Morgunblaðið - 12.11.1938, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐÍÐ
Laugardagur 12. nóv. 1938,
Ishmet pasha
eftirmaður
Atatðrks
London í gær. PU.
Tyrkneska þjóðþingið kom sam-
an á fund í Istanbul í dag
og kaus einróma Ismet Inonu
hershöfðingja, sem kunnari er
undir nafninu Ishmet pasha, fyrir
ríkisforseta í stað Kamals Ata-
tiirks.
Ishmet pasha mnn halda ó-
breyttri sömu stefnu í innan- og
utanríkismálum og Kamal pasha.
Ný stjórn verður mynduð og hef-
ir Ishmet pasha beðið núverandi
stjórn að gegna störfum áfram,
uns ný stjórn hefir verið mynduð.
Útför Kamals Atatúrks fer fram
næstkomandi fimtudag eða föstu-
dag. Breska stjórnin sendir einn
herforingja sinna til þess að koma
fram fyrir sína hönd við útförina.
Búist er við, að ákvörðun verði
tekin um það, að heiðra minningu
Kamals Ataturks með því að gefa
höfuðborg landsins, Ánkara, nýtt
heiti ©g kalla hana Atatúrk.
Fullveldisafmæl-
Ið 1. desember
Samkvæmt tillögum nefndar
þeirrar, er ríkisstjórnin
hefir skipað til þess að gera til-
lögur um, hvemig minst skuli
20 ára fullveldis íslands hinn
1. dag desembermánaðar næst-
komandi, og sem í eiga sæti
fulltrúar allra þingflokkanna,
tilkynnir ríkisstjórnin:
1) Að hún mælist til þess, að
fullveldisdagurinn verði hald-
inn hátíðlegur sem almennur
frídagur og að messað verði í
öllum kirkjum landsins í tilefni
dagsins.
2) Ríkisstjórnin óskar eftir
því að hjeraðsstjórnir og fjelög
gangist fyrir hátíðahöldum
þennan dag.
3) Forsætisráðherrann mun
flytja hátíðaræðu 1. desember,
kl. 1 e. h., úr salarkynnum
ríkisútvarpsins.
4) Þess mun verða farið á leit
við form. stjórnmálaflokkanna,
er fulltrúa eiga á alþingi, að
þeir flytji stuttar ræður í sam-
bandi við hátíðahöla, er rík-
isútvarpið mun gangast fyrir
að kvöldi hins 1. desember.
5) Jafnframt niun, samkv.
ósk Vestur-íslendinga og fyrir
atbeina ríkisstjórnarinnar, end-
urvarpað hjer hálftíma dagskrá
frá Norður-Ameríku. Forsætis-
ráðherra íslands mun flytja
ávarp til íslendinga vestan hafs.
Verður því ávarpi endurvarpað
um Norður-Ameríku.
6) Forsætisráðherra og frú
hans munu veita gestum mót-
töku í tilefni af fullveldisafmæl-
Gyðingaofsóknirnag
Svarlur blellur í sögu
Þýskalands stórmaistara-
skðkþingið
I Hoilanúj
Úrslit I tveimur (yrstu
umferflunum
Harðorðir dómar
heimsblaðanna
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Gyðingaofsóknirnar í Þýskalandi, sem brutust
út vegna andláts von Raths sendisveitarrit-
ara, eru enn í dag aðal umræðuefni heims-
blaðanna, og fá þær hvarvetna hina hörðustu dóma. Of •
sóknunum er nú hætt og ríkir hvarvetna kyrð og friður
í Þýskalandi.
í forystugrein í „Times“ í dag, sem ber fyrirsögnina
„Svartur dagur í Þýskalandi“, er farið hinum hörðustu
orðum um Gyðingaofsóknirnar og sagt, að þær sjeu ekki
samboðnar siðuðum mönnum og að þær sjeu svartur blett-
ur á sögu Þýskalands.
Blaðið segir: Miljónir Þjóðverja hljóta að hafa viðbjóð á
þeirri vansæmd, sem Gyðingaofsóknirnar eru þýsku þjóðinni.
Enginn fjandmaður þýsku þjóðarinnar hefði getað hugsað sjer
að útbreiða slíka svívirðu í áróðursskyni, sem nú hefir raun-
verulega skeð í Þýskalandi.
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.
mönnum, að enginn fótur sje
fyrir þeim fregnum, að árásirn-
ar á verslunarhús Gyðinga hafi
verið skipulagðar eða gerðar
að undirlagi ríkisstjórnarinnar.
Ef svo hefði verið hefði 400
þúsund til 700 þúsund manns
tekið þátt í þeim, en ekki fáein
þúsund.
20 ára afmæli vopna-
hljesins halöið
hátíðlegt
V
Annað hvort hafa yfirvöldin
í Þýskalandi, segir ,,Times“ ver-
ið samþykk þessum hræðilegu
ofsóknum, eða ríkisvaldið hefir
brostið vald til að hafa hemil
á almenningi.
ALMENNINGUR HORFÐI
UNDRANDI Á
OFSÓKNIRNAR
Lundúnablaðið „Daily Tele-
graph“ segir meðal annars um
þessi mál: — Hinn mentaði
heimur fyllist viðbjóði yfir þess-
um villimannslegu aðförum.
Skeyti frá Berlín bera með
sjer að tiltölulega fáir ungir
menn tóku þátt í ofsóknunum
gegn Gyðingum og eyðilegging-
um þeim, sem þeim fylgdu. —
Meiri hluti fólks er þarna var,
voru hlutlausir áhorfendur og
margir hristu höfuðin af undr-
un yfir hamförum Gyðingahat-
aranna.
Þjóð.verjar segja að forustu-
menn ofsóknanna hafi bannað
rán og gripdeildir og enn frem-
ur lagt bann við að menn legðu
hendur á Gyðinga.
Reuterskeyti frá Berlín herm-
,. , „ isráoherra og ráðherrar hans, fulltrú-
ir, að utbreiðslumalaraðuneytið ,
„ ar samveldislandanna o. s. frv. Elisa-
taki a sig alla abyrgð af Gyð- drotning og Mary ekkjudrotning
ingaofsóknunum. | Og fylgdarliö þeirra horfðu á athöfnina
Göbbels útbreiðslumálaráð- ur g-lnggum innanríkismálaráðuneytis-
herra gaf í gær út boðskap þar ins.
sem bannaðar eru frekari árás-, í Westminster Abbey fór fr'am guðs-
ir á Gyðinga, eða eignir þeirra. þjónusta og þúsundir manaa báðust
Þýska blaðið Berliner Tage- fyrir við gröf óþekta hermannsins og
blatt segir í dag að reiði fólks- Rengu fram hjá henni, er guðsþjónust-
ins hafi fengið útrás og að ekki unni var lokið- Þaö vakti mikla athysu
þurfi að óttast írekari ofsóknir, aC prj,',1,kannn mmtist hinna ofsóttu
Gyomga 1 ræðu sinm og bao fynr
London í gær. FÚ.
opnahljesdagsins var minst
af miklum hátíðleik í dag
í London. Georg konungur
lagði sveig á stalla minnisvarða
óþekta hermannsins, en allur
hinn mikli mannfjöldi stóð með
hneigð höfuð í fullar tvær mín-
útur, en meðan var öll umferð
stöðvuð. Þátttakan í minning-
arathöfninni var eins mikil og
hún hefir mest verið.
Viðstaddir voru Chamberlain forsæt-
á hendur Gýðingum. ,,Nú kem-!
þeim.
ur til kasta ríkisins“, segir blað- j: -^r^tna j BretáVeidi var þátttaka
ið.Talið er að æðstu menn þýska j vopiiahl.jesdagshátíðahöldunum mjög
ríkisins með Hitler í farar- mjög mikil, enda eru í dag tuttugu ár
broddi, hafi í gær rætt um nýja sígan vopnahljeð var samiði’
Gyðingalöggjöf, en þeir
fund með sjer í Miinchen.
áttu
ÁRÁSIRNAR EKKI
SKIPULAGÐAR
London í gær. FÚ.
Göbbels, útbreiðslumálaráðh.
hefir tilkynt erlendum blaða-
I fyrsta skifti.. í dng .var almerinur
frídagur í Bandaríkjunrim; ú ; vopna-
hl.jesdaginn.
í morgun gekk herlið frumhjá gröf.
óþekta hermannsins í París og fór þar
fram hátíðleg minningarathpfn. I París
verður blysför farin í kvöld í tilefni
dagsins. c
Samkvæmt skeyti frá frjetta-
ritara vorum í Kaupmanna-
höfn í gærkvöldi lauk fyrstu
tveim umferðunum á stórmeistara-
skákþinginu í Amsterdam þannig:
Fyrsta umferð: Fine vann Bot-
viník, Reshevsky og- Aljechin
jafntefli, Flohr og Capablanca
jafntefli, Keres og Euwe jafntefli.
Onnur umferð: Fine vann Res-
hevsky, Euwe vann Flohr, Capa-
blanca og Aljechin jafntefli,
Keres og Botvinnik jafntefli.
★
Stórmeistaraskákþingið í Hol-
landi, hið svonefnda AVRO-þing,
hófst í Amsterdam á laugardag-
inn var. Þátttakendurnir tefla
tvisvar sinnum „einn við alla og
allir við einn“, þ. e. a. s. hver
keppandi teflir bæði með hvítu
og svörtu mönnunum á móti hverj
um hinna. Gefur þetta þinginu
alveg sjerstakt gildi vegna þess
að annars ræður tilviljun því, á
móti hverjum hver keppandi hefir
hvítt, en reynslan hefir sýnt, að
miklu fleiri skákir vinnast á hvítt
en svart.
Skákiðkendur um allan heim
munu fylgjast með þessu þingi
af mikilli athygli og kynna sjer
þær nýjungar í skákfræði er koma
þar fram.
Að sjálfsögðu birtast skákir
frá þinginu í Lesbók undir eins
og þær fara að flytjast til lands-
ins.
Þátttakendurnir eru þessir:
Aljechin, núverandi heimsmeistari
í skák, búsettur í Frakklandi,
Botvinnik, skákmeistari Sovjet-
Rússlands, Capablaiica, fyrverandi
heimsmeistari, Cuba, Euwe (frb.
öve), fyrv. heiinsmeistari, Hol-
land, Fine, Gyðingur, biisettur í
Bandaríkjunum, Flohr, skákmeist
ari Tjekkóslava, Keres, skákmeist-
ari Eistlands og Reshevsky, Gyð-
ingur, skákmeistari Bandaríkj
anna.
Umsögn um þessa menn birtist
í Morgunbl. 27. ágúst í sumar
Jarðskjálftakippir
sem finnast um
allanheim
London í gær. FÚ.
Landskjálftar í London,
Þýskalandi, Suður-Af-
ríku, Nýja Sjálandi og Kali-
forníu og víðar, sýndu að
miklir landskjálftar hafa
orðið, í um það bil 4000
enskra mílna fjarlægð frá
London.
Nálin á landskjálftamælin-
um í London sveiflaðist til 12
þml. eða meira en dæmi eru
til, frá því er landskjálftarn-
ir urðu í Japan 1923. Tilgát-
ur hafa komið fram um það,
þar sem engar fregnir hafa
enn borist um landskjálfta í
gærkvöldi, að upptökin sjeu
á sjávarbotni.
★
Jarðskjálftamælarnir hjer
í Reykjavík sýndu einnig jarð
skjáltakippi í nokkur þúsund
km. fjarlægð og er talið að
sá jarðskjálfti hafi orðið í
Alaska. Jarðskjálftamælam-
ir hjer sýndu álíka hræringar
eins og er jarðskjálftarnir
voru í Dalvík 1934, og má af
því sjá, að þessir jarðskjálft-
ar hafa verið geysimiklir,
þar sem fjarlægðarmunurinn
©r svona mikill.
Hjónaband. í dag verða gefin
saman í Akureyi arkirkju ungfrú
Björg Axelsdóttk’ Kristjánssonar
kónsúls og Agnar E. Koefoed-
Hansen flugstjóri. Heimili ungu
hjónanna verður á Sjafnargötu
12, Reykjavík.
Hjónaband. Gefin verða saman
í hjónaband í dag af sr. Bjarna
Jónssyni ungfrú Bryndís Björns-
dóttir og Hermann Karl Guð-
mundsson sjómaður. Heimili ungu
hjónanna verður á Klapparstíg 11.
Guðmundur Olafsson
verðurformaðurKlR.
Kaattspyrnuþingið var sett í
Oddfellowhúsinu í fyrra-
kvöld og urðu þar allsnarpar
umræður um ýms knatt-
spyrnumál. Samþykt var að
fresta þinginu í þrjár vikur til
þess að gefa nefndum, er skip-
aðar voru í nokkrum málum
tóm til að starfa. Fimm manna
nefnd var kosin til að endur-
skoða reglugerð K. R. R. frá 9.
febrúar 1938, sem nefnd hefir
verið „nýja reglugerðin“. Voru
eftirtaldir menn kosnir í hana:
Frá Fram, Ólafur Þorvarðarson,
frá K. R. Sigurjón Pjetursson
(gjaldkeri), frá Val FVímann
Helgason og frá Víking Gísli
Sigurbjörnsson.
Stjórn Í.S.Í. tilnefndi Guðm.
Ólafsson, fyrv. þjálfara K.R. í
sæti formanns Knattspyrnuráðs
Reykjavikur fyr;r árið 1939. —
Höfðu fjelögin ekki getað kom-
ið sjer saman um að benda á
neinn einn mann sameiginlega
og tilnefndi sinn hvort, eins og
frá hefir verið skýrt hjer í blað-
inu.
Fram hafði þó síðar skrifað
Í.S.l. og tilkynt að það myndi
styðja útnefningu Guðmundar
Ólafssonar. ,
Málverkasýning Agnéte og
Sveins Þórarinssonar í Markaðs-
skálanum er opin í dag og á morg-
un, en ekki lengur. Alls hafa 'þar
selst 9 myndir. Sýningin hefir
hlotið mikið lof þeirra, sem um
hana liafa skrifað.