Morgunblaðið - 23.12.1938, Qupperneq 3

Föstudagur 23. des. 1938.
3
MORGUNBLAÐIÐ
Vetrarhjðlpin
og Þorláks-
messan
Yfir 200 nmsóknir lágu í gær-
kvöldi hjá Vetrarhjálpinni,
sem ekki hafði enn verið hæg't að
sinna.
— Hvernig farið þið að þessu?
spurði jeg Stefán A. Pálsson í
gærkvöldi.
— Þorláksmessan hefir verið
okkur drýgsti dagurinn, ]>essi 3
ár, sem jeg hefi verið við Vetrar-
hjálpina. Svo við skulum vona,
að eins verði nú. Þann dag gerin
fólk sjer fyrir alvöru grein fyrir
því, hvað það hefir aflögu fyrir
jólin, lianda þeim, sem fátækastir
eru í þessum bæ, og' mest hjálpar-
þnrfi. Vona jeg' að eins verði nú.
Við höfum opna skrifstofuna í
Yarðarhúsinu í allan dag til mið-
nættis. Sími okkai er 5164. Þang-
að er hægt að hringja allan dag-
inn, er méiin vilja tilkynna okk-
ur um g'jáfir sínar. Einnig er telt-
ið á móti gjöfum á afgreiðslu
Mórgunblaðsins.
★
Það er rjett að taka það fram
úm bdð. uír því að við erum farn-
ir að tala um þetta mál, segir
Stefán, að mjer er vel kunnugt
um, að fj,ölmargir þeir, sem
styrkja Vetrarhjálpina, 'ætlast
ekki til þess, að starfsemi henn-
ai' nái til styrkþega hæjarins. Að-
' stðð VatrarlrjáIparinnar og alt;
starf ýrði ákaflega erfitt, ef -'út 'á
þá bráut yrði farið, svo ekki sje
tekið dýpra í árínni.
Eins og allir vita, er það mark-
mjð Vetrarhjálparinnar, að rjetta
, þeim hjálparhönd um jólin og í
skammdeg'inu, sem heyja sína
erfiðu bai'áttu ár eftir ár, með
það fyrir augum að vera sjálf-
bjarga í lengstu lög, og lenda
ekki í hópi styrkþeganna.
Það 'er fýrst' Og fremst þessu
fólKí, Sem bæjarbúar vilja miðla
þéim jóláglaðning, er Vetrarhjálp
.in veifír. Ef farið er lengra, þá
er starfsemin ltomin inn á ann-
að ^við,. og yrði óviðráðanleg með
þeim efnuin, sem við íiöfipn ;vfir
að ráða.
★
: Og enu eitt,. segir Stefán að
lokum. T blaðagrc-in. var að því
sveigt í gær, að fátækra fulltrú-
arnir rau-nverulega stjórnuðu út-
hlutun Velfarhjálparinnar. En
þettá fer alveg tilhæfnlán'st, sem
hyer ítiaður skilúv, þar sein Vetr-'
arhjálpin starfai' að öllú Teýti utan
við starfssvið fátsekrafuliti'úanna.
Gtestir 1 bænum. Hótel Borg:
Björn Jakobssoii, kennari á Lauga
vatni. Gísli Halldórsson. Gísli
Guðmundsson skipstjóri, Gárði.
Ilótel Vík: Kristján Helgason
sjómaður, Njarðvík. GuðmuncTur
Guðmundsson sjómaður, Akranesi.
Óskar Hallmannsson sjóni., Garði.
Þorvaldur Halldórsson sjómaður,
Garði. Skúli H. SkúTason trjesm’,
Keflavík:
B.v. Egill Skallag'rímsson kom
af veiðum í gær og för áMðis til
Englands með aflann.
Lúðustofninn
í Faxaflóa er að
gereyðileggjast
Frásögn Árna Friðrikssonar
ÞAÐ er voðalegt, hvernig lúðan er drepin á unga
aldri hjer í Faxaflóa, sagði Árni Friðriksson
í gær, er jeg hitti hann á vinnustofu hans í
Atvinnudeildinni.
Og hann hjelt áfratrt:
Lúðan verður kynþroska þegar hún er 11 ára gömul. Þá er
hún nm meter á Tengd, og vegur 10 kg.
Af rannsóknum Þúrs í Faxaflóa á þessú ári hefir það komið
í Ijós, að langmest veiðist af lúðu, sem er 1—-2 ára.
Af 500 lúðum, sem Þór veiddi, var engin eldri en 5 ára.
Ríkið í Austur-Evrópu, sem
Hitler dreymir um
Gerðar hafa. verið aldursrann-
sóknir á lúðu, sem veidd hefir
verið í Garðsjó, bæði innan og
utan landhelgislínu.
Af 1000 lúðum, sem þar veidd-
ust í júní í landhelgi, veru Í0
eins árs, 539 2 ára, 392 3 ára, 49
4 ára og 10 5 ára.
En í desember var engin eldri
en 3. ára, 826 ársgamlar, 136 2.
ára, 38 3. ára.
Utan landhelgi voru 991 í des-
ember ársgamlar af hverjum 1000
sem veiddust!
Með því að viniia úr skýrslum
varðskipanna hefir mjer talist
til, segir Árni, að 10 togarar sjeú
að meðaltali á hverjum degi árs-
ins að veiðum í Faxaflóa. Geri
maður ráð fyrir. að þeir togi í 10
klst. að meðaltali hver, og fái 10
lúður að meðaltali á, hverjum
klukkutíma, ]»á verða ]»að 1000
lúður á dag, sem þar tæiðast.
.Eitt þúsund lúður, sem nú veið-
ast í Faxaflóa, meðan svona nærri
stofnimim er gengið, vega að
meðaltali 238 kg. En ef þessar
lúður fengju að ná kynþroska
aldri, þá mýndu þær samtals vega
10.000 kg. eða 40 sinnum meira
en nú er.
Sýnir þetta hest, hve aðfarii'
þessar eru skaðlegar, enda er
vafalaust vel í lagt, að ekki nái
nema fáeinar, segjum 4—6 lúðúr
kynþroska aldri af hverjura Kús-
und, sem þar ern, eöts óg jað-
gangurinn í veiðmni ennúitnikill.
- TiLsannindamerkis um ]i®ð,ÓJwe
lúðuveiðarnar hafa gengúð* 'tsami-
an, ér það, að árið 1907? v.eiddust
hjer í flóannm 8000 tonúðarfitMðu,
en . 1914 aðeins 3001),;'tpni^ 19Sj3
veiddust 7000 torni, því ,þá hajði
veiðin, lítið verið stunduð frá því
ófr,iðnriiin skall áf.En árið' 1936
•var veiðin ekki nema 260(1 tonn
Er ;af; þessu alveg greimléþt, að
haldi þessnm veiðum áframj líðúr
ekki á löngu uns' ;lúðp.stofnjup í
Faxaflóa er úr sögunni.
Samskotin
Samtals hafa nú barist í sam-
_ skotasjóðinn kr. 50.597.59.
í gær bárust blaðinu kr. 252.00.
N. N. 100.00. Skipshöfu-
in á Selfossi 152.00. Samtals
252.00. Áður birt 50.345,59. Sam-
tiils 50.597.59.
C-fjörefnið
og mjólkin
Sigurður Pjetursson gerla'fræð-
ingur skrifaði -grein í Morg-
unblaðið í gær og segir m. a., að
menn megi ek;ki- meta gæði mjólk-
lirinnar eftir * því, hversu auðug
eða snauð hún sje af C-fjörefni,
því að ]»að sjep önnur efni tnjólk-
uriunar, sem ' iiafi miklti meiri
þýðingu.
Þetta er án éfa rjett lijá S.
P. —r En þar sém ástandið er nú
einu sipni þapnig lijer lijá okk-
uy,_að . fólki-, eip-yarnað að neyta
þeirrar faiðu, sem gyðug er af
(Mjörefni, , .en . hipsvegar alment
við.urkent af .jækiujiijj.,. að skortur
þessa fjörefnis -valdi inargskonar
sjúkdónuun, gr gkki nema eðlilegt
og- sjálfsagt að almenningur krefj
ist þess að nieðferð mjólkurinn-
ar verði’þýpjúg', að þetta dýr-
mæta, efni spjjlistyakki eða sem
minst. S- P, yiðurkennir líka
þetta, þar seiu .h^uup tejur brýna
iiauðsyn þess, að; hjer verði fram-
leidd barnamjólk lianda sjúkling-
ipp , pg. kþörpuiuu
Annars<;ygri æskilegt, að lækn-
ar. Jge.tu nteira til sín heyra um
CÁji>ýefnið,.;,áyex:tjna. og græúmet-
ið, ,ekki síst. þar seip, vikapiltar
yaldlig.f^ia ^u,,rað, iæða því út
í útyurpið,...að. alt sem læknar
hafa uiu: þetta. sagt sjp tóm vit-
ÍSXBhu
Ukrainar búa á því svæði, serr. merkt er punktalínum
á kortinu. Ukraine er nú skift milli Sovjet Rússlands, Pól-
lands, Rúmeníu og Rutheníu. Merkt með svörtu er hjerað-
ið þar sem pólsku Ukrainarnir, sem krefjast sjálfstjórnar,
búa. Forseti pólska þingsins vísaði í fyrradag frá frum-
varpi pólsku Ukrainanna um sjálfstjórn,
Úr daglega lífinu
$
Munið Vetrarhjálpina. Sími
5164.
Happdrætti st. Frón. í gærdag
var clregið -di.já,, .lö«:tma.nni , í happ-
drætti st. Frón og komu upp
þéssi numei': 246/ Bolstraður liæg-
imlaslóll. 2Í5.68 Málvei'k. 234f) Lit-
mynd. 0948 líil'f tönn kol. 2675
Peiiingíir fot) kf: 2164" Peningar
50 kr. 2317 Péiiiilgal 25 kr. 2421
Peningar 25 'kiL’D'82' Peningar 25
kr. 1631 Peniitgar 25 kr. 1.017,
Peningar 25 kr. 676 Peningar 25
kr. Viniiinganna má vitjá til hr.
Ingimars Sigurðssonar, Sellandsst.
16, síipi 4760.
Eimskip. Gullfoss er í Reykja-
vík. Goðafoss er á leið til Hull
frá Vestmannaeyjura. Brúarfoss
fór frá Grimshy í gær áleiðis til
Kaupinaiiiiahafúar. Dettifoss er á
Patreksfirði. Lagarfoss er í Kaup
mannahöfn. Selfoss er í Rvík.
Iþetta siim er Lesbók Morgunblaðs-
ins er kemur út á jólumun stærri
en hún hefir áður verið, 32 síður. Er
]>ess vænst, að efni hennar reynist les-
endum fvóðleg't og skemtilegt frá upp-
liafi til enda.
A forsíðunni er mynd af Dómkirkj-
unni hjerna — ekki eins og' hún er,
lieldur eins og hún átti að vera. Þá er
jólahugvekja eftir sr. Friðrik Hal 1 -
grímsson, og kvæði um „Meistara Jón“,
eftir- Guðmund Friðjónsson.
Naist ev kafli úv hinni löngu óprent-
uðu skáldsögu sr. Friðriks Friðriks-
sonar, Sölva, ásamt stuttri frásögn um
meginefni sögunnar. En margt er þar
fleira, sem eftirtekt mun vekja, og í
frásögur er færandi. — Meðal annars
þetta:
Kafli úr fyrirlestri eftir Gest Páls-
son um Jónas Haligrímsson og áhrif
hans á skáldskap og sjórnmál, og tvö
sendibrjef frá Gesti til Björns Jens-
sonar, skrifuð er Gestur var í skóla,
en Björii í Höfn. Eru brjef þessi bæði
s.jerkennileg fyrir Gest og fyrir tíðar-
andann 1873.
★
Grein eftir Matthías IV»rðarson. þjóð-
minjavörð um Bertel Thorvaldsen en
einkum um forfeður hans. x Skaga-
íiröi, sr. Þorvald Gottskálksson á
Miklabæ, hagleik haus og æfilok. —
Merkileg grein. Þar er líka mynd af
L'ertel Thorvaldsen, eftir einu i.jós-
uyndinni sem til er af hönúni; og lýsir
lionum vel í hversdagslegri fráiíigöugji.
Mynd er í Lesbókinni af Latínu-
sóklapiltum vorið 1885, 89 að tölu, dg
'er myndin furðu góð, en, nafnagkrá
fylgir, svo hægt er að þekkja hvern
einstakan.
Kafli er í Lesbók þessari úr bók
Guðmundur G. Iíagalín, er hann hefir
nú lokið við og fjallar um æfisögu
Hjalta Jónssonar (Eldeyjar-Hjalta). 1
þessum kafla er sagt frá viðureign
hans' 'vib franska sjómenn við Yest-
mannaeyjar. Þá er frásögn af heim-
sókh til Eyjólfs Guðmundssónar í
Hvínnmí, þar sem hann segir frá ýiflsu,
er á daga hans hefir drifið.
Fleira er í Lesbók þesasri, en óþarft
er að fara lengra út í þá sálma', að
ógleymdri verðl aunamyndagátunni, sem
menn fá þar til að velta fyrir sjer um
jólin.
★
„Skáld er sá. sem yrkir af skapandi
ímynduuarefli. Hagyrðingur, sá sem
getur ríiiiað orð, en er snauður af hug-
myndum“. Með þessum orðum greindi
sr. Jónas á Hrafnagili milli hagyi'ðiliga
og skálda, og er mjer minnisstæð.
Þegar menn svo vaða út í flaum
liinna. nýju ljóðabóka, geta þeir svo
greint í sundur eftir þessari formúlu,
hvort höfundarnir ern ská! 1, eða ekki
nema hagvrðingar.
★
Ljóðabók barst mjev í gær eftii' Jón
Þórðarson frá Borgarholti og heit-
ir „l'ndir heiðum himni“. Þetta, er
Ifyi'sta Ijóðabók hans, yfirlætislaus bók,
með laglegum kva-ðniu, •'er iiera með
sjer hlýlegt hugarfar höfundae og- átt-
lmgaást. Þar er ekki maður, seni h' gs-
: i sjí-r að beivst á, eða star.da í ‘tór-
í'æðum, en hann yrkir kvæði sín af
1 innileik, og því innsæi í hugskot manna,
í fyrirtirigði náttúvnnnar í landi voru og
sögu og kjör þjóðarinnar, að hann
t - í ská Jdaflokknum.
Mörg eru kvæðin ort útaf .viðburðúm
í lít'i hans, útsýni og geðhrifum á
fevðalögxun o. þessh. I iok bókarinnar
er kvæði' útn fýrstu íbúa tslands, hina
íi-sku papa. Einkennilegt hve íslensk
skáld hafa sjaldan valið s.jer þá að
yrkisefni. Fer höfundur smekklega með
það, eins og margt annað.
★
Kona, sem verið hefir sjúkliugur á
Landakotssplfala í nokkurn tíma kom
á skrifstofu bíaðsius nýlega fil að
kvarta yfir ónæði, sem sjnklingum á
Lanclakoti væri að götuumferðinni fýr-
ir frainan spítalann á kvöldin.' Sagði
hún að bílaumferðin' ura Túngöfuna
væri sjúklingum hin mestn plága og
hefði af þeim svefnró, en þó vœri alira
verst hávaðinn, sem stafaði frá í-
Jnóttafólkinu, er æfði sig í íþróttahús-
inu við Túngötn. „Það er uú mikið
talað um jólahátíðina, sem er í nánd“,
sagði konan „og mörg fálleg orð og
liugsanir koma fram í blöðunum um að
gleðja beri þá, sem.eiga bágt“. Mjer er
kunnugt um að ekki væri hægt að gefa
sjúklingum á Landakotsspítala betri
jólagjöf en þá, að þeir( feng.ju svefn-
frið fvrir umferðinni nrn Túngötuna“.
★
Maður nokkur, sem kom á skrif-
stofu blaðsins í gæi*, var að velta
því fyrir sjer, hvort menn geti orðið
rokfullir í logni.