnægjandi enn sem komið
er. En tíðindadálkar blaðsins
hafa orðið fleiri og fjölskrúð-
ugri með ári hverju, og sakn-
ar maður þess helst, að yf-
irlitsgreinar um þau hrikalegu
tíðindi, sem nú eru að gerast í
heiminum, birtast alt of sjald-
an.
Þá er Morgunblaðið var fimm
ára gamalt, var fullveldi Is-
lands viðurkent. Stofnandi og
fyrsti ritstjóri blaðsins, Vil-
hjálmur Finsen, ritaði nokkur
yfirlætislaus orð í hið fyrsta
tölublað þess og gerði þar grein
fyrir tilgangi sínum og stefnu
þeirri, sem hann ætlaði blaðinu
að halda. M. a. ljet hann þess
getið, að Morgunblaðið mundi
standa utan allra stjórnmála-
flokka. Þá, sem nú, var þjóðin
orðin — eða ljest vera orðin
dauðþreytt á pólitískum illdeil-
um, sem þá höfðu verið háðar
af hinu mesta ofurkappi um
langan tíma. Æstir geðsmunir
og daufir vitsmunir hafa því
miður ekki allsjaldan einkent
umræður Islendinga um þjóð-
málefni sín. En þrátt fyrir alt
og alt, — því fór betur, að
Morgunblaðið varð ekki póli-
tískur geldingur, heldur ötull,
harðskeyttur og athafnamikill
málsvari ákveðinnar stefnu.
Aldrei frá landnámstíð hafa
gerst svo stórbrotin tíðindi á
Islandi sem á áratugum þeim,
sem liðnir eru frá aldamótum.
Nýir atvinnuvegir hafa skap-
Sfefna Morgunblaðsins
í þjóðmálum
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU.
fræði þjóðarinnar og skyldleiki
innbyrðis hjelt líka jöfnuðin-
um við.
Þetta sjerkenni í mótun og
byggingu þjóðfjelags vors á að
geta verið oss hinn mesti styrk-
ur. Fyrir þessar sakir á jafn-
rjettishugsjón vor að geta verið
sívakandi, sú hugsjón, að engin
atvinnustjett eða flokkur skuli
hafa hjer nokkur sjerrjettindi.
Hjer á hver maður að geta
fengið að njóta hæfileika sinna
og geta látið þjóðina njóta
þeirra.
— Með þessari þjóð, sem í
margar aldir hefir verið rjett-
laus, á að geta þróast hið full-
komnasta lýðræði, í þess orðs
bestu merkingu, þar sem fjöld-
inn á, með hóglæti mentunar
og þroska, að gæta hagsmuna
heildarinnar í hvívetna.
Með slíkri þjóð á hver ein-
staklingur, hvar sem hann er
fæddur, við hvaða brjóst, sem
hann er alinn, að finna köllun
hjá sjer til þess að gera þjóð
sinni alt það gagn, sem hann
megnar á lífsleiðinni. Hann á
að finna hvöt hjá sjer, til þess
að vera starfandi sjálfstæður
einstaklingur í samfjelagi ó-
skiftrar þjóðar, vera veitandi,
en ekki þiggjandi í því sam-
starfi, sem lyftir þjóðinni til
vegs og virðingar.
Valtýr Stefánsson.
ast, nýir flokkar hafa risið, ný-
ir straumar brotist yfir þjóð-
lífið úr öllum áttum.
Morgunblaðið hefir tekið
virkan þátt í öllum umræðum
um íslensk mál á þessum
mikla umbrotatíma. Blaðið hef-
ir aldrei ætlað sjer að vera
vinur allra, hefir ekki heldur
öðlast viðurkenningu nje vin-
áttu allra. Það hefir aldrei
þreyst hvorki í áróðri nje and-
ófi, það hefir barið á óvinin-
um, en brýnt flokksmanninn.
Þess vegna er það nú fyrir löngu
orðið höfuðmálgagn stefnu
sinnar og höfuðblað þjóðar-
innar.
Hald svo fram stefnunni!
/
Páll ísólfsson, tónskáld:
Hið góða (ordænii.
má segja, að fullkom-
inn hringlandaskapur og
kæruleysi ríki enn um alla krítik
starfsemi blaðanna í landinu.
Margir dómar um bækur (Jóla-
dómarnir!) bera t. d. oft svo
átakanlega með sjer, að verið
sje að skrifa í greiðaskyni við
höfundinn eða útgefandann, en
ekki hlutarins vegna, að engum
getur dulist. Þetta menningar-
Jeysi flæðir einnig yfir öll lista-
sviðin, meira eða minna, og er
oft ilt að koma auga á nokkra
fasta punkta eða einhverjar
stillur út úr því herjans svaði.
Undantekningar eru þó frá
þessu. Morgunblaðið hefir t. d.
frá öndverðu leitast við að koma
á hugsaðri og rökstuddri gagn-
rýni í tónlistarmálum, og síðar
einnig í málaralistinni, með því
að hafa til þess fastráðna menn,
og hefir í því efni gengið á
undan með góðu fordæmi. Því
hvað sem annars má um dóm-
ana segja, þá er þó víst, að ekki
verður á annan hátt nær komist
því sem vera ætti. Er hjer um
að ræða fordæmi, sem taka ber
upp á öllum sviðum lista og
menningar. Batnandi er best að
lifa. Jeg óska Morgunblaðinu, að
það fari batnandi framvegis
eins og hingað til.
Jón Þorleifsson, listmálari:
Skapar listinni
verð§kuldaðan ses§.
S\ mínu ungdæmi var oft tal-
£ að um listamenn sem oln-
bogabörn þjóðarinnar, og svo
rótgróið var þetta, að jafnvel til
skamms tíma hefir ýmsum fund-
ist sjálfsagt að listamenn væru
utanveltu í þjóðfjelaginu, og
kæmu hvergi nálægt málefnum
þjóðarinriar.
Það hefir því eigi haft litla
þýðingu til að rjetta við álit lista
í landinu, hvernig Morgunblað-
ið, jafn víðlesið blað, hefir frá
byrjun tekið á þessum málum,
Framh. á 17. síðu.