Alþýðublaðið - 20.03.1929, Blaðsíða 2

! 1 r : "i ' i ALKÝÐUBLAÐIÐ
| ,í';mur út á hverjum virkum degi,
j Ifgreitila i Alþýðuhúsinu v?>“
| HverfisgötiJi 8 opin írá kl. 9 örd,
| til kl. 7 síöd.
5 tikÆaiala á ssma aíaö opin ki.
j SVa—lO*/* árd. og kl. S-9 síðd.
j SiraBr: 9S8 (aigreiðsianj og 2394
1 (skrifstofan).
j VerSHag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
j Ksánuöi. Auglýsingarverðkr.0,15
< hver mm. eindálka,
j p2PeRÍ8ffliið3a: Aiþýðuprentsmiðjan
j (i sama húsi, simi 1294).
íhald og raímagn.
Eins og marg&innis heíir veráð
sannað tmdanfarið hér í bliaðiilmi
er öfiun, nægrar og ódýrrair raf-
orku handa Reykjavíkurbæ
stærsta og pýöingarmesta veli-
ferðarmál íbúa Reykjavíkur.
Undanfarna mánuði hefiir staðið
hörð barátta um imiálið mil’li AI-
þýðuflokksinis og Ihaldsflokksins.
Lagði íhaldsftokkuriinin hér alla
krafta sfna fram til að tefja fyrir
málinu og eyðieggja það. Morg-
únblaðið f|Utti hverja greinina á
fætur annari til að sanna hver
geypiviitleysa það væri að Rvík-
urhær réðist í að vdirkja Sogið,
Tvisvar sinnum feldu íhaldsmsnn
í bæjaxstjórn tillögu um að hefj-
ast handa á þessu ári um virkj-
unina. Borgarstjóri Knud Zimsen
reyndi fyrst með ýmsu móti að
tefja nauðsynlega rannsókn máls-
ins. Þegar rannsóknin síðan lá
fyrir, véfengdi borgarstj'óri hana
og taldi eigi málið fullxannsakað.
Alt ástæðulaust, að ernis stilað
upp á það að tefja miálið.
Þótt ihaldsmiehn yrðu í fyxra
isuimar að láta undan þunga al-
menningsálitsins og samþykkja á-
lýktanúr í bæjajstjörn, sem áttu
að þýða sama sem það, að bær-
inn réðist í virkjun Sogsins taf-
arlaust, og að borgarstjöra væri
í júlíbyrjuni f|dið að leita fyxir
sér um 6 milljóna króna lán í
því skyni tafarlaust, gerðu í-
haldsmenn ekkert í málinu í 3
mánuði og borgarstjórx leitiaði ekfci
fyrir sér um néi(fet lán. íhaldsmenn
höfðu um þær mundir mjög á
oxði að ómögulegt væri aö fá fé
til virkjunarinnar. Þegar mér svo
tókst í ágúst í fyxra sumar að
útvega tilboð um alt að 6 millj-
óna marka lán til virkjuharinh-
ar hjá stærsta rafvirkjuniarfélagi
heimsms, þýzka félaginu A. E. G.,
með beztu kjörum, sem þá var
hugsainilegt að bærinn gætii fengið
á slíku láni, sem sé heimsmark-
aðsvöxtum af þess kon-ar lánum
á þeim tíma, sem lánið skyldi
taka, þá snýst borgar.stjóraklíkan
öfug við, lætur Mo.rgunblaðið
telja lánistilboðið mjög óhagstætt
og flytja hverja lýgina annari
verri í þeirri veru að spilla fyriir
því, að þessi leið yrði farin til
úrlausnar á málinu.
Boxgarstjóri, sem var utanlands
í október, gat ekki sýnt neinh
árangur af för sinnii, hvorki i
þessu efúi né öðrum. Hann hafði
þó átt tal við A. E. G. og annað
þýzkt félag, og fengið alt það
staðfest, hjá A. E. G., sem áður
hafði verið um talað. Frá hinu
félaginu, er hann átti tal við, hefir
síðan komið lánstilboð, sem telja
verður mun óhagstæðara en ti]>-
boð A. E. G. Annars var ekki
von á að borgarstjóra yrði neitt
ágengt um fjáröflun til virkjun-
arinnar vegna þess, að hanra hefir
hvað eftir annað lýst yfir beinum
fjandskap við virkjun Sogsins og
fFiefir í þeirri veru látið gera upp-
drátt af sm|ávi,rkjun við Elliða-
árnar, dýrri, ótryggari og aiger-
lega óifullnægjandi.
Öll þessi mótspyrna Ihalds-
flo'kkiSins á móti virkjun Sogs-
ins er bæjarbúum því óskiljanr
,legri, sem rafstöðin við Elliða-
árnar er nú þegar orðin alt of
líjtil, svo til hreinustu vand.r,æða
horfiT á næsitu árum. Þegar svo
íhald.sfílokkuriinn riðlaðist undir
þunga almeniniingsálitsiins um mál-
ið í jianúar í vetur og sá hálfi
sigur vanst í málinu, að bæjar-
stjórn samþykti að .kaupa heppi-
legasta vatnsaflið í Soginu, var
það skýrt látið fylgja með sam-
þykkiniu á kaupunum, að ekki
væri meiningin að kaupa vatns-
aflið tíl að virkja þiað, heldur
líklega til að eiga sár til gamans,
eins og BíldsfeTlskvíslarnar frægu,
sem Jón Þorláksson lét bæinn
kaupa um það leyti, sem hann
var að bjóða sig fram til þing-
mensku í Árnessýslu árið 1917.
Álmenningsálitið í b.ænum
heimtar tafarlausa virkjun Sogs-
injs og mikil hreyfing hefiir komið
á hugi manna í nærsveituim
Reykjavjkur, t. d. í Árnessýsliu:,
um að hrinda virkjuninni í fram-
kv.æmd. Að heita má í hverjum
Ibreppi í Árnessýslu hiafa einn eða
fleiri trúnaðarmenn verið kosnir
til að vinna að framgangi máls-
ins.
Af því, sem að framan segir um
aðgerðir ihaldsflokksiins í Reykja-
vík í rafvirkjunarmálunum, er
það nokkur furða. að formaðuj
íhaldsflokksins, Jón Þorláksisiori
alþm. gjkuli í greinargerð um
frumvaxp til laga um raforkuveit-
ur, sem bann og aðnir landskjörn-
ir íhaldsmenn flytja, kalla virkjun
raforku og þá jafnframt virkj-
un Sogsins, ,,,mik.ið framfaramál“.
Batnandi manni er bezt að lifa.
Jóni Þorlákssyni, hefði átt að
vera innan handar, sem formlanni
Ihaldsflökksins, að hafa þau á-
hrif á fulltrúa íhaldsins í b,æj-
arstjó.rn Rvjkur, að þéir hefðu
samþykt en ekki felt tvjsvar til-
lögu frá jafnaðarmönnum um að
Rvík réðist í virkjun Sogsin-s.
Aunaðhvort eru áhrif J. Þ.
á bæjarfulltnúa Ihaldsflokksins i
Reykjavík lítil eða áhuginn er ný-
vaknaður, og stendur sú vakning
þeirra landskjörnu íhaldssálna
máske í sambandi viö lireyíingu
þá, sem þeár hafa fundið að kom-
in var á bændur ausianfjálls ura
að ýta á eftir framkvæmdum um
virkjun Sogsins, sem er eigi siður
lífsnauðsynjamál fyrir sveitirnar
austanfjalls en Reykjavík og
Hafnarfjörð.
Það sem felst í nefndu frv.
landskjörnu íhaldsmannamia um
rafo,rkuveiíuT utan kaúpstaða, er
því miðux sára lítið og fátæklegt.
Það eina, sem segja má að fyrir-
sjáanlegt sé að nokkru liði muni
koma, er ríkisstyrkuninn til leiðsl-
anna, en það hefir alt af verið
sjálfgefiið að ríkið myndi styrkja
sveitirnar til að leggja raforku-
taugar frá stóru orkuverunum út
í héruðim. Ölf fyrármæli frum-
varpisins um leiðbeinmgu og
rannsókmr liunnáttumanna eru
meira og minna út í loftið, ef
það er þá ekki að eins eimhver
samúð hjá J. Þ. með einhverjum
verkfræðingum, sem fengju þarna
fasia atvinnu. Það er sem sé mjög
erfitt að gera mikla og áreiðan-
lega útreikniiinga um sölwmögu-
leika og arðvænleik stórxa raf-
orkustöðva annars staðar en þar,
sem reynsla er fengin um notkun-
ina. Héx á Islandi er engin
reynsla fengin uígn kmipstgSa um
það, hvernig stórar rafoírku-
stöðvar geti boriið sig.
Nei, ef J. Þ. og félögum hans1
v,ar alvara með að „hriinda af
stað undirbúniingi og framkvæmd-
um í þiessu mikla framfaramáli“
eins og greinargerð frv. orðar
þ.að, sem að gagni gætá orðiði,
þá áttu þiesslr áhrifamiklu íhalds-
þingmenn að láta flokksmenn
sína í bæjiarstjórn Reykjavíkur
samþykkja að . ráðast tafarl'aust
i virkjun Sogsins, vegna þeisa, að
eins og Sogsstöð sú, se.m ráðgert
er að Rvíkurbær byggi, verðiur
eftir áætlunum úr garðii gerð,
verður meira en nóg afl aflögu
handa að segja má öllu Suður-
landsundirlendinu og Vestmanna-
eyjum. Ef Sogsstöðin væri orðin
fullgerð að 3—4 árum liðnum,
væri þá strax hægt að leggja
orkutaugar út um sveitirnar, og á
örskömmum iima myndi fást
reynslp um hver yrði notkun
sveitahæja alment o. s. frv. Þeissi
r.eynsla vrðl mjög mifcils virði
vegna þess, að raíorkan úr Siogs-
stöð Reykjavíkur verður væntan-
lega mjög ódýr, svo notkun al-
mennings til sveiita, þar sem orku-
taugar frá þeirrii stöð gæíu legið
um, myndi mjög fljótt ná há-
marki. Með þessu er ekkii sagt að
útreiknitngar verkfræðinga, eiins >og
gert er ráð fyrir þeim í frv. væru
einsMs virði, en sé það mieiiniing
ílutningsm. frv., að hrinda raf-
iiýsiuguog -hiiturn sveiíanna áleiðis',
eiga þeir ekkert betra ráð en að
vinna af alefli að tafarlausri
byggingu hinnar fyrirhuiguðu
Sogsstöðvar Reykjaví'kurb.æjar.
Jóni Þorláks,sy,ni alþm., for-
ma,n.ni íhaldsflokksins verður gef-
ið tækifæri til ,að gera. . þetta
„mikla framfaramál“ ac vefuleika.
er tillaga um várkjun Sogsins
verður borin fram á næstunni í
bæjarstjórn Reykjavíkur.
Siguröur Jónaasan.
Á fundi rafmagnsstjiórnar í gær
bar Sigurður Jónasison fram svo-
hljóðandi tillögu:
„Rafmagnsstjórn leggur til við
bæjarstjórn, að hún samþykki nú
þegar að byggja 10—15 þús. hest-
afla raforkustöð við Efra-Slog'ið
til orkuframleiðsliu fyrir Reykja-
víkurhæ og verði byrjað á bygg-
ingunni á þessiu ári.“
Tillagan var feld með 2 atkv.
(P. Halld. og Zimsens) gegn einu.
Tillaga þessi liggur fyíiT hæjarf-
stjórnarfundinum á morgun.
látið vinos kMrimannsverb»
Sem betur fer er það nú fremur
sjaldgæft hér í Reykjavík, að
kvefnfólk sé látið vinna þunga-
vinnu, en þó mun það brenna við
délítið, að noitaður sé hinn ódýr-
ari vihnukraftur kvenfó,llks við
það, sem karlmenn ættu að gera.
Mér er sagt að hjá „Ðverg“ séú
nú að eins 3 karlmenn auk verlk-
stjóra, við vinnu, sem í raun Og
veru ættu 4—5 karlmenn að verg
við. Er þetta satt?
D ags b rún :irma Gur.
VefkanannabAstaðlr.
Jvað segií' tolarsílómin?
Þar eð leitað hefir verið um-
sagnar biæjarstjörnar Reykjavíkur
um frumvarp Héðins Valdimars-
sonar um verkamannabústaði, fóll
hún fjárhagsnefnd sinni að at-
huga málið. Hefir fjárhagsnefnd-
in nýlega haldiið fund, Qg kömu
þar fram tvær tillögur um það. Er
önnur frá Pétri Halldórssymi og
styður Knútur biorgarstjóri hana.
Þetta eftirtektarviexða ihaldsfóst-
ur er þannig: „Bæjarstjórhin á-
lítur, að liöggjöf sem þessi verði
ekki til almenningsheila og ræð-
ur alþingi frá að gera frumvarpið
að lögum.“
í annan stað flytur fuilltrúi Al>
þýðuflokkSiinis í nefndinni svo
hljóðandi tilögu, gagnstæða ti'l-
lögu Péturs:
„Bæjarstjórniin álítur, að löggjöf
se,m þeissi verði til almsnnihgs-
heOla og ræður alþiingi til að
gera frumvaxþið að löigum.“
Jón Ólafsison var ekki á fundi,
en í fyrra lýsti hann yfir því á
alþingi, að hann myndi fylgjá
slíku frumvarpi. Fimti maður í
nefndiwnii er Þórður Sveinsson
læknir.
Tillögur þessar koma fyrir hæj-
arstjórnarfund á morgun. Ættu
alþýðumenn að fjölsiækja fund-
inn og gefa sérstaklega gætur að