Morgunblaðið - 08.02.1939, Page 5

TÆiðvikudagiir 8. febr. 1939,
m
Mesta skemtunin er að
vinna segir 100 ára konan
ASalmálgagni ríkisstjórnar-
innar, Tímanum, hefir
sýnilega fundist að full þörf
væri á, að einhver skýring
íylgdi hinum loðnu ályktunum,
sem aðalfundur miðstjórnar
Framsóknarflokksins sendi frá
sjer. Fara því ritstjórarnir á
stúfana í síðasta ,,leiðara“
blaðsins. Þar segir m. a. svo um
ályktunina viðvíkjandi sjávar-
útveginum:
„Því er slegið föstu, að sjáv-
arútveginum verði að veita að-
stoð, en þó jafnframt sett það
ófrávíkjanlega skilyrði, að hin-
um skuldugustu útgerðarfyrir-
tækjum verði komið á heilbrigð
.an grundvöll, þannig að þeirri
hjálp, sem þeim verður veitt,
verði ekki á glæ kastað“.
í raun og veru eru menn litlu
nær, þrátt fyrir þessa skýringu.
!Hjer segir ekki annað eða
meira en það, að veita verði
sjávarútveginum aðstoð. En
liver sú aðstoð verði segir ekki.
Ennfremur segir, að sett verði
jþað „ófrávíkjanlega skilyrði“
fyrir hinni veittu aðstoð, að
hinum „skuldugustu fyrirtækj-
um“ verði komið á heilbrigðan
grundvöll. Með öðrum orðum:
Útvegurinn fær enga aðstoð
.frá hinu opinbera, fyr en það
hefir sýnt sig, að hann er kom-
nin á „heilbrigðan“ fjárhags-
legan grundvöll.
★
En er nú ekki þetta skilyrði
sama og að segja berum orðum,
.að útvegurinn £ái enga aðstoð?
Er fjárhagur útvegsins þannig
yfirleitt, að sagt verði með
sanni, að hann sje heilbrigður?
Eða hvað eiga Tímamenn við
með orðunum „heilbrigður
grundvöllur“? Geta þeir átt við
annað en það, að útgerðarfyr-
irtækin sjeu þannig stæð, að
jþau eigi fyrir skuldum?
En ef svo er, að ekki sje að
vænta neina aðstoð eða hjálp
þeim útgerðarfyrirtækjum til
handa, sem ekki eiga fyrir
skuldum, þá er alveg eins hægt
strax í dag að segja það hreint
út, að hið opinbera ætli ekkert
að gera til viðreisnar útvegin-
uim. i
Það er ekkert leyndarmál, að
"þannijy er komið fjárhag út-
vegsins, að mikill meirihluti út-
■gerðarfyrirtækj a í landinu á
(ekki 'fyrir skuldum, ef ganga
ætti að þeim nú í dag og gera
fyrirtækin upp. Allir, sem ein-
Fhver kynni hafa haft af málum
tútvegsins vita, að svona er á-
standið.
Sjálfur atvinnumálaráðherr-
ann hefir undanfarið starfað í
milliþinganefnd til að athuga
fjárhag togarafyrirtækjanna
Ráðherrann veit vel, að þeirra
fjárhagur er þannig, að aðeins
fá fyrirtæki eru svo vel stæð, að
þau geti talist eiga fyrir skuld-
um.
Ef að Framsóknarflokkurinn
hefir einhver úrræði á prjónun-
um til þess að koma þeim út-
gerðarfyrirtækjum, sem ekki
eiga fyrir skuldum á heilbrigð-
an fjárhagslegan grundvöll, þá
er gott eitt við því að segja.
Þannig var farið að hjer á ár-
unum, þegar erfiðleikarnir
steðjuðu mest að bændum. Þá
var stofnaður Kreppulánasjóð-
ur, þar sem bændur fengu full
skuldaskil. Þá var ekki um það
spurt, hvort bændur ættu fyrir
skuldum, heldur var reynt að
hjálpa öllum, eftir því sem efni
og ástæður stóðu til.
Ekki er sennilegt, að það sje
þetta, sem vakir fyrir þeim
Tímamönnum nú, heldur mun
meining þeirra vera hin, að
gera þau útgerðarfyrirtæki upp,
sem ekki eiga fyrir skuldum.
Það er m. ö. o. nákvæmlega
sama hugsunin og kom fram
hjá sósíalistum hjer um árið,
þegar þeir settu það skilyrði
fyrir aðstoð eða hjálp til tog-
araútgerðarinnar, að þau fyrir-
tæki yrðu gerð gjaldþrota, sem
ekki reyndust eiga fyrir skuld-
um.
Nú vita allir, að ef þessu væri
stranglega fylgt, myndi það í
framkvæmdinni þýða, að meiri-
hluti allra útgerðarfyrirtækja á
landinu yrðu gerð gjaldþrota.
En yrði það þá ekki sama og
að leggja í rústir þenna aðalat
vinnuveg þjóðarinnar, sjávarút
veginn? Og er hugsanlegt að
bankarnir gætu staðist slíkt
hrun?
★
Nei, ef Alþingi ætlar að
hjálpa sjávarútveginum, verð-
ur sú hjálp að verða almenn,
og alveg án tillits til fjárhags
einstakra útgerðarfyrirtækja.
Það verður að vera algerlega á
valdi bankanna að segja til um
það, hvenær gera skuli upp
þetta eða hitt fyrirtækið. Það
virðist líka óþarfi fyrir núver-
andi stjórnarflokka að vera að
blanda þessu saman, hjálpinni
til útvegsins alment og uppgjöri
einstakra fyrirtækja, þar eð
þessir flokkar hafa yfirstjórn
bankanna í sinni hendi og geta
þar tekið þá ákvörðun, sem
þeim sýnist.
„Jón Sigurðsson var farinn að
heiman frá Rafnseyri, þegar jeg
fór að stálpast — en jeg man eft-
ir föður hans er hann kom að
húsvitja. Eitt sinn var í fylgd
með honum grannleitur piltur,
sem síðar varð sýslumaðurinn
okkar hjerna, hann Jón Thorodd-
sen í Haga á Barðaströnd“.
Þorvaldur Friðfinnsson verk-
smiðjustj. á Bildudal heimsótti
nýlega Elísabetu Árnadóttir, er
varð hundrað ára þ. 10. jan.
I nst í Bíldudalskauptúni niður við sjóinn
* stendur snotur bær, sem heitir Nes.
Þar á hún heima gamla konan hundrað
ára, Elísabet Árnadóttir. Þangað fór jegj
um kvöldið kl. að ganga 9
til þess að hafa tal af henni.
Með hálfum huga barði jeg þar
að dyrum, því jeg gat búist við
að svo háöldruð manneskja væri
gengin til hvílu, þegar svo var
orðið áliðið dags.
Dótturdóttir gömlu konunnar,
Elísabet að nafni, kemur til dyra.
Jeg býð gott kvöld og spyr, hvort ”
gamla konan sje á fótum. Hún
segir svo vera og spyr jeg þá,
hvort jeg megi fá að rabba við
hana stundarkorn. Það var guð-
velkomið. Leiddi Elísabet yngri
mig síðan til baðstofu, þangað
sem gamla konan sat á rúmi sínu
og hlustaði á útvarpið.
— Komdu sæl og blessuð, segi
jeg, og óska þjer til hamingju
með þitt óvenjulega nýliðna af-
mæli.
— Þakka þjer fyrir, sagði
gamla konan, lágum en skýrum
Elísabet Arnadóttir.
við hundrað ára gamlar mann-
eskjur.
— Hann vill náttúrlega að jeg
segi eitthvað skrítið, segir gamla
konan, og gletni bregður fyrir í
augurn hennar. En jeg vil ekki
láta hafa neitt slíkt eftir mjer.
romi.
Jeg stóð dálitla. stund á gólf-
inu fyrir framan hana, og virti
fyrir mjer þessa háöldruðu heið-
urskonu. Jeg fyltist lotningu yfir
því að standa þarna augliti til
auglitis við 10 áratugi. Mikil lífs-
reynsla hlýtur að hafa safnast
fyrir lijá þessari konu öll þessi ár,
hugsaði jeg með sjálfum mjer. En
gamla konan rauf þögnina og
sagði:
— Hver er nú þessi maður?
Sagði jeg henni nafn mitt, og
hvaðan jeg væri ættaður — úr
Borgárfirði.
— Ekki þekkí jeg það neitt,
sagði hún, sem vonlegt er, því
þangað hefi jeg aldrei komið. En
jeg hefi oft lieyit talað um Borg-
arfjörð. Það kvað vera fallegt
þar.
—- Annars var nú erindi mitt,
sagði jeg, að fá þig til þess að
segja mjer eitthvað um þína löngu
æfi. Því ritstjóri Morgunblaðsins
hringdi til mín í síma og bað mig
að ná tali af þjer og spyrja þig
hvað á daga þína hefir drifið.
Hann vill svo fá að birta það í
Mjer blöskrar
þessi aldur“.
— Hvernig finst þjer það að
vera orðin svona gömul?
— Blessaður vertu, jeg er hálf
hrædd við þennan aldur, mjer
blöskrar hann.
— Ertu fædd og uppalin hjer í
Arnarfirði ?
— Já. Jeg er fædd að Gljúfrá,
sem er annar bær innan við
Rafnseyri. Foreldrar mínir vorú
þau Árni Pjetursson, ættaður frá
Ketildölum, hjer sunnanvert við
fjörðinn. Hann var þjóðhagasmið-
ur og vefari ágætur. Móðir mín
hjet Sigríður og var Ingimundar-
dóttir. Hún var ættuð úr Dýra-
firði.
Yið vorum 9 systkinin, en 3
dóu í æsku. Við erum tvær systur
á lífi, Þóra Jónína og jeg. Hún
er rúmlega níræð. Hún á heima
hjá dóttur sinni að Kotnúpi í
Dýrafirði.
— Hver er elsta manneskjan,
sem þú manst eftir í æsku?
— Það mun hafa verið lang-
amma mín Elísabet, sem jeg heiti
í höfuðið á. Hún var hjá foreldr-
um mínum er jeg man fyrst eftir
mjer. Hún var fædd árið 1764.
Hún var ættuð úr Steingríms-
firði. v
— Hve lengi varst þú svo á
Gljúfurá?
— Jeg var þar til tvítugsald-
urs, en fluttist þá með foreldrum
mínum að Rauðstöðum. Við höfð-
um verið hvött til að fara þangað.
Guðmundur Arason ríki, sem
kallaður var og bjó að Auðkúlu,
átti Rauðstaði og Borg. En hann
mun hafa gefið Ólafi tengdasyni
sínum Rauðstaði, en Kristjáni
syni sínum Borg. Kristján var afi
Árnasonar yfirfiskimats-
I fyrir, að hægt ev að birta samtal manns og þeirra systkina. Hann
var sjómaður góður og oft í vöð-
um. Hann reri líka oft á vertíð
um úti í Verdölum. Þar var oft
erfið sjósókn í þá daga. Þegar
þeir komu úr verinu á vorin var
oftast lagt af stað á föstudaginn
fyrir hvítasunnu og barið inn á
Bíldudal. Þangað komu þeir á
laugardagskvöld og um hádegi á
hvítasunnu heim. Það þætti erfitt
nú á dögum, þegar þetta er far-
ið á 4—5 tímum á trillubát.
Álöffin á Kópavík.
— Var þá aðalútræði frá Ver-
dölum ?
— Já, og í Kópavík. En jeg
held að útræði hafi lagst að mestu
leyti niður þaðan, eftir að Bjarni
heitinn Símonarson frá Dynjanda
druknaði, blessuð mannskepnan.
Þaðan áttu allir að vera farnir
heim áður en 12 vikur voru af
sumri. Ef útaf var brugðið áttu
þeir, sem fóru ekki eftir þessu,
að verða fyrir einhverjum slys-
förum. Eða svo var sagt. Bjarni
tafðist eitthvað þar út frá. Jeg
held hann hafi verið beðinn að
smíða utan um dáinn mann, svo
hann gat ekki komist af stað í
tíma, enda druknaði hann þá,
blessunin.
Leifur hepni
og Bandaríkin
Hill, þingmaður úr flokki
Demokrata fyrir Was-
hingtonkjördæmi í Bandaríkj-
unum, hefir á þingi Bandaríkj-
anna borði fram frumvarp, sem
heimilar Bandaríkjaforseta að
lögskipa 9. október sem minn-
ingardag Leifs hepna, þess
manns, er fyrstur hafi fundið j blaði sínu. Það kemur ekki oft! Sveins
Ameríku. (F.Ú.).
Skemtiferð
fyrir 80 árum.
— Hvert hefir þú komist lengst
lijeðan út úr firðinum?
— Það var þegar jeg fór til
ísafjarðar. Síðan eru nú um 80
ár. Þá var jeg um tvítugt. ViS
fórum gangandi. Þetta var eins-
konar skemtiferð. Jeg gisti á
Þingeyri hjá Thornsen kaupmanni
yngra, Edvard Thomsen.
Síra SigurÖur á Rafnseyri.
— Manstu nokkuð eftir Jóni
Sigurðssyni forseta?
— Nei. Ekki man jeg það. ITann
hefir víst verið farinn að heiman
þegar jeg fór að stálpast. Jeg
man vel eftir föður hans, sr. Sig-
urði á Rafnseyri, þegar hann kom
að húsvitja að Gljúfrá. Eitt sinn
FRAMH Á SJÖTTU SÍÐU.