Morgunblaðið - 29.07.1939, Qupperneq 5

Laugardagur 29. júlí 1939.
*
j
■ — JPfargttttMn&tð —■■
ÖtKef.: H.f. Árvaku®, Heykjavlk,
Rltstjörax: Jön KJartanno» o< Valt^T MotáMna
AuBlýsingar: Árnl Óla.
Ritstjórn, auKlýal»i«&r off afarreiBala: Amturitnetl H. — Blml 1*00.
Áskriftargjaid: kr. S,0ð á n&BaOi.
í lausasölu: 15 aura etatakiö — 26 aura a>eð I^acéók.
TRJÁGARBURINN VIB TJÖRNINA
Reykvíkingar hafa verið
seinir til þess að festa'
trúnað á, að trjágróður geti
þrifist og dafnað hjer í bænum.
Hafa þeir getað styrkt vantrú
sína á ýmgum staðreyndum.
Daglega hafa þeir haft fyrir
augum aukvisagróður hjer og
J>ar í bænum, kræklótt trje, er
lítið sem ekkert vaxa, standa
í stað að heita má árum eða
-áratugum saman. Svo er lofts-
Jagi kent um, skakviðrum, vetr-
■arblotum eða einhverjum öðrum
'óviðráðanlegum ástæðum. Þang-
að til það kemur upp úr kafinu,
að þar sem jarðvegurinn er
sæmilega undirbúinn eða góð-
oir, þar sem sett eru niður trje
:af góðu kyni, og þau fá nokk-
■urnvegin umhirðu, þar vaxa þau
og dafna alveg eins vel eins og
annarsstaðar á voru landi Is-
iandi, á þeim stöðum, sem mest
eru rómaðir fyrir gróðursæld:
En einn er sá staður hjer í
bæ, sem enn í dag ber sjerstak-
iega -vantrúnni vitni, og það er
skemtigarðurinn við Tjörnina.
Nú gætu menn litið svo á, að
: það gerði ekki mikið til, þó gróð
' ursetning trjáa mistækist á
þessum stað, ef vel tekst nægi-
lega víða annars staðar. En
þetta er ekki rjett. Þarna er
stærsti skemtigarður bæjarins,
garður sem er vel til þess fall-
inn að mörgu leyti að vera úti-
skemtistaður. Hvergi í bænum
myndi ’þroskamikill trjágróður
Ttjóta sín eins vel eins og þarna.
Hvergi myndu bæjarbúar geta
éflt trú sína betur en þar á
möguleikum trjáræktar, ef hún
„á annáð borð tækist þar vel.
Þegar athugað er, hve árang-
turinn á ræktuhartilraununum
|>arna er lítill og ljelegur, má
•gera ráð fyrir, að ernhver sjeu
:þau skilyrði þarna, sem geri
drjáræktina eitthvað erfiðari ein
mitt þarna, en víða annars stað-<
•ar í bænum. En það er alveg
■ómögulegt annað en að þá erf-
liðleika .sje hægt að yfirvinna.
★
Áhugasamir menn hjer í bæ
'Jhafa komið á fót Skógræktar-
fjelagi, sem, kunnugt er. Það fje
llag hefir trjáræktarstöð suður
í Fossvogi. Þar er alið upp all-
mikið af trjáplöntum og þrífast
iþær þar yfirleitt vel. En sá er
gallinn á, að altof fáir sjá þann
gróður og sækja þangað kunn-
leik á trjáræktinni.
Þar eð fjelagsskapur þessi
vinnur að þjóðþrifamáli, þar
sem skógræktin er, vill stjórn
fjelagsins eðlilega fá styrk til
starfseminnar af opinberu fje,
svo hægt verði m. a. að vinna
meira við trjáræktina í Foss-
vogi.
En mikið hentugra væri að
breyta hjer um vinnuaðferð. Að
hin áhugasama stjórn Skógrækt
arfjelagsins tæki að sjer Tjarn-
argarðinn, fengi hann til um-
ráða, spreytti ,sig á því, að
koma þar upp þroskamiklum
trjágróðri. Betri auglýsingu
gæti fjelagið ekki fengið fyrir
starfsemi sína. En bærinn gæti
látið fjelaginu í tje fjárstyrk
sem því svaraði er bærinn nú
kostar til viðhalds á garðinum
— og vel það ef árangur af
þessari tilhögun reyndist góður.
Á þann hátt gætu báðir aðilar
haft hag af þessum viðskiftum,
bæði bærinn og fjelagið. En
Skógræktarfjelagið yrði á
þenna hátt fyrir Reykjavíkur-i
bæ, það sama sem fjelagið
Magni hefir verið og er fyrir
Hafnfirðinga, síðan Magni byrj-
aði sína merkilegu ræktun í
Hellisgerði.
★
Þegar Skógræktarfjelaginu
tekst að koma skemtilegum og
þroskamiklum skógargróðri í
Tjarnargarðinn hjerna, þá mun
það tiltæki gera það að verkum
að vinsældir fjelagsins aukast
mjög í bænum, til mikils góðs
fyrir málefnið er fjelagið vinn-
ur að.
Forstöðumjenn Skógræktar-
fjelagsins hafa vakið máls á því,
og beitt sjer fyrir því, að vernd-
aðar verði þær skógarleifar,
sem enn eru í Elliðavatnslandi.
Yrði það gert með allmikilli
girðingu utan um lítt gróður-
vænlegt' land. Er ekki nema
gott um þá friðlund og ræktar-
semi að segja. En nær væri fje-
laginu, að seilast eftir því, að
fá að því unnið, að í hjarta höf-
uðstaðarins að heita má, kæmist
upp trjágarður, sem yrði hvatn-
ing til allra landsmanna í trjá-'
rækt og til sóma fyrir fjelagið
og höfuðstaðinn.
Samningar Norð-
mannaog Spánverja
Osló í gær F.B.
inn af norsku samninga-
mönnunum, sem sömdu
við Spánverja um nýjan við-<
skiftasamning* segir, að hann
sje ekki ánægður með þann
kvóta sem Norðmenn hafi feng-
ð, að því er saltfisk snertir.
Útflutningsmagnið samkvæmt
samningunum 1936 var næstum
helmingi meira en það, sem nú
fæst leyfður innflutningur á,
samkvæmt hinum nýju samn-
ingum, en það er 100.000 p«' '
ar af saltfiski eða 5000 to: > <:•
verðið 150.000 stpd. og er
magn þegar selt þangað.
Verðið er gangverð á heims-
markaðinum. (NRP).
rjettur maður til námsms, þar
sem Áskell Löve er.
Hann kom hingaö heim með
Gullfossi um daginn, en hefir hjer
stutta viðdvöl. Hann gerir ráð
fyrir að Ijúka námi sínu á 3 ár-
um, í erfðafræði og jurtakynbót-
um.
Erindi lians hingað heim að
þessu sinni er að safna hjer tún-
grösum til að flytja með Sjer til
Svalöf til nánari athugunar þar,
frá sjónarmiði erfðafræðinnar.
—- Hvaða grasategundir ætlið
þjer að taka til þessara rann-
sókna? spurði jeg Áskel í gær.
— Jeg tek fyrst og íremst
Isveifgrös og vingul-tegundir, seg-
I ir hann. Jeg er að gera mjer von-
I ir um, að nákvæm rannsókn á
þessmn túngrösum okkar geti leitt
í ljós merkilega hluti. Útlit er
fyrir, að lijer á landi vaxi sjer-
stök afbrigði þessara grasa, sem
sjeu að því leyti frábrugðin frænd
um sínum í öðrum löndum, að í
sellum þeirra sje meiri litþráða-
fjöldi en alment geiúst.
Þar sem lijer er um að ræða
mikilsvérðan mismun á sjálfri
sellugerðinni, á hverjum frum-
parti plantnanna, gefur að skilja,
að mismunurinn er gagngerður.
Það lítur líka út fyrir, segir
Áskell, að ef plÖntur hafa óvenju-
lega marga litþræði í sellum sín-
um, þá verði þær óvenjulega nær-
ingarríkar, þroskist óvenjulega
fljótt, þoli óvenjulega vel kulda,
>t sjeu yfirleitt hollari fyrir
n og dýr.
— Hafið þjer aðstöðu til þess
er út kemur að rannsaka til fulls
liin íslensku grös; er þjer takið
' með yður?
— Já. Við stúdentarnir, sem
stundum þetta nám, höfum öll
— Hvað hafði Nilsson-Elile pró-
fessor að segja um Island, er liann
kom heim um daginn?
— Jeg átti langt tal við hann,
skömmu eftir að hann kom hjeð-
an. Það sem hann sagði mjer af
ferð sinni var í aðalatriðum þetta:
Það fyrsta sem hann rak aug-
un í var, hve ræktunin er hjer
yfirleitt skamt á veg komin, og
hve geysilega er hjer mikið af
ræktanlegu góðu landi, sem órækt
að er. Hann sá vitanlega ekki
mikið af landinu. En hann fór
austur í Fljótshlíð.
Frá því ferðalagi sagði hann
þetta:
Honum leist afleitlega á Flóa-
áveituna. Hann sagði, að þar væri
illa farið með dýrmætt land. Slík-
ar mýrar ætti að þurka, en ekki
veita á þær vatni. Mýrar Suður-
lands væru góðar til ræktunar —
dýrmæt þjóðareign, þegar þær
væru teknar til rjettrar ræktun-
ar.
Mesta undrun hans hjer vakti
það, hve grösin eru hjer óvenju-
lega græn, jafnvel á óræktarjörð.
Kvaðst hann síst af öllu hafa bú-
ist við svo kröftugum gróðri lijer
í norðrinu.
Þegar austur til Sámsstaða kom
óx trú hans enn á ræktunarmögu-
leikum landsins.
Þá sá hann, að þar hefir tekist
að rækta afbrigði korntegunda,
sem kynbætt hafa verið til rækt-
unar í alveg sjersíökum afmörk-
uðum hjeruðum og lielst ekki eru
ræktuð aimarsstaðar.
Reglan er nú orðið sú, að leggja
aldrei út í það að rækta slílt af-
brigði annarsstaðar en í þeim
heimkynnum, sem þeim eru ætl-
uð.
En að þetta tekst á Sámsstöð-
um sagði Nilsson-Ehle að væri
sönnun fyrir því, hve vel þar er
unnið að kornræktinni, og hve
skilyrði eru hjer rúm til ræktnn-
ar.
I framtíðinni, sagði hann, ad
við íslendingar yrðum að fá okk-
ar sjerstök afbrigði, er hæfa sjer-
staklega íslenskum skilyrðum.
Það þótti prófessornum mjög
slælegt hjer, hve mikið við flytt-
um inn árlega af útsæði. Því
aldrei sagði hann að vel gengi t.
d. kartöflurækt, fyr en útsæði, sem
notað er, væri uppruunið úr sama
hjeraði við sömu skflyrði og það
er notað.
Skógræktin, sagði hann, er hjer
sýnilega á byrjunarstigi. Eu
mikla trú fjekk hann á framtíð
hennar, með g íðu tegundavaB.
Taldi hann t. d. líklegt, að blæ-
öspin ætti hjer mikla framtíð og*
þó sjerstaklega hinir hraðvöxnu
risaaspir, sem fundist hafa í Sví-
þjóð og reynt hefir verið við lítið
eitt hjer. V. St.
iitiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiM
I BRJEF |
nHMHIHIIHHIMNIIMIHtlNmillllin'*
Spjöll á Trölla-
börnum
Hr. ritstj.
kamt fyrir neðan Lögberg
eru einkennilegir goshólar,
sem heita Tröllabörn. Eru þeir
merkilegir frá jarðfræðilegu sjón,-
armiði og mjög sjerkennilegir. Og*
meðal annara furðusmíða náttúr-
unnar á íslandi, sem Friðrik kon-
ungi 8. voru sýnd hjer, voru gos-
hólar þessir. Staðnæmdist konungs
fylgdin þar, er hún kom að anst-
an, en Þórhallur biskup Bjarnar-
son var kominn þangað til móts
við hana og sýndi konungi hól-
ana. Margir vísindamenn hafa líka
farið að skoða þá og þótt mikið
til koma.
Nú fyrir skömmu sá jeg flntn-
ingahíl koma til Reykjavíkur
hlaðinn hraungrýti, og gat jeg
ekki betur sjeð en að það mundi
hafa verið brotið úr þessum gos-
hólnm, kúptar og sljettar hraun-
liellur, eins og eru í hvolfi gíg-
anna. Síðan hefi jeg athugað
þetta betur og kom þá í ljós, að
grunur minn var rjettur.
Jeg vil nú beína þeirri spurn-
ingu til löggæslumanna hvort lög
um náttúrufriðun nái ekki til þess-
ara sjerkennilegu goshóla. Og ef
svo er, þá skora jeg á þá að sjá
um að hólarnir verði friðaðir fyrir
spellvirkjum. F. Á.
Álit prófessors H, Nilsson-Ehle á ræktunarmálum fslands
Hin dökkgrænu túngrös
sjerstæður dýrmætur
grasastofn
Áskell Löve grasa-
fræðingur, segir frá
Hingað kom um daginn
jurtakynbóta- og erfða
fræðingurinn heimsfrægi,
Nilsson-Ehle prófessor í
Svalöf á Skáni. Hann hafði
hjer mjög stutta viðdvöl,
eins og menn muna. En
hann er áreiðanlega meðal
heirra manna, sem mestar
leiðbeiningar gæti gefið okk
ur í ræktunarmálum. Svo
mikil og víðtæk er reynsla
hans oe; hekking.
Gróðrar- og jurtakynhótastöðin
í Svalöf er heimsfræg. Þar hafa
myndast og þaðan hafa breiðst
fit fjöldamörg afhrigði nytjajurta,
er hafa orðið bændum og búalýð
í Svíþjóð og víðar til ómetanlegs
gagns. Svalöfstöðin starfar í sam-
bandi við háskólann í Lundi.
Nilsson-Ehle prófessor hefir nú
látið af kennarastörfum. Eftir-
maður lians er einn af lærisvein-
um hans, Múntzing prófessor. En
ntari'semi bans og kensla er bygð
á starfi brautryðjandans, Nilsson-
Elile, enda heldur liann tilraun-
um og jurtakynbótastarfi áfram
við Svalöfsstöð.
íslenskur stúdent, Áskell Löve
hefir nú í tvö ár stundað nám í
Svalöf og Lundi undir handleiðslu
þessara manna. Það er nokkuð
seint sem við fáum bein not af
því, sem læra má í ræktun og
grasafræði þar. En bót er það í
máli, að þar virðist hafa valist
nauðsynleg áhöld til afnota, og
land eftir þörfum til að rækta
jurtir þær, er við rannsökum.
En allar erfðarannsóknir eru-
seinlegar, eins og gefur að skilja,
þar sem ekki fæst nema í hæsta
lagi ein kynslóð á ári hverju, til
þess að dæma og gera úrval úr.
— Og liver er svo tilgangur yð-
ar með náminu í stuttu máli, hvað
viljið þjer taka yður fyrir liend-
ur að því loknu?
— Þá er það von mín, að jeg
geti fengið aðstöðu til þess að
flytja hingað eða koma hjer upp
nýjum stofnum af nytjajurtum,
sem verða arðmeiri og árvissari
en þeir stofnar, sem hjer eru nú
notaðir. Þetta er mikið verk og
vandasamt. En það er líka skemti-
legt og aðlaðandi. Því manni get-
1 ur fundist eins og maður verði
;ofurlítill aðstoðarmaður í hinu ó-
' eudanlega verkstæði og tilrauna-
' stöð náttúrunnar.
Frá Ferðalagi
Nilsson Ehle