Morgunblaðið - 30.11.1938, Side 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. nóv. 1938.
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
ODDOODQDDDOO
Talsvert af snjallyrðum hefir kom
iö til samkepninnar síðustu daga, bæði
í bundnu og óbundnu máli. í dag er
síðasti dagurinn. Þeir, sem kynnu að
hafa einhver í pokahorninu, sendi þau
í dag, svo þau komi með.
Verðlaunin eru þrenn. Ein 50 kr.
verðlaun og tvenn 25 króna verðlaun.
★
Hjer var í sumar rúnafræðingur
danskur að nafni Bækstad. Hann hafði
fengið styrk úr Sáttmálasjóði til þess
að rannsaka hjer rúnaristur. Hann
fór hjer um Suður- og Vesturland og
fann, eftir því sem hann sagði blaðinu,
rúnasteina, sem eigi hafa verið almenn-
ingi kunnir.
Hann hefir nú samið ritgerð um
rannsóknir sínar( sem kemur út í v,Is-
landsk Aarbog“.
★
Bækstad talar um í ritgerð sinni, að
í mörgum hellum hjer á landi sje ým-
iskonar krot, er menn eitt sinn heldu
að væri mjög gamalt, frá útilegumönn-
um eða frá fyrstu öldum íslands-
bygðar. En síðar, er menn fóru að at-
huga þetta betur, og sáu, að mikið af
þessu var frá síðustu öldum, hæftu
menn að gefa þessu gaum.
Nú segir Bækstad í ritgerð sinni, að
þó menji hafi að gamni sínu á síðari
tímum krotað á hellisveggina, þá geti
vel verið, að á rúnaöldunum hafi menn
gert slíkt hið sama. Innan um hið fá-
nýta risp getj leynst merkilegar rúnir.
I ★
Eldsvarnavikan
E ins og mörgum er kunnugt
getur sjálfkveikja orðið í
feitimenguðum og olíubornum efn-
um, t. d. tvisti, olíufatnaði, sagi,
tuskum o. fl. Ef hitinn byrgist
inni og nær ekki að dreifast (en
það verður ef efnið liggur í hrúgu
eða" dyngju), þá getur hitinn orð-
ið það mikill að kvikni í dyngj-
unni. .»
Hjer á landi hefir það nokkrum
SH>num’;komið fyrir að kviknað
hafi í húsum af þessum ástæðum.
Minnisstæður mun öllum ennþá
bruninn í veiðarfæraversl. Geysi
í fyrra, sem varð af völdum sjálf-
kveikju í feitimenguðu efni. Af
sönni ástæðum lá við stórbruna í
Vík í Mýrdal í sumar.
Fernisolía. hafði helst ofan á
. g4>lt~ í íistóru verslunarhusí. Var
Þegar ferðafólk keinurjjudla, þ#ýo hfin þ*nrkuð upp með sagi, sem'
sem mikið af áletrunum er ki-otað á
veggina, ættu menn ekKI áð :v!"i við
þetta, með því að bæta sínu fanga-
marki við, dagsetningum og þessh. Því
eftir því sem meira bætist við af slíku,
eftir því verður vandasanii'in fyrir
fornfræðinga o
g runamenn
ið greihá ' 'lauSf kirðið
það, sem merkilegt kann að vera þar,
frá ]>ví sem er einskisvirði.
Einn af rúnasteinum þeim, sem
Bækstad lýsir er frá Útskálum. Hann
er mjög óvandaður að frágangi. A
honum stendur: „Hier huiler hret
ormsdottr, lese þu paaternooster fyrer
sal hennar“.
r ★
í brjefí frá Kaupmannahöfn til
blaðsins er komist þannig að orði:
Fyrsti desember er altaf mesti há-
tíðisdagur okkar Islendinga í Höfn, og
jeg hygg miklu almennari en heima.
Það er víst ekki óþekt fyrirbrigði,
að f.jarlæg þjóðarbrot láti meira bera
á þjóðemistilfinningum sínum, en
heimamenn. Mjer finst að við gætum
betur minat 1. des. heima, en gert hefir
verið, og meira notað fánann okkar,
en gert er. Hann gæti kannske mint
okkur á samheldni og bræðralag, sem
okkur vanhagar svo mjög um.
★
Út af tillögunni sem hjer birtist í
gær um nafn á hinu væntanlega ríkis-
skipi Pálma Loftssonar er rjett að
geta þess, að nokkuð er á reiki um
stafsetningu á því nafni. Sumir vilja
skrifa það „Týrannía", til þess að
minna sem gleggst á stjórnarfarið,
aðrir vilja skrifa nafnið „Thýrannía",
og svo enn aðrir „Thýranýja“, eða
beinlínis „Thýra nýjaý En þetta geta
menn haft rjett eins og þeim sýnfst.
★
Gestur einn, sem kom hingað í gær,
var að velta því fyrir s.jer, hvort tveir
menn, sem ganga saman á götunni
væru ekki á fjórum fótum.
Annar var að velta því fyrir sjer,
hvort ekki gæti verið teygja í.hjóna-
böndum.
Togararnir Belgaum og Gull-
toppur komu frá Englandi í fyrri-
nótt og fóru á veiðar í gærdag
síðan v*E*látið í sjerstakt ílát, er
stóð innanhúss. Þetta gerðist
seinnihluta dags. Næsta morgun,
er menn komu þar að, sem íl'átið
stóÖ, logaði í saginu og hefði ef-
ur
þessu'. stórbruniý
hefði ekki verið komið að í tæka
tíð.
Ttéynslan hefir sýnt, að kviknað
getur sjálfkrafa í olíubornum
tvisti og öðru slíku efni eftir að-
eins 3 klst. Með þetta var gerð
tilraun nýlega, að því er danska
blaðið „Brandværn i Yirksomhed-
er“ skýrir frá.
Það ætti því að vera föst venja,
á vinnustofum, í vjelasölum og
verslunum að láta jafnóðum allar
feitimengaðr ■ tusknr og olíuborin
úrgangsefni í oldtrygg ílát. Eitt
slíkt ílát er sýnt á meðfylgjandi
mynd.
í heimahúsum verður auðvitað
að gæta sömu varúðar með fernis-
klúta, klæðnað útataðan í máln-
ingu og fleira slíkt.
Ferðabækur
Vilhjálms
Sfefánssonar
"I fÍ hefti af ferðabókum Vil-
*hjálms Stefánssonar er
nýkomið út og er það eitt heftið
af „Heimskautslöndunum unaðs-
legu“ og segir frá rannsóknaferð-
um Vilhjálms árin 1914 og 1915.
AUir, sem lesið hafa bækur Vil-
hjálms Stefánssonar, eru sammála
um að þær sjeu einstakar í sinni
röð og þýðing þeirra á íslensku
hefir tekist ágætlega, enda hefir
útgáfa. Arsæls Arnasonar náð al-
mennurn vinsældum.
I upphafi var gert ráð fyrir að
heftin yrðu alls 20, en Vilhjálm-
ur hefir skrifað Ársæíi og farið
þ«ss-á leit við hann. að hann bætti
dálitlu við, eða einu hefti.
Horfurnar I Frakklandi
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
Ríkisstjómin hefir fyrirskipað, að
sett verði á lista nöfn allra opin-
berra starfsmanna, sem ekki koma til
vinnu sinnar í fyrramálið.
MÁLSHÖFÐUN.
Ríkisstjórnin hefir látið gera ráð-
stafanir til málshöfðunar gegn tveim-
ur leiðtogum jámbrautamanna, sem
höfðn hvatt jámbrautarverkamenn til
þess að taka þátt í allsherjarverkfall-
inu. Hegning fyrir að hvetja starfs-
menn hins opinbera til þátttöku í verk-
föllum getur varðað þriggja til fimm
ára fangelsi.
Málmiðnaðarverkamennimir í Val-
enciennes, sem búist var við að myndu
bverfa til vinnu sinnar í dag, hafa
flestir hafið vinnu. Námuverkamenn
þar starfa flestir.
A nokkuram stöðum hafa verkfalls-
menn gert tilraunir til að .setjast að í
verksmiðjum og sumstaðar tekist það
og hefir herlið verið sent til þess að
koma þeim á brott og verja verk-
smiðjur, rafmagnsstöðvar • og opin-
.berar byggingar., ef þörf krefur.
BRJEF DALADIERS.
f brjefi, sem Daladier hefir skrif-
að Lebrun ríkisforseta og gert honum
grein fyrir ástandi og horfum, segir,
að námumenn, sem sagt hafi verið upp
vinnu á Valenciennes-svæðinu, hafi
fundist í námunum, og haf-i þeir hald-
ið þar uppi undirróðri og hvatt námu-
menn til þess að taka þátt í allsherj-
arverkfallinu.
FLÓTTAMENNIRNIR
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU
ríkis. Ef við tökum lægri töluna
og bætum við varlegri áætlun um
175.000 lireina Gyðinga og 300.000
aðra frá Austurríki, fáum við tölu,
sem fer fram úr 1.250.000, áður
en Sudetalandið sameinaðist Þýska
landi. Mjer hefir verið sagt að
Þjóðverjar,. sem dvalið hafa árum
sáman í Tjekkóslóvakíu, hafi þegar
fengið skipun um að hafa sig á
burt; og að verið sje að neyða
30 þús. Gyðinga og 50 þús. sósíal-
demókrata, sem höfðu flúið Úr
Sudetenhjeruðum, áður en Þjóð-
verjar komu þangað, til þess að
snúa aftur.
Ef tölur þessar, sem bygðar eru
á varlegri áætlun, eru lagðar sam-
an, kemur í ljós að flóttamenn-
irnir frá Mið-Evrópu, sem hjálpa
verður, eru milli 1.300.000 og
1.400.000.
★
Það hlýtur þess vegna að vera
Jjóst að enginn fjelagsskapur ein-
stakra manna getur framar, leyst
þetta mikla vandamál. Roosevelt
forseta var þetta ljóst og þess
vegna kallaði hann saman ráð-
stefnuna í Evian.
í fastanefnd Evian-nefndarinnar
eiga sæti fulltrúar frá þrjátíu
þjóðum. Þessi nefnd hlýtur fram-
vegis að bera hita og þunga dags-
ins þegar um það er að ræða að
veita flóttamönnum aðstoð.
En þessi nefnd getur ekkert að-
hafst ef hún nýtur ekki virkrar
aðstoðar lýðræðis- og nýlenduríkj-
anna, Englands, Frakklands og
Bandaríkjanna. Þar eiga flótta-
mennirnir sitt síðasta athvarf.
Merkjasöludrengir. Stúdenta-
ráðið óskar eftir merkjasöludrengj
um í Háskólann á morgun kl. /.)
f. h.
ÁrshátfO SjðlfstæOisfjelaona
i Efafnarfirði
verður haldin í Góðtemplarahúsinu n.k. laugardag 3. des.
og hefst kl. 8^/2 síðd. Til skemtunar verður: Sameiginleg
kaffidrykkja, ræðuhöld, söngur, tvísöngur með guitar und-
irleik: Ólafur Beinteinsson og Sveinbjörn Þorsteinsson, og
dans. Ágæt hljómsveit.
Aðgöngumiðar að hátíðinni verða afhentir í Versl.
Einars Þorgilssonar og hjá Jóni Mathiesen.
FULLTRÚ ARÁÐIÐ.
Tvær fyrstu ferðir Samein-
aða gufuskipafjelagsins 1939:
M Dronning Alexandrine.
1. ferð. 2. ferð.
Frá Kaupmannahöfn 4. janúar 25. janúar
Frá Thorshavn 6. — 27. —
Frá Vestmannaeyjum 8. — 29. —
í Reykjavík 8. — 29. —
Frá Reykjavík 9. — 30. —
Frá ísafirði 10. — 31, —
Frá Siglufirði 11. — 1. febr.
Á Akureyri 11. — 1. —
Frá Akureyri 13. — 3. —
Frá Siglufirði 13. — 3. —
Frá ísafirði' 14. — 4. —
í Reykjavík 15. — 5. —
Frá Re.ykjavík 16. — 6. —
Frá Vestmannaeyjum 17. — 7. —
Frá Thorshavn 18. — 8. —
1 Kaupmannahöfn 21. — 11. —
Skipaafgreiðsla Jes Zimsen.
Tryggvagötu. — Sími 3025.
Verksmiðjueioendur.
Sparið kol með því að kynda undir eimkötlum yðar með
sjálfvirka sallakyndaranum „Loga“.
30% sparnaður.
„LOGI“
Stórkostleg þægindi.
H.f. Hamar, Reykjavík.