Morgunblaðið - 20.01.1939, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. janúar 1039,
{ ÚR DAGLEGA
LlFINU
i
Fyrir 30 árum gerðist sú nýbreytn
í lífi æskulýðsins h.jer í Reykjavík, að
áhugasainur leiðtogi ungmennafjelag
anna, Helgi Valtýsson, kallaði hið
nnga fólk inn í ÖskjuhiíS til þess að
gera þar skíðabraut.
jEkki er mjer kunnugt hvort braut
þessi hefir fengið þann nákvæmlega
rjetta halla eða lag, sem verkfræðingar
nú reikna fyrir slíkar brautir. En hún
kpm að gagni alt fyrir það.
!Þ, e. a, s. á hana kom ákaflega
s.jaldan snjór. Því var viðþrugðið, hve
adiht festi á hana fönn, þó eitthvað
sn.j/iaði. En þessi skíðabrautargerð varð
þjj) þess að ungt fólk í Reykjavík, sem
ekki var vant erfiðisvinnu, hafði kann
ske aldrei snert á reku, hvað þá á járn-
karli, lærði að láta hendur standa
fram úr ermum.
I *
Þegar skíðabrautin var rudd norðan
í Öskjuhlíðinni, var sá staður í með-
vútund manna alliangt frá bænuin.
En nú gera áhugasamir skíðamenn
sjer rennibrautir fyrir ofan Kolviðar-
hól. Mimurinn á fjarlægðinni frá bæn-
um, munurinn á bratta brautanna sem
gerðar eru nii og þá, er mælikvarði á
mismun þann, sem er á því, hvað menn
ráðast í nú, og hvað þótti mikið í ráð
ist fyrir 30 árum.
★
Borinn og hamfæddur Reykvíkingur,
sém her hlýhug átthagáástar til bæj-
arins, benti 'mjer á það hjer um daginn,
að ma.rgir Reykvíkingar fæm svo sjald-
áii í önnur bæjarhverfi, en þeirra eigin
íbúðarhverfi, að þeir era þar ókunn
ugir. Miklar húsaþyrpingar byggjast
hjer árlega, án þess ýmsir bæjarbúar
veiti því eftirtekt, fyr en alt er full-
hygt. Hvað skyldu það ekki vera marg-
ir bæjarbúar t. d. sem ekki era ennþá
farnir að sjá hið nýja Norðurmýrar-
þvérfi ?
★
Mjög er það gagnleg æfing fyrir
börn og unglinga, sem alast upp hjer í
bæ, að þgu sjeu látin gera sjer grein
fyrir innbyrðis afstöðu bæjarhverfa og
legu gatna, með því að húa til af því
UpþÖrætti. Þeir þurfa ekki að vera
vandaðir að frágangi. Nægir að þeir
eýni, að bamið hefir rjetta hugmvnd
um, hvernig götumar ligg.ja,
★
Annað er það, að göturnar eru orðn-
ar svo margar hjer í Reykjavík, að
fólk' heyrir stundum nefndar götur, sem
það veit ekkert hvar eru í bænum, þar
sem götunöfn hafa verið valin þannig,
að nöfnin á götum sama hverfis eru
valin úr sama nafnakerfi.
En þetta nafnaval getur orðið um
of „skipulegt" eins og t. d. þegar þrjár
samsíða götur beita Öldugata, Bárm
gata og Ránargata. Þessi þrjú nöfn
blandast svo saman í hugum manna, að
þeir þurfa sjerstaka áherslu að leggja
á að muna, hvort þessi eða hinn kunn-
ingi þeirra á heima á Öldugötu eða
Bárugötu. Því í raun og veru er þetta
að heita má samnefni.
Áthugasemd. Hr. J6n Oddgeir
Jónsson skýrir frá því í dagbók
Morgunblaðsins nýl., að jeg liafi
verið kosinn í stjórn „Fjelags
slökkviliðsmanna“ á aðalfundi
þess s.l. sunnudag. Þar sem jeg,
ásamt allflestum brunavörðum og
mörgum slökkviliðsmönnum hefi
aldrei verið í fjelagi þessu, get
jeg ekki tekið að mjer að vera í
stjórn þess. Anuars tel jeg, að
form. hefði getað látið grein þessa
bíða, því hingað til hefir slökkvi-
liðið haft sig lítið í frammi með
auglýsingum um störf sín.
Karl Bjarnason brunav.
Erindi Bjarna Benediktssonar
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU
gjöldum verður óhæfilega mikill.
En þessum reglum er svo liagað,
að Reykjavík hefir enn ekki feng-
ið einn eyri.
Á fjárhagsáætluninni 1939 er að
vísu gert ráð fyrir, að hæjarsjóð-
ur fái 90 þús. kr. af þessu fje, en
í stað þess er ætlast til að hluti
bæjarsjóðs af tekjuskatti, sem
nam svipaðri upphæð, falli niður.
Það er því í sjálfu sjer fullkom-
in blekking, þegar sagt er, að
þessar 90 þus. kr. sjeu nýjar tekj-
ur fyrir bæinn.
En hversu langt þessar 90 þú$.
kr. muni að öðru leyti hrökkva
má marka af því, sem dr. Björn
Björnsson hefir upplýst, að á ár-
inu 1937 einu varð Reykjavík að
greiða hjer um bil 400 þús. kr.
til fólks, sem hefði tilheyrt öðr-
um sveitum, ef framfærslulögin
hefðu haldist óbreytt frá því, sem
var fyrir 1935. Svipuðu máli tel-
ur hann að gegna fyrir árið 1936,
og ekki mun reynslan verða glæsi-
legri 1938. Þær 90 þús. kr., sem
fyrst koma 1939, duga því lítið til
að jafna þessi útgjöld.
vík til byrði, ef það var bíísett
hjer, þegar það fór á spítalann.
Taka má það dæmi, að maðnr
frá Akureyri hafi verið búsettur
hjer í Reykjavík hálft árið 1920,
og þá neyðst til að fara á Vífils-
staði. Skv. þágildandi lögum hjelt
maðurinn áfram að vera styrk-
þegi Akureyrar, þrátt fyrir þessa
stuttu dvöl í Reykjavík, og var
það til 1936. En nú hafa hiii nýju
framfærslulög verið skilin þann-
ig, að þó að þessi maðuv hafi ald-
rei stigið fæti sínum hingað í hæ-
inn frá 1920, þá skuli hann frá
ársbyrjun 1936 talinn styrkþegi
Reykjavíkur.
Slík dæmi mætti lengi telja.
h
vernig löggjöfin muni vera í
framkvæmdinni má sjá af
eftirfarandi dæmum.
20. júní 1937 flytnr sjötíu ára
kona hingað frá ísafirði. Hún
leitar iframfærslustyrks viku síð-
ar. Við athugun kom í ljós, að
hún hafði verið á föstu
framfæri á ísafirði síðastl. 12
ár. Hún hafði með sjer hingað til
bæjarins óskilgetið barn dóttur
sinnar, og fekk með því 200 kr.
meðlag á ári. Rjett áður en hún
fór frá ísafirði fekk hún 100 kr.
greiddar af meðlaginu og notaði
rá, peninga til að flytja hingað.
Reykjavík bauðst til að greiða
ferðakostnað undir konu þessa
aftur til Isafjarðar, en atvinnu-
málaráðherra úrskurðaði 16. ág.
1937, að Reykjavík bæri „að sjá
lienni fyrir lífsframfæri“.
Með úrskurði 29. nóv. 1938 er
bæjarsjóður skyldaður til að
greiða ekknameðlög með hörnum
konu, sem þá er nýflutt til bæj-
arins „af framfæri Ytri-Akranes-
hrepps“. Urskurðun og ákvorðun
lessara meðlaga heyrir undir lög-
reglustjóra, embættismann ríkis-
ins, en samt getur hann skyld-
að — ekki ríkissjóð — heldur
bæjarsjóð Reykjavíkur til að
greiða slíku fóllci fastan styrk,
Dvert á móti tillögum hæjarstjórn-
ar.
Og það er ekki nóg, aðfbærinn
sje skyldugur til að taka við
framfærslu þeirra, sem nú setjast
að í bænum, heldur eru þessi
ákvæði einnig látin verka aftur
fyrir sig, þannig að fólk, sem
var sveitfast annarsstaðar er það
fór á spítala, er látið falla Reykja
Ánægjulegur
„Hvatar“fundur®
Fundurinn í Sjálfstæðiskvenna
fjelaginu Hvöt í fyrradag
var mjög skemtilegur og vel sótt-
ur. Um 200 konur sátu fundinn
og margar nýjar gengu í fjelagið.
Rædd voru ýms fjelagsmál af
miklum áhugá og fjöri, og síðan
fór fram leikþáttur, sem gerður
var góður rómur að. Leikendur
voru frú Marta Indriðadóttir,
Brynjólfur Jóhannesson og Valur
Gíslason.
Þá var fjölrituðu blaði, sem
nokltrar fjelagskonur höfðu ritað,
býtt út meðal fundarkvenna og
lesið upþ úr því. Heitir það
„Hvatning“. í því var m. a.: Grein
um þindindismál, eftir Kristínu
Sigurðardóttur, grein helguð frú
Elínu Zoega, í tilefni af 70 ára
afmæli þeirrar ágætu sjálfstæðis-
konu 5. jan. s.L, grein um konur
og stjórnmál, eftir Soffíu Ólafs-
dóttur, 2 kvæði, eftir Jóhönnu
Guðlaugsdóttur og Sólveigu
Hvannberg o. fl.
Loks sátu koiiur að kaffi-
drykkju og skemtu sjer fram
yfir miðnætti við söng og dans.
Fór fundurinn híð besta fram og
var í alla staði1 hinn ánægjuleg-
asti. Til máls tókn þessar konur :
Guðrún Jónasson, Guðrún Guð-
1 laugsdóttir, Maríft ■ Máaek, Guð-
rún Pjetursdóttir, Elín Zoeg'a,
Sbffía Ólafsdóttir, Helga Mar-
teinsdóttir, Guðný Björnæs, Þur-
íður Bárðardóttir o. fl.
Næsti „Hvatar“-fundur verður
helgaður afmæli fjelagsins, sem
er nú innan skamms, og verðiir
yandað til hans eftir föngum.
Doktorsvörn í gær
FRAMH AF ÞRIÐJU SÍÐU.
ir örðugleikar, sem stafa af þess-
um meinum, gera það nærri ó-
kleift að fara utan, sem er þó ó-
hjákvæmilegt til þess að afla sjer
heimilda til þess, að nokkur mynd
geti verið á slíku verki sem þessu.
Erfiðleikunum á því að fá fjár-
styrk til utanfarar lýsti hann á
þá leið, að þrjú ár í röð hefði
hann sótt um styrk úr Sáttmála-
sjóði og ekkert fengið — nema
ueitún. En þó fór svo að lokum,
að hann fjekk styrk, sem nægði
honum til að geta dvalið tvo
mánuði í Kaupmannahöfn, en til
Svíþjóðar gat hann ekki farið.
Tildrög ritgerðarinnar væru
þau, að hann hefði á námsárum
sínum mótast svo mjög af nýguð-
fræðinni, að hann teldi það elcki
vansalaust, að „fyrsti nýgnðfræð-
ingurinn á Norðurlöndum", eins
og hann kallaði hann, fjelli í
gleymsku og dá. Máli sínu lauk
hann með því að þakka Háskól-
anum fyrir veittan styrk, og guð-
og.
ríks Albertssonar væri tekwa
gild.
Er hann því orðinn doktor í
guðfræði.
Stefán V. Snævarr.
Fæðingum fækkar
Síðasti dagurinn í Dagsbrúnar-
kosningunum er í dag. Kosningin
fer fram í Hafnarstræti 21. Kosn-
ingin hefst kl. 9 f. h. og er til kl.
10 e. h. Sjálfstæðismenn! Kjósið
snemira í dag og munið að ykkar
listi er
C-LISTINN.
HESSIAN
L.
margar teg., Bindigarn, Saumgarn, Merkiblek, Salt-
pokar, Ullarballar, Kjötpokar, Gotupokar, Fiskmott-
ur o. fl. fyrirliggjandi.
ANDERSEN
Hafnarhúsinu. Sími 3642.
fræðideildinni fyrir velvilja
slrilning á þessu máli.
Þegar doktorsefnið hafði lokið
máli síúu, tók aðalándmælandi til
máls. Ástæður guðfræðideildar-
innar til þess að taka ritgerðina
hæfa til varuar sagði liann vera
þær, að efni hennar væri svo sjer-
stætt, að það væri vel þess virði
að það væri tekið til vísindalegr-
ar rannsóknar. Ennfremur væri
meðferð höfundar á efninu, slík,
að hann varpaði nýju ljósi yfir
lærdóm Magnúsar og vísindastarf.
Ymsa fleiri kosti nefndi hann við
bókina, en ltvað það þó frekar
sitt hlutverk að teíja upþ gall-
iana. Hann benti á það, að höf-
un'dur væri ekki nógu nákvæmur
í tilvitnunum sínum, og teldi það
jafnvel álit heillar þjóðar, er
stæði í einni blaðagrein. ^nnfrem-
ur skorti það á, að nægileg grein
væri‘gerð fyrir æfiferli Magnúsar,
t. d. ástalífi hans og dranmum.
Mjög hefði það verið æskilegt, að
gerð hefði verið grein fyrir þeim
guðfræðiritum, er Magnús Eiríks-
son hefði stuðst við. Enn taldi
hann vanta skrá yfir öll rit Magn-
úsar. Aðdáun höfundar á Magn-
úsi kvað hann svo mikla, að hún
drægi úr ' vísindalegri gagnrýni
hans. Að lokuin þakkaði hann
fyrir bókina um hann.
Doktorsefnið svaraði andmæl-
anda, og kvað það afsökun sína
fyrir því að hafa ekki tekið með
meira efni, að þá hefði bók sín
orðið mikils til of löng og kostn-
aðurinn sjer ókleifur við útgáfn
hennar.
Annar andmælandi fann ritgerð
doktorsefnis það helst til lýta, að
andstæðingar Magmisar væru
ekki sýndir í rjettu sögulegu
Ijósi, heldnr í spjespegli hans. Þá
væri sumstaðar borið oflof á
Magnús. En að vísu hefði hókin
orðið skemtilegar rituð fyrir það,
hve hrifning höfundarins væri
mikil.
Doktorsefnið svaraði með því að
gera nánar grein fyrir afstöðu
sinni til guðfræðiskoðana Magn-
úsar og persónu hans.
Skömmu eftir það er athöfn-
inni lauk, kváðu kennarar guð-
fræðideildarinnar npp þann dóms-
úrskurð, að doktorsvörn síra Ei-
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
til og frá landinu getur fólkS’-
fjölgunin orðið ýmist meiri eða
minni. Þegar litið er á tíma-
bilið 1916—30 í einu lagi mun-
ar þetta þó sáralitlu, að eins t
rúml. 100 manns, sem ættu að
hafa flust frá landinu umfram
tölu innfluttra til landsins, en
á einstökum árum er munurinn
töluvert meiri til beggja handa..
ÞFLUTNINGUR
ÚR LANDI
Fyrstu árin eftir 1930 er
fólksfjölgunin hinsvegar tölu-
I vert meiri heldur en viðkoman
j samkvæmt skýrslum um fædda
og dána hvort sem það nu staf-
ar af því, að mannflutningar til
landsins hafa aukist eða þá áð
manntölin hafa verið nákvæm-
ari og náð í fólk, sem áður
hefir fallið úr manntali. Árin
1934 og 1935 er mannfjölgunin
hjerumbil jöfn mismunurinn á
tölu fæddra og dáinna, aðeins
lítið eitt minni, en árin 1936
og 1937 er hún aftur á móti
töluvert minni, svo að samkv.
því hafa fleiri flust þau ár út úr
landinu heldur en inn í það'.
í eftirfarandi yfirliti er sam-
anburður á mannf jölguninni
samkvæmt skýrslunum ui»
fædda og dána og samkvæmt
manntölunum síðustu árin*,,‘ ðu
Fœddir ,mp-
1931 .......
1932 .......
1933 .......
1934 .........
1935 .......
1936 .......
1937 .........
Fjölgun samkv.
fram dána
1,527
1,503
1,372
1,416
1,149
1,304 *
1,048
rn onntali Misœumw
1,726 + 199
1,711 + 208
1,811 + 439 f
1,390 -i- 26
1,127 -i- 22 ;
1,078 -4- 226
812- 236
Þetta sýnir, að ef manntölim
eru jafnnákvæm, þá hafa náL
850 manns flust til landsins á
árunum 1931.—33 umfram þá,
sem farið hafa burt af landinu,
en á árunum 1934—37 hafa
rúml. 500 mar ns farið af landi
burt umfram þá, sem inn hafa
flust.
VATNAVEXTIR í
DANMÖRKU.
Khöfn í gær. FÚ.
Agötum í Álahorg er nú farið
liúsa á rnilli í róðrarbátum,
vegna vatnavaxta.
Tjón hefir orðið mikið af
vatnavöxtum á Vestur-Jótlandi.
Er talið, að flætt hafi yfir svæði,
sem er um 10.000 tunnur lands
að flatarmáli. Vatnavextirnir á-
veigaminni, en oft hefir áður ver-