Morgunblaðið - 18.01.1939, Page 6

6
Miðvikudagur 18. jan. 1939..
M0RGUN5LAÐI5
ÚR DAGLEGA
LlFINU
í „Frjettum frá íalandi“ 1869 lýair
#ÍTÍkur Briesm árferði og Tandræðum
Ihmdamanna. Veðrátta var það ár hjer
■aeð afbrigðnm umhleypingasöm og
áfelli mikil. Hafþök af ís fyrir Norð-
wrlandi nm vorið frá Homströndum
*il Langaness. f 2. viku sumars fenti
V' og hross um Skaftártungu og Síðu,
*g sjö vikur af sumri fenti fé í Þing-
•yjarsýslum, en 11.—-13 sept. íátti
gunga á skíðum milli bœja í Bárðardal.
Er í frjettufn þessum allnákvæm veð-
urfarslýsing þessa árs.
Höf. lýsir og vandræðum manna, er
síöfuðu af siglingateppu, vöruskortin-
m Þar segir m. a. að jafnvel eftir
að skip komu semt og síðarmeir, varð
brátt vöruskortur t. d. í Skagafirði.
„Hið enska verslunarhús And. Hender-
eon & Co- hefir að undanfömu í Graf-
arós haft mikla verslun, en nú voru
▼srslanir þeirra eigi reiddar, á Sauðár-
krók hafa áður komið 3—5 lausa-
keupmenn, en nú aðeins 1, og var kom
hans maðkað. Skagfirðingar urðu því
að leita til verslana í öðrum héruðum,
«n évíða vom vörur aflögu. Meðal
anöárs var svo mikill skortur á salti
■orðanlands, að það endi var sótt suð-
ur í Reykjavík.“
Margt fleira segir hann um viðskifti
og vandræði manna.
★
Ennfremur segir þar:
f<Eins og ráða má af tíðarfarinu og
verslunkini, var hvarvetna orðinn bjarg
ræðisskortur og bágindi mikil.... Eins
og nærri má geta fóru kaup á munað-
arvöra mjög minkandi, og menn tóku
meira og meira að leita þeirrar b jargar,
er unt var að fá í landinu sjálfu.
j Þannig lögðu menn miklu meiri stund
, á að veiða silung í ám og vötnum. Eigi að
, síður var bjargarskortur víða meiri
en' nokkru sinni áður á þessari öld.
j Menn vora orðnir vanir að skip kæmu
j um sumartnál, og að þeir þá gætu feng-
ið kom úr kaupstað, voru því eigi við-
búnir að þurfa að bíða til miðs sum-
ars.
j Eins og venja er tO, gætti harðær-
jisins minna sunnanlands ög vestan,
enda alls eigi við ísafjarð.ardjúp, en
lagðist einkum á Norðurland og Aust-
if.'rði- Tóku því nokkrir bændur þar að
leita sér jarðnæðis í öðrum landsfjórð-
nngum.
Víða var það, að fullvinnandi fólk
bað sér vistar fyrir lítið eða ekkert
kaup, en sveitarþyngsli urðu hin mestu.
Tók þá fjöldi fólks að ganga um, og
jvoru dæmi til, vorið 1869, að 10—12
hæturgestir voru til jafnaðar á heim-
ílum þeim, er björg var til á. Hross
voru alment skorin til bjargar og mds.
sauðfé framgengið. í útsveitum nokkr-
um var Iitið annað til matar, en hákarl
nýr, og varð mönnum ilt af. Eigi að
síður varð hvergi manrifall“.
★
, Það er ekki úr vegi að hafa það á
þak við eyrað, hvemig líðan þjóðar-
innar var ekki alls fyrir löngu. Landið
er það sama, þó að harðindi hvað tíð-
arfar snerti geti orðið hjer hin sömu
og oft áður- Nú er alment kvartað um
alskonar vandræði, vanefni og vanlíð-
an. En hversu mikill er þó ekki mun-
urinn frá því sem þá var?
Það getur verið fróðlegt að gera
samanburð á ýmsum afleiðingum harð-
indanna þá og vandræðanna nú. Eirik-
ur Briem segir þama frá því hvemig
fólk fór að, sem flosnaði upp úr harð-
indasveitum. Bændur Ieituðu sjer jarð-
næðis annarstaðar. En fjöldi manna
fór á vergang.
Nú liggur allur straumurinn, og hef-
ir legið undanfarin ár til Reykjavlknr.
AVARP
frá
sambandi islenskra
berklasjúklinga
Eins og mörgnm mun kunnugt
var Samband ísl. berklasjúk-
linga stofnað í októbermánnði srð-
astliðnum, í þeim tilgangi að hefja
baráttu — við hlið læknanna —
gegn þerklaveikinni, fyrst og
fremst með því, að gefa bending-
ar og ýta undir að gerðar sjeu
ýmsar þær ráðstafanir af hálfu
hins opinbera, er hindri útbreiðslu
berklanna og Svo með hinu, að
vinna að alhliða hagsmunamálum
sjálfra berklasjúklinganna og þá
alveg sjerstaklega þeirra sem út-
skrifast af berklahælunum, en eru
oft og tíðum, eíns og gefur að
skilja, lítt færir um að sjá sjer
farborða án þess að ofbjóða. heilsu
sinni. Það er því miður ekki óal-
ggngt að sjúklingar, sem útskrif-
aðir eru af hælunum, verði að taka
að sjer svo erf;ða og óholla vinnu,
að heilsa þeirra þolir það ekki,
eða þá að atvinnuleysi ög skortur
veikja mótstöðuafl þeirra. Hvoru-
tveggja hefir það í för með sjer,
að berklasjúklingurinn lendir aft-
ur á hæli og þá oft til þess að
eiga þaðan ekki afturkvæmt.
Hjer enim að ræða málefni sem
alla þjóðina varðar miklu. Þettá
þýðir stórum aukin útgjöld fyrir
ríkið (aukinn berklakostnaður) og
sú blóðtaka sem þjóðin verður fyr-
ir við það, að fjöldi ungra manna
og kvenna verður berklunum að
hráð, verður aldrei metin fil fjár.
Fram til þessa má segja, að
læknar og hjúkrunarkonur hafi
staðið ein í baráttunni gegn berkl-
unum. Sjúklingarnir hafa hinsveg-
ar verið óvirkir og óskipulagðir.
Samband íslenskra herklasjúk-
linga vill breyta þessu. Það vill
skrpuleggja alla þá sem tekið hafa
þessa veiki, til virkrar baráttu
gegu henni, með það lokatakmark
fyrir augum, að berklunum verði
útrýmt að fullu.
I þessu skyni hefir nú verið haf-
ist handa um stofnun fjelaga víðs-
vegar um landið, bæði á berkla-
hælunum sjálfum og utan þeirra.
Níi stendur fyrir dyrum að stofna
eitt slíkt fjelag hjer í Reykjavík
og hefa allmargir skrifað sig á
lista sem stofnendur. Gert er ráð
fyrir að allir, sem einhverntíma
hafa verið undir berklalögum, geti
gerst meðlimir, en auk þess getur
hver sem er gengið í fjelagsskap-
inn sem styrktarmeðlimur.
Áskrifalistar liggja nú frammi
hjá dagblöðum bæjarins og geta
þeir sem, óska að gerast meðlimir
snúið sjer þangað.
Hjer er merkileg tilraun á leið-
inni. Stjórn S. í. B. S. skorar því
fastlega á alla þá sem skilja hví-
lík þjóðarplága berklaveikin er, að
gerast meðlimir fjelagsskaparins
og leggja fram krafta sína honum
til eflingar.
Stofnfundur verður auglýstur
síðar.
Reykjavík, 16. janúar 1939.
Stjórn Sambands íslenskra
berklasjúklinga.
Askriftalisti liggur frammi á af-
greiðslu Morgunhiaðsins.
Afmæli Eimskips
Afnaælis Eimskipaf jelags ís-
lands var minst í gær á
ýmsan hátt.
Fánar voru dregnir að hún víða
am bæinn. Það vakti þó undrun
manna, að ekki sást neinn fáni á
stjórnarráðinu og ekki heldur á
Alþingishúsinu.
Stjóm Eimskipafjelagsins mint
ist afmælisins á þann hátt, að
hún gaf hverjum föstum starfs-
manni í þjónustu fjelagsins 100
kr. Einnig veitti hún öllum hafn-
arverkamönnum, sem hjá fjelag-
inu vinna, frí með fulht dag-
kaupi.
Stjóminni barst fjöldi heilla-
skeyta víðsvegar að.
LANDSSAMBAND
ÚTVEGSMANNA.
FRAMH AF ÞRIÐJU SÍÐU,
Varamenn: Ólafdr H. Jóns-
son útgm. Rvík, Þórður Ólafs-
scn útgm. Rvík, Ólafur Einars-
son útgm. Hf., Kjartai: Ólafs-
son Hf. og Ólafur Jónsson út-
gerðarm. Sandgerðí. Fyrir
fjórðungana: Guðlaugur Bryn-
jóJfsson útgm. Vestmannaeyj-
um fyrir Slf„ Ingimar Finn-
björnsson útgm. Hnífsdal fyrir
Vestf.fj., Gunnar Larsson út-
gerðarstj. Akureyri fyrir Norð-
lendingafj. og Marteinn Þor-
steinsson útgm. Fáskrúðsfirði
fyrir Austf.fj.
Stjórnin kýs sjer sjálf for-
mann. Hún kýs og þriggja
manna framkvæmdaráð.
Tilgangur sambandsins er, að
efla öryggi sjávarútvegsins sem
atvinnuvegar, pg gera hann
fjárhagslega arðvænlegan.
Tilganginum er hugsað að ná
með því: 1) að safna í einn fje-
lagsskap öllum sjávarútvegs-
mönnum á landinu, 2) að gæta
sameiginlegra hagsmuna og
rjettar útvegsmanna, 3) að
vinna að aukinni þekkingu
þjóðarinnar á þýðingu sjávar-
útvegsins fyrir þjóðfjelagið,
með því að birta skýrslur og
greinar í útvarpi, blöðum og
ritum um alt er að fiskveiðum
lýtur og eflt getur þekkingu
almennings á þeim og rjett-
dæmi um afrek íslendinga á
sviði fiskveiða og fiskverslun-
ar, 4) að efla framfarir á sviði
fískveiða og fisfciðnaðar, 5)
að koma á sameiginlegum inn-
kaupum útgerðarvara og 6) aö
veita fjelagsmönnum leiðbein-
inga og aðstoð í öllu, sem
snertir atvinnuveg þeirra.
Rjett til þátttöku í sam-
bandinu hafa: 1) fjelög fiski-
skipaeig: nda, 2)einstök útgerð-
ar- og fiskiveiðafjelög og 3)
einstakir útgerðarmenn.
Á stofnfundinum gengu í
sambandið eigendur yfirgnæf-
andi hluta alls fiskiskipaflota
landsmanna, og næstu daga
munu bætast við þeir, sem utan
við standa enn.
Áhugi fundarmanna var
mjög mikill, og töldu margir að
slíkur fjelagsskapur ‘ hefði átt
að vera kominn fyrir löngu.
Fundarstjóri var Jóhann Jó-
sefsson og ritari Ólafur Einars-
son; en Sigurður Kristjánsson
hóf umræður á fundinum.
Kínverska
sýningin
Kínverska sýhingin verður op-
in þessa viku í Markaðs-
skálsnum, og gefst almenningi þar
kostur á að sjá þetta vandaða safn
kínverskra muna.
Eins og áður hefir verið sagt
frá, er sýningin höfð nú aftur
eftir áskorun, því að síðustu dag-
ana, sem sýningin var opin í fyrra,
var aðsókn svo mikil, að færri
komust að en vildu. Margir, sem
„sóttu sýninguna í fyrra, hafa líka
hug á að sjá hana aftur, því að
hún hefir svo marga og skemtilega
muni að geyma, að maður sjer
altaf eitthvað nýtt í hvert skifti
sem maður kemur þangað.
Matthías þórðarson þjóðminja-
vörður ljet og svo ummælt við
frjettaritara Morgunblaðsins, er
hitti hann á sýningunni, að safn
þetta væri ágætt, og æskilegt, að
ísland ætti slíkt, safn. Enda hafa
hin Norðurlöndin komið sjer upp
kínverskum sofnum, sem þykja
merkileg í sinni röð.
Dagsbrúnarkosningin
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
verurjett eiga í Dagsbrún, í þýð-
ingarmestu trúnaðarstörf fjelags-
ins.
Það er því eíndregin áskorun
mín, að allir Óðinsfjelagar og aðr-
rr Sjálfstæðismenn innan Dags-
brúnar vinni sem best að sigri
C-listans við þessar kosningar og
forði þar mgð yerkalýðssamtök-
unum frá óbætanlegu tjóni um ó-
ákveðinn tíma.
Mætið því stundvíslega við
kosningarborðið og kjósið C-list-
ann, og komið síðan á skrifstofu
Óðins í Hljómskálanum til þess
að vinna að því, að aðrir Dags-
brxinarmenn geri slíkt hið sama.
Óðinsfjelagi,
FRAMBJÓÐENDURNIR.
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
af hálfu Sjálfstæðismanna við
þessar stjórnarkosningar í Dags-
hrún, Sumir þeirra hafa þegar
áður gegnt trúnaðarstörfum með-
al verkamanna, epda var í þeirra
hóp leitað til að taka sæti í stjórn
Dagsbrúnar af uppstillingarnefnd
Dagsbrúnar. Þeir vildu þó ekki
neina samfylkingu við kommún-
ista, heldur vildu ganga fram
undir merkjum síns eigin flokks.
En þótt stjórnarmennirnir sjeu
allir ágætir menn, þá eru ýmsir
stuðningsmenn listans engu síðri,
og munu allir þessir menn með
samstarfi sínu gera sigur »C-list-
ans sem glæsilegastan.
Rauðkál
Purrur
Selleri
Sítrónur
Vitm
Laugaveg: 1.
Útbú Fjölnisve^i 2.
KORNRÆKTIN Á
SÁMSSTÖÐUM.
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU.
1 öðru lagi. Ef sumur eru Svc
köld, að kornið bregst, þroekawt
alls ekki, þá er hætt við að litlar
sjeu heybirgðir að hausti. Og þé
verður korngrasið sem heyfóðar
kærkomin búbót.
Sáðskifti.
Þá er ótalinn hagur sá, se.Mi
mönnum verður af kornræktmni
við það, að með henni geta meum
komið á hinu hentugasta sáðakifti
í jarðrækt sinni.
Jeg hefi nú fengið alllanga
reynslu fyrir því, að það má ekki
rækta korn á sama stað nema 2—I
ár í senn. Sje haldið áfram, þé
minkar uppskeran altaf eftir að 3.
árið er liðið. Eftir þann tíma er
best að hafa kartöflur í landinu
Og á eftir kartöflunum er fyrir-
tak að taka hafra. Það hefir sýnt
sig hjá mjer á Sámstöðum, að
þegar venjulegt akurlendi gaf af
sjer 16 tunnur á hektaxa af korni,
þá fengust 37 tunnur af því landi,
þar sem kartöflur höfðu verið árif
áður. : , ,;f.í
En þá þarf vitanlega að hreinsa
kartöflulandið vel, sjá um að arfi
nái þar aldrei yfirhönd. En hreins-
un arfa er ekki mikið verk með
hestaverkfærum. í sumar fóru 15
dagsverk í að hirða 1 hektara
kartöflulands.
Sáðskiftistilraunir á Sámstöð-
um eru nú komnar það langt, að
þær sýna greinilega, að á meðan
á sáðskifti korns og jarðepla Stend
ur gefur landið af sjer miklnm
mun meira verðmæti heldur en,
tún, sem fær sama áburð. Og þeg-
ar slíkt land er svo gert að týni,
þá gefur það 20—30% meiri töðtí;
af ajer næstu tvö árin, en land^,
sem hefir fengið yenjnlega . með-
ferð.
x~>

X X
| Ungur reglu- |
Isamur maðurf
t &
óskar eftir atvinnu nú þeg- X
ar. Vill lána peninga eða X
♦j| gerast meðeigandi í starf- %
i andi. fyrirtæki. Tilhoð send-
X ist Morgunblaðinu sem fyrst, y
A . / y
i merkt „Atvinna“. X
♦*♦ X
^♦❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖♦I*
ftittiiiiiiiimiiiiiiiumsiiiiiiiiimiiimiiiuiiiiiiiiuiiiuuiiiiuiiiii
— ^
1 off ffrænar baunir.
~ B
SC a :
| Jóh. Jóhannsson |
g Grundarstíg 2. Sími 4131. |
fiiiiiiniiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiimiHsiimmiiimHiiiiiimiiiimiiiiuir-